Świadczenia zdrowotne

na rzecz ludzi starszych

WHO wysuwa jako priorytet działań

gerontologicznych na najbliższe lata -

staranie o utrzymanie sprawności,

niezależności, aktywności do późnych lat

życia

Oznacza to wczesne wykrywanie

czynników ryzyka

Oznacza to również taki kierunek działań

profilaktycznych i leczniczych, który

zapobiegałby narastaniu niesprawności

i uzależnieniu od opiekunów lub instytucji

Standardy świadczenia usług

medycznych w geriatrii

Obecnie w Polsce nie istnieją takie

standardy opieki geriatrycznej, które byłyby

obowiązujące dla wszystkich komórek i

placówek służby zdrowia, do których

trafiają ludzie starsi

Brak jest również jednolitej organizacyjnie

formy świadczenia usług medycznych nad

ludźmi starszymi. Istnieją regiony,

w których ta opieka jest dobrze

zorganizowana, ale istnieją również tzw.

białe plamy, gdzie nie uświadczy jednej

chociażby poradni geriatrycznej.

Istnieje jednak projekt rozporządzenia MZ

w sprawie opieki geriatrycznej

uwzględniający propozycje wypracowane

przez geriatrów

Wydanie projektowanego rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zdrowia ma na celu:

1) poprawę jakości opieki nad osobami w wieku 60 lat i powyżej poprzez:

a) kompleksowość i fachowość oferowanych świadczeń opieki

zdrowotnej z zakresu geriatrii;

b) poprawę dostępności do kwalifikowanych świadczeń

geriatrycznych;

c) uproszczenie procedur diagnostycznych dla osób w wieku 60 lat i powyżej – redukcja liczby wizyt specjalistycznych, a przez to zapotrzebowania na transport, odciążenie opiekuna;

d) redukcję polifarmakoterapii;

2) optymalizację organizacji i ekonomizację wydatków na opiekę nad ludźmi starszymi.

Propozycje wypracowane przez

specjalistów z zakresu geriatrii

Opieka nad pacjentem w starszym wieku

sprawowana przez wielodyscyplinarny zespół

złożony z personelu medycznego, niemedycznego

oraz wolontariuszy. Tylko taka opieka zapewnia

z jednej strony holistyczne spojrzenie na potrzeby

pacjenta, a z drugiej indywidualizację w zakresie

świadczonych usług zdrowotnych.

Pod pojęciem opieki holistycznej rozumiana jest opieka lekarska, pielęgniarska, i rehabilitacyjna oraz pomoc psychosocjalna. Obejmuje ona również aspekty edukacyjne, gdyż pacjent świadomy ograniczeń wynikających z procesu chorobowego nakładającego się na podeszły wiek może czynnie uczestniczyć w procesie leczenia, a przede wszystkim zapobiegania niepełnosprawności wynikającej powikłań.

Z drugiej strony holistyczne podejścia do pacjenta obejmuje również edukację rodziny czy opiekunów w zakresie zasad opieki nad

pacjentem w wieku podeszłym oraz pomoc w przypadku

pogarszającego się zdrowia i związanej z tym niesprawności.

Holistyczna opieka geriatryczna w okresie

terminalnym zapewniać ma komfort

psychiczny i fizyczny umierającemu

pacjentowi. Pozwala również – poprzez

edukację – przygotować rodzinę/opiekunów

do bycia z pacjentem w ostatnim okresie jego

życia.

Zasady działania w geriatrii

Działalność jednostek opieki geriatrycznej opiera

się na następujących zasadach:

1. profilaktyka

2. rozpoznawanie i leczenie chorób występujących u

ludzi starszych;

3. uśmierzanie objawów somatycznych;

4. wsparcie psychiczne i socjalne;

5. pomoc i edukacja rodziny/opiekunów

Kompleksowa Ocena Geriatryczna

Kompleksowa ocena stanu chorego, wykonywana przez

wszystkich członków zespołu geriatrycznego, jest

podstawą diagnozowania i leczenia w geriatrii. Specyfika

pracy personelu geriatrycznego wymaga nielimitowanego

czasu porady, szczególnie wizyty domowej (często

przekraczającym godzinę).

Kompleksowa i interdyscyplinarna Pełna Ocena

Geriatryczna ( Comprehensive Geriatric

Assestment) jest obecnie obowiązującym w świecie,

tzw. „złotym standardem” podejścia geriatrycznego.

Opiera się ona na współpracy praktyków różnych

dyscyplin medycznych i niemedycznych w zakresie

złożonych potrzeb zdrowotnych i środowiskowo-

socjalnych człowieka starszego

Proponowane miejsca sprawowania i formy

organizacyjne opieki geriatrycznej

 ambulatoryjna opieka geriatryczna – poradnia geriatryczna,

 domowa opieka geriatryczna – geriatryczny zespół opieki domowej przy poradni,

 dzienny ośrodek opieki geriatrycznej – dzienny oddział geriatryczny (szpitalny),

 stacjonarna opieka geriatryczna – oddział geriatryczny (szpitalny),

 geriatryczny zespół konsultacyjny w instytucjach leczniczych, konsultacje udzielane lekarzom rodzinnym i lekarzom innych specjalności

 opieka paliatywno-hospicyjna w końcowej fazie życia – geriatryczny zespół opieki domowej przy poradni.

Normy

Zgodnie z zaleceniami WHO na 100-120 tys.

mieszkanców powinno funkcjonować ok. 20-

25 łóżek w formie oddziałów stacjonarnych,

15-25 miejsc w oddziałach dziennych

geriatrycznych oraz 1 poradnia (2 etaty

lekarskie)

Normy (2)

Oddziały stacjonarne powinny stanowić odrębne jednostki

organizacyjne, spełniać standardy- wymogi, zarówno w

odniesieniu do pomieszczeń, wyposażenia, liczby personelu,

liczby mieszkańców zamieszkałych w danym obszarze (w

promieniu ok. 30 km), niezbędne jest dysponowanie

odpowiednio wyszkolonym personelem, doświadczonym w

sprawowaniu opieki nad ludźmi starszymi.

Normy (3)

Na 100 tysięcy mieszkańców przewiduje się

potrzebę zakontraktowania minimum 400-

500/miesiąc lekarskich porad ambulatoryjnych i ok.

200/miesiąc lekarskich wizyt domowych.

Przewidywana liczba pielęgniarskich wizyt

domowych ok. 500 – 600 miesięcznie

Normy (4)

W opiece ambulatoryjnej pacjenci

przyjmowani są z terenu miasta (dzielnicy lub

powiatu), natomiast opieka domowa dotyczy

pacjentów miasta, na którego terenie działa

ośrodek i okolic w promieniu 30 km.

Na świecie, w Stanach Zjednoczonych,

Kanadzie, Holandii, Wielkiej Brytanii

istnieje rozmaitość form opieki

sprawowanej nad ludźmi starszymi,

często ludzie starsi mają szansę wyboru

najbardziej odpowiadającej im formy

wsparcia w chorobie czy obniżonej

sprawności

W Polsce człowiek starszy nie ma zapewnionej

specjalistycznej opieki geriatrycznej (nawet

wyłącznie konsultacyjnej), natomiast korzysta z

opieki zespołu podstawowej opieki zdrowotnej,

skąd w miarę potrzeb kierowany jest do lekarzy

specjalistów ( nie geriatrów) bądź szpitali ( gdzie

nadal stwierdza się wysoki stopień geriatryzacji :

ponad 50 % pacjentów leczonych w oddziale).

Odziały rehabilitacyjne są dostępne dla przewlekle

chorych starszych osób w znikomym stopniu.

Alternatywą dla opieki w środowisku

zamieszkania są Zakłady Opiekuńczo-

Pielęgnacyjne oraz Opiekuńczo-Lecznicze,

natomiast brak jest form przejściowych, różnego

typu dziennych ośrodków, oddziałów

zapewniających opiekę nad chorymi starszymi

ludźmi, którzy tego potrzebują np. gdy rodzina

musi coś załatwić, iść do pracy itp.