B1-p3-2






Wstecz / Spis treści / Dalej
III.2. JACY BĘDĄ TWÓRCY, POLITYCY I INNI NASI PRZYWÓDCY DUCHOWI W LATACH
1998-2008
W kilku poprzednich rozdziaÅ‚ach staraÅ‚em siÄ™ wysÅ‚owić to co da siÄ™ współczeÅ›nie powiedzieć o zmianach emocjonalnych oraz zmianach sposobu myÅ›lenia i treÅ›ci myÅ›lenia w trakcie “szczytu aktywnoÅ›ci SloÅ„ca". WspółczeÅ›nie nie sformuÅ‚owano jeszcze wyczepujÄ…cego i sprawdzonego pomiarami modelu takich zmian. WyliczajÄ…c wszystkie użyteczne ujÄ™cia teoretyczne, warto wspomnieć jeszcze o spostrzeżeniach Kay Redfield Jamison (*3, *5). ZwróciÅ‚a ona uwagÄ™ na zachowania niektórych znanych twórców. Szczegółowo poddaÅ‚a ona analizie życie i twórczość znanego kompozytora Reberta Schumanna. W pracy K.R. Jamison na stronie 36 widnieje rysunek, który Å‚atwo jest zestawić z krzywÄ… zmian liczby Wolfa. PrzytoczÄ™ tu podpis widniejÄ…cy pod tym rysunkiem.
“Twórczość muzyczna Roberta Schumanna (numery oznaczajÄ… utwory skomponowane w kolejnych latach) pozostawaÅ‚a w silnym zwiÄ…zku z jego nastrojem: najwiÄ™cej komponowaÅ‚ w stanie hipomaniakalnym, najmniej
w okresie depresji. Oboje rodzice Schumanna chorowali na depresję, a dwie osoby spośród jego najbliższych krewnych popełniły samobójstwo. Sam Schumann dwukrotnie podejmował próby samobójcze i zmarł w zakładzie dla umysłowo chorych. Jeden z jego synów również pozostawał przez ponad 30 lat w podobnym zakładzie zamkniętym."
Otóż analizując rysunek, można spostrzec, że ilość wartościowych utworów jakie
skomponował R. Schumann niemal dokładnie odzwierciedla wykres zmian liczby Wolfa.
R. Schumann, jak twierdzi K.R. Jamison chorował na psychozę maniakalno-depresyjną.
Wydaje siÄ™ wiÄ™c, że przemiany osobowoÅ›ciowe, jakie spostrzega siÄ™ w okresie hipomaniakalnym lub maniakalnym u osób cierpiÄ…cych na tÄ… chorobÄ™ afektywnÄ… sÄ… wartoÅ›ciowym modelem zmiany kondycji psychicznej, jaka zachodzi u wielu twórców w okresie “sz.ak.S."
K.R. Jamison sÄ…dzi, że osobÄ™, która “wchodzi" w okres hipomaniakalny cechujÄ… (cytujÄ™):
“... podwyższony nastrój i samoocena. Mniej Å›piÄ… i wykazujÄ… bardzo dużo energii; wzrasta ich produktywność. Ludzie w stanie manii czÄ™sto bywajÄ… paranoidalni i drażliwi. Ponadto czÄ™sto szybciej mówiÄ…, sÄ… pobudliwi, wtrÄ…cajÄ… siÄ™ do wszystkiego, odczuwajÄ… przyspieszenie myÅ›li, szybko i pÅ‚ynnie przechodzÄ… od jednej sprawy do drugiej. Tacy chorzy zwykle sÄ… gÅ‚Ä™boko przekonani o sÅ‚usznoÅ›ci i wielkim znaczeniu wÅ‚asnych opinii. Urojenia wielkoÅ›ciowe mogÄ… siÄ™ przyczyniać do nietrafnej oceny sytuacji przez pacjenta oraz do jego impulsywnego zachowania.
W życiu osobistym i zawodowym ludzi w stanie manii i hipomanii zwykle panuje chaos. Potrafią oni bez zastanowienia wydawać wielkie sumy pieniędzy, samochód prowadzą po wariacku, wdają się w podejrzane interesy i wątpliwe związki erotyczne. W niektórych przypadkach manii pojawia się gwałtowne pobudzenie, myśli urojeniowe, a także omamy wzrokowe i słuchowe."
K.R. Jamison wielkÄ… wagÄ™ przypisuje “stopniu oryginalnoÅ›ci myÅ›lenia", jaka
jest konieczna do wykonania “pewnych twórczych zadaÅ„". PowoÅ‚uje siÄ™ tutaj na
tekst “oryginalność myÅ›lenia" opracowany przez Ruth L. Richards. Pisze ona,
że:
“Po pierwsze, wydaje siÄ™, że hipomania jako taka sprzyja oryginalnoÅ›ci myÅ›lenia
kryteria diagnostyczne tej fazy choroby obejmujÄ… m.in. “wyostrzone i niezwykle twórcze myÅ›lenie oraz zwiÄ™kszenie produktywnoÅ›ci". Coraz wiÄ™cej danych empirycznych wskazuje, że style poznawcze zwiÄ…zane z hipomianiÄ… (ekspansywne myÅ›lenie i przekonania wielkoÅ›ciowe) zwiÄ™kszajÄ… pÅ‚ynność myÅ›lenia i liczbÄ™ pomysłów."
BadaÅ‚a ona także sposób mówienia osób “wchodzÄ…cych w fazÄ™ hipomanii". Pisze
ona, iż:
“Badanie mowy pacjentów hipomaniakalnych wykazaÅ‚o, że w porównaniu z osobami zdrowymi majÄ… oni znacznie wiÄ™kszÄ… skÅ‚onność do rymowania, a także innych asocjacji dźwiÄ™kowych, na przykÅ‚ad aliteracji. PosÅ‚ugujÄ… siÄ™ ponadto stworzonymi przez siebie wyrazami niemal trzykrotnie częściej niż osoby z grupy kontrolnej. Co wiÄ™cej, w specjalnych próbach okazaÅ‚o siÄ™, że potrafiÄ… podawać synonimy lub tworzyć skojarzenia sÅ‚owne znacznie szybciej niż przewidujÄ… normy".
Dalej pisze ona, że:
“Wydaje siÄ™ wiÄ™c, że w hipomanii nastÄ™puje spotÄ™gowanie procesów myÅ›lowych, i to zarówno pod wzglÄ™dem iloÅ›ciowym, jak i jakoÅ›ciowym. Wzrost tempa myÅ›lenia waha siÄ™ od bardzo niewielkiego przyspieszenia do psychotycznego rozkojarzenia, gonitwy myÅ›li. Nie jest jeszcze jasne, co powoduje takÄ… jakoÅ›ciowÄ… zmianÄ™ procesów przetwarzania informacji. Nie mniej jednak może ona uÅ‚atwić powstawanie nowych, niezwykÅ‚ych pomysłów i skojarzeÅ„.
Choroba maniakalno-depresyjna i osiągnięcia twórcze mają pewne cechy wspólne, nie związane z procesami poznawczymi: zdolność do dobrego funkcjonowania po kilku zaledwie godzinach snu na dobę, umiejętność koncentracji niezbędną do intensywnej pracy, śmiałość i niewyczerpaną energię oraz zdolność do przeżywania głębokich i różnorodnych uczuć. Mniej dramatyczne aspekty choroby maniakalno-depresyjnej w życiu codziennym u niektórych osób mogą również sprzyjać ich twórczości."
K.P. Jamison omawia także temperament tych osób, sposób postrzegania świata
oraz sposób podejmowania decyzji.
“Temperament osoby z chorobÄ… maniakalno-depresyjnÄ… stanowi w sensie biologicznym czujny, wrażliwy system, silnie i szybko reagujÄ…cy na Å›wiat zewnÄ™trzny różnorodnymi zmianami w zakresie emocji, percepcji i myÅ›lenia, zachowania i poziomu energii. Można powiedzieć, że w depresji widzi siÄ™ Å›wiat przez ciemne okulary, natomiast w manii jest to obraz widziany przez Kalejdoskop
często olśniewający, lecz popękany i fragmentaryczny.
Tam, gdzie depresja skÅ‚ania do stawiania sobie pytaÅ„, “przeżuwania" w myÅ›lach i wahania siÄ™, mania udziela odpowiedzi szybko i z przekonaniem. Nieustanne przejÅ›cia od zawężania do ekspansji myÅ›li, od przytÅ‚umionych do gwaÅ‚townych reakcji, od przygnÄ™bienia do wzburzenia, od postawy wycofania do garniÄ™cia siÄ™ do ludzi, od chÅ‚odu do gorÄ…czki
a także tempo i płynność przechodzenia przez tak kontrastowe stany
wszystko to musi być bolesne i można się w tym pogubić. Jednak ci, którzy umieją wznieść się ponad ów chaos lub kształtować go wedle swojej woli, oswajają się ze zmiennością, co prawdopodobnie przydaje się w pracy artystycznej. Taki punkt widzenia pozwala artyście zaakceptować wieloznaczność i przeciwieństwa losu.
Skrajne wahania nastroju nasilają normalną skłonność do konfliktów wewnętrznych, falujące, rytmiczne i przejściowe nastroje oraz zmiany procesów poznawczych tak charakterystyczne dla choroby maniakalno-depresyjnej spajają lub pozwalają okiełznać pozornie sprzeczne nastroje, obserwacje i spostrzeżenia.
Ujarzmianie owych nieustannych zmian może dawać prawdziwszy obraz natury czÅ‚owieka i Å›wiata niż jakiÅ› bardziej stabilny oglÄ…d Å›wiata. “Konsekwentna postawa wobec rzeczywistoÅ›ci" zdaniem specjalizujÄ…cego siÄ™ w biografii i twórczoÅ›ci Byrona JeromeÅ‚a J. Mc-Ganna z University of Virginia nie pozwala na tak gÅ‚Ä™boki wglÄ…d, jaki jest wynikiem prowadzenia i opisywania życia w warunkach ciÄ…gÅ‚ych zmian."
PamiÄ™tajÄ…c treść poprzedniego rozdziaÅ‚u oraz powyższe zaÅ‚ożenie, że stan hypomanialany może posÅ‚użyć nam jako “modelowa przemiana kondycji psychocznej", możemy pokusić siÄ™ teraz o syntezÄ™. Możemy bowiem wyobrazić sobie pewnÄ… osobÄ™ o charakterze okreÅ›lonym przez pewien typ enneagramiczny, u której rozwinÄ…Å‚ siÄ™ stan hypomaniakalny.Rozważania te ograniczÄ™ do kilku typów enneagramicznych, które sÄ… zazwycuaj bardzo aktywne.
Zgodnie z treÅ›ciÄ… poprzedniego rozdziaÅ‚u w trakcie nasilenia aktywnoÅ›ci SÅ‚oÅ„ca, w zwiÄ…zku z doznawanym wtedy stresem, wiele osób okreÅ›lanych mianem “Strażnika" (Adwokata DiabÅ‚a) przesunie siÄ™ w kierunku typu “CzÅ‚owieka Czynu" i bÄ™dzie realizować aktywnie wÅ‚aÅ›nie swojÄ… naturalnÄ… inklinacjÄ™ do przeciwstawiania siÄ™ zastanym autorytetom.
Wielu maÅ‚o aktywnych “Mediatorów" Ä™przemieni sięł w osoby o charakterze “Adwokata DiabÅ‚a".
Twórca to na ogół osoba przesuwajÄ…ca siÄ™ w wymiarze “Strażnik" (Adwokat DiabÅ‚a)
“Wykonawca" (CzÅ‚owiek Czynu". “Wykonawca" w warunkach spokoju jest zazwyczaj maÅ‚o oryginalny. Pomysąów może mu jednak przybyć w warunkach nasilenia paranoidalnoÅ›ci myÅ›lenia. Kathleen V. Hurley w swojej książce “Enneagram w dziaÅ‚aniu" stwierdza, że ów “Wykonawca" w warunkach stresu staje siÄ™, cytujÄ™: “uparty, szalony, koncentruje siÄ™ na osiÄ…gniÄ™ciu widocznego sukcesu". Z kolei “WÅ‚adca" (Wojownik)
na ogół Ä™materiaÅ‚Å‚ na polityka, staje siÄ™ wedÅ‚ug niej: “atakujÄ…cy, mÅ›ciwy, oszczerczy", zaÅ› “Obserwator", który czÄ™sto jest ideologiem wedÅ‚ug K. Hurley, stwierdza wtedy, że: “mój sposób jest jedynie sÅ‚uszny" i jest niezdolny do kompromisu.
Wydaje się więc zrozumiałe dlaczego okres podwyższonej aktywności słonecznej
jest czasem ożywionych przemian społecznych.