Etyka zawodowa w rachunkowości
Wykład 2
Regulacje prawne a etyka zawodowa
w rachunkowości
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Przykład 1:
Spółka działa w grupie kapitałowej. Od bieżącego
roku, z tytułu korzystania z know-how, jednostka
zobowiązana będzie do zapłaty opłaty licencyjnej
na rzecz spółki-matki. Opłata ustalona jest jako
procent od sprzedaży a faktura wystawiana będzie
do 31 marca następnego roku, za rok poprzedni.
Jakie są możliwe rozwiązania ewidencyjne tej
operacji? Jakie poszczególne rozwiązania niosą za
sobą konsekwencje prezentacji w bilansie?
Czy wpłyną one na bieżące zobowiązania podatkowe
z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych?
2
Przykład 2:
Jednostka świadczy usługi na indywidualne zlecenia klientów
i w związku z tym często klienci wpłacają zaliczki bądz

zadatki na poczet przyszłych usług.
W grudniu zawarto umowę na realizację usługi w styczniu
kolejnego roku. Umowę podpisano ze stałym klientem,
więc odstąpiono od zaliczki. Wystawiono jednak fakturę z
terminem płatności w lutym, a jej kwotę ujęto jako
przychód grudniowy, posiłkując się zasadą memoriału.
W grudniu poniesiono 90% kosztów związanych z usługą.
Rozważane są dwa warianty ujęcia tych kosztów w
sprawozdaniu finansowym za rok bieżący: rozliczenia
międzyokresowe lub produkcja w toku.
3
Przykład 2 cd.:
Jak powinny zostać ujęte poniesione koszty w
sprawozdaniu finansowym za rok bieżący?
W jaki sposób podjęta decyzja wpłynęła na
sprawozdanie finansowe?
4
Przykład 2 cd.:
Czy ocenę sytuacji zmieni informacja, że kwota
przychodu zaliczonego na poczet grudnia
spowodowała wzrost zysku do wartości
wymaganej, aby członkowie zarządu otrzymali
premię za osiągnięcie pożądanej wielkości zysku?
Jeżeli księgowy uległ presji członków zarządu, to
czy zachował się profesjonalnie?
5
Przykład 3: Wybór metod wyceny inwestycji
Zakupione Cena nabycia Wartość Niezrealizowane
papiery rynkowa zyski lub straty
wartościowe
AAA 20 15 -5
BBB 10 10,5 +0,5
CCC 45 28 -17
DDD 100 110 +10
EEE 70 85 +15
RAZEM 245 248,5 +3,5
6
Przykład 3cd. Wariant 1
Zakupione Przyjęta Wartość Zyski lub straty
papiery metoda wyceny bilansowa ujęte w
wartościowe bilansowej sprawozdaniu
finansowym
Akcje AAA  Bieżąca 15 -5
krótkoterminowe RZiS -
niezrealizowana
Akcje BBB  Bieżąca 10,5 +0,5
krótkoterminowe RZiS -
niezrealizowane
Obligacje CCC  Historyczna 45 --
długoterminowe
Obligacje DDD Historyczna 100 ---
długoterminowe
Akcje EEE - Bieżąca 85 +15
długoterminowe Bilans
RAZEM 255,5 +10,5
7
Przykład 3cd. Wariant 2
Zakupione Przyjęta Wartość Zyski lub straty
papiery metoda wyceny bilansowa ujęte w
wartościowe bilansowej sprawozdaniu
finansowym
Akcje AAA Historyczna 20 ---
Akcje BBB Historyczna 10 ---
Obligacje CCC Historyczna 45 ---
Obligacje DDD Historyczna 100 ---
Akcje EEE - Bieżąca 85 +15
krótkoterminowe RZiS
niezrealizowane
RAZEM 260 +15
8
Przykład 4
Jedna z osób kierujących jednostką, której
roczne wynagrodzenie wynosi kilkaset
tysięcy złotych, przedkłada do zwrotu
swoje prywatne rachunki za benzynę na
kwotę ok. 300 zł miesięcznie.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Przykład 5
W celu zwiększenia zysku zarząd podjął
decyzję o podniesieniu wielkości
miesięcznej produkcji do poziomu, który
oznacza przekroczenie dopuszczalnych
norm zanieczyszczenia środowiska
obowiązujących przedsiębiorstwo.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Przykład 6
Księgowy otrzymał rachunek dotyczący
umowy zlecenia na usługi doradcze na
kwotę 70 000 zł.
Usługi doradcze nie zostały wykonane, a
zapłacone wynagrodzenie dotyczy
 pomocy w wygraniu przetargu
gwarantującego pracę dla załogi na
najbliższy rok
i zysk w wysokości 0,5 mln zł.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Przykład 7
Przygotowując opinię dla zarządu dotyczącą wyboru
oprogramowania finansowo  księgowego, osoba
prowadząca rachunkowość skłania się ku wyborowi
programu firmy A ze względu na możliwości analizowania
danych i niski koszt połączenia systemu z istniejącym w
jednostce oprogramowaniem.
Na kilka dni przed terminem przygotowania opinii dla
zarządu, osoba prowadząca rachunkowość otrzymuje
propozycję od przedstawiciela firmy B dotyczącą
możliwości rokrocznego korzystania wraz z rodziną z
apartamentu nad morzem.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Przykład 8
W związku z informacją, że przedsiębiorstwo w najbliższym
czasie ogłosi przejęcie innego podmiotu, co  przewiduje
się  zaowocuje zwiększeniem ceny giełdowej akcji
jednostki, członek kierownictwa firmy dokonuje zakupu
akcji przez podstawionych członków rodziny. Po upływie
kilku tygodni sprzedaje akcje z dużym zyskiem.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Przykład 9
W celu zmotywowania pracowników oraz obniżenia obciążeń
podatkowych, właściciel przedsiębiorstwa ustanawia
premię pieniężną dla pracowników w postaci określonego
procentu od oszczędności podatkowych, które
przedsiębiorstwo osiągnie po wdrożeniu w życie
zaproponowanych sposobów minimalizowania zobowiązań
podatkowych opracowanych przez poszczególnych
pracowników.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Przykład 10
W grudniu, celu zwiększenia przychodów przed końcem
roku, dyrektor finansowy zaproponował akcję promocyjną
dla klientów polegającą na możliwości kupna wyrobów
firmy ze zniżką 40% pod warunkiem zwiększenia
zakupów o 25% w stosunku do poprzedniego miesiąca.
Kontroler finansowy uważa, że takie postępowanie szkodzi
firmie oraz może skutkować ogromną ilością pracy w
dziale księgowości, kiedy (zgodnie z warunkami
promocji) klienci będą zwracać wyroby po dwóch
miesiącach.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Przykład 10 cd.
Dyrektor finansowy uważa, że nie ma niczego złego w
zachęceniu klientów do większych zakupów, nawet jeżeli
mieliby potem zwrócić znaczną część zakupionych
wyrobów. Konieczność zastosowania takiej akcji
promocyjnej tłumaczy potrzebą zdobycia kredytu, co przy
obecnych przychodach ze sprzedaży będzie niemożliwe.
Dyrektor zadaje ponadto pytanie:  Czy to robi jakąś
różnicę? Kiedy klienci będą zwracać wyroby, to my już
będziemy mieli przyznany kredyt. Czy jest o co kruszyć
kopie ?
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Przykład 10 cd.
1) Bazując na wiedzy z rachunkowości określ skutki
podjęcia takiej decyzji
2) Czy taka argumentacja jest właściwa dla zastosowania
tego typu akcji promocyjnej?
3) Jak można opisać dylemat etyczny kontrolera
finansowego?
4) Wskaż interesariuszy pokrzywdzonych oraz tych, którzy
zyskają na takim rozwiązaniu?
5) Czy prawo o rachunkowości zawiera wskazówki
dotyczące rozwiązania tego problemu?
6) Jeżeli kontroler finansowy zdecyduje się obstawać przy
swoim stanowisku, to jakich argumentów powinien
użyć?
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości