ZAMKNI
CIE KSI
G RACHUNKOWYCH
Przed rozpoczęciem właściwych prac związanych ze sporządzaniem sprawozdania finansowego warto zweryfikować poprawność
zapisów księgowych. W tym celu nale\
y przeanalizować księgowania na kontach analitycznych i sprawdzić, czy są one zgodne z
treścią operacji gospodarczych. Trzeba równie\
skontrolować, czy salda kont występują po poprawnych stronach. Warto te\

sprawdzić zapisy dokonane po stronie Ma kont kosztowych oraz po stronie Wn kont przychodów. Powinny one dokumentować
jedynie operacje gospodarcze stanowiące wyraz
ną korektę tych pozycji.
Podstawowe etapy zamknięcia ksiąg
Zamknięcie ksiąg składa się z kilku podstawowych etapów. Są to czynności wstępne - przygotowawcze, czynności przedbilansowe,
czynności bilansowe oraz czynności pobilansowe. Ka\
dy z tych etapów jest wa\
ny. Nie tylko same czynności bilansowe, ale i
wszystkie pozostałe mają istotne znaczenie dla jednostki. Wszystkie bowiem zmierzają do jednego celu - jasnego odzwierciedlenia
sytuacji majątkowej i finansowej, sporządzenia analizy finansowej na podstawie uzyskanych danych i podjęcie odpowiednich decyzji
zarządczych.
Podmioty prowadzące księgi rachunkowe mają obowiązek zamknięcia tych ksiąg i sporządzenia na ich podstawie sprawozdania
finansowego, którego celem jest prawidłowe, rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej, a tak\
e wyniku
finansowego jednostki. Aby cel ten dobrze wypełnić, księgowi muszą się dobrze przygotować do tego zadania. W tym roku po raz
pierwszy część jednostek zobowiązanych jest do sporządzenia swojego sprawozdania skonsolidowanego według Międzynarodowych
Standardów Rachunkowości. Niektóre podmioty zdecydowały tak\
e o sporządzeniu jednostkowych sprawozdań finansowych według
tych standardów.
Jak wyceniać ró\
nice kursowe
Na początku warto przypomnieć kilka istotnych zmian, na które trzeba zwrócić uwagę. Obowiązują one ju\
drugi rok, ale niektórych
jednostek rok temu mogły nie dotyczyć. Nastąpił powrót do wyceny aktywów i pasywów w walutach obcych według kursu średniego
NBP. W art. 30 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z póz
n. zm.) zapisano, i\
nie
rzadziej ni\
na dzień bilansowy wycenia się w walutach obcych składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach
podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ustalonym dla
danej waluty przez Narodowy Bank Polski. Gotówkę znajdującą się w jednostkach prowadzących kupno i sprzeda\
walut obcych -
wycenia się po kursie, po którym nastąpił jej zakup, jednak w wysokości nie wy\
szej od średniego kursu ustalonego na dzień wyceny
dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski.
W jaki sposób ująć nie wniesione dopłaty wspólników
Warto te\
przypomnieć, \
e po raz drugi stosujemy nowe zasady odnoszące się do ujęcia dopłat wspólników. Przepis ten stanowi, i\
w
razie podjęcia uchwały wspólników spółki z o.o. określającej termin i wysokość dopłat, równowartość dopłat ujmuje się w odrębnej
pozycji pasywów bilansu (kapitał rezerwowy z dopłat wspólników) i wykazuje się jako składnik kapitału własnego dopóty, dopóki
ten nie zostanie u\
yty w sposób uzasadniający jego odpisanie. Uchwalone, lecz nie wniesione dopłaty wykazuje się w dodatkowej
pozycji kapitałów własnych "Nale\
ne dopłaty na poczet kapitału rezerwowego (wielkość ujemna).
Które jednostki muszą wykazać podatek odroczony
Przypomnijmy o zwolnieniu z obowiązku naliczania podatku odroczonego dla podmiotów, których sprawozdania finansowe nie
podlegają obowiązkowemu badaniu przez biegłych rewidentów. Warto tu zauwa\
yć, i\
zdania wśród znawców problemu na temat
tego zwolnienia są podzielone. Prezentowany jest pogląd, i\
mimo \
e takiego obowiązku w przepisach nie będzie, ka\
da firma
powinna pod kątem swojej sytuacji rozwa\
yć naliczanie tego podatku. Powinna ona mieć na uwadze przede wszystkim zasadę
istotności, płynącą z ustawy o rachunkowości i zastanowić się, czy w jej przypadku ta zasada nie będzie naruszona.
Kto musi sporządzić sprawozdanie
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, jednostki prowadzące i zamierzające kontynuować działalność gospodarczą zobowiązane są
sporządzić na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych (w szczególności na dzień kończący rok obrotowy) roczne sprawozdanie
finansowe za rok obrotowy. W związku z tym obowiązkiem mo\
e powstać kilka wątpliwości. Na prace organizacyjne związane z
zamknięciem ksiąg rachunkowych składa się wiele etapów, np. inwentaryzacja i wycena. W zakresie inwentaryzacji mo\
e zrodzić się
pytanie, czy trzeba przeprowadzić inwentaryzację kapitałów własnych?
Według znowelizowanej ustawy o rachunkowości istnieje obowiązek inwentaryzacji wszystkich składników aktywów i pasywów
jednostki. Zapis ten wynika z art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy, gdzie mówi się o obowiązku inwentaryzacji pozostałych aktywów i
pasywów niewymienionych w pkt 1 i 2 tego artykułu. Wynika z tego równie\
obowiązek inwentaryzacji kapitałów własnych.
Inwentaryzacja ta odbywa się drogą porównania danych ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami i weryfikacji realnej
wartości tych składników. W przypadku pozycji bilansowej "kapitały własne" trudno mówić o utracie wartości, jednak powinno mieć
miejsce porównanie danych z ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami.
Protokół z inwentaryzacji kapitałów własnych stanowi jej integralną część sporządzoną zgodnie z wymogami art. 26 i 27 ustawy.
Czy zawsze trzeba potwierdzić salda nale\
ności
Mo\
e powstać wątpliwość i pojawić się pytanie, czy obowiązkiem bezwzględnym jest uzyskanie potwierdzeń sald nale\
ności, np. w
przypadku gdy klientami firmy są markety z całej Polski i kiedy wydaje się to technicznie niemo\
liwe.
Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2, nale\
ności muszą zostać potwierdzone drogą otrzymania od kontrahentów potwierdzeń prawidłowości
wykazania w księgach rachunkowych ich stanu oraz wyjaśnienia i rozliczenia ewentualnych ró\
nic. Mo\
na odstąpić od potwierdzenia
salda, je\
eli jego uzyskanie z przyczyn uzasadnionych było niemo\
liwe (pkt 3). Jednak wydaje się, \
e brak potwierdzenia salda od
marketu, który stosuje równie\
przepisy ustawy o rachunkowości, nie jest przesłanką, którą mo\
na uznać za uzasadnioną.
Jaki jest zakres rocznego sprawozdania finansowego
Sprawozdanie finansowe sporządza się w języku polskim i w walucie polskiej. Równolegle sprawozdanie mo\
e oczywiście zawierać
dane wyra\
one w walucie obcej i języku obcym. Przyjmując zało\
enie, \
e jednostka będzie w dającej się przewidzieć przyszłości
kontynuowała działalność w niezmniejszonym istotnie zakresie, wycena bilansowa składników aktywów i pasywów powinna być
dokonana zgodnie z art. 28 ustawy o rachunkowości. Natomiast w ka\
dym innym przypadku wycena aktywów jednostki powinna
odbyć się na dzień bilansowy zgodnie z art. 29 ustawy o rachunkowości, po cenach sprzeda\
y netto mo\
liwych do uzyskania, nie
wy\
szych od cen nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a
tak\
e odpisy z tytułu trwałej utraty wartości aktywów.
Podstawowy zakres sprawozdania finansowego dla mniejszych jednostek obejmuje:
" wprowadzenie do sprawozdania,
" bilans,
" rachunek zysków i strat,
" dodatkowe informacji i objaśnienia.
Przypomnijmy, \
e zakres sprawozdania finansowego uległ zmianie od 1 stycznia 2002 r. Informacja dodatkowa została rozbita na
dwa elementy: wprowadzenie do sprawozdania finansowego i dodatkowe informacje i objaśnienia. Wymienione wy\
ej elementy
sprawozdania finansowego, w tym bilans, obowiązkowe są dla wszystkich podmiotów mających obowiązek prowadzących księgi
rachunkowe.
Sprawozdanie finansowe jednostek zobowiązanych do corocznego badania sprawozdań przez biegłych rewidentów obejmuje
dodatkowo:
" zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym,
" rachunek przepływów pienię\
nych (sporządzony według metody bezpośredniej lub pośredniej).
Kto składa sprawozdanie z działalności
Oprócz wymienionych wcześniej elementów sprawozdania finansowego, niektóre jednostki powinny dodatkowo sporządzać
sprawozdanie z działalności jednostki. Zgodnie z art. 49 znowelizowanej ustawy o rachunkowości, obowiązek ten dotyczy:
" spółek kapitałowych,
" towarzystw ubezpieczeń wzajemnych,
" spółdzielni,
" przedsiębiorstw państwowych.
Jakie etapy prac mo\
na wyró\
nić
Zamknięcie ksiąg składa się z kilku podstawowych etapów. Są to:
" czynności wstępne - przygotowawcze,
" czynności przedbilansowe,
" czynności bilansowe,
" czynności pobilansowe.
Do pierwszej grupy czynności nale\
y zaliczyć przede wszystkim skompletowanie wią\
ących przepisów i innych materiałów
interpretacyjnych (opracowań, komentarzy, poradników itp.). Następnie wskazać nale\
y na potrzebę weryfikacji metod wyceny
aktywów i pasywów oraz metod ustalania wyniku finansowego. Weryfikacji powinien podlegać równie\
zakładowy plan kont i
system przetwarzania danych (system informatyczny) oraz system ochrony danych i ich zbiorów.. Do tej grupy czynności nale\
eć
powinna tak\
e weryfikacja bilansu otwarcia.
Do drugiej grupy czynności zaliczyć nale\
y wtórną kontrolę zaksięgowanych dowodów oraz sprawdzenie poprawności dekretacji na
dowodach i poprawności księgowań. Następnie do tej grupy zaliczyć trzeba dokonanie analizy kont pod kątem obrotów i sald,
przeprowadzenie inwentaryzacji rocznej aktywów i pasywów, uzgodnienie i potwierdzenie sald z dłu\
nikami i wierzycielami
jednostki oraz dokonanie rozliczeń poinwentaryzacyjnych z wyceną i ustaleniem ró\
nic. Do tej grupy nale\
y te\
zaksięgowanie ró\
nic
inwentaryzacyjnych oraz wszelkich korekt ustalonych w czasie czynności przedbilansowych.
Do czynności bilansowych zaliczymy z kolei sporządzenie zestawienia obrotów i sald, przeprowadzenie bilansowej wyceny aktywów
i pasywów, dokonanie uzgodnień między syntetyką i analityką, wprowadzenie do ksiąg ostatnich korekt i przeksięgowań
bilansowych. Następnie niezbędne jest ponowne sporządzenie zestawienia obrotów i sald po ostatnich księgowaniach oraz wstępne
zamknięcie ksiąg rachunkowych. Kolejną czynnością nale\
ącą do czynności bilansowych jest wstępne sporządzenie tzw. roboczej
wersji rachunku zysków i strat oraz roboczej wersji bilansu (z wykazaniem danych porównawczych). Kolejne czynności to
sporządzenie wszystkich załączników do bilansu rocznego oraz sporządzenie pozostałych części sprawozdania finansowego w wersji
roboczej. Następnie nale\
y dokonać weryfikacji sprawdzającej robocze wersje arkuszy sprawozdawczych. Następnie pozostaje
sporządzenie oficjalnej wersji wstępnej lub ostatecznej sprawozdania finansowego.
UWAGA
Je\
eli cena nabycia lub koszt wytworzenia ka\
dego składnika aktywów są wy\
sze ni\
prognozowane z ich tytułu przyszłe korzyści
ekonomiczne, to ró\
nica ta stanowi utratę wartości i wymaga odpisania w cię\
ar wyniku finansowego.
Jakie dane powinno zawierać zestawienie obrotów i sald
Zestawienie to sporządzane jest na koniec ka\
dego okresu sprawozdawczego, nie rzadziej ni\
na koniec miesiąca. Zestawienia tego
dokonuje się na podstawie zapisów na kontach księgi głównej, w formie pisemnej lub oddzielnego zapisu komputerowego. Powinno
ono zawierać następujące dane:
" symbole lub nazwy kont,
" salda kont na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obroty za okres sprawozdawczy i narastająco od początku roku obrotowego oraz
salda na koniec okresu sprawozdawczego,
" sumę sald na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obrotów za okres sprawozdawczy i narastająco od początku roku obrotowego oraz
sald na koniec okresu sprawozdawczego.
Obroty tego zestawienia muszą być zgodne z obrotami dziennika lub obrotami zestawienia obrotów dzienników częściowych.
Zestawienia sald wszystkich kont ksiąg pomocniczych nale\
y sporządzić nie rzadziej ni\
na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych.
Roczne zestawienie obrotów i sald księgi głównej jednostka musi sporządzić przed 85 dniem po dniu bilansowym. Zatem, jeśli dniem
bilansowym jest 31 grudnia, ostatecznym terminem na sporządzenie tego zestawienia jest 26 marca następnego roku kalendarzowego.
Kiedy nale\
y przeprowadzać inwentaryzację
Jednym z obowiązków związanych z zamknięciem roku obrotowego w jednostce jest inwentaryzacja. Nabiera ona znaczenia na
przestrzeni drugiej połowy roku obrotowego. Zgodnie z treścią art. 26 i 27 ustawy o rachunkowości, czynności inwentaryzacyjne
wykorzystywane są dla weryfikacji realności oraz poprawności stanów aktywów i pasywów. Zwykle związane są one z zamknięciami
rocznymi i nasilają się pomiędzy 1 paz
dziernika a 15 stycznia następnego roku. W jednostkach, w których rok obrotowy nie pokrywa
się z kalendarzowym, ustawowy okres inwentaryzacji dla większości składników rozpoczyna się trzy miesiące przed zakończeniem
roku obrotowego i kończy 15 dnia następnego roku.
Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o rachunkowości, inwentaryzację nale\
y przeprowadzić m.in. na koniec ka\
dego roku obrotowego. Od
tej zasady są wyjątki.
Kto podpisuje sprawozdanie finansowe
Jednostka musi sporządzić roczne sprawozdanie finansowe w terminie 3 miesięcy od dnia bilansowego, a następnie przedstawić je
właściwym organom. Za wypełnienie tego obowiązku odpowiada kierownik jednostki. Sprawozdanie podpisuje osoba, której
powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz kierownik jednostki, a je\
eli jednostką kieruje organ wieloosobowy - wszyscy
członkowie tego organu. Odmowa podpisu wymaga pisemnego uzasadnienia, które dołącza się do sprawozdania finansowego.
Wszystkie te czynności muszą być wykonane do 31 marca następnego roku.
Które sprawozdania podlegają badaniu
Je\
eli jednostka spełnia kryteria określone w art. 64 ustawy o rachunkowości, ma obowiązek poddania swojego sprawozdania
finansowego badaniu przez biegłego rewidenta. Roczne sprawozdanie finansowe jednostka musi poddać badaniu do końca czerwca
następnego roku kalendarzowego. W tym celu jednostka musi zawrzeć z biegłym rewidentem umowę o badanie sprawozdania
finansowego.
Du\
e jednostki, mające obowiązek poddać sprawozdanie finansowe badaniu przez biegłego rewidenta, powinny mieć na uwadze jego
udział w przeprowadzaniu inwentaryzacji. Wynika to z art. 66 ust. 5 ustawy o rachunkowości, który stanowi, i\
jednostka zawiera z
biegłym rewidentem umowę o badanie w terminie umo\
liwiającym mu udział w inwentaryzacji znaczących składników
majątkowych. Z przepisu tego wynika więc, \
e w ramach badania sprawozdania finansowego biegły powinien wziąć udział w
przeprowadzonej przez jednostkę inwentaryzacji składników majątku.
Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy o rachunkowości, celem badania sprawozdania jest przedstawienie spółce pisemnej opinii biegłego
rewidenta wraz z jego raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelne i jasno przedstawia sytuację
majątkową i finansową, jak te\
wynik finansowy badanej jednostki.
Kto zatwierdza sprawozdanie
Roczne sprawozdanie finansowe podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający, nie póz
niej ni\
6 miesięcy od dnia bilansowego,
a więc termin ten upływa 30 czerwca następnego roku. Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający mo\
e
nastąpić podział zysku lub pokrycie straty wyniku finansowego jednostki.
Spółki z o.o., spółki akcyjne, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych oraz spółdzielnie są obowiązane do udostępnienia swoim
wspólnikom, akcjonariuszom lub członkom rocznego sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności jednostki, a je\
eli
sprawozdanie podlega obowiązkowemu badaniu, tak\
e opinii wraz z raportem biegłego rewidenta - najpóz
niej na 15 dni przed
zgromadzeniem wspólników, walnym zgromadzeniem akcjonariuszy lub walnym zgromadzeniem członków albo przedstawicieli
członków spółdzielni. Spółki akcyjne muszą dodatkowo udostępnić swoim akcjonariuszom sprawozdanie rady nadzorczej i komisji
rewizyjnej.
Kiedy nale\
y zło\
yć sprawozdanie w sądzie
Kierownik jednostki zobowiązany jest zło\
yć do 15 lipca następnego roku we właściwym rejestrze sądowym roczne sprawozdanie
finansowe, opinie biegłego rewidenta (je\
eli oczywiście sprawozdanie podlegało badaniu), odpis uchwały bądz
postanowienia organu
zatwierdzającego o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty, a w przypadku spółek
kapitałowych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielni oraz przedsiębiorstw państwowych nale\
y dołączyć sprawozdanie z
działalności jednostki. Je\
eli sprawozdanie nie zostało zatwierdzone do końca czerwca, nale\
y je zło\
yć w sądzie w ciągu 15 dni po
tym terminie.
Które sprawozdania są publikowane
Kierownik jednostki, która miała ustawowy obowiązek poddać swoje sprawozdanie finansowe badaniu przez biegłego rewidenta,
obowiązany jest do zło\
enia określonych dokumentów w celu ich publikacji w Monitorze Polskim B, a w przypadku spółdzielni w
Monitorze Spółdzielczym. W skład tych dokumentów wchodzą: bilans, rachunek zysków i strat, zestawienie zmian w kapitale
własnym oraz rachunek przepływów pienię\
nych wraz z opinią biegłego rewidenta oraz odpisem uchwały bądz
postanowienia organu
zatwierdzającego o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i podziale zysku, bądz
pokryciu straty. Dokumenty te nale\
y zło\
yć w
terminie do 15 dni od dnia ich zatwierdzenia.
Obowiązek taki cią\
y na kierowniku jednostki dominującej, sporządzającej roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy
kapitałowej. Ostateczne zamknięcie ksiąg rachunkowych jednostki kontynuującej działalność powinno nastąpić najpóz
niej w ciągu 15
dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy. Zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy o rachunkowości, roczne
sprawozdanie jednostki podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający, nie póz
niej ni\
6 miesięcy od dnia bilansowego, czyli
dnia, na który jednostka sporządza sprawozdanie finansowe.
Jak zweryfikować poprawność zapisów
Wa\
ne jest niezwykle zweryfikowanie poprawności zapisów ewidencyjnych. Aby wykryć błędy związane ze złą kwalifikacją operacji
gospodarczych na konta księgowe, nale\
y przeanalizować księgowania na kontach analitycznych i sprawdzić, czy są one zgodne z
treścią operacji gospodarczych. Nale\
y równie\
skontrolować, czy salda kont występują po poprawnych stronach, tzn.:
" salda końcowe kont aktywnych po stronie Wn,
" salda końcowe kont pasywnych po stronie Ma,
" salda końcowe kont kosztów po stronie Wn,
" salda końcowe kont przychodów po stronie Ma.
Nale\
y te\
sprawdzić zapisy dokonane po stronie Ma kont kosztowych oraz po stronie Wn kont przychodów. Zapisy te powinny
dokumentować jedynie operacje gospodarcze stanowiące wyraz
ną korektę kosztów bądz
przychodów.
W jaki sposób wyceniać majątek
Ka\
dy składnik majątkowy ma swoją wartość, która musi być ustalona zgodnie z obowiązującymi przepisami. Sporządzając bilans,
nale\
y mieć na uwadze zasady wynikające z art. 28 ustawy o rachunkowości. Właściwie zastosowane zasady wyceny składników
majątkowych i kapitału jednostki mają niezwykle istotne znaczenie. Pozwalają one nie tylko na właściwe ustalenie wartości
posiadanego przez jednostkę majątku i kapitałów, ale są podstawą do ustalenia takich wielkości, jak: wynik finansowy i podstawa
opodatkowania, a więc i wysokość nale\
nego podatku dochodowego.
Ustawa o rachunkowości obliguje jednostki do stosowania określonych zasad wyceny składników bilansu nie rzadziej ni\
na dzień
bilansowy. Zasady te wynikają z nadrzędnych zasad rachunkowości. Aby prawidłowo wycenić poszczególne składniki aktywów i
pasywów, konieczne jest zdefiniowanie terminów stosowanych przy określaniu sposobu wykazywania tych składników w bilansie.
Do wyceny aktywów i pasywów stosuje się następujące kategorie cen i wartości:
" cenę nabycia,
" koszt wytworzenia,
" cenę sprzeda\
y netto,
" wartość godziwą.
W ustawie o rachunkowości ogólna zasada wyceny aktywów i pasywów określona została w art. 7 ust. 1. Zgodnie z tym przepisem,
poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny
(koszty), z zachowaniem zasady ostro\
ności. W związku z tym, w wyniku finansowym nale\
y uwzględnić:
" zmniejszenia wartości u\
ytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym równie\
dokonywane w postaci odpisów
amortyzacyjnych lub umorzeniowych,
" wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne,
" wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne,
" rezerwy na znane jednostce ryzyko, gro\
ące straty oraz skutki innych zdarzeń.
Wymienione zdarzenia nale\
y uwzględnić tak\
e wtedy, gdy zostaną ujawnione między dniem bilansowym a dniem, w którym
rzeczywiście następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych.
Kiedy mo\
na sporządzić sprawozdanie uproszczone
Uproszczenie jest jednym z praw, które jednostka mo\
e, ale nie musi zastosować. Jak wynika z art. 50 ustawy o rachunkowości,
jednostka mo\
e sporządzić sprawozdanie finansowe w formie uproszczonej, je\
eli nie osiągnęła dwóch z trzech wielkości
określonych w tym przepisie. Te wielkości to:
" średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty nie więcej ni\
50 osób,
" suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nieprzekraczające równowartości 2 000 000 euro,
" przychody netto ze sprzeda\
y produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nieprzekraczające równowartości
4 000 000 euro.
Uproszczenie polega na wykazaniu jedynie liter i cyfr rzymskich zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy. Uproszczenia nie dotyczą
banków i zakładów ubezpieczeń.
Które obowiązki dotyczą wszystkich jednostek
Mo\
e zrodzić się pytanie, czy zawsze trzeba zło\
yć sprawozdanie do sądu i jakie są konsekwencje niezło\
enia? Czasem pojawiają się
poglądy, \
e obowiązku takiego nie ma w przypadku sprawozdania, które nie podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego
rewidenta. Trzeba podkreślić, \
e ka\
de sprawozdanie finansowe podlega zło\
eniu we właściwym rejestrze sądowym w ciągu 15 dni
od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Zakres przedkładanych dokumentów określono w art. 69 ustawy. Kryterium
badania sprawozdania finansowego ma wpływ tylko na obowiązek jego ogłaszania. Nie nale\
y więc tych obowiązków mylić. Zgodnie
z art. 70 ustawy o rachunkowości, brak obowiązku ogłaszania sprawozdania w Monitorze Polskim B (dla spółdzielni - w Monitorze
Spółdzielczym) dotyczy tylko jednostek niepodlegających badaniu przez biegłego rewidenta.
Jak prezentować nale\
ności dochodzone na drodze sądowej
Wątpliwości mo\
e rodzić miejsce prezentacji nale\
ności skierowanych na drogę postępowania sądowego od jednostek powiązanych,
choć takie przypadki są rzadkością. W ustawie o rachunkowości nie przewidziano takiej pozycji w nale\
nościach od jednostek
powiązanych. W pozycji nale\
ności krótkoterminowych od pozostałych jednostek ustawodawca przewidział odrębną pozycję pt.
"nale\
ności dochodzone na drodze sądowej". Nale\
y zatem wnioskować, \
e wszystkie nale\
ności, które na dzień sporządzania
sprawozdania finansowego skierowane są na drogę postępowania sądowego, powinny zostać zaprezentowane w tej pozycji
sprawozdania finansowego.
" B. Aktywa obrotowe
" II. Nale\
ności krótkoterminowe
" 2. Nale\
ności od pozostałych jednostek
d) dochodzone na drodze sądowej
Jakie powinno być zatem miejsce prezentacji nale\
ności skierowanych na drogę postępowania sądowego od jednostek powiązanych?
Wydaje się, \
e nale\
ności dochodzone na drodze sądowej powinny być prezentowane w pozycji "inne". Wynika to z układu bilansu.
Pozycja innych krótkoterminowych nale\
ności od jednostek powiązanych skupia inne ni\
z tytułu dostaw i usług nale\
ności, tj. z
tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń, dochodzone na drodze sądowej oraz
inne.
" B. Aktywa obrotowe
" II. Nale\
ności krótkoterminowe
" 1. Nale\
ności od jednostek powiązanych
" b) inne
Warto przypomnieć, \
e kierowanie windykacji nale\
ności na drogę postępowania sądowego jest przesłanką do utworzenia odpisów
aktualizujących na dochodzone kwoty. Zapisy ustawy o rachunkowości nie zawierają precyzyjnych regulacji w zakresie obowiązku
tworzenia odpisów aktualizujących na nale\
ności. Zapisy art. 35b, a w szczególności ust. 1, pkt 3 i 5 narzucają na kierownika
jednostki (zarząd) obowiązek zatwierdzenia zasad ich tworzenia. Trudno jednak znalez
ć przesłanki, aby odpisów aktualizujących na
nale\
ności dochodzone na drodze sądowej nie tworzyć. Utworzone odpisy aktualizujące obcią\
ają pozostałe koszty operacyjne lub
koszty finansowe - zale\
nie od rodzaju nale\
ności, której odpis dotyczy.
Słownik terminologiczny
CENA NABYCIA - Jest to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę nale\
ną sprzedającemu, bez podatku VAT i podatku
akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obcią\
enia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty
bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do u\
ywania lub wprowadzenia do
obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak te\
załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obni\
ona o rabaty,
opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
CENA SPRZEDAśY NETTO - Jest to mo\
liwa do uzyskania na dzień bilansowy cena sprzeda\
y bez podatku VAT oraz podatku
akcyzowego, pomniejszona o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika
aktywów do sprzeda\
y i dokonaniem tej sprzeda\
y, a powiększona o nale\
ną dotację przedmiotową. W przypadku gdy nie jest
mo\
liwe ustalenie ceny sprzeda\
y netto, nale\
y w inny sposób określić wartość godziwą składnika aktywów na dzień bilansowy.
Podstawa prawna: ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z póz
n. zm.)