SYTUACJA DEMOGRAFICZNA: ŚWIAT, EUROPA, POLSKA
POLITYKA dotycząca LUDNOŚCI
14.01.2009
" Sytuacja demograficzna według projekcji ludnościowych ONZ
Sytuacja demograficzna według projekcji ludnościowych ONZ
Sytuacja demograficzna według projekcji ludnościowych ONZ
Sytuacja demograficzna według projekcji ludnościowych ONZ
World Population Prospects: The 2006 Revision, Population Division of the
Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat,
New York, United Nations, 2007
" Projekcja Eurostatu 2008
" Projekcja Eurostatu 2008
Projekcja Eurostatu 2008
Projekcja Eurostatu 2008
Projekcja Eurostatu 2008
Projekcja Eurostatu 2008
Projekcja Eurostatu 2008
Projekcja Eurostatu 2008
Social Situation Observatory, Demography Monitor 2008, EC, Brussels 2008
2nd European Demography Report: Meeting Social Needs in an Ageing Society,
EC, Brussels 2008
" Polityka dotycząca ludności (population-related policy) -
Polityka dotycząca ludności (population-related policy) -
Polityka dotycząca ludności (population-related policy) -
Polityka dotycząca ludności (population-related policy) -
definicja, rodzaje polityki, polityka ludnościowa a polityka
definicja, rodzaje polityki, polityka ludnościowa a polityka
definicja, rodzaje polityki, polityka ludnościowa a polityka
definicja, rodzaje polityki, polityka ludnościowa a polityka
społeczna
społeczna
społeczna
społeczna
" Population-related policy w Unii Europejskiej
Population-related policy w Unii Europejskiej
Population-related policy w Unii Europejskiej
Population-related policy w Unii Europejskiej
Warianty projekcji ONZ 2006
Projekcje ludności, wariant średni, ONZ 2006, 2005 vs.2050
Projekcja Eurostatu, 2008
Współczynnik obcią\
enia osobami w wieku 65 lat i więcej, 2010-
2050 (na 100 osób w wieku 15-64 lata)
60
50
40
30
20
2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
EU-15 EP04 EU-15 EP08 EU-12 EP04 EU-12 EP08
y
ródło: Social Situation Observatory, Demography Monitor 2008.
Sytuacja demograficzna Europy w pierwszej
połowie XXI w. (1)
" nowy porządek demograficzny w Europie
" starzenie się zasobów pracy i ludności
" starzenie się zasobów pracy i ludności
współwystępuje ze spadkiem liczby
ludności w wieku produkcyjnym
" zróżnicowanie nasilenia zmian w czasie
między poszczególnymi krajami
Sytuacja demograficzna w pierwszej połowie XXI
w. (2)
van de Kaa, 2003
" Ludność Europy utraciła zdolność równoważenia
urodzeń i zgonów
" Nowa demografia Europy oznacza nową sytuację
demograficzną w przyszłości
" Imigracja nie zmieni przebiegu reprodukcji
" Nadchodzące generacje muszą uporać się z problemem
reprodukcji, co oznacza zmianę postaw i zachowań
dotyczących tworzenia rodzin
POLITYKA DOTYCZ
CA LUDNOŚCI
(population related policy)
(population related policy)
(population related policy)
(population related policy)
integralna część polityki społecznej (social policy, welfare
integralna część polityki społecznej (social policy, welfare
integralna część polityki społecznej (social policy, welfare
integralna część polityki społecznej (social policy, welfare
state) zorientowanej na zagwarantowanie obywatelom
state) zorientowanej na zagwarantowanie obywatelom
state) zorientowanej na zagwarantowanie obywatelom
state) zorientowanej na zagwarantowanie obywatelom
bezpieczeństwa socjalnego oraz stwarzanie warunków
bezpieczeństwa socjalnego oraz stwarzanie warunków
bezpieczeństwa socjalnego oraz stwarzanie warunków
bezpieczeństwa socjalnego oraz stwarzanie warunków
rozwoju
rozwoju
rozwoju
rozwoju
obejmuje działania, które służą realizacji następujących
obejmuje działania, które służą realizacji następujących
obejmuje działania, które służą realizacji następujących
obejmuje działania, które służą realizacji następujących
obejmuje działania, które służą realizacji następujących
obejmuje działania, które służą realizacji następujących
obejmuje działania, które służą realizacji następujących
obejmuje działania, które służą realizacji następujących
celów:
celów:
celów:
celów:
stworzenie warunków odtwarzania pokoleń
stworzenie warunków odtwarzania pokoleń
stworzenie warunków odtwarzania pokoleń
stworzenie warunków odtwarzania pokoleń
jakościowy rozwój populacji  stan zdrowia, poziom
jakościowy rozwój populacji  stan zdrowia, poziom
jakościowy rozwój populacji  stan zdrowia, poziom
jakościowy rozwój populacji  stan zdrowia, poziom
wykształcenia, rozmieszczenie przestrzenne ludności,
wykształcenia, rozmieszczenie przestrzenne ludności,
wykształcenia, rozmieszczenie przestrzenne ludności,
wykształcenia, rozmieszczenie przestrzenne ludności,
szeroko pojęte warunki życia ludności
szeroko pojęte warunki życia ludności
szeroko pojęte warunki życia ludności
szeroko pojęte warunki życia ludności
właściwe wykorzystanie zasobów ludzkich
właściwe wykorzystanie zasobów ludzkich
właściwe wykorzystanie zasobów ludzkich
właściwe wykorzystanie zasobów ludzkich
POLITYKA LUDNOŚCIOWA
Polityka dotycząca skutków zmian
Polityka dotycząca skutków zmian
Polityka dotycząca skutków zmian
Polityka dotycząca skutków zmian
demograficznych (population responsive policy)
demograficznych (population responsive policy)
demograficznych (population responsive policy)
demograficznych (population responsive policy)
Polityka kształtująca procesy ludnościowe
Polityka kształtująca procesy ludnościowe
Polityka kształtująca procesy ludnościowe
Polityka kształtująca procesy ludnościowe
(population influencing policy)
(population influencing policy)
(population influencing policy)
(population influencing policy)
Polityka rodzinna (family policy)
Polityka rodzinna (family policy)
Polityka rodzinna (family policy)
Polityka rodzinna (family policy)
" J.Z.Holzer, Demografia, Warszawa 2003, &10.6.
" J.Z.Holzer, Demograficzne uwarunkowania polityki społecznej, [w]: Polityka społeczna,
A. Kurzynowski (red.), IGS, SGH, Warszawa, 21-36.
" B.Balcerzak-Paradowska, Rodzina i polityka rodzinna na przelomie wieków, Instytut
Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, 2004.
" I.E.Kotowska (red.), A.Matysiak, A.Domaradzka, Scenariusze polityki ludnościowej dla
Polski. Badanie eksperckie Delphi, SGH, Warszawa 2005
" Kotowska, I.E., Sztanderska U, Wóycicka I. (red.) , 2007, Aktywność zawodowa,
edukacyjna i rodzinna w Polsce w świetle badań empirycznych, Wydawnictwo Scholar.
.
.
.
" Green Paper  Confronting demographic change: a new solidarity between the
generations , Communication from the Commission, Brussels, 16.3.2005, COM(2005) 94
final.
"  The demographic future of Europe  from challenge to opportunity , Communication
from the Commission, Brussels, 12.10.2006, COM(2006) 571final
"  Europe s demographic future: facts and figures , Commission Staff Working Document,
Brussels, 11.05.2007 SEC (2007) 638
" 2nd European Demography Report: Meeting Social Needs in an Ageing Society, EC,
Brussels 2008
" Zmiany struktury wieku ludności
Spadek liczby ludności w wieku 15-64 i starzenie się zasobów pracy 
rozwiązania dotyczące rynku pracy (wzrost zatrudnienia, migracje) i
systemu ubezpieczeń społecznych
starzenie się ludności - konieczność dostosowania gospodarki i
społeczeństwa do struktury ludności, w której więcej ni\
połowa osób
ma powy\
ej 40 lat i znaczna część z nich nie ma dzieci
wzrost zapotrzebowania na pomoc i opiekę zwiększenie
zobowiązań opiekuńczych przy jednoczesnym kurczeniu się rodzinnych
zasobów opieki (spadek dzietności, mniejsze sieci krewniacze, migracje)
oraz wzrost aktywności zawodowej kobiet
Zmiana modelu opieki
" Rynek pracy a zmiany modelu (ekonomicznego) rodziny
Constructive policy response to population change in
Constructive policy response to population change in
Constructive policy response to population change in
Constructive policy response to population change in
Europe
Europe
Europe
Europe
" Promoting demographic renewal
Promoting demographic renewal
Promoting demographic renewal
Promoting demographic renewal
" Promoting employment: more jobs and longer
Promoting employment: more jobs and longer
Promoting employment: more jobs and longer
Promoting employment: more jobs and longer
working lives of better quality
working lives of better quality
working lives of better quality
working lives of better quality
" A more productive and dynamic Europe
" A more productive and dynamic Europe
A more productive and dynamic Europe
A more productive and dynamic Europe
A more productive and dynamic Europe
A more productive and dynamic Europe
A more productive and dynamic Europe
A more productive and dynamic Europe
" Receiving and integrating migrants
Receiving and integrating migrants
Receiving and integrating migrants
Receiving and integrating migrants
" Sustainable public finance
Sustainable public finance
Sustainable public finance
Sustainable public finance
Source: The demographic future of Europe  from challenge to opportunity,
Communication from the Commission, Brussels, 12.10.2006, COM(2006)
571final
Zmiany na rynku pracy
Zmiany na rynku pracy
Zmiany na rynku pracy
Zmiany na rynku pracy
Zmiany na rynku pracy
Zmiany na rynku pracy
Zmiany na rynku pracy
Zmiany na rynku pracy
Współczesny rynek pracy - rosnąca konkurencyjność, dynamika i
Współczesny rynek pracy - rosnąca konkurencyjność, dynamika i
Współczesny rynek pracy - rosnąca konkurencyjność, dynamika i
Współczesny rynek pracy - rosnąca konkurencyjność, dynamika i
niestabilność popytu na pracę
niestabilność popytu na pracę
niestabilność popytu na pracę
niestabilność popytu na pracę
zmiany form zatrudnienia i organizacji pracy, konieczność stałego
doskonalenia kwalifikacji, mobilność i dyspozycyjność, rosnąca
niepewność zatrudnienia
niestabilność i nieciągłość zatrudnienia, dywersyfikacja jego form
niestabilność i nieciągłość zatrudnienia, dywersyfikacja jego form
destandaryzacja przebiegu życia zawodowego
zarządzanie własną karierą zawodową wymaga więcej wysiłku i
umiejętności (konflikt czasu, dyspozycyjności)
konieczność równoległego inwestowania w kapitał ludzki dzieci i
rodziców (kształcenie ustawiczne)
Zmiany na rynku pracy a rodzina
Zmiany na rynku pracy a rodzina
Zmiany na rynku pracy a rodzina
Zmiany na rynku pracy a rodzina
Zmiany na rynku pracy a rodzina
Zmiany na rynku pracy a rodzina
Zmiany na rynku pracy a rodzina
Zmiany na rynku pracy a rodzina
Konflikt kulturowy
Konflikt kulturowy pomiędzy obowiązkami rodzinnymi i pracą zawodową kobiet
Konflikt kulturowy
Konflikt kulturowy
obejmuje poglądy na temat roli kobiet i mężczyzn w społeczeństwie (podział
obowiązków w rodzinie i poza rodziną)
Konflikt strukturalny
Konflikt strukturalny pomiędzy obowiązkami rodzinnymi i pracą zawodową kobiet
Konflikt strukturalny
Konflikt strukturalny
dotyczy istniejących możliwości i ograniczeń pracy zarobkowej kobiet
Ograniczanie tych konfliktów:
partnerski podział obowiązków rodzinnych i zawodowych, równość płci na rynku
pracy, zmiany percepcji ról społecznych płci
redystrybucja pracy zawodowej i opieki w społeczeństwie
warunki zatrudnienia (elastyczny czas pracy, praca w niepełnym wymiarze),
urlopy, świadczenia pieniężne, rozwiązania podatkowe, instytucjonalna opieka
nad dzieckiem i osobami zależnymi, rozwój usług rynkowych
polityka rodzinna i polityka rynku pracy - work-family balance; work-life balance
A
ączenie pracy i obowiązków rodzinnych
A
ączenie pracy i obowiązków rodzinnych
A
ączenie pracy i obowiązków rodzinnych
A
ączenie pracy i obowiązków rodzinnych
A
ączenie pracy i obowiązków rodzinnych
A
ączenie pracy i obowiązków rodzinnych
A
ączenie pracy i obowiązków rodzinnych
A
ączenie pracy i obowiązków rodzinnych
Pary w wieku 20-49 lat z pracującym przynajmniej jednym partnerem (% par)
Najczęściej stosowany model rodziny: oboje pracują w pełnym
Najczęściej stosowany model rodziny:
Najczęściej stosowany model rodziny:
Najczęściej stosowany model rodziny:
wymiarze czasu - 45% w UE (od 22% MT i 38% IT do 77% w SI)
y
ródło: Aliaga Ch., 2005, Gender gaps in the reconciliation between work and family life, Statistics in
Focus, Population and Social Conditions, No 4, Eurostat, na podstawie badań aktywności ekonomicznej
ludności
Promowanie odnowy demograficznej Europy - przesłanki mo\
liwego wzrostu płodności w UE
postawy wobec dzieci  zamierzenia prokreacyjne wy\
sze ni\
obserwowana dzietność,
oczekiwania społeczne dotyczące udziału państwa w inwestowaniu w kapitał ludzki w rodzinie,
czyli zmniejszania kosztów bezpośrednich wychowywania dzieci
zmniejszenie kosztów pośrednich wychowywania dzieci
wzrost świadomości społecznej dotyczącej skutków utrzymywania się niskiej dzietności
wzrost świadomości polityków dotyczącej skutków utrzymywania się niskiej dzietności 
rządy deklaruja swą troskę o niską dzietność:
Badania ankietowe ONZ (population perception surveys):
1976 - poziom dzietność jest wystarczający - 18 z 29 badanych krajów europejskich
2005 - poziom dzietność jest zbyt niski wystarczający - 28 z 29 badanych krajów europejskich
Zmiany świadomości na poziomie Unii Europejskiej: od zmiany poglądów na temat znaczenia
płodności dla przyszłości Europy oraz uznania konieczności wprowadzenia odpowiednich
rozwiązań zachęcających do posiadania dzieci do uznania odnowy demograficznej
Europy (demographic renewal) jako celu strategicznego Europy
istnienie przykładów dobrych praktyk (Skandynawia, Francja, Belgia, Holandia)