MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Izabella Demidowicz
Robert Demidowicz
Stosowanie leków w leczeniu chorób jamy ustnej
322[01].O1.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
lek. dent. Alicja Jędrzejczyk
lek. med. Ewa Rusiecka
Opracowanie redakcyjne:
lek. dent. Izabella Demidowicz
lek. med. Robert Demidowicz
Konsultacja:
mgr inż. Halina Śledziona
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[01].O1.03
 Stosowanie leków w leczeniu chorób jamy ustnej , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu asystentka stomatologiczna.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Podstawowa terminologia farmakologiczna 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Nazewnictwo, podziały i wykazy leków 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Grupy leków i ich charakterystyka 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Postacie leków 18
5.4.1. Ćwiczenia 18
5.5. Mechanizmy działania leków na ustrój człowieka, działanie uboczne 20
5.5.1. Ćwiczenia 20
5.6. Farmakoterapia stomatologiczna 22
5.6.1. Ćwiczenia 22
5.7. Przepisy prawa dotyczące leków 26
5.7.1. Ćwiczenia 26
6. Ewaluacja osiągnięć uczniów 28
7. Literatura 42
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie asystentka stomatologiczna z zakresu
stosowania leków w leczeniu chorób jamy ustnej.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania  nauczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
322[01].O1
Podstawy działalności
zawodowej
322[01].O1.01
Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony
przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska
322[01].O1.02 322[01].O1.04
322[01].O1.03
Charakteryzowanie budowy, Nawiązywanie
Stosowanie leków
fizjologii i patologii narządu i utrzymywanie kontaktów
w leczeniu chorób jamy
żucia międzyludzkich
ustnej
322[01].O1.05
Przestrzeganie przepisów
prawa i zasad ekonomiki
w ochronie zdrowia
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- korzystać z technologii informacyjnej,
- wykonywać prace zgodnie z zasadami bhp,
- obsługiwać urządzenia techniczne np. czajnik elektryczny, kalkulator
- obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,
- pracować w grupie i indywidualnie,
- posługiwać się wiedzą i terminologią z zakresu anatomii, fizjologii, patologii komórek,
tkanek, układów organizmu człowieka,
- wykorzystywać wiedzę z zakresu funkcji komórek, tkanek, układów organizmu
człowieka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- posłużyć się terminologią farmakologiczną,
- scharakteryzować grupy leków,
- wyjaśnić mechanizmy działania leków,
- scharakteryzować ważniejsze postacie leków,
- posłużyć się nazwami leków oraz ich synonimami,
- określić termin ważności leku,
- określić zasady i techniki podawania leku,
- scharakteryzować środki lecznicze i materiały stosowane w profilaktyce i terapii
stomatologicznej,
- zastosować leki i środki opatrunkowe podczas udzielania pierwszej pomocy,
- określić zasady przechowywania i ewidencjonowania leków stosowanych w gabinecie
stomatologicznym,
- zastosować dokumenty prawne, normalizujące dystrybucję leków,
- wyjaśnić zdrowotne i społeczne skutki niewłaściwego i nadmiernego przyjmowania leków,
- przeprowadzić działania edukacyjne na temat zasad przyjmowania leków oraz
niebezpieczeństwa samoleczenia i nadużywania leków.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca .............................................................................
Modułowy program nauczania: Asystentka stomatologiczna 322[01]
Moduł: Podstawy działalności zawodowej 322[01].O1
Jednostka modułowa: Stosowanie leków w leczeniu chorób jamy
ustnej.322[01].O1.03
Temat: Podstawowe zagadnienia z zakresu farmakologii.
Cel ogólny: Przedstawienie podstawowych zagadnień dotyczących farmakologii.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- podać definicję farmakologii,
- wymienić i scharakteryzować rodzaje dawek leków,
- określić dawki leków w różny sposób,
- wymienić i scharakteryzować różne rodzaje działań leków,
- wyjaśnić pojęcie interakcji międzylekowej,
- wymienić drogi podawania leków.
Metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- kartki papieru, przybory do pisania,
- literatura z poradnika dla ucznia.
Przebieg zajęć:
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
5. Podanie uczniom pytań sprawdzających:
 Co to jest lek?
 Czym zajmuje się farmakoterapia?
 Co to jest dawka lecznicza i czym różni się od dawki śmiertelnej?
 Ile kropli zawiera 1g alkoholu, a ile 1g wody?
 Jakie znasz rodzaje działań leków?
 Wskaż różnice pomiędzy działaniem przyczynowym, a objawowym oraz miejscowym
i ogólnym.
 Na czym polega działanie uboczne leku?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
 Jak mogą oddziaływać na siebie dwa jednocześnie podane leki?
 Jakie znasz drogi podawania leków?
 Jakie wymogi musi spełniać lek wprowadzany drogą dożylną?
 Jakie są zalety leków wprowadzanych drogą przezskórną?
 Jaki jest podział leków w zależności od konsystencji?
 Czym różni się roztwór od emulsji i zawiesiny?
 Jakie znasz postacie leków sporządzanych  na świeżo przed zastosowaniem?
 Co to jest tabletka?
6. Uczniowie pracują w zespołach odpowiadają na przygotowane pytania.
7. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność swoich wypowiedzi.
8. Uczniowie zapisują zebrane informacje na kartce papieru  karta ćwiczeń.
9. Uczniowie  liderzy poszczególnych grup omawiają wybrane zagadnienia na forum klasy.
10. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność zebranych informacji.
11. Nauczyciel ocenia uczniów.
Zakończenie zajęć
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im
trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- ocena pracy pisemnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca ................................................................................
Modułowy program nauczania: Asystentka stomatologiczna 322[01]
Moduł: Podstawy działalności zawodowej 322[01].O1
Jednostka modułowa: Stosowanie leków w leczeniu chorób jamy
ustnej.322[01].O1.03
Temat: Związki chemiczne i farmakologiczne stosowane w profilaktyce próchnicy
zębów.
Cel ogólny: Przedstawienie i omówienie związków chemicznych i środków farmaceutycznych
stosowanych w profilaktyce próchnicy.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- wymienić materiały stosowane w profilaktyce stomatologicznej,
- omówić działanie fluoru i jego znaczenie w profilaktyce próchnicy,
- przedstawić możliwe objawy przewlekłego zatrucia fluorem,
- omówić stosowaną profilaktykę fluorkową,
- przeprowadzić pogadankę na temat jakości, zalet i wad past do czyszczenia zębów,
- przedstawić i omówić dostępne na rynku polskim płyny do płukania istotne z punktu
widzenia profilaktyki próchnicy zębów i chorób przyzębia.
Metody nauczania uczenia się:
pogadanka,
ćwiczenia.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
praca w grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przybory do pisania,
- literatura poradnika dla ucznia,
- preparaty fluoru, pasty do zębów, płyny do płukania jamy ustnej
Przebieg zajęć:
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
5. Nauczyciel podaje słuchaczom preparaty fluorowe i inne związki chemiczne stosowane
w profilaktyce fluorkowej i zadaje pytania.
 Co jest podstawowym związkiem chemicznym w profilaktyce próchnicy?
 Kiedy najskuteczniejsza jest profilaktyka?
 Kto i jak może przeprowadzić profilaktykę fluorkową?
 Dlaczego pasty do zębów są polecane przez stomatologów?
 Jak działają płyny do płukania jamy ustnej?
 Kiedy powstaje szkliwo plamkowe?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
 Kiedy stosujemy impregnację zębiny próchnicowej?
 W jaki sposób można walczyć z nadwrażliwością zębiny?
6. Nauczyciel prosi uczniów, aby omówili przeanalizowane preparaty chemiczne
i stomatologiczne. Uczniowie określają wady i zalety dostępnych na rynku polskim past
do zębów.
7. Uczniowie pracują w zespołach, wymieniają między sobą spostrzeżenia i informacje.
8. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność swoich spostrzeżeń.
9. Uczniowie zapisują swoje propozycje na kartce papieru.
10. Liderzy omawiają swoje propozycje na forum klasy.
11. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność swoich wniosków
12. Nauczyciel ocenia aktywność uczniów.
Zakończenie zajęć
Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- uczniowie wskazują, które etapy ćwiczeń sprawiły im trudności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Podstawowa terminologia farmakologiczna
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz spośród uczniów dwie grupy A  zwolenników podawania leków drogą
pozajelitową i B  zwolenników podawania leków drogą doustną. Pokieruj dyskusją na temat
zalet i wad każdej z dróg. Każdy powinien uzasadnić swoje stanowisko.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) przeprowadzić dyskusję w grupie,
4) przedstawić własne argumenty na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- flamastry,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Zakładając, że 1 ml roztworu wodnego waży 1 g i wiedząc, że 1ml roztworu Tramalu
zawiera 100 mg substancji czynnej uczeń ma wyliczyć ile kropli leku należy podać dziecku
o masie 20 kg. Dawka dla dzieci wynosi 2 mg/kg masy ciała.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki obliczeń na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- flamastry,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Określ działanie i postacie wybranych leków: diazepam, pyralginum i morfina.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji. Do wykonania ćwiczenie niezbędny jest podział uczniów na trzy grupy.
Grupa A korzystając z  Pharmindexu lub  Leków współczesnej terapii odszuka lek o nazwie
diazepam i przedstawi postacie tego leku, możliwe drogi jego podania, działania niepożądane
oraz interakcje. Grupa B zrobi to samo dla leku o nazwie pyralginum, a grupa C morfiny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- flamastry,
- Pharmindex, Leki współczesnej terapii.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Nazewnictwo, podziały i wykazy leków
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz jaka może być maksymalna wysokość opłaty ryczałtowej, jeżeli najniższe
wynagrodzenie wynosi 1126 zł.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać obliczenie,
4) przedstawić wyniki obliczeń na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- flamastry,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Na podstawie dostarczonego przez prowadzącego opakowania lub ulotki leku określ
nazwę międzynarodową i handlową leku. Podobne zadanie wykonaj ma w domu przeglądając
własną apteczkę. Sprawdz
, czy nie posiadasz tych samych leków ukrytych pod różnymi
nazwami handlowymi.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- flamastry,
- opakowania leku lub ulotki.
Ćwiczenie 3
Przy pomocy dostarczonego przez prowadzącego zajęcia wykazu leków podstawowych
i uzupełniających uczeń ma określić jaka płatność obowiązuje za lek Duomox 1,0 tabl.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać elementy przygotowania się do pracy,
2) określić do której listy leków należy Duomox,
3) określić odpłatność za lek.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- flamastry,
- wykaz leków podstawowych i uzupełniających.
Ćwiczenie 4
Wyjaśnij jaką odpłatność poniesie pełnoletni chory na cukrzycę za jedno opakowanie
insuliny Monotard HM.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać elementy przygotowania się do pracy,
2) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
3) wyjaśnić zależność pomiędzy odpłatnością za leki, a chorobami przewlekłymi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- flamastry,
- poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Grupy leków i ich charakterystyka
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sprawdz
w dostępnych Ci spisach leków lub podręcznikach farmakologii, do jakiej grupy
leków należą: Mepivacaina, Trombina, Cyclonamina, Encorton, Furosemid, Captopril,
Fentanyl.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać elementy przygotowania się do pracy,
2) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
3) wykazać znajomość grup leków,
4) przyporządkować wskazane leki do odpowiednich grup.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- flamastry,
- Pharmindex lub Leki współczesnej terapii.
Ćwiczenie 2
Dostarczone przez nauczyciela leki przydziel do odpowiednich grup: A  leki
znieczulające, B  leki przeciwuczuleniowe, C  leki stosowane w zakażeniach.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać elementy przygotowania się do pracy,
2) wykazać znajomość grup leków,
3) wykazać umiejętność odczytania informacji zawartych w ulotkach i na opakowaniach
leków,
4) pogrupować leki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- flamastry,
- poradnik dla ucznia,
- opakowania leków dostarczone przez nauczyciela.
Ćwiczenie 3
Posługując się podziałem zastosowanym w materiale nauczania zaproponuj grupy leków
niezbędnych według Ciebie niego w gabinecie stomatologicznym. Uzasadnić swój wybór.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wskazać elementy przygotowania się do pracy,
2) wykazać znajomość grup leków,
3) omówić potrzebę zastosowania poszczególnych grup leków w gabinecie
stomatologicznym,
4) uzasadnić swój wybór.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
 papier formatu A4,
 flamastry,
 poradnik dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.4. Postacie leków
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Poucz pacjenta jak sporządzić napar do płukania jamy ustnej z liści szałwii.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyjaśnić pojęcie naparu,
2) poinstruować pacjenta jak przygotować napar z liści szałwii,
3) wymienić zalety liści szałwii w stomatologii,
4) opracować algorytm przygotowania naparu,
5) sporządzić napar.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- literatura z poradnika dla ucznia,
- arkusz papieru,
- przybory do pisania,
- liście szałwii, szklanka, woda, czajnik elektryczny.
Ćwiczenie 2
Wrzuć kilka kryształków nadmanganianu potasu do jednorazowego kubeczka z wodą
w celu uzyskania preparatu do płukania jamy ustnej. Wykonaj podobne zadanie z gliceryną.
Porównaj uzyskane wyniki. Nazwij uzyskane postacie.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wymienić postacie leków,
2) scharakteryzować preparaty stosowane do płukania jamy ustnej,
3) przygotować roztwór nadmanganianu potasu do płukania jamy ustnej,
4) przygotować roztwór gliceryny do płukania jamy ustnej,
5) nazwać uzyskane postacie leków.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- literatura z poradnika dla ucznia,
- arkusz papieru,
- przybory do pisania,
- nadmanganian potasu, gliceryna, woda, szklanka.
Ćwiczenie 3
Przygotuj środki do płukania jamy ustnej o działaniu: odkażającym, ściągającym,
przeciwzapalnym mając do dyspozycji: kryształki nadmanganianu potasu, 3% wodę utlenioną,
Septosan.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) scharakteryzować preparaty stosowane do płukania jamy ustnej,
3) przygotować roztwory,
4) przedstawić wyniki na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- jednorazowe kubeczki,
- kryształki nadmanganianu potasu,
- 3% woda utleniona,
- Septosan.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.5. Mechanizmy działania leków na ustrój człowieka, działanie
uboczne
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odszukaj na stronie internetowej Ośrodka Monitorowania Działań Niepożądanych Leków,
karty zgłoszenia niepożądanego działania leku, wydrukuj jej i wypełnij w niej opis działania
niepożądanego, które według Ciebie może pojawić się po zażyciu leku przeciwbólowego
dostępnego w aptece bez recepty np. Apapu.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odnalez
ć stronę internetową Ośrodka Monitorowania Działań Niepożądanych Leków,
2) odnalez
ć na stronie internetowej kartę zgłoszenia niepożądanego działania leku
i wydrukować ją a następnie wypełnić,
3) przedstawić i opisać możliwe działania niepożądane leku przeciwbólowego.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- literatura poradnika dla ucznia,
- karta pracy  ćwiczeń,
- przybory do pisania,
- komputer z dostępem do Internetu, drukarka.
Ćwiczenie 2
Wyjaśnij dlaczego przyjmowanie leków przez matkę karmiącą może być szkodliwe dla
dziecka. Przygotuj plakat na ten temat.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- papier lub karton,
- farby, flamastry, kredki.
Ćwiczenie 3
Uzasadnij dlaczego reklamy leków ukazujące się mediach mogą negatywnie wpływać na
stan zdrowia społeczeństwa? Przygotuj prezentację multimedialną.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- broszury reklamowe leków,
- komputer multimedialny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.6. Farmakoterapia stomatologiczna
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj zestaw leków do impregnacji zębiny próchnicowej. Wytłumacz powód
powstania przebarwienia tkanki. Jak uzasadnisz rodzicom małego pacjenta słuszność zabiegu?
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wymienić leki służące do impregnacji zębiny próchnicowej,
2) przygotować zestaw leków służących do impregnacji zębiny próchnicowej,
3) wypisać i opisać leki do impregnacji zębiny próchnicowej.
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 literatura z poradnika dla ucznia,
 przybory do pisania, papier do pisania
 zestaw do impregnacji zębiny próchnicowej.
Ćwiczenie 2
Przygotuj pogadankę na temat zalet i wad past do zębów i płynów do płukania.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wymienić pasty do zębów oraz płynów do płukania jamy ustnej dostępnych na rynku
krajowym,
2) przedstawić wady i zalety poszczególnych preparatów,
3) opracować pisemnie treść pogadanki skierowanej do pacjentów,
4) przeprowadzić pogadankę na forum klasy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- literatura z poradnika dla ucznia,
- przybory do pisania, ewentualnie komputer,
- pasty do zębów i preparaty do płukania jamy ustnej.
Ćwiczenie 3
Zastanów się, jak uzasadnisz swojej babci szkodliwość nadużywania leków
przeciwbólowych. Wnioski przedstaw na forum grupy.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wymienić leki przeciwbólowe stosowane w stomatologii,
2) opisać działania niepożądane leków przeciwbólowych,
3) scharakteryzować szkodliwość nadużywania leków przeciwbólowych.
4) przedstawić wnioski na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 literatura z poradnika dla ucznia,
 poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Przygotuj zestaw leków i środków opatrunkowych do udzielenia pierwszej pomocy
w przypadku przedłużającego się krwawienia po ekstrakcji zęba.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- literatura,
- leki i środki opatrunkowe.
Ćwiczenie 5
Preparat na bazie wodorotlenku wapnia (Biopulp) może być stosowany do czasowego
wypełnienia kanału, pokrycia bezpośredniego i pośredniego miazgi. Przygotuj ten preparat do
zastosowania.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas wykonywania przez
uczniów ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- Biopulp,
- płytka szklana,
- łopatka do zarabiania.
Ćwiczenie 6
Przygotuj zestaw do wykonania znieczulenia nasiękowego dla pacjenta z nadciśnieniem
tętniczym.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- zestaw różnych środków do znieczulenia,
- igły, strzykawki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
5.7. Przepisy prawa dotyczące leków
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oceń pod względem wyglądu i terminu ważności leki zawarte w zestawie
przeciwwstrząsowym i w swojej domowej apteczce po zakończeniu zajęć.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować
zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) opisać charakterystyczne cechy w wyglądzie leków świadczące o ich przeterminowaniu,
2) wymienić leki zawarte w zestawie przeciwwstrząsowym, określić ich termin ważności,
3) zaprezentować swoją pracę domowa na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- zestaw leków zawartych w typowym zestawie przeciwwstrząsowym.
Ćwiczenie 2
Poukładaj przygotowane przez prowadzącego zajęcia leki według zasad przechowywania
ich w gabinecie stomatologicznym.
Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność
wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- opakowania leków dostarczone przez prowadzącego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie leków w leczeniu
chorób jamy ustnej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 8, 11, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 5, 6, 7, 9, 10, 12, 13, są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. d, 4. a, 5. b, 6. c, 7. b, 8. a, 9. d, 10. a, 11. c,
12. a, 13. a, 14. d, 15.a, 16. b, 17. a, 18. c, 19. d, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Podać definicję farmakologii jako nauki A P a
2 Podać sposób określania dawek leków B P d
Określić sposób oddziaływania leku na
3 C P d
organizm
Wymienić niezawodna drogę podawania
4 A P a
leków
5 Opisać zjawisko interakcji leków C PP b
6 Odczytać oznaczenie symbolu A PP c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Określić grupę leków do ,której należą leki
7 C P b
przeciw bólowe
8 Podać definicje tabletki A P a
9 Wymienić drogi wydalania leku z ustroju A PP d
Wybrać lek do podania w przypadku
10 C PP a
wysokiego ciśnienia tętniczego
Wymienić materiały stosowane w profilaktyce
11 A P c
stomatologicznej
Określić materiał służący do ostatecznego
12 C PP a
wypełniania kanałów korzeniowych
Dobrać postępowanie w przypadku
13 C PP a
krwawienia z zębodołu
Określić osobę uprawniona do wystawiania
14 C P d
recepty
15 Określić sposób przechowywania leków C P a
Scharakteryzować lek znieczulający
16 C P b
przeterminowany
Przedstawić sposób ustawienia leków
17 B P a
w apteczce
Wymienić leki ,które mogą być sprzedawane
18 A P c
bez recepty
19 Scharakteryzować leki podawane doustnie C P d
20 Wymienić kto ustala nazwy leków A P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom ich instrukcję.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na rozwiązanie testu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Farmakologia to
a) nauka o lekach i ich właściwościach fizycznych i chemicznych.
b) dziedzina naukowa w mikrobiologii.
c) nauka o odżywianiu.
d) nauka o zjawiskach chemicznych.
2. Dawkę leku można określić
a) tylko w procentach.
b) wagowo, procentowo.
c) w jednostkach biologicznych.
d) w procentach, wagowo, w jednostkach biologicznych, objętościowo.
3. Lek na organizm człowieka może działać
a) tylko ogólnie i miejscowo.
b) tylko ośrodkowo i obwodowo.
c) tylko wybiórczo.
d) ogólnie, miejscowo, ośrodkowo, obwodowo, objawowo, wybiórczo.
4. Najbardziej niezawodną drogą podawania leków jest droga
a) dożylna.
b) doustna.
c) doodbytnicza.
d) domięśniowa.
5. Interakcja leków to
a) reakcja chemiczna zachodząca w kontakcie z lekiem.
b) wzajemne oddziaływanie leków jednocześnie wprowadzonych do ustroju.
c) neutralizacja leków w organizmie.
d) toksyczne działanie leków.
6. Symbol L.p.Rp. oznacza
a) leki silnie działające.
b) preparaty wydawane dla pionu sanitarno -epidemiologicznego do akcji szczepień.
c) leki przeznaczone do stosowania w zakładach opieki zdrowotnej.
d) środek farmaceutyczny, który może wpływać upośledzająco na sprawność
psychofizyczną.
7. Leki przeciwbólowe należą do grupy
a) chemioterapeutyków.
b) leków działających na ośrodkowy układ nerwowy.
c) cytostatyków.
d) kortykosteroidów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
8. Tabletka to
a) lek sproszkowany zmieszany z wiążącym podłożem obojętnym, podzielony na małe
porcje zawierające ściśle określoną ilość substancji leczniczej.
b) substancja połączona z masłem kakaowym.
c) lek roztarty i przetarty przez sito.
d) świeżo przygotowany wyciąg wodny uzyskany przez gotowanie.
9. Leki wydalane są z organizmu
a) tylko przez nerki z moczem.
b) jedynie przez przewód pokarmowy i drogi oddechowe.
c) tylko przez skórę.
d) przez skórę, nerki, przewód pokarmowy, układ oddechowy, gruczoły mleczne.
10. W celu obniżenia ciśnienia tętniczego krwi pacjentowi z nadciśnieniem bezpośrednio przed
zabiegiem ekstrakcji zębów podasz
a) Captopril.
b) Papawerynę.
c) Paracetamol.
d) Furosemid.
11. Wśród materiałów stosowanych w profilaktyce stomatologicznej wyróżniamy
a) antyseptyki kanałów korzeniowych.
b) środki znoszące nadwrażliwość zębiny.
c) pasty do zębów, płyny do płukania jamy ustnej, laki.
d) bupiwakaina.
12. Materiał służący do ostatecznego wypełniania kanałów korzeniowych to
a) ćwieki gutaperkowe.
b) preparaty antybiotykowo-kortykosterydowe.
c) lidokaina.
d) laki.
13. W przypadku przedłużającego się krwawienia z zębodołu zaproponujesz
a) miejscowo na gaziku trombinę.
b) zaciśnięcie gazika zębami.
c) zaproponuję większe dawki vit. C.
d) przyjęcie natychmiastowe aspiryny.
14. Do wystawienia recepty uprawniony jest
a) tylko lekarz.
b) tylko dentysta.
c) jedynie lekarz i felczer.
d) lekarz, dentysta, felczer.
15. Które z leków należy przechowywać w ciemnych opakowaniach
a) azotan srebra.
b) relanium.
c) leki zawierające trucizny.
d) narkotyczne leki p/bólowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
16. Środek znieczulający z adrenaliną nie nadaje się do użytku gdy
a) przybiera postać zawiesiny.
b) zmienia kolor na brunatny lub czerwony.
c) ulega zamarznięciu.
d) przybiera barwę żółtą.
17. Leki w apteczce powinny być poustawiane
a) grupami pod kątem ich zastosowania.
b) Alfabetycznie.
c) w zależności od wielkości opakowania.
d) nie ma to żadnego znaczenia.
18. Które leki z Urzędowego Spisu Leków mogą być sprzedawane bez recepty
a) Leki p/bólowe.
b) Laki.
c) Leki OTC.
d) Leki narkotyczne.
19. Z grupy leków stałych doustnie nie są stosowane
a) ziółka.
b) tabletki.
c) kapsułki.
d) czopki.
20. Nazwy leków ustala
a) raz w roku Minister Zdrowia.
b) raz na kwartał Minister Zdrowia.
c) Międzynarodowa Federacja Farmaceutyczna.
d) Światowa Organizacja Zdrowia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ................................................................................................
Stosowanie leków w leczeniu chorób jamy ustnej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie leków w leczeniu
chorób jamy ustnej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 6, 7, 9, 10, 12, 14, 15, 16, 17, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 4, 5, 8, 11, 13, 18, 19, z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a 3. a, 4. c, 5. b, 6. d, 7. d, 8. b, 9. c, 10. c, 11. b,
12. b, 13. a, 14. d, 15. b, 16. c, 17. d, 18. c, 19. c, 20. d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Podać definicję dawki leczniczej leku B P b
2 Wyjaśnić działanie uboczne leku B P a
3 Podać definicję leku A P a
Określić warunki jakie musi spełnić lek
4 C PP c
podawany dożylnie
Określić czas wchłaniania się leku drogą
5 C PP b
podskórną
6 Określić ilość kropli w jednym gramie C P d
Wyjaśnić znaczenie symboli A na
7 B P d
opakowaniach farmaceutycznych
Scharakteryzować sposób wydawania leków
8 C PP b
uzupełniających
9 Określić zastosowanie leków C P c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
10 Podać definicje szczepionki A P c
11 Scharakteryzować leki p/uczuleniowe C PP b
Dokonać podziału leków w zależności od
12 C P d
ich konsystencji
Określić podstawowy warunek działania
13 C PP a
leków
Nazwać instytucję przyjmującą zastrzeżenia
14 A P d
co do jakości leków
Określić środki lecznicze stosowane w
15 C P b
stomatologii
16 Określić działanie leków stomatologicznych C P c
17 Rozpoznać materiały stomatologiczne A P d
Podać pełną nazwę leków określoną
18 A PP c
skrótem
19 Określić drogę podania leku C PP c
Zidentyfikować skutki zwiększonej podaży
20 A P d
fluoru
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom ich instrukcję.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na rozwiązanie testu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Dawka lecznicza leku to
a) najmniejsza ilość leku, która wywołuje zauważalne reakcje ze strony organizmu.
b) najczęściej używana w terapii ilość leku, która wywiera zamierzone wyraz
ne
działanie.
c) największa dawka, która nie wywołuje objawów zatrucia.
d) ilość leku potrzebna do wyleczenia choroby.
2. Działanie uboczne leku to
a) skutki niepożądane i niezamierzone wywołane przez lek.
b) działanie leków w ciągu określonego czasu.
c) zmniejszenie lub eliminacja objawów choroby.
d) działanie uszkadzające komórki narządów.
3. Lekiem jest
a) każda substancja chemiczna, która reaguje z komórkami i tkankami ustroju i zmienia
ich czynność.
b) niektóre substancje chemiczne podawane jedynie pod kontrolą lekarza.
c) zioła stosowane w różnych chorobach.
d) substancje chemiczne ,które mogą działać toksycznie na organizm.
4. Lek podawany droga dożylną musi być
a) podany bezpośrednio z ampułki po nabraniu do strzykawki.
b) roztworem hipotonicznym.
c) jałowym roztworem izo-lub hipertonicznym.
d) rozpuszczony w 5 ml rozpuszczalnika.
5. Lek podany drogą podskórną wchłania się
a) po 5 minutach.
b) po 15 20 minutach.
c) po 1 godzinie.
d) po 2 godzinach.
6. Dawkując leki w kroplach przyjmiesz, że 1g wody zawiera
a) 25 kropli.
b) 50 kropli.
c) 60 kropli.
d) 85 kropli.
7. Symbol A na opakowaniu środków farmaceutycznych oznacza
a) leki silnie działające.
b) leki wydawane z apteki na receptę.
c) leki przeznaczone do stosowania w zakładach opieki zdrowotnej.
d) leki bardzo silnie działające.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
8. Leki uzupełniające wydawane są
a) bezpłatnie.
b) za częściowa odpłatnością 30% ceny leku.
c) po wniesieniu opłaty ryczałtowej nie przekraczającej 0,5% najniższego
wynagrodzenia.
d) za 100% odpłatnością.
9. Cytostatyki to
a) leki przeciwkaszlowe.
b) leki przeciwzapalne.
c) leki stosowane w chorobach nowotworowych.
d) leki znieczulające.
10. Szczepionka to
a) substancja przeciwzapalna.
b) preparat zawierający gotowe przeciwciała.
c) substancja białkowa podawana w celu wytworzenia przeciwciał.
d) substancja przeciwbólowa.
11. Najsilniejszymi lekami przeciwuczuleniowymi są
a) leki przeciwhistaminowe.
b) glikokortykosteroidy.
c) leki mukolityczne.
d) leki przeciwzakrzepowe.
12. W zależności od konsystencji leki dzielimy na:
a) płynne, półpłynne, stałe.
b) papkowate, stałe, proszki.
c) oleiste, twarde, miękkie.
d) płynne, miękkie, stałe.
13. Podstawowym warunkiem działania leku jest
a) jego reakcja z białkiem komórki.
b) jego przyjęcie.
c) podanie leczniczej dawki leku.
d) podanie leku nieprzeterminowanego.
14. Zastrzeżenia co do jakości leków i reakcji polekowych będących skutkiem jakiegoś leku,
należy zgłaszać do
a) Państwowego Zakładu Higieny.
b) lekarza stomatologa.
c) Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.
d) Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego.
15. Środki znoszące nadwrażliwość zębiny należą do
a) środków profilaktycznych.
b) środków przeciwuczuleniowych.
c) środków leczniczych.
d) środków p/ bólowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
16. Podchloryn sodu wykazuje działanie
a) przeciwbólowe.
b) przeciwzapalne.
c) przeciwbakteryjne.
d) przeciwobrzękowe.
17. Ćwieki gutaperkowe to materiał służący do
a) znieczuleń miejscowych.
b) chemicznego opracowania kanałów zębowych.
c) działania antyseptycznego.
d) ostatecznego wypełniania kanałów korzeniowych.
18. Skrót NLPZ oznacza
a) leki przeciwbólowe.
b) leki narkotyczne.
c) niesteroidowe leki przeciwzapalne.
d) leki silnie działające.
19. Przy wysokim ciśnieniu tętniczym lekiem szybko obniżającym ciśnienie jest Captopril, jaka
drogą należy go podać
a) drogą podskórną.
b) wziewnie.
c) podjęzykowo.
d) dożylnie.
20. Szkliwo plamkowe powstaje w skutek
a) długotrwałej próchnicy zębów.
b) picia zbyt twardej wody.
c) braku właściwej higieny jamy ustnej.
d) zwiększonej podaży fluoru w okresie mineralizacji koron zębów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ................................................................................................
Stosowanie leków w leczeniu chorób jamy ustnej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
7. LITERATURA
1. Arabska-Przedpełska B. (red.) : Endodoncja, Med Tour Press International Wydawnictwo
Medyczne Warszawa 1996
2. Janicki S.,Fiebig A.,Szmitowska M.: Farmacja stosowana. Podręcznik dla studentów
farmacji. Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2002
3. Jańczuk Z. Banach J.: Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia, Wydawnictwo
Lekarskie PZWL Warszawa 1995
4. Jańczuk Z.(red.): Zapobieganie i leczenie chorób przyzębia, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich Warszawa 1992
5. Kubikowski P. i. Chodera A.: Farmakologia dla studentów stomatologii, Państwowy
Zakład Wydawnictw Lekarskich Warszawa 1982
6. Podlewski J. K., Chwalibogowska  Podlewska A.: Leki współczesnej terapii, Split
Trading Wydawnictwa Fundacji Buchnera Warszawa 1998
7. Szajewski J. (red.) :Przewodnik Farmakoterapii pod patronatem Polskiego Towarzystwa
Farmakologicznego i Naczelnej Izby Lekarskiej, praca zbiorowa, Instytut Leków, Druk
i Oprawę Wykonano w Zakładach Graficznych  Dom Słowa Polskiego Warszawa 1995
8. Szpringer  Nodzak M.(red.): Stomatologia wieku rozwojowego, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich Warszawa 1987
9. Ślusarska B., Zarzycka D., Zahrodniczek K.: Podstawy pielęgniarstwa. Wydawnictwo
Czelej Lublin 2004
10. Wierzbicka M. (red.): Periodontologia kliniczna, Sanmedia  Med. Tour Press
International Warszawa 1995
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42