Badania przesiewowe populacyjne i selektywne we wrodzonych zaburzeniach metabolicznych – konspekt seminarium
Dr n. med. Łukasz Kałużny
Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych I Katedry Pediatrii AM w Poznaniu
Poznań, 2010
Inborn errors of metabolizm - historia Sir Archibald Garrod – 1908
badania nad alkaptonurią (kwas homogentyzynowy w moczu) albinizmem,
cystynurią
i pentozurią
Metody leczenia dietetycznego wrodzonych zaburzeń metabolicznych
Genetyka chorób metabolicznych
Biochemiczne konsekwencje różnych typów mutacji genowych Brak produktu reakcji biochemicznej
Nagromadzenie się prekursorów
Nadprodukcja prawidłowego produktu
Zaburzenia transportu i utrata funkcji receptorowych Objawy mogące wskazywać na występowanie choroby metabolicznej u dziecka Wywiad rodzinny
Pokrewieństwo
Niewyjaśnione choroby u rodzeństwa („encefalopatie”, „posocznica”, zespół nagłej śmierci niemowląt)
Choroby występujące w rodzinie (postępujące choroby neurologiczne, matczyna fenyloketonuria, powtarzające się poronienia)
Fenyloketonuria (PKU)
Dziedziczenie autosomalne recesywne
Częstośc występowania w Europie 1/10 tys.
W Polsce 1/7000 – rocznie około 40 dzieci Objawy nie leczonej PKU
ciężkie uszkodzenie OUN, małogłowie
Zachowania autystyczne
upośledzenie umysłowe, zmiany w EEG
skłonność do wymiotów
drgawki
niedowłady spastyczne
wzmożona pobudliwość, jasna karnacja, zmiany skórne, „mysi zapach”
BRAK charakterystycznych objawów w okresie noworodkowym i wczesnoniemowlęcym Rozpoznanie PKU
Oparte na badaniach przesiewowych noworodków Diagnostyka
Aktualnie obligatoryjne są badania w kierunku postaci nieklasycznej PKU
Leczenie PKU
DIETETYCZNE!
Zmniejszenie podaży Phe w diecie zgodnie z indywidualną tolerancją
Zapewnienie odpowiedniej podaży białka, energii, witamin, mikro- i makroelementów Przy leczeniu – prawidłowy rozwój dzieci z PKU
Dieta przez całe życie!!!
Produkty zabronione w PKU
Dozwolone w niewielkiej ilości
Dozwolone bez ograniczeń
Monitorowanie leczenia
Oznaczanie stężenia Phe w surowicy
Leczenie PKU
Konieczność wielokierunkowej opieki
Specjalista pediatra
Psycholog
Dietetyk
Ginekolog
Nietypowe postacie PKU
Zaburzenia dotyczą układu biopteryn (brak lub niedobór tetrahydrobiopteryny) Objawy
spadek napięcia mięśniowego, drgawki
szybka degradacja rozwoju, pomimo stosowanej diety ubogofenyloalaninowej wczesny zgon
Matczyna fenyloketonuria (MPKU)
Embriofetopatia
Symptomatologia
Małogłowie
Upośledzenie umysłowe
Opóźnienie rozwoju fizycznego
Wrodzone wady serca
Przy prawidłowej diecie – normalny rozwój dzieci matek z PKU
Galaktozemia
Wrodzony blok metaboliczny przemiany galaktozy Brak jednego z enzymów
Galaktokinazy (GALK)
Urydylilotransferazy galaktozo-1-P (GALT) Epimerazy UDP-galaktozowej (GALE)
Dziedziczenie autosomalne recesywne
Galaktozemia – objawy ostre
Hiperbilirubinemia
Skaza krwotoczna
Hepatomegalia
Obrzęki, wodobrzusze
Posocznica
Wymioty, biegunka, wzdęcia
Tubulopatia, zaćma, obrzęk mózgu
Galaktozemia – objawy odległe
Upośledzenie umysłowe
Zaburzenia mowy
Niewydolność jajników
Uszkodzenie nerek
Diagnostyka klasycznej galaktozemii
Testy przesiewowe – selektywne (enzym, galaktoza) Jakościowe oznaczanie aktywności GALT – test bibułowy Beutlera i Baludy Leczenie galaktozemii
W ostrej fazie
Dieta bezmleczna – przy podejrzeniu galaktozemii (Nutramigen, preparaty sojowe) Leczenie objawowe (hiperbilirubinemii, infekcji) Przewlekłe
Dieta niskogalaktozowa
Suplementacja Ca, hormonalna u dziewcząt
Opieka logopedyczna
Galaktozemia, fenyloketonuria - podsumowanie Diagnostyka w pełni zadowalająca
leczenie nadal wyłącznie objawowe
patogeneza - niejasna