12.02.2013r.
Uznanie powództwa jest to oświadczenie pozwanego, że powództwo jest uzasadnione (robiliśmy
ostatnio).
To uznanie powództwa wiąże się z szeregiem skutków, które dzielimy na procesowe i materialno
prawne.
Jeżeli chodzi o skutki procesowe:
1) Sąd nie przeprowadza w takim wypadku w zasadzie postępowania dowodowego. Skoro pozwany
twierdzi, że powództwo jest uzasadnione, to jaki jest sens przeprowadzenia postępowania
dowodowego? Z pewnymi jednak wyjątkami, w pewnych kategoriach spraw, np sprawach
małżeńskich, w sprawach ze stosunku między rodzicami a dziećmi wymaga się przeprowadzenia
postępowania dowodowego.
2) Możliwość orzeczenia zwrotu kosztów. Wg art. 101 kpc:
Art. 101.Zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i
uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu.
Żeby zrozumieć sens tego przepisu, należy przypomnieć zasadę:
Art. 98. ż 1.Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).
Jeżeli powód wytacza powództwo o zasądzenie świadczenia przeciwko pozwanemu, to powód
ponosi w zasadzie jeden konieczny koszt, to jest koszt opłaty sądowej od pozwu. Wytacza
powództwo o 100 tysięcy złotych  5% - 5 tysięcy złotych. Powód może ponieść dalsze jeszcze
koszty związane z tą sprawą  koszty zastępstwa adwokackiego lub radcowskiego. Jeżeli powód
wygra sprawę, czyli sąd uwzględni jego powództwo, zasądzi od pozwanego całą dochodzoną kwotę
oraz zasądzi od pozwanego na rzecz powoda koszty procesu, czyli 5 tysięcy złotych plus opłatę
zastępstwa procesowego.
Strona przegrywająca powinna zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu, koszty
niezbędne do celowego dochodzenia prawa.
Jeśli pozwany uznał powództwo, sąd uwzględnił to powództwo, czyli zasądził od pozwanego na
rzecz powoda koszty procesu, to wówczas pozwany może domagać się, mimo że jest przegrany w
tym procesie, zwrotu kosztów, które on poniósł, od powoda. Najczęściej będą to koszty
wynagrodzenia adwokackiego lub radcowskiego.
Sąd to jego żądanie uwzględni pod dwoma warunkami  pozwany uznał powództwo przy pierwszej
czynności, to jest najczęściej odpowiedz
na pozew, a jeśli nie ma odpowiedzi, to na rozprawie
pierwsza czynność to uznanie powództwa, i po drugie żeby zwrot kosztów od powoda uzyskać 
pozwany musi nie dać powodu do wytoczenia powództwa  kiedy powód wytoczył powództwo o
zasądzenie świadczenia jeszcze niewymagalnego.
3) Nadanie takiemu wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności:
Art. 333.ż1. Sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli:
1)zasądza alimenty - co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres
nie dłuższy niż za trzy miesiące;
2)zasądza roszczenie uznane przez pozwanego;
3)wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny.
ż2. Sąd może nadać wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza należność z wekslu, czeku,
warrantu, rewersu, dokumentu urzędowego lub dokumentu prywatnego, którego prawdziwość nie została zaprzeczona, oraz jeżeli
uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania.
ż3. Sąd może również na wniosek nadać wyrokowi nadającemu się do wykonania w drodze egzekucji rygor natychmiastowej
wykonalności, gdyby opóz
nienie uniemożliwiało lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę.
Wyrok taki podlegać będzie przymusowemu wykonaniu w drodze egzekucji przed jego
uprawomocnieniem się.
Uznanie powództwa wywołuje również pewne skutki materialno prawne. Te skutki wiążą się
głównie z charakterem tego uznania, które odnosi się do roszczenia. Uznanie powództwa o
zasądzenie świadczenia jest uznaniem roszczenia, uznaniem w znaczeniu prawa materialnego.
1) Uznanie roszczenia w prawie materialnym powoduje przerwę biegu terminu przedawnienia.
2) Jeżeli pozwany uznaje roszczenie, które jest przedawnione, to oznacza że on zrzeka się instytucji
przedawnienia.
3) Jeżeli powód wytacza powództwo o zasądzenie świadczenia jeszcze niewymagalnego, czyli
którego termin spełnienia jeszcze nie nadszedł, to jeżeli w takim wypadku uznaje powództwo, to
oznacza to, że dochodzi do natychmiastowej wymagalności tego świadczenia  dorozumiana
umowa między powodem a pozwanym, uznają oni że to roszczenie jest wymagane natychmiast.
4) Uznanie powództwa o rozwód oznacza wyrażenie zgody na rozwód.
Bierne zachowanie pozwanego polega na tym, że on w ogóle nie reaguje na wytoczone przeciwko
niemu powództwo. On nie odbiera pozwu z poczty albo ten pozew odbiera, jednakże nie
przychodzi na termin rozprawy, nie zgłasza żadnych wniosków, nie podaje przyczyn nieobecności,
nie składa wniosku o odroczenie terminu rozprawy, po prostu nie reaguje. W takim wypadku,
bierne zachowanie się pozwanego może spowodować wydanie przeciwko niemu wyroku
zaocznego. Właśnie przesłanką wydania wyroku zaocznego jest to, że powód nie stawi się na
rozprawę lub nie bierze w niej udziału.
Podstawą wyroku zaocznego są w zasadzie twierdzenia powoda, sąd uznaje za prawdziwe to, co
powiedział powód. Wyrok zaoczny jest niekorzystny zatem dla pozwanego. Oczywiście warunkiem
wydania wyroku zaocznego jest obecność powoda na rozprawie. Jeśli i powód się nie stawi, sąd
powinien zawiesić postępowanie.
Tyle na temat ustosunkowania się pozwanego do powództwa.
Powództwo wzajemne
Powództwo wzajemne jest to powództwo wytoczone przez pozwanego przeciwko powodowi w
tym samym procesie.
O dopuszczalności takiego powództwa przesądza art. 204 kpc.
Art. 204.
ż1.Powództwo wzajemne jest dopuszczalne, jeżeli roszczenie wzajemne jest w związku z roszczeniem powoda lub nadaje się do
potrącenia. Powództwo wzajemne można wytoczyć bądz
w odpowiedzi na pozew, bądz
oddzielnie, nie póz
niej jednak niż na
pierwszej rozprawie, albo w sprzeciwie od wyroku zaocznego.
ż2. Pozew wzajemny wnosi się do sądu pozwu głównego. Jeżeli jednak pozew wzajemny podlega rozpoznaniu przez sąd okręgowy, a
sprawa wszczęta była w sądzie rejonowym, sąd ten przekazuje całą sprawę sądowi właściwemu do rozpoznania powództwa
wzajemnego.
ż3. Przepisy dotyczące pozwu stosuje się odpowiednio do pozwu wzajemnego.
Warunek pierwszy  pozostaje w związku  nie należy tego ograniczać do jakiegoś związku
prawnego, ten związek może być związkiem faktycznym.
Lub drugi warunek  nadaje się do potrącenia  ten warunek jest spełniony, jeżeli są spełnione
warunki potrącenia roszczeń przewidziane w prawie cywilnym.
Z tej definicji i tych warunków zakreślonych w zdaniu pierwszym przepisu należy wnosić, że to
powództwo jest dopuszczalne w szerokim zakresie. Jednakże na mocy przepisów szczególnych
powództwo wzajemne jest niedopuszczalne:
1) w sprawach o rozwód lub separację,
2) w sprawach o ustalenie lub o zaprzeczenie macierzyństwa, ojcostwa, a także o ustalenie
bezskuteczności uznania ojcostwa  art. 454 (1) kpc,
3) w sprawach o naruszenie posiadania  art. 479 kpc,
4) w postępowaniu odrębnym nakazowym  art. 493 par. 4 kpc,
5) w postępowaniu uproszczonym:
Art. 505(4)
ż1. Zmiana powództwa jest niedopuszczalna. Przepisów art. 75-85 oraz art. 194-196 i art. 198 nie stosuje się.
ż2. Powództwo wzajemne oraz zarzut potrącenia są dopuszczalne, jeżeli roszczenia nadają się do rozpoznania w postępowaniu
uproszczonym.
To powództwo wzajemne, jak każde inne powództwo musi być dopuszczalne ze względu na
przesłanki procesowe. Jeżeli mówimy o warunkach dopuszczalności powództwa wzajemnego, to
mamy tylko na względzie warunki specyficzne przypisane do tego powództwa. Jeżeli te warunki nie
są spełnione, np pozwany wytoczył powództwo wzajemne co do roszczenia, które nie może być
potrącone z roszczeniem powoda, to w takim wypadku nie następuje odrzucenie tego powództwa,
tylko sąd potraktuje to powództwo jako zwykłe powództwo i rozpozna je w trybie dla niego
właściwym - w istocie będziemy mieli wtedy do czynienia z dwoma postępowaniami.
W jakim czasie możliwe jest wytoczenie powództwa?
Art. 204.
ż1.Powództwo wzajemne jest dopuszczalne, jeżeli roszczenie wzajemne jest w związku z roszczeniem powoda lub nadaje się do
potrącenia. Powództwo wzajemne można wytoczyć bądz
w odpowiedzi na pozew, bądz
oddzielnie, nie póz
niej jednak niż na
pierwszej rozprawie, albo w sprzeciwie od wyroku zaocznego.
ż2. Pozew wzajemny wnosi się do sądu pozwu głównego. Jeżeli jednak pozew wzajemny podlega rozpoznaniu przez sąd
okręgowy, a sprawa wszczęta była w sądzie rejonowym, sąd ten przekazuje całą sprawę sądowi właściwemu do rozpoznania
powództwa wzajemnego.
ż3. Przepisy dotyczące pozwu stosuje się odpowiednio do pozwu wzajemnego.
Wytoczenie powództwa wzajemnego jest dopuszczalne od momentu doręczenia pozwanemu tego
pozwu głównego.
Art 204 par 2  gdzie wnosi się pozew wzajemny?
Do sądu pozwu głównego.
Sąd rozpoznaje te dwa powództwa  główne i wzajemne  na jednej rozprawie. Oczywiście może
być tak, że sąd powie  najpierw zajmiemy się powództwem głównym, potem wzajemnym  to
zależy od okoliczności sprawy. Jeżeli sąd wydaje wyrok w tej sprawie, to jednym wyrokiem
rozstrzyga o powództwie głównym i o powództwie wzajemnym. Może się oczywiście tak zdarzyć, że
rozpoznanie jednego roszczenia z powództwa głównego, albo wzajemnego, jest łatwe, proste i
przyjemne, a rozstrzygnięcie drugiego wymaga skomplikowanego postępowania dowodowego, to
sąd może w takim wypadku wydać wyrok częściowy.
Art. 317.
ż1. Sąd może wydać wyrok częściowy, jeżeli nadaje się do rozstrzygnięcia tylko część żądania lub niektóre z żądań pozwu; to samo
dotyczy powództwa wzajemnego.
ż2.Na tej samej podstawie sąd może wydać wyrok częściowy, rozstrzygając o całości żądania powództwa głównego lub wzajemnego.
To zagadnienie trzeba odnieść do kwestii relacji pomiędzy powództwem wzajemnym a zarzutem
potrącenia. Otóż jednym ze środków obrony pozwanego w postępowaniu cywilnym są zarzuty. Te
zarzuty mogą mieć charakter nie tylko procesowy, ale mogą to być również zarzuty merytoryczne i
do tych zarzutów merytorycznych należy zarzut potrącenia. Pozwany może bronić się przed
wytoczonym powództwem poprzez zgłoszenie zarzutu potrącenia.
Teraz powstaje pytanie  jak to powództwo wzajemne dopuszczalne wg ustawy, ma się do
możliwego również zachowania pozwanego w postaci zarzutu potrącenia? Pozwany może wybrać
albo tą, albo tą drogę, to wszystko zależy od okoliczności sprawy.
Przy zarzucie potrącenia rozstrzygnięcie będzie inne, tam będzie tylko jedna wypowiedz
co do
zasadności.
Powód wytacza powództwo o zasądzenie 100 tysięcy złotych. Pozwany mówi  ja podnoszę zarzut
potrącenia, mnie przysługuje roszczenie wobec powoda w wysokości 20 tysięcy złotych. Jeżeli ten
zarzut potrącenia okaże się trafny, to to roszczenie powoda zostaje umorzone w części, pozostaje
80 tysięcy. I sąd powie  zarzut potrącenia jest trafny, umarzam wierzytelność dochodzoną przez
powoda do kwoty 80 i sąd zasądza wówczas od pozwanego na rzecz powoda 80 tys złotych.
Drugi wypadek  powód dochodzi znowu tych 100 tysięcy złotych, pozwany mówi - zgłaszam zarzut
potracenia  100 tysięcy złotych. Sąd bada roszczenia  jeśli roszczenia pozwanego jest zasadne,
sąd oddali powództwo, wówczas pozwany wygra, będzie musiał powód mu zwrócić koszty procesu.
Trzeci  powód dochodzi 100 tysięcy złotych. Pozwany  zgłaszam zarzut potracenia, mam własną
wierzytelność, 120 tysięcy złotych. Co wtedy? Wierzytelność powoda będzie umorzona do kwoty
100 tysięcy, pozwanemu zostanie 20 tysięcy. Sąd wyda wyrok tak jak poprzednio  oddali
powództwo. Co z tymi 20 tysiącami? Nic  to nie jest powództwo. Pozwany zgłaszając zarzut
potrącenia nie domagał się od sądu zasądzenia 120 tysięcy, on podniósł tylko zarzut potrącenia.
Sąd powództwo powoda oddalił, pozwany w takim wypadku będzie musiał, jeśli chce, wytoczyć
odrębny proces o 20 tysięcy złotych.
Na podstawie tych trzech przykładów możemy powiedzieć tak - tam wszędzie gdzie roszczenie
pozwanego jest niższe niż roszczenie powoda, należy korzystać głównie z zarzutu potrącenia.
Natomiast tam gdzie roszczenie pozwanego w stosunku do powoda jest wyższe od roszczenia
powoda, to lepiej skorzystać z powództwa wzajemnego, bo wtedy w jednym procesie załatwimy
dwa roszczenia.
Powództwo wzajemne musi odpowiadać warunkom każdego zwykłego powództwa, jeśli wytaczam
powództwo wzajemne o 120 tysięcy złotych, to muszę zapłacić 5% od tego powództwa. A jeżeli
zgłoszę zarzut potrącenia, to ja nic nie płacę. Trzeba zatem zastanowić się i nad takimi sprawami,
należy działać racjonalnie.
Cofnięcie pozwu
Cofnięcie powództwa / cofnięcie pozwu. Cofnięcie pozwu jest zatem oświadczeniem pozwanego o
odwołaniu wytoczonego powództwa. Jest to przykład odwołalności czynności procesowej.
Jeżeli powód składa takie oświadczenie o cofnięciu powództwa, to to oznacza, że on rezygnuje z
danego procesu, z rozpoznania sprawy w tym procesie, ale to nie stanowi przeszkody do
wytoczenia ponownego powództwa o to samo roszczenie, w póz
niejszym czasie.
Drugą instytucją związaną z cofnięciem pozwu jest zrzeczenie się roszczenia. Jest to oświadczenie
powoda o rezygnacji z roszczenia procesowego, roszczenia które stanowi przedmiot procesu. Tu nie
chodzi tylko o roszczenie w znaczeniu materialnym, tu chodzi o każde znaczenie procesowe, jest
ono również aktualne w sprawach o ustalenie stosunku prawnego lub prawa.
Zrzeczenie się roszczenia oznacza zatem bezprzedmiotowość danego procesu, a w przyszłości
powoduje bezprzedmiotowość kolejnego procesu o to samo roszczenie. Jeżeli mówimy, że
zrzeczenie się roszczenia powoduje bezprzedmiotowość tego procesu, to ta bezprzedmiotowość
jest mało widoczna, dlatego że zrzeczenie się roszczenia nie ma charakteru samodzielnego w tym
sensie, że nie może zachowanie powoda być ograniczone tylko do zrzeczenia się roszczenia.
Jeśli powód mówi  zrzekam się roszczenia ale powództwa nie cofam, to nie ma zrzeczenia, musi
być jedno i drugie.
Bezprzedmiotowość pojawia się w sytuacji, kiedy powód po zrzeczeniu się roszczenia w procesie
który się już toczył, wytoczył nowe powództwo o to samo roszczenie. I wtedy powiemy, że ten
proces drugi, kolejny, jest bezprzedmiotowy, bo to roszczenie już nie istnieje.
W związku z tym, jeżeli w kolejnym procesie pozwany podniesie zarzut, że już wcześniej toczył się o
to roszczenie proces i powód zrzekł się tego roszczenia, to jeśli sąd stwierdzi, że rzeczywiście tak
było, to wyda wtedy wyrok oddalający powództwo.
Zrzeczenie się roszczenia można rozpatrywać z punktu widzenia wielości podmiotów
występujących po stronie powodowej. Jeżeli po tej stronie mamy do czynienia ze
współuczestnictwem jednolitym, to do zrzeczenia się roszczenia potrzeba zgody wszystkich
współuczestników. Przy współuczestnictwie zwykłym, zrzeczenie się roszczenia jest skuteczne tylko
wobec tych, którzy dokonali zrzeczenia się.
Cofnięcie pozwu może nastąpić aż do uprawomocnienia się orzeczenia.
Art. 203.
ż1. Pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest
zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku.
ż2. Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Na żądanie pozwanego powód
zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego.
ż3. W razie cofnięcia pozwu poza rozprawą przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego,
który może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów. Gdy skuteczność cofnięcia pozwu zależy od
zgody pozwanego, niezłożenie przez niego oświadczenia w tym przedmiocie w powyższym terminie uważa się za wyrażenie zgody.
ż4. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności
sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia
prawa.
Cofnięcie pozwu jest dopuszczalne przed sądem II instancji, a także przed SN, wówczas następuje
umorzenie w całości postępowania.
Możliwość cofnięcia pozwu przewidziana w ustawie doznaje pewnych ograniczeń. To nie może być
tak, że powód sobie wytacza powództwo, potem powód cofa powództwo, a potem znowu wnosi
powództwo, etc.
Art. 203 wprowadza tutaj pewne ograniczenia.
Par. 1  powód może swobodnie wytaczać i cofać powództwo aż do rozpoczęcia rozprawy.
Rozpoczęcie rozprawy, to chwila zabrania głosu przez powoda na rozprawie albo w jego
nieobecności przez sędziego sprawozdawcę. Do tego momentu powód może cofnąć pozew bez
zgody strony przeciwnej. Ale po rozpoczęciu rozprawy cofnięcie pozwu jest możliwe tylko za zgodą
pozwanego albo bez jego zgody, jeżeli wraz z cofnięciem pozwu powód zrzeka się roszczenia.
Pozew cofnięty powoduje umorzenie postępowania. Podstawą umorzenia postępowania w tym
wypadku jest art. 355 par. 1 kpc.
Art. 355.
ż1. Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie
wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.
ż2. Postanowienie o umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym
pozew w piśmie procesowym albo gdy strony zawarły ugodę przed mediatorem, którą zatwierdził sąd.
Art. 203 par. 2  w chwili cofnięcia pozwu to wszystko co nastąpiło z chwilą wytoczenia powództwa,
wszystkie skutki procesowe, materialno prawne  upadają.
Par. 3 - Cofnięcie pozwu może nastąpić w formie pisma procesowego. W razie cofnięcia pozwu
poza rozprawą przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia
pozwanego.
Kwestia kolejna  wytoczenie i cofnięcie powództwa leży w dyspozycji powoda. Odwołalność
czynności jest przejawem zasady dyspozycyjności. Czy ta dyspozycyjność ma charakter pełny czy
ograniczony? Czy sąd jest związany oświadczeniem powoda? Jeżeli przyjmiemy, że jest pełna  sąd
może tylko napisać  umarzam postępowanie. Jeżeli przyjmiemy, że nie  podlega cofnięcie pewnej
kontroli sądowej.
Odpowiedz
na to daje paragraf 4  tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy muszą wskazywać, że
wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają
do obejścia prawa  zakres kontroli sądu nad czynnością cofnięcia pozwu. Tylko w tych sytuacjach
można uznać cofnięcie pozwu lub zrzeczenie się roszczenia lub jego ograniczenie za
niedopuszczalne.
Tyle na temat cofnięcia powództwa.
Zmiana powództwa
Proces cywilny w danej sprawie zakreślony przez wytoczone powództwo, nie zawsze w takim
kształcie dobiega do końca. W trakcie procesu mogą następować różnego rodzaju zmiany, powód
zamiast 100 zł może domagać się 105 zł, któraś ze stron procesu umrze  wstępują następcy. Te
elementy procesu, granice podmiotowe i przedmiotowe procesu, mogą ulegać zmianie. Te
elementy, które określają to powództwo pod względem podmiotowym i przedmiotowym
nazywamy elementami tożsamości powództwa. Do tych elementów należą:
1) elementy podmiotowe  strony procesu
2) elementy przedmiotowe  żądanie oraz okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie.
Jeżeli w trakcie procesu ulegnie zmianie którykolwiek z tych elementów, mówimy że jest to zmiana
powództwa.
Zmiana może więc polegać na zmianie strony procesu, zmianie żądania i zmianie okoliczności
faktycznych uzasadniających żądania.
Kpc jeżeli stanowi o zmianie powództwa, to ma na uwadze zmianę przedmiotową.
Zmiana przedmiotowa powództwa może mieć charakter ilościowy lub jakościowy.
- ilościowy  powód opierając się na tych samych okolicznościach faktycznych domaga się
zasądzenia wyższej kwoty.
- jakościowy  powód najpierw domaga się wydania rzeczy ruchomej, a potem mówi, że nie
interesuje go rzecz, domaga się zasądzenia równowartości pieniężnej tej rzeczy.
W tych wypadkach, mówimy że powód, przy zmianie ilościowej  rozszerza żądanie pozwu. W
istocie rzeczy ta zmiana powództwa jest wytoczeniem nowego powództwa zamiast albo obok
powództwa pierwotnego. Na tym opiera się cała regulacja zawarta w art. 193.
Jeżeli natomiast powód najpierw domaga się wydania rzeczy, a potem mówi  nie chcę rzeczy,
dajce pieniądz! Co on robi? - Cofa powództwo w zakresie wydania rzeczy i wytacza nowe
powództwo o zasądzenie kwoty pieniężnej.
Jeżeli powód domaga się dodatkowej kwoty, to możemy powiedzieć, że mamy do czynienia z
kumulacją roszczeń. Możliwość zmiany, tak rozumianej, jest dopuszczalna, ale pod pewnymi
warunkami.
Art. 193.
ż1. Zmiana powództwa jest dopuszczalna, jeżeli nie wpływa na właściwość sądu.
ż2. Jeżeli w myśl przepisu poprzedzającego zmiana nie jest dopuszczalna, a powód zmienia powództwo w ten sposób, że występuje z
nowym roszczeniem obok pierwotnego, sąd rozpoznaje nowe roszczenie jako sprawę oddzielną, jeżeli jest dla niej rzeczowo i
miejscowo właściwy, w przeciwnym zaś razie przekazuje sprawę sądowi właściwemu. Gdy jednak zmiana taka następuje w sądzie
rejonowym, należy przekazać całe zmienione powództwo sądowi okręgowemu, który dla zmienionego powództwa jest rzeczowo i
miejscowo właściwy.
ż2 (1). Z wyjątkiem spraw o roszczenia alimentacyjne zmiana powództwa może być dokonana jedynie w piśmie procesowym.
Przepis art. 187 stosuje się odpowiednio.
ż3. Jeżeli powód występuje z nowym roszczeniem zamiast lub obok roszczenia pierwotnego, skutki przewidziane w artykule
poprzedzającym rozpoczynają się z chwilą, w której roszczenie to powód zgłosił na rozprawie w obecności pozwanego, w innych zaś
wypadkach - z chwilą doręczenia pozwanemu pisma zawierającego zmianę i odpowiadającego wymaganiom pozwu.
Z tej regulacji wynika:
1) Zasadniczym warunkiem dopuszczalności zmiany powództwa jest zachowanie właściwości
rzeczowej i miejscowej sądu.
2) Jeżeli zmiana polega na tym, że powód występuje z nowym roszczeniem, zamiast pierwotnego,
czyli zamiast samochodu chce pieniądze, to oznacza cofnięcie tego powództwa poprzedniego. W
związku z tym muszą być zachowane warunki dopuszczalności cofnięcia pozwu (204 i 469 kpc).
3) Jeżeli powód zmienia powództwo w ten sposób, że występuje z nowym roszczeniem obok
dotychczasowego, czyli mamy do czynienia z następczą kumulacją roszczeń, to musi być zachowany
ten sam tryb postępowania.
4) Jeżeli zmiana powództwa wpływa na właściwość sądu  domagałem się 74 tysięcy, teraz
domagam się 100 tysięcy złotych, to w takim wypadku zamiana powództwa wpływa na właściwość
sądu. Sąd rejonowy powinien wówczas przekazać sprawę sądowi właściwemu.
5) Jeżeli powód obok roszczenia domaga się innego roszczenia, to sąd rozpoznaje tą sprawę jako
sprawę oddzielną, jeśli jest dla niej miejscowo i rzeczowo właściwy.
Zmiana powództwa jest dopuszczalna w zasadzie w postępowaniu zwykłym i przed sądem I
instancji. Natomiast w postępowaniu przed sądem odwoławczym zmiana jest w zasadzie
niedopuszczalna, jednak art. 383:
Art. 383. W postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami. Jednakże w
razie zmiany okoliczności można żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o
świadczenie powtarzające się można nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy.
Forma zmiany powództwa:
Zmiana powództwa jest możliwa tylko w formie pisma procesowego. Jedynie w sprawach
alimentacyjnych zmiana powództwa może nastąpić ustnie na rozprawie (193 par. 2 (1)).
ż2(1). Z wyjątkiem spraw o roszczenia alimentacyjne zmiana powództwa może być dokonana jedynie w piśmie procesowym. Przepis
art. 187 stosuje się odpowiednio.