Etyka zawodowa w
rachunkowości
Wykład 1
W jakim celu zajmować będziemy się
etyką w rachunkowości?
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Zasady zaliczenia wykładu
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Literatura: (cz.1)
1. M. Zdziechowska, Ponura zagłada papierowych
imperiów. Rzeczpospolita, Ekonomia & Rynek, 19
listopada 2010, str. E2-4.
2. M. Zdziechowska, Przekręt po polsku,
Rzeczpospolita, Ekonomia & Rynek, 19 listopada
2010, str. 5.
3. Z. Józ
wiak, Postaw na społeczną odpowiedzialność
i zrealizuj siedem zadań. Rzeczpospolita, Prawo
gospodarcze, str. D11.
4. R. Woś, Nawet sprawiedliwy handel może być
dobrym interesem, Gazeta Prawna, 8 stycznia 2011.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Literatura: (cz.2)
5) A. Kamela Sowińska, Rachunkowość w czasach
kryzysu,  Rachunkowość , Nr 9/2009
6) D. Tokarz, Sukces skażony przeszłością, Puls
Biznesu, 2012-05-25, www.pb.pl (lub: Dawid Tokarz
laureatek konkursu im. Władysława Grabskiego, Puls Biznesu,
2012-10-25)
7) B. Bednarz, Schemat Ponziego budzi strach nie od
dzisiaj, Puls Biznesu (Miesięcznik Kapitałowy),
2012-10-21, www.pb.pl
8) Kodeks Zawodowej Etyki w Rachunkowości
opublikowany przez Stowarzyszenie Księgowych w
Polsce
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Literatura uzupełniająca: (cz.1)
Gasparski W.: Wszyscy Jesteśmy Obywatelami... Wykład
wygłoszony z okazji Gali Filarów Polskiej Gospodarki
2008. Dostępny na www.cebi.pl
Psychologia ekonomiczna, redakcja Tadeusz Tyszka,
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004 r.
Skarga B., O Odpowiedzialności. Gazeta Wyborcza.
17-18 stycznia 2009.
Zagrożenia w działalności gospodarczej a prawo
bilansowe, redakcja naukowa: Elżbieta Mączyńska,
Zbigniew Messner, Stowarzyszenie Księgowych w
Polsce, 2010 r.
Włodzimierz Wąsowski, Kreatywna rachunkowość.
Fałszowanie sprawozdań finansowych, wydanie 2.
rozszerzone, Difin, Warszawa 2010 r.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Literatura uzupełniająca: (cz.2)
Doyle E. M., Huges J. F., Glaister K.W., Linking Ethics
and Risk Management in Taxation: Evidence from an
Exploratory Study in Ireland and the UK (2008). Journal
of Business Ethics. DOI 10.1007/s10551-008-9842-9.
McGee R.W., Christian Views on the Ethics of Tax
Evasion (1998). Journal of Accounting, Ethics and Public
Policy. Tom 1. DOI: 10.2139/ssrn.461398.
Van Quaquebeke N., Zenker S., Eckloff T., Find Out How
Much It Means to Me! The Importance of Interpersonal
Respect in Work Values Compared to Perceived
Organizational Practices. Journal of Business Ethics.
ERIM Report Series Reference No. ERS-2008-085-ORG.
Dostępny w Social Science Research Network.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Podstawowe pojęcia:
Etyka ogólna:
f& Etyka opisowa
f& Etyka normatywna
f& Metaetyka
Etyka gospodarcza
Poziomy etyki gospodarczej: etyka osoby, etyka firmy, etyka
systemu
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Etyka w rachunkowości
"- Czy nie mógłby pan mnie poinformować, którędy
powinnam pójść?
- To zależy w dużej mierze od tego, dokąd pragnęłabyś
zajść  odparł Kot-Dziwak.
- Właściwie wszystko mi jedno.
- W takim razie również wszystko jedno, którędy
pójdziesz
Carrol L., Alicja w Krainie Czarów. Tłumaczenie Marianowicz A. Instytut Wydawniczy  Nasza
Księgarnia . Warszawa 1988. Wydanie Szóste. Strona 109.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
Etyka w rachunkowości
 Are we acting as we should and is anything going to come
back later and bite us on the leg?
Doyle E. M., Huges J. F., Glaister K.W., Linking Ethics and Risk Management in Taxation: Evidence from an
Exploratory Study in Ireland and the UK (2008). Journal of Business Ethics.
DOI 10.1007/s10551-008-9842-9.
Enron, Arthur Andersen, Bridgestone-Firestone,
Boeing, Merrill Lynch, Putnam Investments, Charles
Schwab, the United Nations, WorldCom, Tyco
Internationals, Qwest, Global Crossing, Parmalat,
Barings Bank, Skandia& .. Bernard Madoff
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
2012 Report to the Nations
1) Mediana strat wynosi 140 tys. USD, jednak w
przypadku ponad 1/5 oszustw straty przekraczają 1 mln
USD
2) Średnio przedsiębiorstwa tracą rocznie ok. 5% swoich
przychodów z powodu oszustw (wykorzystując do obliczeń
produkt narodowy brutto daje to ponad 3,5 biliona USD
strat rocznie
3) Oszustwa trwają średnio 18 miesięcy, zanim się je
wykryje
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
2012 Report to the Nations
4) Najczęstszym sposobem oszustw jest
sprzeniewierzenie aktywów (87% z medianą strat 120 tys.
USD)
5) Oszustwa w sprawozdaniach finansowych stanowią 8%
przypadków całości oszustw z medianą strat ponad 1 mln
USD
6) Popełnione oszustwa wykrywane są znacznie częściej
dzięki informacjom przekazanym z wewnątrz jednostki niż
za pomocą jakiejkolwiek innej metody. Najczęściej
informacji tych udzielają ofiary oszustw  pracownicy
jednostki
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
2012 Report to the Nations
7) Popełnione oszustwa stanowią znaczne zagrożenie dla
funkcjonowania małych przedsiębiorstw, w stosunku do
których średnia strata spowodowana oszustwami jest
najwyższa. Najczęściej małe firmy nie posiadają wcale lub
dysponują nieznacznymi mechanizmami kontroli
zapobiegającymi oszustwom
8) W badaniu z 2010 r. ofiarami oszustw najczęściej
padały przedsiębiorstwa przemysłowe; badanie z roku
2012 wskazuje na sektor finansowy, bankowy,
administrację państwową i rządową jako najczęstrze ofiary
oszustw
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
2012 Report to the Nations
9) Istnienie mechanizmów kontrolnych w znaczący sposób
skorelowane jest z obniżeniem przypadków oszustw,
skróceniem czasu trwania oszustw oraz stratami
poniesionymi przez jednostkę
10) Analiza osób popełniających oszustwa wskazuje, że
straty spowodowane oszustem skorelowane są z pozycją,
jaką dana osoba zajmuje w jednostce:
- Mediana strat spowodowanych przez właścicieli firm,
zarządzajacych to 573 tys. USD
- Mediana strat spowodowanych przez kierownictwo różnego
szczebla to 180 tys. USD
- Mediana strat spowodowanych przez  zwykłych pracowników
wynosiła 60 tys. USD.
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
2012 Report to the Nations
11) Zaobserwowano, że wielkość poniesionej straty
zależna jest od czasu pracy danej osoby w jednostce; im
dłużej dana osoba pracowała przed popełnieniem
oszustwa, tym wieksza była wartość straty dla firmy
12) 77% oszustw popełnianych jest przez pracowników
jednego z sześciu działów: rachunkowości,
produkcyjnego, sprzedaży, zakupów, obsługi klienta,
zarządu
13) Większosć oszustów to osoby  with clean employment
history
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
2012 Report to the Nations
14) W 81% przypadków można było zaobserwować
 sygnały (red flags) ze strony oszukującego:
- Życie ponad stan (27%)
- Problemy finansowe (27%)
- Zbyt bliskie stosunki z klientami/dostawcami (19%)
- Nadmierne zwracanie uwagi na kwestie kontroli (18%)
15) Połowa ofiar oszustw nie odzyskała w żaden sposób
poniesionych strat
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości
2012 Report to the Nations
WNIOSKI:
1) Członkowie organizacji są podstawowym
elementem systemu obronnego przed oszustwami
2) Audyty zewnętrzne nie mogą być jedynym lub
podstawowym narzędziem systemu ochrony przed
oszustwami (za ich pomocą wykryto jedynie 3%
oszustw)
3) Istotnym elementem systemu zapobiegającego
oszustwom jest szkolenie pracowników, minimum
to wskazanie jakie zachowania rozumiane są jako
oszustwa (kultura etyczna w organizacji)
Ewa Wanda Maruszewska, Etyka w rachunkowości