RZECZOWE AKTYWA TRWAA
E
(MSR 16)
Wykład 3
Ujęcie i wycena rzeczowych aktywów trwałych uregulowana jest
w MSR 16  Rzeczowe aktywa trwałe .
Na wycenę tego majątku wpływają również postanowienia:
- MSR 23  Koszty finansowania zewnętrznego w zakresie ustalenia wpływu
na wycenę kosztów finansowania,
- MSR 21  Skutki zmian kursów walut obcych w przypadku,
gdy finansowanie nabycia realizowane jest w walutach obcych,
- MSR 36  Utrata wartości aktywów , określając w jakim przypadku
należy ująć odpisy aktualizujące wartość oraz sposób szacowania
kwot utraty wartości.
Odrębnie, Międzynarodowym Standardem Rachunkowości nr 17  Leasing ,
uregulowano sposób ujęcia i wyceny środków trwałych leasingowanych.
1
MSR 16 należy stosować do księgowania rzeczowych aktywów
trwałych chyba, że inny standard nakłada wymóg lub zezwala
na zastosowanie innego podejścia księgowego.
MSR 16 stosuje się również do aktywów będących w trakcie
budowy lub dostosowywania (np. nieruchomości inwestycyjnych,
poddawanych renowacji lub przebudowie) do potrzeb przyszłego
użytkowania w charakterze nieruchomości inwestycyjnych, które
jeszcze nie spełniają definicji "nieruchomości inwestycyjnych"
zawartej w MSR 40 "Nieruchomości inwestycyjne" , a także w
przypadku gdy jednostka używa dla wyceny nieruchomości
inwestycyjnych zgodnie z MSR 40 modelu opartego na cenie
nabycia lub koszcie wytworzenia.
MSR 16 nie stosuje się do:
" rzeczowych aktywów trwałych zaklasyfikowanych jako
przeznaczone do sprzedaży (stosowany jest wtedy MSFF 5
 Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność
zaniechana ),
" aktywów biologicznych związanych z działalnością rolniczą
(stosowany jest wtedy MSR 41 "Rolnictwo"),
" praw do zasobów mineralnych, pokładów zasobów mineralnych
takich, jak ropa naftowa, gaz ziemny i podobne nieodnawialne
zasoby naturalne.
2
Kryteria uznawania aktywów trwałych:
Jako składnik aktywów ujmuje się taki rzeczowy majątek trwały, który
spełnia łącznie następujące warunki:
" istnieje prawdopodobieństwo, że jednostka uzyska przyszłe
korzyści ekonomiczne związane ze składnikiem aktywów,
" wartość nakładów (cenę nabycia lub koszt wytworzenia składnika
aktywów przez jednostkę) można wycenić w wiarygodny sposób.
Ww. zasada ujmowania nakładów na składnik
rzeczowego majątku trwałego odnosi się zarówno
do kosztów początkowych, jak i kosztów póz
niejszych.
UWAGA:
Aktywa te wymagają szczególnej oceny
pod kątem utraty wartości
zgodnie z MSR 36  Utrata wartości aktywów
(aktywa nie przynoszące bezpośrednich korzyści ekonomicznych
należy testować pod kątem utraty wartości).
3
Obiekt inwentarzowy, części zamienne
" MSR 16 nie określa, co stanowi najmniejszą jednostkę
podlegającą ujęciu,
" w zależności od potrzeb jednostki dozwolone jest agregowanie
nieistotnych pozycji
W MSR brak jest wymogu kompletności (tak jak w UoR), zatem np. drukarkę
możemy ujmować jako odrębny środek trwały.
Aktywowanie części zamiennych
Do wykazania jako rzeczowe aktywa trwałe kwalifikują się także
istotne części zamienne oraz awaryjne wyposażenie,
a także części zamienne oraz wyposażenie związane z serwisem,
które mogą być wykorzystane jedynie dla poszczególnych pozycji
rzeczowych aktywów trwałych
- jeżeli jednostka oczekuje, iż będą one wykorzystywane przez
okres dłuższy niż jeden okres (jeden okres w MSR definiowany
jest zasadniczo jako 12 kolejnych miesięcy).
4
Główne części składowe
" główne części składowe niektórych pozycji rzeczowych jednostka
ujmuje w wartości bilansowej pozycji
" wartość bilansowa zastąpionych części składowych jest
odpisywana z bilansu i zgodnie z par. 68 odnoszona w RZiS
(piec hutniczy, samolot, ścianki działowe)
Generalne przeglądy
warunkujące wykorzystanie
pozycji rzeczowych aktywów trwałych
- ujmowane są w wartości pozycji
w momencie przeprowadzenia przeglądu
Wymienione przeglądy powinny być aktywowane w środkach trwałych
(np. windy, samoloty, ale samochody  normalny koszt operacyjny)
5
Początkowe ujęcie środka trwałego odbywa się w cenie nabycia
lub koszcie wytworzenia, przy czym cena nabycia lub koszt
wytworzenia jest kwotą zapłaconych środków pieniężnych
lub ich ekwiwalentów lub wartością godziwą innych towarów
przekazanych z tytułu nabycia składnika aktywów
w momencie jego nabycia lub wytworzenia
lub
tam gdzie ma to zastosowanie,
jest wartością przypisaną do danego składnika aktywów
w momencie początkowego ujęcia
wynikającego z wymogów innych MSSF
(np. MSSF 2 "Płatności w formie akcji własnych").
Wycena początkowa
Wartość początkowa rzeczowego majątku trwałego składa się z:
" ceny zakupu, skorygowanej o otrzymane rabaty, opusty handlowe, cła importowe
i bezzwrotne podatki
oraz
" wszystkich innych pozwalających się bezpośrednio przyporządkować kosztów
poniesionych w celu dostosowania składnika aktywów do miejsca i warunków
potrzebnych do rozpoczęcia jego funkcjonowania, zgodnie z zamierzeniami
kierownictwa
oraz
" wstępnie oszacowanych kosztów (wartości bieżącej) demontażu i usunięcia
składnika aktywów oraz renowacji miejsca, w którym znajduje się ten składnik
(jeśli jednostka ma obowiązek wykonania tych czynności, wynikający z nabycia składnika
aktywów lub z jego użytkowania przez określony czas w celach innych niż wytwarzanie
produktów w tym czasie (zobowiązanie do poniesienia tych kosztów, rozliczanych
zgodnie z MSR 2 lub MSR 16, jest ujmowane i wyceniane na podstawie wytycznych
zawartych w MSR 37 "Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe").
6
Przykłady kosztów dających się bezpośrednio przyporządkować:
" koszty świadczeń pracowniczych (zgodnie z definicją MSR 19
 Świadczenia pracownicze ), poniesione wyłącznie w związku
z wytworzeniem lub nabyciem pozycji rzeczowych aktywów trwałych,
" koszt przygotowania miejsca,
" koszt początkowej dostawy, załadunku, przeładunku, rozładunku,
" koszt instalacji i montażu,
" koszty sprawdzenia, czy składnik aktywów działa poprawnie,
pomniejszone o przychody netto ze sprzedaży wyrobów wytworzonych
w trakcie dostosowywania składnika aktywów do miejsca i warunków
(np. próbna produkcja wytworzona w trakcie testowania)
" honoraria za profesjonalne usługi.
Przykłady kosztów, które nie mogą stanowić części ceny nabycia
lub kosztu wytworzenia pozycji rzeczowych aktywów trwałych:
" koszty otwarcia nowego zakładu,
" koszty związane z rozpoczęciem wytwarzania nowego produktu
lub świadczenia nowej usługi (łącznie z kosztami promocji
i reklamy),
" koszty rozpoczęcia działalności w nowej lokalizacji lub wśród
nowego segmentu klientów (łącznie z kosztami szkoleń
pracowników),
" koszty administracyjne oraz inne ogólne koszty pośrednie.
7
Koszty stanowiące część ceny nabycia Koszty niestanowiące części ceny
lub kosztu wytworzenia składnika nabycia lub kosztu wytworzenia
rzeczowego majątku trwałego składnika rzeczowego majątku trwałego
" koszty świadczeń na rzecz pracowników " koszty wprowadzenia nowych produktów lub
wynikające bezpośrednio z budowy lub nabycia usług,
składnika rzeczowego majątku trwałego,
" koszty niezbędne dla prowadzenia działalności
" koszty przygotowania miejsca użytkowania, w nowym miejscu lub na rzecz nowych klientów
(w tym koszty przeszkolenia pracowników),
" początkowe koszty dostawy, załadunku i
wyładunku, " koszty otwarcia nowych obiektów,
" koszty instalacji i montażu, " koszty administracyjne i inne koszty
ogólnozakładowe.
" koszty testowania prawidłowości działania (po
odjęciu przychodów ze sprzedaży jednostek
produktu lub usługi uzyskanych w czasie instalacji
i rozruchu, np. sprzedaż próbnej partii),
" honoraria za usługi profesjonalistów związane z
pozyskaniem składnika i doprowadzeniem go do
stanu zdatnego do użytkowania.
Koszt wytworzenia składnika aktywów wytworzonego przez jednostkę
gospodarczą we własnym zakresie ustala się przy użyciu tych samych
zasad jak w przypadku składnika aktywów, który został nabyty.
Jeżeli jednostka gospodarcza wytwarza podobne aktywa na sprzedaż
w toku swojej zwykłej działalności gospodarczej, koszt wytworzenia
takiego składnika aktywów jest zazwyczaj równy kosztowi
wyprodukowania tychże aktywów na sprzedaż (zob. MSR 2 "Zapasy").
Zatem w celu uzyskania kwoty kosztu wytworzenia eliminuje się
kwoty zysków wewnętrznych.
Ponadto do ustalenia tej wartości początkowej nie włącza się kosztów
związanych z nietypowymi ilościami zmarnowanych materiałów,
nadmiernych kosztów robocizny lub innych środków zużytych
w procesie produkcji składnika aktywów wytwarzanego
przez jednostkę gospodarczą we własnym zakresie.
8
Wartość początkowa
Nakłady początkowe pozycji rzeczowych aktywów trwałych
wyceniane są na dzień uznania składnika aktywów
w równowartości ceny gotówkowej.
Jeżeli płatność jest odroczona na okres dłuższy od normalnego
terminu spłaty kredytu kupieckiego, nakład jest wyceniany
ekwiwalentem ceny gotówkowej, a różnica pomiędzy
ekwiwalentem ceny gotówkowej a kwotą całkowitej płatności
jest aktywowana (podejście wzorcowe zgodnie z MSR 23)
chyba że,
kwota ta jest ujmowana jest jako koszt finansowania (odsetki)
na przestrzeni okresu kredytowania
zgodnie z dopuszczonym
podejściem alternatywnym zawartym w MSR 23.
Rzeczowy majątek trwały. Początkowe ujęcie
" Koszty finansowania zewnętrznego wpływają na wycenę składnika aktywów
w zakresie określonym przez MSR 23 jako rozwiązanie wzorcowe 
z wyłączeniem kosztów wstrzymania i przedłużania.
" MSR 23 "Koszty finansowania zewnętrznego" ustanawia kryteria, które
należy spełnić zanim koszty odsetek mogą być ujęte jako części składowe
kosztu wytworzenia rzeczowych aktywów trwałych.
" Koszty odsetek aktywować jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że
w przyszłości przyniosą one jednostce gospodarczej korzyści ekonomiczne
oraz pod warunkiem, że cenę nabycia lub koszt wytworzenia można
określić w wiarygodny sposób.
" Różnice kursowe mogą wpływać na koszt wytworzenia wyłącznie
w zakresie, w jakim związane są z korektą odsetek.
9
Aktywowanie kosztów finansowania zewnętrznego
jako części ceny nabycia lub kosztu wytworzenia
dostosowywanego składnika aktywów
należy rozpocząć, gdy:
" ponoszone są nakłady na ten składnik aktywów,
" ponoszone są koszty finansowania zewnętrznego
oraz
działania niezbędne do przygotowania składnika aktywów
do jego zamierzonego użytkowania lub sprzedaży są w toku.
Aktywowanie kosztów finansowania zewnętrznego
powinno zostać zawieszone w przypadku
przerwania na dłuższy okres czasu
aktywnego prowadzenia działalności inwestycyjnej,
a zaprzestane wówczas,
gdy wszystkie działania niezbędne do przygotowania
dostosowywanego składnika aktywów
do zamierzonego użytkowania lub sprzedaży
są zakończone.
10
Kapitalizowanie (kumulowanie) kosztów nabycia
bądz
wytworzenia kończy się w momencie
dostosowania składnika aktywów do miejsca i warunków
potrzebnych do rozpoczęcia jego funkcjonowania
zgodnie z zamierzeniami kierownictwa.
Dlatego też koszty poniesione w trakcie używania
lub przemieszczania danego składnika rzeczowych
aktywów trwałych nie są włączane
do jego wartości bilansowej.
Jednostka może podejmować pewne działania, które są związane
z wytworzeniem lub ulepszeniem pozycji rzeczowych aktywów trwałych,
ale nie są konieczne do doprowadzenia tej pozycji do miejsca i warunków
potrzebnych do rozpoczęcia jego funkcjonowania zgodnie z zamierzeniami
kierownictwa.
Działania te mogą zostać zainicjowane przed lub w trakcie wytwarzania
lub ulepszania.
Np. jednostka może generować przychody z wykorzystywania miejsca pod
budynek na parking, do momentu rozpoczęcia budowy. Ponieważ te działania
nie są konieczne do doprowadzenia pozycji rzeczowych aktywów trwałych do
miejsca i warunków potrzebnych do rozpoczęcia jego funkcjonowania zgodnie
z zamierzeniami kierownictwa, przychody i związane z nimi koszty z tych
działań są ujmowane w RZiS i odpowiednio zaklasyfikowane do
przychodów i kosztów.
11
Wycena aktywów z zamiany
Pozycja lub pozycje rzeczowych aktywów trwałych mogą być nabyte w
drodze wymiany na inną pozycję lub pozycję aktywów niepieniężnych, lub
na grupę pozycji aktywów pieniężnych i niepieniężnych.
Regulacje te dotyczą wymiany jednego niepieniężnego składnika aktywów na
drugi, ale mają również zastosowanie do wszystkich transakcji zamiany.
Cenę nabycia takiej pozycji rzeczowych aktywów trwałych ustala się
w wysokości wartości godziwej chyba, że:
" transakcja wymiany nie ma treści ekonomicznej lub
" nie można wiarygodnie ustalić wartości godziwej żadnego z wymienionych
aktywów.
Nabyta w ten sposób pozycja jest wyceniana zgodnie z powyższym nawet,
gdy nie można jeszcze usunąć z bilansu pozycji danej w zamian.
Jeśli nabyta pozycja nie jest wyceniana według wartości godziwej, jej cena
nabycia jest równa wartości bilansowej składnika aktywów danego w zamian.
Wycena następująca po początkowym ujęciu
Po początkowym ujęciu składnika rzeczowych aktywów trwałych, jednostka
dokonuje wyboru zasady (polityki) rachunkowości dotyczącej sposobu
póz
niejszej jego wyceny w sprawozdaniach finansowych za kolejne okresy.
Jednostka może wybrać i konsekwentnie stosować dla odrębnych grup
rzeczowych aktywów trwałych jeden z dwóch następujących modeli:
" model kosztu historycznego  wycenę bilansową stanowi cena nabycia
(koszt wytworzenia) pomniejszona o zakumulowaną amortyzację oraz
o zakumulowane odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości
" model wartości przeszacowanej  wartością bilansową jest wartość
przeszacowana do wartości godziwej, pomniejszona o kwotę póz
niejszej
zakumulowanej amortyzacji i póz
niejszych zakumulowanych odpisów
aktualizujących z tytułu utraty wartości.
12
Stosowanie zasady wyceny bilansowej:
1. Jednostka może zastosować inną metodę dla odrębnych grup
rzeczowych aktywów trwałych (w polityce rachunkowości należy
wybrać: jaki model dla jakiej grupy)
2. Jeżeli pozycja rzeczowych aktywów trwałych jest
przeszacowywana  przeszacowaniu podlega cała grupa.
Przykłady odrębnych grup:
" grunty,
" budynki i budowle
" maszyny
" statki
" samoloty
" pojazdy mechaniczne
" meble i instalacja
Grupę tworzą aktywa o podobnym rodzaju i zastosowaniu
w działalności jednostki.
13
" Przeszacowania należy przeprowadzać na tyle regularnie,
aby wartość bilansowa nie różniła się w sposób istotny od wartości,
która zostałaby ustalona przy zastosowaniu wartości godziwej
na dzień bilansowy.
" W przypadku braku ewidencji transakcji rynkowych
dokumentujących wartość godziwą z powodu szczególnego
charakteru maszyn i urządzeń konieczne może być oszacowanie
wartości godziwej na podstawie przychodów lub zamortyzowanego
kosztu odtworzenia.
" Częstotliwość dokonywania przeszacowań zależy od zmian wartości
godziwej przeszacowywanych pozycji rzeczowych aktywów trwałych.
" Jeżeli wartość godziwa przeszacowywanego składnika aktywów
różni się w sposób istotny od jego wartości bilansowej, wymagane
jest przeprowadzenie kolejnego przeszacowania.
" Niektóre pozycje rzeczowych aktywów trwałych mogą podlegać
znaczącym i nieregularnym zmianom wartości godziwej,
co stwarza konieczność corocznego ich przeszacowywania.
" Tak częste przeszacowania nie są konieczne w przypadku pozycji
rzeczowych aktywów trwałych, których wartość godziwa ulega mało
znaczącym zmianom.
" Zamiast przeszacowywania dokonywanego co roku, wystarczające
może być przeszacowanie co trzy lub co pięć lat.
14
Przeszacowania dokonuje się:
" równocześnie w celu uniknięcia selektywnego
przeszacowania aktywów
lub
" etapami, pod warunkiem zakończenia w krótkim czasie.
W polityce rachunkowości należy opisać zasady
 jakie grupy i jak często podlegają przeszacowaniu.
Szczegóły księgowe zastosowania modelu wartości przeszacowanej
Wzrost wartości z tytułu przeszacowania odnosi się bezpośrednio na kapitały
własne (kapitał z aktualizacji wyceny jako nadwyżkę z przeszacowania).
(STANDARD NIE PODAJE W JAKI SPOSÓB)
Jednakże zwiększenie wartości wynikające z przeszacowania zostaje ujęte
jako przychód w takim zakresie, w jakim odwraca ono zmniejszenie wartości
z tytułu przeszacowania tego samego składnika aktywów, które poprzednio
ujęto jako koszt danego okresu.
Zmniejszenie wartości do wysokości wcześniejszego wzrostu koryguje kapitał,
zaś dalsze zmniejszenie obciąża koszt bieżącego okresu.
Wpływ przeszacowania rzeczowych aktywów trwałych na podatek dochodowy,
o ile zaistnieje, należy ujmować zgodnie z MSR 12 "Podatek dochodowy".
15
Przykład  sposoby przeszacowania
Jednostka postanowiła środek trwały o wartości początkowej 1.000.000 zł i umorzeniu 300.000 zł
przeszacować do kwoty 1.100.000 zł (wartość księgowa).
Podaj dwa możliwe sposoby ewidencji przeszacowania stosując metodę:
1) przeszacowania przez wyłączenie
2) przeszacowania proporcjonalnego
Rozwiązanie:
1) przeszacowanie przez wyłączenie:
Środki trwałe Umorzenie śr. trw. Kapitał z aktualiz. wyc.
Sp. 1.000.000 1) 300.000 300.000 Sp. 400.000 1)
1) 100.000 Sk. 400.000
1.100.000 Sk.
2) przeszacowanie proporcjonalne
WP = 1.000.000, UM = 300.000, WKN = 700.000, ustalenie proporcji: 1.100.000 : 700.000 = 1,57
(1.000.000 x 1,57) - (300.000 x 1,57) = 1.570.000 - 470.000 = 1.100.000
Środki trwałe Umorzenie śr. trw. Kapitał z aktualiz. wyc.
Sp. 1.000.000 300.000 Sp. 400.000 1)
1) 570.000 170.000 1) Sk. 400.000
1.570.000 Sk. 470.000
Nadwyżkę z przeszacowania można odnieść
w niepodzielony wynik z lat ubiegłych w momencie:
a) usunięcia składnika z bilansu
b) częściowo w trakcie używania środka trwałego
Częściowe przeniesienie ograniczone jest do różnicy między
amortyzacją opartą na przeszacowanej wartości bilansowej
a wartością amortyzacji opartą na początkowej cenie nabycia.
16
Przeniesienie kapitału z przeszacowania
do niepodzielonego wyniku z lat ubiegłych
nie dokonuje się poprzez RZiS
(przeniesienie odbywa się między kapitałami).
Amortyzacja
Wartość podlegająca amortyzacji  cena nabycia
lub koszt wytworzenia lub kwota pełniąca analogiczną funkcję
(np. kwota z przeszacowania) pomniejszona o wartość końcową.
Wartość końcowa (rezydualna)  wartość jaką jednostka
zgodnie ze swoimi przewidywaniami mogłaby uzyskać obecnie,
uwzględniając wiek i stan takiego samego składnika,
jaki będzie na koniec jego ekonomicznego okresu używania,
pomniejszona o koszty zbycia.
17
Wartość końcowa jest szacowana indywidualnie
dla każdej jednostki w zależności
od jej własnych założeń i planów w zakresie
eksploatacji rzeczowych aktywów trwałych.
Nie odgrywają roli podatkowe
lub przeciętne okresy użytkowania.
Warunki prawidłowego ustalenia odpisów amortyzacyjnych
prawidłowa wycena bilansowa
(koszt historyczny lub wartość przeszacowana)
" wartość amortyzowana
" okres amortyzacji
" metoda amortyzacji
18
Amortyzacja =
Koszt (lub inna wartość)  Wartość końcowa
Okres użytkowania
W praktyce wartość końcowa składnika aktywów jest często
nieznacząca i z tego względu jest nieistotna z punktu widzenia
obliczania wartości podlegającej amortyzacji.
" przyjęta metoda amortyzacji powinna odzwierciedlać oczekiwany
tryb wykorzystywania składnika aktywów (dosłownie:  zużycia
korzyści ekonomicznych )
" MSR nie narzucają określonych metod amortyzacji, wymieniając
metodę liniową, degresywną i jednostek produkcyjnych (naturalną)
" jednostka nie zaprzestaje naliczania odpisów amortyzacyjnych
w okresach, w których składnik majątkowy jest bezczynny lub
wycofany z aktywnego użytkowania (jeśli jest  trwale bezczynny
to należy go zlikwidować)
" w przypadku zastosowania metody jednostek produkcyjnych,
w okresach bezczynności naliczona kwota amortyzacji będzie
wynosiła zero.
19
Można zatem stosować różne metody amortyzacji w celu rozłożenia
wartości podlegającej amortyzacji danego składnika aktywów
na przestrzeni jego okresu użytkowania.
Wybór konkretnej metody w stosunku do danego składnika aktywów
jest uzależniony od oczekiwanego trybu uzyskiwania
korzyści ekonomicznych.
Wybraną metodę stosuje się konsekwentnie w kolejnych okresach
chyba, że zaistniała zmiana w oczekiwanym trybie uzyskiwania
korzyści ekonomicznych z tego składnika aktywów.
Przynajmniej na koniec każdego roku jednostka winna
weryfikować i w razie potrzeb zmieniać:
" wartość końcową
" okres użytkowania
" metodę amortyzacji
Zmiana wyżej wymienionych parametrów jest traktowana jako zmiana
szacunków.
Znaczenie mają zmiany  w przód a nie  wstecz .
Na koniec każdego roku muszą być podejmowane uchwały  jak długo
i w jakim zakresie dany składnik będzie potrzebny.
20
Wartość końcową oraz okres użytkowania składnika aktywów należy
weryfikować co najmniej na koniec każdego roku obrotowego
i w przypadku, gdy oczekiwania różnią się od wcześniejszych
szacunków, zmiany należy ujmować jako zmianę wartości
szacunkowych zgodnie z MSR 8 "Zasady (polityka) rachunkowości,
zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów".
Metoda amortyzacji zastosowana do rzeczowych aktywów trwałych
powinna być weryfikowana co najmniej na koniec każdego roku
obrotowego i jeżeli nastąpiła istotna zmiana w oczekiwanym trybie
konsumowania przez jednostkę gospodarczą korzyści ekonomicznych
z tego składnika aktywów - metoda amortyzacji powinna ulec zmianie.
Zmiana metody amortyzacji zostaje ujęta jak zmiana wartości
szacunkowych również zgodnie z MSR 8.
Jednostka rozpoczyna amortyzację
składnika rzeczowych aktywów trwałych wówczas,
gdy jest on dostępny do użytkowania*,
to znaczy w momencie gdy składnik aktywów jest
dostosowany do miejsca i warunków
potrzebnych do rozpoczęcia jego funkcjonowania
zgodnie z zamierzeniami kierownictwa.
* Wg UoR  kiedy rozpoczyna się użytkowanie
21
Zakończenie amortyzacji następuje wtedy, gdy:
" składnik aktywów zostanie przeznaczony do sprzedaży
(lub włączony do grupy aktywów przeznaczonych do
sprzedaży) zgodnie z MSSF 5
" składnik aktywów został usunięty z bilansu
" wartość bilansowa zrówna się z wartością końcową
w zależności od tego, który moment jest wcześniejszy.
Wartość bilansowa pozycji rzeczowych aktywów trwałych
zostaje usunięta z bilansu:
w momencie zbycia tej pozycji
lub
kiedy nie oczekuje się żadnych korzyści ekonomicznych
z tytułu jej użytkowania lub zbycia.
22
Dla ustalenia momentu zbycia
pozycji rzeczowych aktywów trwałych
ma zastosowanie
MSR 18  Przychody .
Jednostka alokuje wartość
początkową pozycji na jej istotne
części składowe
i amortyzuje osobno każdą jej część.
23
" Zgodnie z MSR 16, należy odrębnie amortyzować każdą część składnika
rzeczowego majątku trwałego, której koszt jest istotny w porównaniu do
całkowitego kosztu tego składnika (np. zasadne może być osobne
amortyzowanie szkieletu samolotu i jego silnika).
" Jeśli dana część składnika rzeczowego majątku trwałego ma taki sam
okres użytkowania i metodę amortyzacji jak inna istotna część tego samego
składnika, można dokonać odpisu zbiorczego.
" Pozostałe, pojedynczo nieistotne części składnika majątkowego
amortyzowane są jako całość.
" Jednostka może zdecydować się na osobne amortyzowanie części
składnika, których wartość nie jest istotna w porównaniu z całkowitą ceną
nabycia lub kosztem wytworzenia tego składnika.
Np. środek trwały: budynek podzielony na następujące części:
" skorupa budynku
" ścianki działowe
" winda
" klimatyzacja
- każda z tych części może być amortyzowana osobno.
24
Jeżeli pozycje rzeczowych aktywów trwałych są wykazywane w
wartościach przeszacowanych, to należy poinformować o:
" dacie przeprowadzenia przeszacowania,
" tym, czy został powołany niezależny rzeczoznawca,
" metodach i istotnych założeniach przyjętych przy szacowaniu wartości
godziwej pozycji,
" stopniu, w jakim wartość godziwa pozycji została ustalona bezpośrednio
w oparciu o ceny zaczerpnięte z aktywnego rynku lub ceny przyjęte w
ostatnich transakcjach przeprowadzonych na zasadach rynkowych lub
do której ustalenia przyjęto inne techniki wyceny,
" wartości bilansowej każdej przeszacowanej grupy rzeczowych aktywów
trwałych, która figurowałaby w sprawozdaniu finansowym, gdyby aktywa te
były wykazane w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia oraz
" nadwyżce z przeszacowania, podając zmiany zachodzące w okresie oraz
ograniczenia dotyczące podziału nadwyżki pomiędzy udziałowców.
Zmiany stanu zobowiązań z tytułu wycofania z eksploatacji,
rekultywacji terenu oraz innych podobnych zobowiązań (KIMSF 1).
Zgodnie z interpretacją KIMSF 1  Zmiana stanu
zobowiązań z tytułu wycofania z eksploatacji,
rekultywacji terenu oraz innych podobnych zobowiązań"
zmiany w szacowanym czasie i ilości wydatkowanych
zasobów stanowiących korzyści ekonomiczne,
a wymaganych do rozliczenia:
mającej miejsce likwidacji, przywrócenia poprzedniego stanu
lub temu podobnego zobowiązania, albo też zmiany stopy dyskonta,
należy dodać lub odliczyć od kosztu
związanego z nimi składnika aktywów.
Tak skorygowaną wartość danej pozycji aktywów amortyzuje się
następnie przez pozostały okres jej ekonomicznego użytkowania.
25
Oznacza to, że jeżeli występuje środek trwały lub grupa środków
trwałych, których koszt likwidacji po okresie użytkowania będzie
znaczny, to na dzień przyjęcia tych środków do użytkowania należy:
" wprowadzić środki do ewidencji według ceny nabycia/ kosztu
wytworzenia,
" oszacować koszty likwidacji i wprowadzić do ksiąg rezerwę na ten
cel w korespondencji z aktywami trwałymi (WN - aktywa trwałe / MA
- rezerwa),
" ustalić stawkę amortyzacji na okres używania środków trwałych,
" w okresie likwidacji środka, ponoszone koszty powodują
wykorzystanie rezerwy utworzonej na ten cel (WN - rezerwa / MA 
zobowiązania).
Ten sposób ewidencji powoduje, że koszty eksploatacji i likwidacji
środka trwałego obciążają rachunek zysków i strat współmiernie do
okresu, w którym realizowane są przychody.
W przypadku jednostki stosującej MSSF po raz pierwszy
retrospektywne zastosowanie tych wymogów
pociągałoby za sobą konieczność odtworzenia przez jednostkę
historycznego zapisu dokumentującego wszystkie takie korekty,
których należało dokonać w przeszłości,
co w wielu przypadkach nie będzie wykonalne.
26
Zatem, w myśl tego opcjonalnego zwolnienia, jednostka gospodarcza może
wybrać dla takich rozwiązań powstałych przed datą przejścia na MSSF
następujące rozwiązanie:
" ustalić wartość zobowiązania na dzień przejścia na MSSF zgodnie ze
standardem MSR 37,
" oszacować kwotę, która byłaby ujęta w koszcie odnośnego składnika
aktywów w czasie, gdy dane zobowiązanie pierwotnie powstało, poprzez
zdyskontowanie tego zobowiązania do tej daty, przyjmując do tego możliwie
najwiarygodniejszy szacunek historycznej stopy (stóp) dyskonta
skorygowanej z tytułu ryzyka, która miałaby zastosowanie do tego
zobowiązania przez okres sięgający wstecz do czasu powstania
zobowiązania;
oraz
" obliczyć skumulowaną amortyzację tej kwoty na dzień przejścia na MSSF
opierając się na aktualnym w tym momencie szacunku okresu
ekonomicznego użytkowania danego składnika aktywów, stosując zasady
amortyzacji przyjęte przez jednostkę zgodnie z wymogami MSSF.
Skutki zmian w stosunku do poprzednio stosowanych krajowych zasad
rachunkowości wynikłe z zastosowania powyższego rozwiązania wykazuje
się w bilansie otwarcia MSSF na dzień przejścia w aktywach netto
i w niepodzielonym wyniku lat ubiegłych.
27
Rzeczowy majątek trwały. Utrata wartości
W celu ustalenia, czy nastąpiła utrata wartości pozycji rzeczowych
aktywów trwałych, jednostka stosuje MSR 36, "Utrata wartości
aktywów".
Standard ten wyjaśnia sposoby weryfikacji wartości bilansowej
aktywów, ustalania wartości odzyskiwalnej składnika aktywów oraz
momentu ujmowania lub odwrócenia odpisu aktualizującego z tytułu
utraty wartości.
Pierwsze zastosowanie MSR 16
 przekształcenie sprawozdania na warunki MSR
W przypadku pierwszego przejścia na zasady MSR, jednostka w zakresie
rzeczowych aktywów trwałych stosuje MSSF 1.
MSSF 1 przewiduje pewne uproszczenia (jako wyjątek fakultatywny) w
zakresie wyceny dla wybranych przez jednostkę rzeczowych aktywów trwałych,
gdy są wyceniane w koszcie historycznym (cenie nabycia, pomniejszonej o
odpisy amortyzacyjne).
Jednostka może dla wybranych składników, określić  zakładany koszt .
Zakładany koszt to kwota używana jako wielkość zastępcza dla kosztu
lub zamortyzowanego kosztu (ceny nabycia lub kosztu wytworzenia
z uwzględnieniem amortyzacji i przeszacowań).
Zakładany koszt to inaczej hipotetyczna wartość początkowa
ustalona dla potrzeb MSSF.
28
Jednostka może określić wartość początkową (zakładany koszt) dla
rzeczowych aktywów trwałych w bilansie otwarcia na poziomie:
" ich wartości godziwej z dnia przejścia na MSSF lub
" wartości określonej (przed dniem przejścia na MSSF lub na ten dzień)
na podstawie poprzednich regulacji, jeżeli:
 zastosowane w poprzednich regulacjach metody są zasadniczo zgodne
z zasadami przyjętymi w MSSF lub
 oddają zasadniczo wartość godziwą na dzień przeszacowania.
Retrospektywne zastosowanie MSR 16 oznaczałoby, że jednostka musi cofnąć
się do dnia ujęcia danego składnika aktywów, zweryfikować jego cenę nabycia
pod względem zgodności ze standardem i naliczyć amortyzację ekonomiczną
do dnia przejścia na MSSF.
Wyżej opisany wyjątek fakultatywny pozwala jednostce na ustalenie
hipotetycznej wartości początkowej dla potrzeb MSR 16
(zakładanego kosztu  zakładanej ceny nabycia lub kosztu wytworzenia)
na poziomie wartości godziwej z dnia przejścia na MSSF lub wartości
przeszacowanej, a ustalonej na podstawie ustawy o rachunkowości.
Dodatkowo, jednostka może ustalić zakładany koszt dla wszystkich
lub wybranych aktywów i zobowiązań na poziomie ich wartości godziwych,
jeżeli ustaliła wartości godziwe
na dzień prywatyzacji lub publicznej emisji akcji.
29
Poszukiwanie i ocena zasobów mineralnych
Aktywami z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych
są nakłady poniesione w związku z poszukiwaniem i oceną zasobów
mineralnych, ujęte zgodnie z zasadami (polityką) rachunkowości,
poniesione przez jednostkę posiadającą prawo do prowadzenia
poszukiwań na określonym obszarze,
zanim możliwe jest dowiedzenie technicznej wykonalności
i komercyjnej zasadności wydobywania zasobów mineralnych.
Omawiane aktywa klasyfikuje się, w zależności od rodzaju nabytych
aktywów, jako aktywa rzeczowe (np. urządzenia i platformy wiertnicze)
lub niematerialne (np. prawa do dokonywania wierceń),
stosując tę klasyfikację w sposób ciągły.
* początkowa wycena
Aktywa z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych wycenia
się w wysokości kosztu, na który składają się m.in. nakłady na:
" nabycie praw do wydobywania;
" analizy topograficzne, geologiczne, geochemiczne i geofizyczne;
" wiercenia;
" prace odkrywkowe;
" próbkowanie;
" działania związane z oceną technicznej wykonalności i komercyjnej
zasadności wydobywania zasobów mineralnych.
* wycena po początkowym ujęciu
Po początkowym ujęciu aktywów z tytułu poszukiwania i oceny
zasobów mineralnych stosuje się model wyceny oparty na koszcie
historycznym lub model oparty na wartości przeszacowanej
(zgodnie z zasadami MSR 16).
30
W przypadku wykorzystywania składnika aktywów rzeczowych
do opracowania składnika aktywów niematerialnych,
wartość odzwierciedlająca zużywanie się pierwszego z nich
(amortyzacja) stanowi część kosztu wytworzenia
składnika aktywów niematerialnych.
Jednostka ujawnia informacje, w których identyfikuje i wyjaśnia ujęte w sprawozdaniu
finansowym kwoty wynikające z poszukiwania i oceny zasobów mineralnych, prezentując
w szczególności:
" zasady (politykę) rachunkowości dotyczące nakładów na poszukiwanie i ocenę
zasobów mineralnych, w tym ujmowania aktywów z tytułu poszukiwania i oceny
zasobów mineralnych;
" kwoty aktywów, zobowiązań, przychodów i kosztów oraz operacyjnych
i inwestycyjnych przepływów pieniężnych powstałych w związku z poszukiwaniem
i oceną zasobów mineralnych,
" inne informacje wymagane przez MSR 16 i MSR 38 w zależności od sposobu
klasyfikacji aktywów z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych.
31