Etyka
zawodowa w rachunkowości
 Prawda ma tylko jedną twarz, kłamstwo ma ich wiele
Karol Ludwik Monteskiusz
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Podstawowe pojęcia
Rachunkowość kreatywna
Rachunkowość agresywna
Oszustwa finansowe
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Czynniki wpływające na podejmowanie
decyzji, w których występują dylematy
etyczne
Stanowisko zajmowane w strukturze organizacyjnej
przedsiębiorstwa
Stopień socjalizacji przedsiębiorstwa
Sposoby pracy
Lata pracy i wiek osób badanych
Płeć
Aspekty społeczne i ekologiczne
Przeżyte doświadczenia zawodowe i wyciągnięte z
nich wnioski
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Czynniki wpływające na podejmowanie
decyzji w zakresie dylematów etycznych
Czynniki kulturowe
Pojmowanie odpowiedzialności społecznej
Zasady wyznawanej religii
Inne: sposób postrzegania prawa obowiązującego
w danym kraju, edukacja w zakresie etyki
zawodowej, zwyczaje w branży, predyspozycje
psychologiczne
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Proces decyzyjny
Decyzja
Wiedza
Doświadczenie, wiedza,
wpływ otoczenia
Informacje
Etyka opisowa,
Start:
Ryzyko, Niepewność
Dane wejściowe
Identyfikacja
problemu
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
 Charakterystyka oszusta
- Pracownik przedsiębiorstwa z działu rachunkowości,
sprzedaży, zakupów, obsługi klienta lub członkiem
zarządu
- Rzadko działa wspólnie z innym pracownikiem
- Mężczyzna
- 31 do 45 lat
- Długo związny z przedsiębiorstwem
- Wykształcenie wyższe (mi.n licencjat)
- Ujmuje fikcyjne faktury
- Niekarany
- Żyje ponad stan lub ma problemy finansowe
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Occupational Fraud and Abuse Classification System
�2012 Association of Certified Fraud Examiners, Inc. 7
Sprzeniewierzenie aktywów
1) Kradzież gotówki przed ujęciem w księgach rachunkowych
2) Kradzież gotówki po ujęciu w księgach rachunkowych
3) Dostarczanie rachunków za fikcyjne zakupy, zawyżone rachunki
lub prywatne zakupy
4) Żądanie zwrotu kosztów nieistniejących podróży służbowych
5) Kradzież czeków otrzymanych od klientów i ich zdeponowanie na
prywatnym rachunku lub czeków wypisanych na rzecz
kontrahentów
6) Żądanie zapłaty nienależnego wynagrodzenia
7) Dokonywanie fałszywych zapisów w raporcie kasowym (lub na
kontach, aby ukryć kradzież gotówki
8) Kradzież gotówki z sejfu
9) Kradzież aktywów niepieniężnych
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Obszary rachunkowości szczególnie narażone
na zachowania nieetyczne i/lub fałszowanie
Proces zakupu:
- fikcyjne zakupy usług lub zakupy po
zawyżonych cenach
- zakupy na prywatne potrzeby
- nadużycia przetargowe
- nierówne traktowanie kontrahentów
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Obszary rachunkowości szczególnie narażone
na zachowania nieetyczne i/lub fałszowanie
Proces sprzedaży:
- sprzedaż po zaniżonych cenach
- nieujęcie faktury sprzedaży
- rabaty posprzedażne dla wybranych
kontrahentów
- nierówne traktowanie klientów
- przejmowanie płatności przez pracowników
- niestandardowe terminy płatności
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Obszary rachunkowości szczególnie narażone
na zachowania nieetyczne i/lub fałszowanie
Wykorzystanie majątku firmy:
- sprzeniewierzenie majątku
- wykorzystanie majątku firmy do celów
prywatnych
Materialność z punktu widzenia całego
sprawozdania finansowego
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Obszary rachunkowości szczególnie narażone
na zachowania nieetyczne i/lub fałszowanie
Nieprzestrzeganie zasad rachunkowości:
- manipulowanie kosztami i przychodami
pomiędzy okresami
-  zapominanie o zamieszczeniu istotnych
informacji w sprawozdaniu finansowym
np. w zakresie ciągłości lub transakcji z podmiotami
powiązanymi lub o transakcjach pozabilansowych
- Ostrożna wycena  manipulowanie rezerwami,
odpisami aktualizującymi
- Kapitalizowanie kosztów
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Obszary rachunkowości szczególnie narażone
na zachowania nieetyczne i/lub fałszowanie
Połączenia i przejęcia:
- manipulowanie połączeniem dla
zastosowania określonej metody
księgowego rozliczenia połączenia
- wartość firmy / ujemna wartość firmy
- rezerwy , restrukturyzacja
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Obszary rachunkowości szczególnie narażone
na zachowania nieetyczne i/lub fałszowanie
Zapasy:
- manipulowanie wyceną zapasów,
- wpływanie na koszt własny sprzedaży
- nierzetelne protokoły inwentaryzacyjne
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Obszary rachunkowości szczególnie narażone
na zachowania nieetyczne i/lub fałszowanie
Środki pieniężne:
- generowanie fałszywych dokumentów,
- przejmowanie płatności klientów,
-  pożyczanie gotówki
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Obszary rachunkowości szczególnie narażone
na zachowania nieetyczne i/lub fałszowanie
Fałszerstwa za pomocą arkuszy
kalkulacyjnych:
- łatwość manipulacji w pliku,
- brak zapisów kontrolnych dla
wprowadzonych formuł
- brak zabezpieczeń
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
PricewaterhouseCoopers
Global Economic Crime Survey
2011
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Grupy dylematów etycznych w rachunkowości:
Prowadzenie agresywnej polityki
podatkowej
Przeprowadzanie skomplikowanych operacji
Konflikt interesów a podległość służbowa
Świadczenie usług rachunkowości na
konkurencyjnym rynku
Wykrycie popełnionych błędów (własnych
oraz współpracowników)
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości