System ubezpieczeń społecznych
w Polsce:
" I filar  FUS zarządzany przez ZUS
obowiązkowy, powszechny, repartycyjny, administrowany przez
państwo
" II filar  OFE zarządzane przez PTE
obowiązkowy, powszechny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne
podmioty
" III filar  PPE, IKE
dodatkowy, dobrowolny, kapitałowy, zarządzany przez prywatne
podmioty
Prezentacja trójfilarowa systemu emerytalnego
w Polsce
zasada przystąpienia
obowiązkowe dobrowolne
Filar I
repartycyjne
zasada
finansowania
Filar II Filar III
kapitałowe
części:
bazowa dodatkowa
 Nowy system emerytalny działa na zasadzie
zdefiniowanej składki, co oznacza, że wysokość
przyszłego świadczenia jest ściśle powiązana z
wielkością środków przekazanych na ten cel
przez świadczeniobiorcę.
Stary system emerytalny oparty na zasadzie
zdefiniowanego świadczenia.
Zasady funkcjonowania
I filar
Fundusz ubezpieczeń
społecznych:
" ubezpieczenie emerytalne,
" ubezpieczenia rentowe,
" ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane
dalej ubezpieczeniem chorobowym,
" ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych, zwane dalej ubezpieczeniem
wypadkowym.
Wysokość składek na
ubezpieczenia społeczne w 2009 r.
Finansowana
Rodzaj Finansowana
Stawka łącznie przez
ubezpieczenia przez pracownika
pracodawcę
Emerytalne 19,52% 9,76% 9,76% (7,3 do OFE)
Rentowe 6,00% 4,5% 1,5%
Chorobowe 2,45% - 2,45
(od 0,67%
Wypadkowe - -
do 3,60%)*
Zdrowotne 9% 9%
Składka na ubezpieczenie
wypadkowe
" Od 1 kwietnia 2007 r. stopa procentowa składki
na ubezpieczenie wypadkowe dla osób, które
zgłaszają do ubezpieczenia wypadkowego
poniżej 10 osób lub nie mają REGON wynosi od
0,67% do 3,60%. Jeżeli płatnik składek zgłasza
do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9
ubezpieczonych, kwota składki na
ubezpieczenie wypadkowe nie może być niższa
od kwoty 28,76 zł (tj. 1,8%).
Składki na ubezpieczenia społeczne
(płatnik)
" pracodawca
" ZUS
" ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na
własne ubezpieczenia społeczne (np. osoba prowadząca
pozarolniczą działalność)
" Kancelaria Sejmu
" Kancelaria Senatu
" powiatowy urząd pracy
Zasady funkcjonowania
II filar
 Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE)
gromadzą i inwestują środki pieniężne
członków OFE z przeznaczeniem na
wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu
przez nich wieku emerytalnego.
Środki pieniężne trafiają do OFE poprzez
ZUS w postaci części składek na
ubezpieczenie emerytalne: do OFE trafia
7,3% podstawy wymiaru składki na
ubezpieczenie społeczne
 Fundusze emerytalne:
 mają charakter otwarty  każdy uprawniony może
dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie może
odmówić mu członkostwa;
 istnieje obowiązek przynależności do funduszu dla
każdej osoby objętej ubezpieczeniem społecznym
urodzonej po 31 grudnia 1968 r.;
 osoby, które nie wybrały funduszu są przypisywane
do funduszu w drodze losowania, które organizuje
ZUS;
 członek funduszu może zdecydować o zmianie
funduszu, decyzja o zmianie funduszu oznacza
przeniesienie do tego funduszu zgromadzonych
środków w drodze tzw. wypłaty transferowej
 Otwarte Fundusze Emerytalne:
 mają osobowość prawną;
 są tworzone, zarządzane i reprezentowane w
stosunkach z osobami trzecimi przez
Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE)
tj. podmioty prywatne działające w formie
spółek akcyjnych.
 OFE i PTE podlegają nadzorowi państwa
(KNF)
 PTE co do zasady może zarządzać tylko
jednym funduszem emerytalnym.
PTE mogą się łączyć lub być nabywane
przez inne towarzystwa emerytalne. W
takich sytuacjach fundusz emerytalny jest
likwidowany, ale zawsze odbywa się to w
drodze przeniesienia aktywów - a więc
środków zgromadzonych na rachunkach
członków - do innego otwartego funduszu
emerytalnego.
 OFE nie posiadają zdolności
upadłościowej tzn. nie mogą ogłosić
bankructwa - fundusz dysponuje
majątkiem odrębnym od majątku
towarzystwa i w przypadku ogłoszenia
upadłości towarzystwa aktywa funduszu
nie wchodzą w skład jego masy
upadłościowej.
 Aktywa OFE przechowywane są przez
wybranego przez fundusz depozytariusza
(bank lub Krajowy Depozyt Papierów
Wartościowych S.A.)
Depozytariusz zapewnia również, aby
aktywa OFE były lokowane zgodnie z
przepisami prawa oraz statutem funduszu.
Depozytariusze OFE
Depozytariusz Otwarty fundusz emerytalny
Depositary Open pension fund
Bankowy OFE
Credit Suisse Life & Pensions OFE
BRE Bank S.A.
OFE Ergo Hestia
OFE Polsat
OFE  DOM
OFE Kredyt Banku
Bank Pekao S.A.
OFE PZU  Złota Jesień
Deutsche Bank Polska S.A. OFE Allianz Polska
Bank BPH PBK S.A. OFE Skarbiec  Emerytura
AIG OFE
Commercial Union OFE BPH CU WBK
Generali OFE
Bank Handlowy w Warszawie ING Nationale-Nederlanden Polska OFE
S.A.
Pekao OFE
OFE Pocztylion
SAMPO OFE
 Ustawa nakłada na OFE obowiązek lokowania
aktywów z zastrzeżeniem zapewnienia
maksymalnego stopnia bezpieczeństwa i
rentowności dokonywanych lokat.
Politykę lokacyjną otwartych funduszy
emerytalnych ograniczają limity inwestycyjne,
ściśle określające rodzaj i ilość instrumentów
finansowych, powiązanym bezpośrednio z
ryzykiem jakie niesie za sobą lokowanie w
określone grupy instrumentów.
Aktywa OFE mogą być lokowane m. i. w:
- obligacje, bony i inne papiery wartościowe emitowane i
gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski
oraz pożyczki i kredyty udzielane tym podmiotom
- depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe
- akcje spółek notowanych na regulowanym rynku giełdowym
- akcje narodowych funduszy inwestycyjnych
- obligacje i inne dłużne papiery wartościowe emitowane przez
jednostki samorządu terytorialnego i zabezpieczone całkowicie
obligacje innych podmiotów
- jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.
 Minimalną akceptowaną zyskowność inwestycji
zapewnia mechanizm minimalnej wymaganej stopy
zwrotu.
Jeżeli stopa zwrotu któregoś z funduszy jest niższa od minimalnej
wymaganej, powstały niedobór pokrywany jest:
 w pierwszej kolejności z umorzenia jednostek rozrachunkowych
zgromadzonych na rachunku rezerwowym
 następnie z umorzenia jednostek rozrachunkowych
zgromadzonych na rachunku części dodatkowej Funduszu
Gwarancyjnego
 kolejno ze środków własnych PTE
 ostatecznym gwarantem pokrycia niedoboru jest Skarb Państwa
 Każdy członek funduszu ma w funduszu
emerytalnym indywidualny rachunek, na
którym odnotowana jest ilość tzw.
jednostek rozrachunkowych
W przypadku śmierci członka funduszu
środki są dzielone (współmałżonek, osoba
wskazana) oraz podlegają ogólnym
zasadom dziedziczenia
Stopy zwrotu OFE
Trzyletnia
Dwuletnia stopa Dwuletnia
stopa
zwrotu stopa zwrotu
Otwarty fundusz
zwrotu
emerytalny
od 31.12.2001 od 29.03.2002
od 28.09.2001
do 30.09.2004
do 31.12.2003 do 31.03.2004
AIG OFE
26,890 27,869 52,434
OFE Allianz Polska*)
26,756 26,733 51,153
Bankowy OFE
30,278 31,932 74,751
Commercial Union OFE BPH CU WBK
22,921 22,355 48,511
Credit Suisse Life & Pensions OFE
21,000 22,161 46,860
OFE  DOM
23,538 26,465 54,431
OFE Ergo Hestia
24,305 25,171 47,545
Generali OFE
26,184 27,005 55,288
ING Nationale Nederlanden Polska OFE
30,119 28,968 59,098
OFE Kredyt Banku (w likwidacji)*) ***) 20,161 24,038 36,104
Pekao OFE*) 18,215 22,134 47,446
OFE Pocztylion
21,332 23,205 45,455
OFE Polsat
29,387 31,677 56,489
OFE PZU  Złota Jesień
27,782 27,770 57,049
SAMPO OFE
27,836 26,139 54,020
OFE Skarbiec Emerytura
23,423 23,182 47,722
Średnia ważona
26,046 25,966 53,824
Minimalna wymagana stopa
13,023 12,983 26,912
zwrotu
2,514 2,310 5,757
III filar
 Wg nowego systemu emerytalnego
wysokość świadczenia emerytalnego
zależy od indywidualnej zapobiegliwości
przyszłych emerytów.
Wyrazem tej zasady jest stworzenie form
dodatkowego oszczędzania na przyszłą
emeryturę - III filar systemu emerytalnego.
III filar obejmuje:
 indywidualne - IKE
 zbiorowe formy oszczędzania - PPE
Obraz rynku- fakty demograficzne
Coraz dłuższy czas trwania życia.
85
79
78 78
80
76
75
74
73
75
72
70
70
67
63
65
62
60
59
60
57
55
55
52
48
50
44
45
41
40
1950-55 1955-60 1960-65 1965-70 1970-75 1975-80 1980-85 1985-90 1990-95 1995-00
Kraje rozwinięte Kraje rozwijające się
y
ródło: prognoza ONZ 2001. Wykres pokazuje przewidywaną długość życia dla osób urodzonych w poszczególnych latach.
Obraz rynku- fakty demograficzne.
Społeczeństwo w Polsce jest coraz starsze i coraz
więcej emerytów będzie przypadało na 100 osób
pracujących.
60
50
50
37,3
40
33,3
30
26
18
17,6
20
10
0
2000 2010 2020 2030 2040 2050
y
ródło: Rzeczpospolita z 12.07.2002. Wykres pokazuje liczbę Polaków w wieku powyżej 65 lat w przeliczeniu na 100 osób
w wieku 15- 64 lata. (Prognoza ONZ)
Reforma systemu emerytalnego.
II Filar III Filar
I Filar
Obowiązkowy, Dobrowolny,
Obowiązkowy,
kapitałowy, kapitałowy,
umowa
zarządzany przez indywidualne
międzypoko-
PTE, konta.
leniowa,
indywidualne
zarządzany
konta. Ubezpieczenia,
przez Państwo,
indywidualne IKE,
konta.
Inne formy
oszczędzania.
Obraz rynku- przewidywania na przyszłość
ż� Niska stopa zastąpienia:
��I filar w trudnej sytuacji ze względu na
pogarszającą się sytuację demograficzną.
Spodziewane z tego tytułu obciążenia
budżetu państwa wzrosną dwukrotnie.
��Kapitał zgromadzony w ramach
oszczędzania w I i II filarze pozwoli na
wypłaty o wartości 50-60% ostatniego
wynagrodzenia.
Co wiemy o naszym zabezpieczeniu emerytalnym?
Inne oszczędności
IKE
Ubezpieczenie
II Filar
I Filar
20-50% stopień
zastąpienia
Emerytura
Dzieciństwo, nauka Okres pracy zawodowej
Luka w budżecie
Wiedza społeczeństwa na temat systemu
emerytalnego obowiązującego w Polsce
31% 29% 32% 7%
Wiem na ten temat Wiem na ten temat
Wiem trochę
Wiem na ten temat Wiem na ten temat
bardzo mało mało
na ten temat
dużo bardzo dużo
Poglądy na temat poziomu zabezpieczenia emerytalnego i konieczności
dodatkowego oszczędzania.
Poziom zabezpieczenia emerytalnego
46% 28% 16% 9%
Zdecydowanie zły Raczej zły Trudno powiedzieć Raczej dobry Zdecydowanie dobry
Czy istnieje konieczność dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego?
15% 32% 15%
15% 23%
Zdecydowanie tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Zdecydowanie nie
y
ródło: Pracownia Badań Społecznych  Indywidualne Konta Emerytalne marzec 2004
Pracownicze Programy Emerytalne
tworzone przez pracodawców dla
zatrudnianych przez nich pracowników,
cechuje je:
dobrowolność - zarówno pracodawca nie ma
obowiązku tworzenia PPE w swoim zakładzie pracy,
jak i pracownik nie ma obowiązku uczestnictwa w
programie
emerytalny cel - zgromadzone środki przeznaczone
są na emeryturę i ich wypłata następuje po uzyskaniu
wieku emerytalnego lub nabyciu wcześniejszych
uprawnień emerytalnych przez uczestnika programu.
Podstawą funkcjonowania
pracowniczego programu jest:
 umowa zakładowa, zawierana przez pracodawcę z
reprezentacją pracowników a dotycząca zasad na
jakich pracodawca prowadzi program
 umowa z wybraną z instytucją finansową
dotycząca inwestowania gromadzonych środków; w
przypadku programu prowadzonego w formie
pracowniczego funduszu emerytalnego kwestie
objęte umową z instytucją finansową reguluje statut
pracowniczego funduszu emerytalnego
Formy PPE
 umowy z funduszem inwestycyjnym (umowy o
wnoszenie przez pracodawców składek pracowników do
funduszu inwestycyjnego)
 umowy grupowego ubezpieczenia na życie z
ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
(umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z
zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na
życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym)
 pracowniczy fundusz emerytalny (PFE), który jest
zarządzany przez pracownicze towarzystwo
emerytalne (PTE)
umowy z funduszem
inwestycyjnym
Umowa może być zawarta z różnymi
funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi
przez to samo towarzystwo funduszy
inwestycyjnych. Wtedy uczestnik
programu będzie miał prawo do
przenoszenia środków w obrębie funduszy
zarządzanych przez dane towarzystwo lub
podziału środków znajdujących się w tych
funduszach - na zasadach określonych w
umowie zakładowej.
umowy grupowego ubezpieczenia na życie z
ubezpieczeniowym
funduszem kapitałowym
Umowa grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z
zakładem ubezpieczeń musi spełniać - co najmniej 85 proc.
każdorazowej składki podstawowej musi być przeznaczone na
ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy, czyli na funkcję
oszczędnościową umowy, pozostała cześć składki, a więc nie
więcej niż 15%, może być przeznaczona na ochronę
ubezpieczeniową.
Ochrona ubezpieczeniowa uczestników jest utrzymana także w
przypadku nieterminowego przekazania składki przez pracodawcę -
do 45 dni od dnia wymagalności składki, po tym terminie ochrona
ubezpieczeniowa może ulec zawieszeniu.
Pracowniczy Fundusz Emerytalny
(PFE)
Pracodawca lub pracodawcy tworzą sam fundusz oraz mające nim
zarządzać towarzystwo emerytalne. Towarzystwo ma formę spółki
akcyjnej.
PFE zbliżone są do działania otwartych funduszy emerytalnych - ich
działalność polega na gromadzeniu środków pieniężnych i ich
lokowaniu z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po
osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego.
Różnica polega na tym, że pracownicze towarzystwo zarządzające
pracowniczym funduszem jest instytucją typu non-profit, podczas
gdy powszechne towarzystwo zarządzające otwartym funduszem
emerytalnym działają w celu osiągnięcia zysku, jako komercyjne
przedsięwzięcia swoich akcjonariuszy.
PPE - składki
1. Składka podstawowa
 finansowana przez pracodawcę
 kwota składki nie może być wyższa niż 7 proc. wynagrodzenia
pracownika
 w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników
2. Składka dodatkowa
 finansowana przez uczestnika z jego wynagrodzenia
 suma składek dodatkowych wnoszonych przez uczestnika do
1 PPE w ciągu roku nie może przekroczyć trzykrotności sumy
odpowiadającej maksymalnej wysokości kwoty wpłaty na IKE
(która wynosi 150 proc. średniego wynagrodzenia w
gospodarce narodowej)
regulacje podatkowe
Składki na pracowniczy program są odprowadzane po
opodatkowaniu
wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są wypłaty
środków z pracowniczego programu emerytalnego
opodatkowaniu podlega dochód uczestnika pracowniczego
programu z tytułu zwrotu środków zgromadzonych w PPE
 podstawą opodatkowania jest różnica między kwotą
stanowiącą wartość środków zgromadzonych w ramach PPE, a
sumą wpłat dokonanych do PPE
IKE  konieczność dla rynku, klientów oraz systemu
emerytalnego
ż� Zmiany demograficzne  na emeryturze żyjemy coraz
dłużej
ż� Wzrasta względna liczebność populacji emerytów
ż� Uzdrowienie systemu emerytalnego, ale niskie stopy
zastąpienia, oraz braki w III Filarze (PPE)
ż� Spadek rentowności bezpiecznych strategii
inwestycyjnych w długim okresie
ż� Niski poziom oszczędności Polaków
ż� Świadomość niskiego poziomu zabezpieczenia
emerytalnego
Dlaczego potrzebne nam IKE?
" niska stopa zastąpienia oferowana przez zreformowany
bazowy system emerytalny
" wzrost roli dodatkowych dobrowolnych rozwiązań w
systemie zabezpieczenia emerytalnego
" wzrost świadomości emerytalnej i konieczność
podejmowania inicjatyw emerytalnych przez samych
ubezpieczonych
" słabo rozwinięte zakładowe zabezpieczenie emerytalne
w ramach PPE
Dlaczego warto zakładać IKE?
" tanie pomnażanie oszczędności
" wybór sposobu oszczędzania
" możliwość zmiany formy oszczędzania
" brak opłat przy zmianie instytucji finansowej
" brak obowiązku dokonywania systematycznych wpłat
" zwolnienie z podatku  Belki
" opłacalne nawet bez ulgi podatkowej
" możliwość przenoszenia środków pomiędzy IKE i PPE
Jaką formę IKE wybrać?
" Cztery formy prowadzenia IKE:
 rachunek bankowy
 rachunek papierów wartościowych w domu maklerskim
 rejestr w funduszu inwestycyjnym
 ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem
kapitałowym.
" Analiza i wybór konkretnych produktów z
uwzględnieniem:
 rentowności,
 ryzyka inwestycji oraz
 planowanego okresu oszczędzania
Uwaga! Opłaty ponoszone przez posiadacza mają większe
znaczenie przy krótkim okresie oszczędzania (do 10 lat). W
długim okresie decydująca jest efektywność inwestycji.
Limity wpłat na IKE
Pierwsza minimalna wpłata 100 zł
Minimalna wysokość
50 zł
kolejnych wpłat
Minimalna łączna wartość
wpłat w okresie pierwszych
Zasady 500 zł
dotyczące wpłat
10 mies.
Maksymalna wpłata roczna:
150%
w 2009 r.
przeciętnego miesięcznego
9 579 zł
wynagrodzenia brutto w
danym roku
Instytucje prowadzące IKE
ZAKA
ADY UBZEPIECZEC
NA ŻYCIE (12):
 TU ALLIANZ Życie Polska S.A.
 TU na Życie CARDIF Polska S.A.
 COMMERCIAL UNION Polska - TU na Życie S.A.
 STU na Życie ERGO HESTIA S.A.
 FINLIFE S.A.
 GENERALI ŻYCIE TU S.A.
 TU na Życie ING NATIONALE-NEDERLANDEN
 NORDEA Polska TU na Życie S.A.
 PZU Życie S.A.
 SKANDIA ŻYCIE S.A.
 TU na Życie Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych
S.A.
 TU na Życie WARTA VITA S.A.
Instytucje prowadzące IKE
BANKI (14):
 PKO Bank Polski S.A.
 Bank BPH S.A.
 BRE Bank S.A.
 Bank Millennium S.A.
 Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych S.A.
 FORTIS BANK POLSKA S.A.
 Gospodarczy Bank Wielkopolski S.A.
 Bank Polskiej Spółdzielczości S.A.
 Bank Gospodarki Żywnościowej S.A.
 Mazowiecki Bank Regionalny S.A.
 Krakowski Bank Spółdzielczy
 Banki spółdzielcze zrzeszone w Gospodarczym Banku Wielkopolskim S.A.
 Banki spółdzielcze zrzeszone w Banku Polskiej Spółdzielczości S.A.
 Banki spółdzielcze zrzeszone w Mazowieckim Bank Regionalny S.A.
Instytucje prowadzące IKE
FUNDUSZE INWESTYCYJNE OTWARTE ZARZ
DZANE PRZEZ TOWARZYSTWA
FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH (15):
 AIG TFI S.A.
 TFI Allianz Polska SA
 TFI Banku Handlowego S.A.
 BPH TFI S.A.
 BZ WBK AIB TFI S.A.
 DWS Polska TFI S.A.
 ING TFI S.A.
 TFI Kredyt Banku S.A.
 Millennium TFI S.A.
 Pioneer Pekao TFI S.A.
 PKO/Credit Suisse TFI S.A.
 TFI PZU S.A
 Skarbiec TFI S.A.
 Union Investment TFI S.A.
 Warta TFI S.A.
Instytucje prowadzące IKE
PODMIOTY PROWADZ
CE DZIAA
ALNOŚĆ MAKLERSK
(4):
 Biuro Maklerskie BISE S.A.
 Bankowy Dom Maklerski PKO BP S.A.
 Dom Maklerski BZ WBK S.A.
 Dom Inwestycyjny BRE Banku S.A.