- usługi bierne (pasywne) – polegające na gromadzeniu środków pieniężnych klientów; CZYNNE OPERACJE BANKOWE
prowadzące do zmian stanów zobowiązań banków;
- usługi pośredniczące – polegające na odpłatnym dokonywaniu zleceń na rachunku bankowym
Usługi bankowe – pojęcie i ich klasyfikacja
klienta.
Usługa bankowa to usługa realizowana przez banki na rzecz ich klientów – podmiotów
Operacje czynne
gospodarczych i klientów indywidualnych w sposób tradycyjny przy wykorzystaniu oddziału Przez umowę kredytu bank zobowią zuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas bankowego lub elektroniczny poprzez nowoczesne kanały dystrybucji usług bankowych jak np.
oznaczony w umowie kwotę ś rodków pienięż nych z przeznaczeniem na ustalony cel, a Internet, telefon, kioski multimedialne, itp.
kredytobiorca zobowią zuje się do korzystania z niej na warunkach okreś lonych w umowie, zwrotu
kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty Wszelkie rodzaje usług świadczonych przez banki można nazwać czynnościami bankowymi prowizji od udzielonego kredytu (Prawo bankowe).
lub operacjami bankowymi (należy jednak pamiętać, iż nie wszystkie czynności bankowe mają charakter operacji np. doradztwo banków na rzecz klientów).
W umowie pożyczki pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść na własność pożyczkobiorcy określoną ilość pieniędzy a pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić tę kwotę.
Czynności bankowe można sklasyfikować na dwie podstawowe grupy:
• czynności bankowe sensu stricto – zastrzeżone wyłącznie dla banków; Podstawowa różnica między kredytem a pożyczką polega na tym, że kredyt oznacza
• czynności bankowe sensu largo – które mogą być wykonywane przez banki, jak i podmioty tworzenie pieniądza, pożyczka zaś może być udzielona tylko ze środków pieniężnych niebankowe.
wyemitowanych i wykreowanych przez banki. Inne różnice w tabelce:
Klasyfikację usług bankowych na czynności bankowe sensu stricto i sensu largo przedstawia Różnice między kredytem a pożyczką
poniższa tabela ( na podstawie Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe): Kredyt
Pożyczka
Pieniądze przenosi się na własność
Pieniądze są stawiane do dyspozycji
Czynności bankowe sensu stricto
Czynności bankowe sensu largo
pożyczkobiorcy (pożyczkodawcą może być
kredytobiorcy
tylko wła
Przyjmowanie wkładów pieni
ściciel środków)
ężnych
płatnych na żądanie
Operacje czekowe i wekslowe
Umowę reguluje Prawo bankowe
Umowę reguluje Kodeks cywilny
lub z nadejściem oznaczonego terminu
Jest zawsze odpłatny (odsetki, prowizje)
Może ale nie musi być odpłatna
Udzielanie kredytów
Udzielanie pożyczek pieniężnych
Umowa może być ustna (dla celów
Umowa zawsze musi być stwierdzony na
Udzielanie i potwierdzanie gwarancji
Nabywanie i zbywanie
dowodowych powinna być pisemna przy
piśmie
bankowych oraz otwieranie akredytyw
wierzytelności pieniężnych
pożyczce powyżej 500 zł)
Emitowanie bankowych papierów
Wykonywanie czynności zleconych,
Udzielany jest na określony w umowie cel
Może być przeznaczona na dowolny cel
wartościowych
związanych z emisją papierów wartościowych
Może udzielić tylko bank
Mogą udzielić także inne podmioty
Przeprowadzenie
Wydawanie kart płatniczych oraz
Może dotyczyć także rzeczy oznaczonych co
bankowych rozliczeń pieniężnych
wykonywanie operacji przy ich użyciu
Jest wyłącznie pieniężny
do gatunku (ale to nie są finanse)
Wydawanie, rozliczanie i umarzanie
Udzielanie i potwierdzanie poręczeń
Może być wykorzystany tylko na określonych
pieniądza elektronicznego
Może być wykorzystana w sposób dowolny
w umowie warunkach i zasadach
Operacje bankowe wyróżnione wg kryterium struktury bilansu
Wśród pożyczek centralne miejsce zajmuje kredyt bankowy. Jest to kategoria węższa od
- usługi czynne (aktywne) – polegające na udzielaniu kredytów; prowadzące do zmian stanów pożyczki pieniężnej, co oznacza, że kredyt jest szczególną formą pożyczki (nie każda pożyczka należności w bankach;
jest kredytem).
1
2
Rodzaje kredytów zostały ukształtowane przez praktykę bankową i można je podzielić we współdziałania kilku banków. Umowę kredytową zawiera z kredytobiorcą bank inicjujący następujących kryteriów:
powołanie konsorcjum, który reprezentuje wobec niego wspólnie działające banki. Bank inicjujący uzgadnia wcześniej z bankami warunki udzielenia kredytu, a także zasady 1) podmiot kredytu
rozlicze
a) kredyty dla podmiotów gospodarczych – udzielane na finansowanie działalno ń między bankami.
ści
gospodarczej; udzielane jako kredyty obrotowe i inwestycyjne;
6) forma kredytu
b) kredyty dla osób fizycznych (konsumpcyjne) – finansują osobiste potrzeby kredytobiorców; a) kredyt w rachunku bieżą cym – bank wyznacza górną granicę tego kredytu, natomiast kredytobiorca sam decyduje kiedy i w jakiej wysokości go wykorzysta; wpływy na 2) sposób oprocentowania
rachunek bie
a) kredyty o stałym oprocentowaniu – maj
żący zmniejszają zadłużenie kredytobiorcy;
ą stałą stopę procentową przez cały okres
b) kredyt w rachunku kredytowym – kredyt, którego uruchomienie wi obowi
ąże się z otwarciem
ązywania umowy kredytowej;
wydzielonego rachunku kredytowego dla kredytobiorcy w celu ewidencjonowania b) kredyty o zmiennym oprocentowaniu – ich stopa procentowa rośnie lub maleje w wykorzystania i spłaty kredytu;
zależności od zmian, jakim ulega oprocentowanie kredytów w okresie kredytowania.
Oprocentowanie to składa się ze stopy referencyjnej (np.. WIBOR 3M, LIBOR 6M) i 7) waluta kredytu
marży banku.
a) kredyty złotowe – udzielane i wypłacane w złotych
b) kredyty dewizowe – udzielane w walutach obcych (przez banki które uzyskały do tego 3) przedmiot kredytu dla podmiotów gospodarczych
upowa
a) kredyty obrotowe – finansuj
żnienie Prezesa NBP);
ą bieżące potrzeby związane z prowadzoną działalnością
gospodarczą; ich efektem jest zwiększenie środków obrotowych kredytobiorcy; 8) sposób wykorzystania i spłaty
b) kredyty inwestycyjne – przeznaczone na sfinansowanie nakładów, których celem jest a) kredyt w formie linii kredytowej – bank określa pułap, do którego kredytobiorca może się wykreowanie nowych lub powiększenie istniejących aktywów trwałych (nieruchomości, zadłużyć i nie są ustalane raty spłat kredytu, co oznacza, że kredyt taki może być spłacony maszyny i urządzenia, licencje, akcje lub udziały innych podmiotów itp.);
w całości lub części w wysokości dogodnej dla kredytobiorcy i w dowolnej chwili; ustala się jedynie ostateczny termin spłaty;
4) długość okresu kredytowania
- kredyt w formie linii kredytowej odnawialnej – ka
a) kredyty krótkoterminowe – najcz
żda spłata całości lub części kredytu
ęściej do 1 roku;
powoduje, i
b) kredyty
ż odnawia się on o spłaconą kwotę kredytu i może być wielokrotnie ś rednioterminowe – najczęściej do 5 lat;
wykorzystywany a
c) kredyty długoterminowe – najcz
ż do momentu wygaśnięcia umowy kredytowej;
ęściej na okres powyżej 5 lat;
5) bank kredytujący
Przykład:
a) udzielone przez jeden bank;
linia kredytowa odnawialna: 3000 zł
saldo rachunku bieżącego na dzień 01.10.10.:
+ 500 zł
b) konsorcjalne – udzielane wspólnie przez kilka banków w celu rozłożenia ryzyka Data
Rodzaj transakcji
Kwota
Saldo
Dostępny
niewypłacalności kredytobiorcy;
transakcji
rachunku
limit
Konsorcja bankowe tworzy się dla zapobieżenia nadmiernej koncentracji kredytu w 01.10.10
saldo początkowe
+ 500
3000
03.10.10
transakcja kartą debetową
(-) 700
- 200
2800
jednym banku oraz dla rozłożenia ryzyka kredytowego na więcej banków. Kredyty 10.10.10
wypłata środków
(-) 1000
- 1200
1800
konsorcjalne udzielane są bowiem zazwyczaj w wysokich kwotach na wielkie 15.10.10
wpływ środków
(+)1800
+ 600
3000
23.10.10
transakcja kartą debetową
(-) 2000
- 1400
1600
przedsięwzięcia gospodarcze. Zgromadzenie wielkich kapitałów wymaga, więc 28.10.10
wpływ środków
(+) 1700
+ 300
3000
3
4
- kredyt w formie linii kredytowej nieodnawialnej – każda dokonana wypłata w ciężar Na wstępie wniosek jest rozpatrywany przez inspektora kredytowego, który bada i ustala rachunku kredytowego powoduje zmniejszenie limitu kredytowego, do wysokości której zdolność kredytową przyszłego kredytobiorcy. W oddziałach operacyjnych wielu banków kredytobiorca może się zadłużyć;
działają
komitety
kredytowe,
którym
inspektor
kredytowy
przedstawia
wyniki
przeprowadzonych badań i analiz. Ostateczne decyzje o udzieleniu kredytu podejmuje dyrektor Przykład:
oddziału lub uprawniona przez niego osoba.
linia kredytowa nieodnawialna: 3000 zł
saldo rachunku bieżącego na dzień 01.10.10:
+ 500 zł
Badanie zdolności kredytowej
Data
Rodzaj transakcji
Kwota
Saldo
Dostępny
Warunkiem wyjściowym udzielenia przez bank kredytu jest zbadanie zdolności kredytowej transakcji
rachunku
limit
01.10.10
saldo początkowe
+ 500
3000
kredytobiorcy, przez którą rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z 03.10.10
transakcja kartą debetową
(-) 700
- 200
2800
odsetkami w terminach określonych w umowie, przy czym kredytobiorca jest zobowiązany do 10.10.10
wypłata środków
(-) 1000
- 1200
1800
15.10.10
wpływ środków
(+)1800
+ 600
1800
przedłożenia na żądanie banku dokumentów i informacji niezbędnych do oceny tej zdolności.
23.10.10
transakcja kartą debetową
(-) 2000
- 1400
400
Bank przeprowadzając tę ocenę, bank może posługiwać się analizą jakościową, ilościową i 28.10.10
transakcja kartą debetową
(-) 700
odmowa trans. 400
punktową (tzw. credit scoring).
b) kredyty rolowane – kredyty, w których bank wielokrotnie przedłuża termin spłaty przez Następnie zawierana jest umowa kredytowa.
okres ustalony w umowie kredytu oraz w określonych w umowie terminach;
9) preferencyjność
Formy zabezpieczenia kredytu
a) kredyty komercyjne – udzielane są przez banki na warunkach pełnej opłacalności, bez Podstawowym warunkiem otrzymania kredytu jest przedstawienie przez kredytobiorcę żadnych preferencyjnych warunków dla kredytobiorców;
odpowiednich zabezpieczeń, które można podzielić na dwie grupy:
b) kredyty preferencyjne – udzielane na warunkach korzystniejszych niż kredyty komercyjne, 1) zabezpieczenia osobiste – powodujące odpowiedzialność za spłatę długu całym majątkiem co powoduje obniżenie dla kredytobiorcy kosztu takiego kredytu w porównaniu z osoby dającej zabezpieczenie;
kredytem komercyjnym; różnica pomiędzy tymi kredytami jest zwracana bankom z 2) zabezpieczenia rzeczowe - powodujące odpowiedzialność za spłatę długu ograniczoną do funduszy rządowych, głównie za pośrednictwem różnego rodzaju agencji (np. Agencja przedmiotu zabezpieczenia.
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa); przykładem jest kredyt studencki;
ZASADY KREDYTOWANIA
Przed zawarciem umowy kredytowej kredytobiorca składa w banku wniosek o przyznanie kredytu. Wniosek zawiera ekonomiczne uzasadnienie rodzaju i kwoty potrzebnego kredytu oraz okresu jego trwania, ewentualnych rat spłaty. Wniosek stanowi przedmiot negocjacji mających na celu uzgodnienie szczegółowych warunków przyszłej umowy kredytowej.
Do wniosku dołączane są plany przedsięwzięcia, które ma być kredytowane ( business plan), ostatnie bilanse, informacje o dotychczas prowadzonej działalności, dokumenty uprawniające do prowadzenia danej działalności, propozycje prawnego zabezpieczenia kredytów.
5
6