Układ oddechowy
1. Stanowi dużą powierzchnię dyfuzyjną (ok. 100 m2), przez którą tlen może być wprowadzony
do ustroju, a dwutlenek węgla eliminowany z ustroju.
2. Utrzymuje adekwatny gradient pomiędzy ciśnieniem tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu
pęcherzykowym, a prężnością tych gazów we krwi dopływającej do pęcherzyków płucnych.
Gradient ten jest napędową siłą dyfuzji, w wyniku, której O jest wprowadzany do ustroju,
2
a CO jest z niego eliminowany.
2
3. Nawilża i ogrzewa powietrze docierające do pęcherzyków płucnych, a także oczyszcza je
z czynników potencjalnie szkodliwych dla organizmu.
4. Uczestniczy w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej.
5. Uczestniczy w reakcjach obronnych organizmu ze względu na obecność w pęcherzykach
płucnych komórek fagocytujących.
W skład układu oddechowego wchodzą
·ð drogi oddechowe,
·ð narzÄ…dy wymiany gazowej.
Drogi oddechowe dzielimy na górne i dolne.
1. Drogi oddechowe górne:
jama nosowa
gardło
2. Drogi oddechowe dolne:
krtań,
tchawica,
oskrzela
3. PÅ‚uca narzÄ…d wymiany gazowej
Podstawowym zadaniem układu
oddechowego jest umożliwienie wymiany
gazowej, czyli dostarczaniu tlenu do
organizmu i usuwaniu dwutlenku węgla.
JAMA NOSOWA
Wyścielona jest błoną śluzową utworzoną z nabłonka migawkowego. Powietrze dostające się
do jamy nosowej ulega ogrzaniu, nawilżeniu (do 95% wilgotności), oczyszczeniu z kurzu i
bakterii. W górnej części jamy nosowej nabłonek tworzy pola węchowe umożliwiające odbiór
wrażeń węchowych.
Przednia ścina i odcinki przednie ściany bocznej jamy nosowej stanowi nos zewnętrzny
1
Miejsce, w którym nos łączy się z czołem nazywa się nasadą nosa. Przednia wąska
powierzchnia nosa zwana grzbietem nosa, przechodzi ku dołowi w koniec nosa; w dolnym
odcinku powierzchnie boczne nosa zewnętrznego są wyraznie odgraniczone od policzków
i wargi górnej tworząc skrzydła nosa
Powierzchnia dolna zawiera dwa otwory noszące nazwę nozdrzy przednich, które stanowią
wejście do jamy nosowej
Nos zewnętrzny posiada charakterystyczną budowę; w części górnej składa się z kości,
a w części dolnej i środkowej z chrząstek i skóry.
Skóra nosa przechodzi na przedsionek nosa, w którym pokryta jest sztywnymi, krótkimi
włosami, tworzącymi rodzaj siatki ochronnej.
Szkielet przegrody nosa w odcinku górnym jest kostny, od przodu znajduje się chrząstka
przegrody nosa
Czynnościowo błonę śluzową jamy nosowej można podzielić na dwie części:
1. Okolica węchowa: zajmuje górną część jamy nosowej. Błona śluzowa okolicy
węchowej ma żółtawe zabarwienie. Nabłonek węchowy, wielorzędowy, ale bez
migawek skÅ‚ada siÄ™ z trzech rodzajów komórek ®ð receptor wÄ™chu. Ludzie majÄ… okoÅ‚o
40 mln komórek węchowych w obszarze około 2 na 5 cm.
Komórka węchowa jest jedyną komórką nerwową u człowieka, która styka się
bezpośrednio ze światem zewnętrznym. Wypustki (aksony) komórek nerwowych
przenikajÄ… przez otwory blaszki sitowej do jamy czaszki ®ð do kory wÄ™chowej ®ð do
ciała migdałowatego układu limbicznego => szybkie reakcje emocjonalne, strach
wywołany zapachem.
2. Okolica oddechowa: wyściela pozostałą część jamy nosowej, ma różowe zabarwienie,
pokryta jest nabłonkiem migawkowym. Ruchy migawek odbywają się w kierunku nozdrzy
tylnych. Obecne tu liczne komórki i małe gruczoły wydzielają śluz.
NARZD LEMIESZOWO NOSOWY.
Inaczej: narząd przylemieszowy nazywany również narządem lub organem lemieszowym,
womero-nasalnym, w skrócie oznaczany VNO (od ang. vomeronasal organ) występujący
u ssaków, gadów oraz płazów.
Leży po obu stronach przegrody nosowej, około 2 cm od nozdrzy, w zupełnie innym miejscu
niż główny narząd węchowy.
Do niedawna uważany był za występujący sporadycznie organ szczątkowy, bardziej rozwinięty
tylko u płodów, ostatnio jednak odnaleziono go u większości dorosłych ludzi.
2
Narządu lemieszowego nie dostrzegano wcześniej, gdyż wlot prowadzącego do niego kanału
ma średnicę 0,1 0,5 mm, trudny, więc jest do zauważenia gołym okiem, widać go natomiast
pod mikroskopem.
Narząd składa się z krótkiego kanału zakończonego nabłonkiem przypominającym węchowy.
NarzÄ…d kurczy siÄ™ i rozszerza zasysajÄ…c docierajÄ…ce do niego substancje.
Chemoreceptywny, parzysty narząd zmysłu wykrywający szereg substancji chemicznych.
Zawiera receptory feromonów z rodzin V1R, V2R i V3R, które mają duże znaczenie w
komunikacji podprogowej.
Substancje docierające do VNO wpływają na zachowania związane z kojarzeniem oraz na
zachowania społeczne.
Doświadczenia wykazują, że istnieje połączenie z podwzgórzem odpowiedzialnym za reakcje
bezwiedne.
GARDAO
Stanowi wspólny odcinek drogi oddechowej i pokarmowej, łączący się z jamą nosową i z
jamą ustną dochodzący do wejścia do przełyku lub do wejścia krtani.
Gardło znajduje się do przodu od kręgosłupa i do tyłu od jam nosowych, jamy ustnej i krtani,
rozciąga się od podstawy czaszki do VI kręgu szyjnego.
Przewód gardła wysłany jest błoną śluzową, która w części ustnej i krtaniowej pokryta jest
nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, a w części nosowej gardła występuje nabłonek
walcowaty migawkowy
Błona mięśniowa gardła składa się z mięśni poprzecznie prążkowanych przebiegających w
dwóch kierunkach; okrężnym (zwieracze gardła) i podłużnym (dzwigacze gardła).
Czynność tych mięśni pozostaje w związku z połykaniem pokarmu
Przestrzeń gardła dzielimy na trzy części:
1. Część nosowa gardła czynnościowo należy do układu oddechowego.
Jama nosowa łączy się z częścią nosową gardła za pomocą parzystych nozdrzy tylnych,
na sklepieniu gardła znajduje się migdałek gardłowy znikający prawie zupełnie u osób
dorosłych, w bocznych ścianach znajdują się ujścia trąbek słuchowych łączące część
3
nosową gardła z jamami bębenkowymi ucha środkowego; w trakcie połykania ściany
trąbki słuchowej rozchylają się i wyrównują ciśnienie w uchu środkowym
2. Część ustna gardła łączy się za pomocą cieśni gardzieli z jamą ustną.
Podczas połykania, przy wydawaniu wysokich dzwięków oraz przy wymawianiu
niektórych spółgłosek, mięśnie podłużne unoszą podniebienie zakończone języczkiem
3. Część krtaniowa gardła zalicza się w przeważającej części do przewodu
pokarmowego. Położona jest w tyle za krtanią mając do przodu wejście do krtani. Po
obu stronach tego wejścia znajduje się dość głęboki zachyłek gruszkowaty stanowiący
drogę kęsa pokarmowego. W zachyłku tym mogą utkwić połknięte obce ciała.
W gardle znajdują się liczne skupiska tkanki limfatycznej - migdałki, tworzące limfatyczny
pierścień gardłowy Waldeyera. Są one bardzo ważnym składnikiem układu odpornościowego.
KRTAC
Krtań umieszczona jest do przodu od części krtaniowej gardła, na wysokości IV-VI kręgu
szyjnego u mężczyzn i nieco wyżej u kobiet, ma 5-6 cm dł., zawieszona jest za pomocą
więzadeł i mięśni na kości gnykowej, od dołu krtań graniczy z tchawicą, z boków przylega do
niej gruczoł tarczowy i częściowo mięśnie szyi, z tyłu powierzchnia krtani graniczy z gardłem
Szkielet krtani tworzy dziewięć chrząstek:
3 chrząstki nieparzyste: tarczowata, pierścieniowata, nagłośniowa
3 chrząstki parzyste: nalewkowata, rożkowata, klinowata
Chrząstka tarczowata - największa chrząstka budująca krtań, tworzy jej przednią część,
składa się z dwóch symetrycznych płytek, łączących się pod kątem w linii pośrodkowej,
której górna krawędz uwidacznia się na szyi (zwłaszcza u mężczyzn) w postaci wyniosłości
krtaniowej = jabłko Adama.
Chrząstka nagłośniowa - ma kształt zakrzywionego listka i znajduje się do tyłu od nasady
języka i kości gnykowej. Ogranicza wejście do krtani, zamyka wejście do krtani podczas
połykania pokarmu
Aparat ochronny zaczyna działać dopiero wtedy, kiedy ciała obce dotykają wejścia do krtani.
Nagłośnia stanowiąca ruchomą, przednią ścianę przedsionka krtani, może pochylając się do
tyłu zamknąć wejście krtani. Drugim czynnikiem, który zamyka wejście do krtani jest
przesunięcie jej pod język i ucisk nasady języka na nagłośnię. Wtedy całkowicie przechyla się
ona ku tyłowi zamykając wejście do krtani. Kiedy ten ucisk ustaje, nagłośnia jak sprężyna
4
wraca do swego pionowego położenia spoczynkowego wskutek sprężystości chrząstki
nagłośniowej.
GAOŚNIA jest najwęższą częścią jamy krtani zawartą między fałdami głosowymi.
Fałdy głosowe ograniczają szparę głośni.
Fałdy głosowe ograniczane są od strony górnej i przyśrodkowej przez tzw. wargi głosowe,
które drgają w stosunku do siebie.
Wargi głosowe zawierają więzadła głosowe i mięsień głosowy.
Z tworzeniem dzwięku związana jest głównie środkowa część krtani, a zwłaszcza głośnia.
ð Wytwarzanie gÅ‚osu jest zwiÄ…zane z drganiem warg gÅ‚osowych w kierunku mniej
więcej poprzecznym w stosunku do siebie, które zwierając się lub rozwierając,
przerywają okresowo wydechowy prąd powietrza wywołując dzwięk.
ð W zależnoÅ›ci od szerokoÅ›ci szpary gÅ‚oÅ›ni oraz od dÅ‚ugoÅ›ci, gruboÅ›ci i stanu napiÄ™cia
warg głosowych, a tym samym więzadeł głosowych strun, wysokość dzwięku będzie
wyższa lub niższa.
ð Powstawanie dzwiÄ™ków w krtani możliwe jest dziÄ™ki jej mięśniom poprzecznie
prążkowanym.
TCHAWICA I OSKRZELA
Sprężysta cewa, stanowiąca przedłużenie krtani i zapewniająca dopływ powietrza do płuc.
Rozpoczyna się na wysokości kręgu szyjnego C6-
C7, kończy na wysokości kręgu piersiowego Th4-
Th5.
U swego dolnego końca, tchawica dzieli się na
oskrzela główne prawe i lewe pod kątem
otwartym ku dołowi. Miejsce tego podziału
tworzy rozdwojenie tchawicy, w tym miejscu
znajduje siÄ™ ostroga tchawicy rozdzielajÄ…ca
powietrze do płuc.
Długość tchawicy wynosi 10,5 12 cm, jej
średnica zaś jest znacznie mniejsza (10 12 mm).
Utrzymanie światła tchawica zawdzięcza
szkieletowi własnemu, złożonemu z kilkunastu (16 do 20) chrząstek tchawiczych o
podkowiastym kształcie zbudowanych z tkanki chrzęstnej szklistej.
5
Tylne otwarte odcinki chrząstek zamyka ściana błoniasta
W przestrzeniach między chrząstkami błona włóknista jest obficie zaopatrzona we włókna
elastyczne - więzadła obrączkowe.
Tchawica i oskrzela wyścielone są błoną śluzową z nabłonkiem migawkowym. Nieustanne
ruchy rzęsek nabłonka usuwają z płuc zanieczyszczenia, nadmiar śluzu itp.
Tchawica w miejscu rozdwojenia dzieli się na dwa oskrzela główne - prawe i lewe.
Oskrzela główne od miejsca rozdwojenia kierują się w dół i na boki, w kierunku wnęk
płucnych.
Oskrzele prawe ma przebieg bardziej stromy i światło nieco większe od lewego (ze względu
na lewostronne ułożenie serca w śródpiersiu).
We wnęce płucnej oskrzela główne wchodzą do miąższu płucnego dzieląc się na oskrzela
płatowe (trzy w płucu prawym i dwa w lewym)
Oskrzela płatowe dzielą się na oskrzela segmentowe.
Oskrzela segmentowe dzielą się na swoim przebiegu kilka lub kilkanaście razy przechodząc
ostatecznie w nieposiadające chrząstek oskrzelko dalej w oskrzelko końcowe i ostatecznie
rozpadajÄ…c siÄ™ na dwa oskrzelka oddechowe
Do bezpośredniego badania wzrokiem wnętrza tchawicy i oskrzeli głównych stosuje się
aparaty, zwane bronchoskopami prócz możliwości oglądania wnętrza narządu,
bronchoskopy pozwalają również na wprowadzenie odpowiednio zbudowanych, cienkich
i długich narzędzi, pozwalających na wykonanie zabiegu, jak np. usunięcie ciała obcego.
PAUCA
Są narządami układu oddechowego, w których zachodzi proces oddychania zewnętrznego.
Płuca są narządem parzystym płuco prawe i lewe, umieszczonym w jamie klatki piersiowej,
są oddzielone od siebie narządami śródpiersia, a od trzew jamy brzusznej oddziela je
przepona. Oba płuca na kształt płaszcza ochronnego obejmują serce.
Kształt płuca stanowi odlew ograniczającej go klatki piersiowej zamkniętej u dołu
przeponÄ….
Wklęsła podstawa płuca odpowiada wypukłości przepony, na której spoczywa i określana
jest mianem powierzchni przeponowej.
Boczna, wypukła powierzchnia płuca przylegająca do żeber nosi nazwę powierzchni
żebrowej.
6
Powierzchnia przeciwległa zwrócona do śródpiersia nosi nazwę powierzchni
przyśrodkowej.
Kopulasty, górny koniec płuca nosi nazwę szczytu płuca.
Na powierzchni przyśrodkowej znajduje się głęboka wklęsłość wycisk sercowy, w którym
leży serce objęte osierdziem
Pośrodku powierzchni przyśrodkowej położona jest wnęka płuca. Wchodzące i
wychodzące do wnęki twory w otoczeniu tkanki łącznej tworzą korzeń płuca
W skład korzeni płucnych wchodzą: oskrzela główne, tętnice płucne, żyły płucne, tętnice
i żyły oskrzelowe, naczynia chłonne, nerwy
Płuca dzielą się na płaty oddzielone od siebie szczelinami międzypłatowymi dochodzącymi
prawie do wnęki.
PÅ‚uco lewe ma jednÄ… takÄ… szczelinÄ™
zwaną skośną, która dzieli płuco na dwa
płaty górny i dolny
W płucu prawym oprócz szczeliny
skośnej występuje szczelina pozioma.
Obie szczeliny dzielą płuco na trzy płaty
górny, środkowy i dolny
ð SkÅ‚adnik oskrzelowy sÅ‚uży do przewodzenia powietrza; w przedÅ‚użeniu krtani, tchawicy
i oskrzeli głównych tworzy silnie rozgałęzione drzewo oskrzelowe.
ð SkÅ‚adnik pÄ™cherzykowy utworzony jest z miseczkowatych uwypukleÅ„ pÄ™cherzyków
płucnych, których cienka ściana pozwala na wymianę gazową między powietrzem
oddechowym, a krwiÄ…
Øð Za wÅ‚aÅ›ciwy miąższ pÅ‚ucny uważa siÄ™ tÄ™ część dróg oddechowych, która bierze udziaÅ‚ w
wymianie gazowej.
Są to oskrzelka oddechowe i ich ostatnie rozgałęzienia przewodziki pęcherzykowe.
W ścianach oskrzelek oddechowych znajdują się pojedyncze pęcherzyki płucne, w
przewodzikach pęcherzykowych są one gęsto rozmieszczone obok siebie.
Końcowe odcinki przewodzików pęcherzykowych są często rozszerzone i wtedy nazywa
się je woreczkami pęcherzykowymi
7
Pęcherzyki płucne:
Kuliste twory, otwarte do światła oskrzelek oddechowych lub przewodzików
pęcherzykowych czy woreczków pęcherzykowych.
Ściany utworzone z nabłonka jednowarstwowego (zbudowanego głównie z pneumocytów),
otoczonego gęstą siecią naczyń krwionośnych,
otrzymujących krew z krążenia małego, czyli z
rozgałęzień tętnic płucnych.
Przez cienki nabłonek pęcherzyków oraz śródbłonek
naczyń włosowatych odbywa się wymiana gazowa
Liczba pęcherzyków w płucach człowieka ok. 300-
500 milionów, ich Å‚Ä…czna powierzchnia okoÅ‚o 90m².
SÄ… pokryte surfaktantem, wytwarzanym przez
pneumocyty II rzędu, co zabezpiecza płuca przed
zapadnięciem.
W pęcherzykach płucnych znajdują się makrofagi - komórki żerne.
Wchodząc do pęcherzyka włośniczki przynoszą krew bogatą w dwutlenek węgla i wodę.
W pęcherzyku tlen z powietrza zostaje wychwycony przez krwinki czerwone we
włośniczkach, które jednocześnie pozbywają się dwutlenku węgla.
Po wymianie gazów w pęcherzykach płucnych, krew zbierana jest przez drobne żyłki,
a następnie większe żyły, spływając w rezultacie do lewego przedsionka czterema żyłami
płucnymi
Płuca otoczone są błoną zwaną opłucną. Jedna część opłucnej przylega do płuc (opłucna
płucna), druga do klatki piersiowej (opłucna ścienna). Przestrzeń między nimi jama
opłucnowa/ śródopłucnową, wypełniona płynem, niewielką ilością chłonki, która:
zwilża zwrócone ku sobie powierzchnie opłucnej ściennej i opłucnej płucnej
umożliwia ślizganie się powierzchni obu opłucnych względem siebie
dzięki siłom spójności (kohezji) zapobiega oderwaniu się opłucnej ściennej od opłucnej
płucnej.
Proces wymiany gazów między organizmem, a otaczającym środowiskiem nazywa się
oddychaniem.
IstniejÄ… trzy etapy oddychania:
1. Oddychanie zewnętrzne, zachodzące na poziomie płuc, stanowi wymiana gazów
pomiędzy:
8
2. Powietrzem atmosferycznym, a pęcherzykiem płucnym. Wymiana gazowa w pęcherzykach
płucnych odbywa się na zasadzie dyfuzji
3. Pęcherzykiem płucnym, a osoczem krwi
4. Osoczem krwi, a krwinkami czerwonymi
2. Transport gazów, zwany funkcją oddechową krwi, odbywa się na przestrzeni pomiędzy
płucami, a tkankami organizmu. Transporterem tlenu są krwinki czerwone
(hemoglobina), tylko niewielka ilość gazu jest fizycznie rozpuszczona w osoczu. Głównym
transporterem dwutlenku węgla jest osocze, część CO przenoszona jest przez erytrocyty w
2
powiÄ…zaniu z hemoglobinÄ….
3. Oddychanie wewnętrzne stanowi wymiana gazów pomiędzy środowiskiem
zewnątrzkomórkowym, a wnętrzem komórek oraz wykorzystanie tlenu i wytworzenie
dwutlenku węgla. Etap ten zachodzi na poziomie tkanek.
Wymiana powietrza w płucach odbywa się dzięki rytmicznym ruchom klatki piersiowej. Są
one możliwe dzięki pracy mięśni oddechowych: przepony i mięśni międzyżebrowych.
Przepona jest mięśniem poprzecznie prążkowanym, oddzielającym jamę klatki piersiowej od
jamy brzusznej. Podczas wdechu następuje:
- skurcz przepony, co powoduje obniżenie jamy klatki piersiowej
- skurcz mięśni międzyżebrowych, które powodują rozszerzenie klatki piersiowej.
Skurcz mięśni oddechowych powoduje zwiększenie objętości klatki piersiowej, rozciągnięcie
płuc i powstanie w nich podciśnienia. Skutkiem jest zasysanie powietrza do płuc. Następnie
dochodzi do rozluznienia mięśni, elastyczna klatka piersiowa powraca do stanu wyjściowego
i następuje wydech.
Wdech jest fazą aktywną, wymagającą pracy przepony i mięśni międzyżebrowych.
Wydech jest fazą bierną, następuje na skutek rozluznienia mięśni.
Odruch wdechu jest inicjowany przez ośrodek oddechowy mieszczący się w rdzeniu
przedłużonym w mózgu. Jest on wrażliwy na stężenie dwutlenku węgla we krwi i po
przekroczeniu pewnej jego wartości, wysyła impulsy do mięśni oddechowych.
9
ÞðW spoczynku czÅ‚owiek oddycha z czÄ™stoÅ›ciÄ… 12 - 14 wdechów na minutÄ™. Z każdym
wdechem wprowadza do płuc ok. 500 ml powietrza, czyli w ciągu minuty wprowadza do płuc
6 litrów powietrza.
Rezerwy płuc
Płuca maja ogromną rezerwę. Podczas najbardziej natężonego wdechu do płuc można
wprowadzić ok. 2500 - 3000 ml powietrza. Tak się zdarza podczas bardzo natężonej pracy
fizycznej.
Pojemność życiowa płuc (mierzona od położenia maksymalnego wydechu do położenia
maksymalnego wdechu) zdrowego młodego mężczyzny wynosi ok. 4500 ml. U kobiet jest
ona nieco mniejsza. W płucach stale, niezależnie od fazy oddychania (wdechu lub wydechu)
zalega ok. 1500 ml powietrza. Istnienie zalegającego powietrza w płucach zapewnia
stabilność składu gazowego w pęcherzykach płucnych i sprawia, iż dyfuzja gazów dla
każdego z nich z osobna zawsze ma ten sam kierunek: tlenu - z pęcherzyków do krwi,
dwutlenku węgla - z krwi do pęcherzyków i na zewnątrz.
W czasie wdechu część powietrza wprowadzonego do dróg oddechowych nie dociera do
pęcherzyków płucnych, wypełniając drogi oddechowe. Jest to tzw. przestrzeń martwa, której
objętość wynosi ok. 150 ml. A więc - efektywnej wymianie gazowej poddane jest w
spoczynku nie 500, lecz 350 ml powietrza.
Nerwowa kontrola wentylacji
Czynność oddechowa jest kontrolowana i regulowana przez ośrodkowy układ nerwowy. W
rdzeniu przedłużonym znajdują się centra oddechowe, które sterują pracą mięśni
oddechowych.
Człowiek oddycha spontanicznie, mimowolnie. Nie oznacza to wcale, że nie ma on wpływu
na głębokość i częstość oddychania - tak, jak się to dzieje z czynnością serca, która nie jest
świadomie kontrolowana przez korę mózgowa.
Płuca poprzez wpływ na ciśnienie dwutlenku węgla we krwi mają bezpośredni i znaczący
wpływ na utrzymywanie odpowiedniego, niemal obojętnego odczynu (pH - 7,4) krwi. Są
miejscem powstawania i degradacji niektórych substancji czynnych, krążących we krwi.
Wykazują hormonalna aktywność, produkując np. krążąca angiotensynę II.
Choroby układu oddechowego
Układ oddechowy ze względu na swą "otwartość" na świat zewnętrzny jest szczególnie narażony na
działanie czynników chorobotwórczych obecnych w powietrzu. Najczęstszymi, więc chorobami go
dotykającymi są zakażenia - szczególnie górnych dróg oddechowych.
W większości wypadków są to infekcje wirusowe. To one są sprawcami pospolitych "katarów"
przebiegających z zatkaniem nosa, kaszlem, bólem gardła, gorączką i innymi objawami ogólnymi. Do
tych infekcji zalicza się też grypa, przebiegająca z reguły epidemicznie i różniąca się od innych
10
banalnych zakażeń wirusowych dróg oddechowych cięższym przebiegiem, zajęciem niekiedy także
dolnych odcinków dróg oddechowych oraz narządów pozapłucnych.
Większość zakażeń wirusowych nie wymaga szczególnego leczenia, poza stosowaniem środków
łagodzących objawy. Dotyczy to także grypy. Ze względu na niebezpieczne powikłania grypy - coraz
powszechniejsze sÄ… zalecane przez lekarzy coroczne szczepienia przeciw grypie.
Zakażenia bakteryjne dróg oddechowych są nieco rzadsze. Często są wtórne do "torujących drogę"
zakażeń wirusowych. Mogą dotyczyć każdego odcinka dróg oddechowych. Szczególnie niebezpieczne
są jednak bakteryjne zapalenia płuc u małych dzieci, ludzi starych, osób z chorobami układu krążenia
oraz z osłabioną odpornością (chorych na białaczki czy AIDS).
Najczęstsze są zapalenia pneumokokowe oraz bakteria o nazwie Haemophilus influenze. Najbardziej
niebezpieczne sÄ… zapalenia gronkowcowe, czasem oporne na typowÄ… antybiotykoterapiÄ™.
Szczególnym rodzajem zakażenia bakteryjnego jest gruzlica płuc, wywołana prątkiem Kocha. Ta
bakteria jest wyjątkowo tlenolubna, stąd tak często wybiera płuca, jako miejsce zasiedlenia i
namnażania. Dzięki szczepieniom i skutecznej wielolekowej terapii gruzlica nie jest takim
zagrożeniem, jak w przeszłości, jednak w ostatnim dziesięcioleciu epidemiolodzy odnotowali
gwałtowny wzrost objawowych zakażeń gruzliczych, przede wszystkim związanych z
rozprzestrzenianiem się (zwłaszcza w Afryce) AIDS.
Drogi oddechowe są bardzo podatne na działanie alergenów. Coraz więcej jest osób cierpiących na
katar sienny wywoływany przez pyłki traw i drzew oraz astmę oskrzelową, charakteryzującą się
napadami skurczu oskrzeli i gromadzenia się śluzu w ich świetle. Napadowa duszność (zwłaszcza
wydechowa) i suchy kaszel, szczególnie nocny - to typowe objawy astmy. Współczesne leczenie tej
szybko rozprzestrzeniajÄ…cej siÄ™ choroby jest wielolekowe i opiera siÄ™ na wziewnych lekach
rozszerzajÄ…cych oskrzela oraz kortykoidach leczÄ…cych zapalenie.
Niektóre bardzo poważne choroby maja ścisły etiopatogenetyczny związek z paleniem papierosów.
Należy do nich przewlekła obturacyjna choroba płuc, w której dochodzi do trwałego i postępującego
zwężenia dróg oddechowych w wyniku toczącego się przewlekłego zapalenia oskrzeli oraz
nadmiernego rozdęcia płuc, zwanego rozedmą. Typowe objawy to ciągły kaszel, odkrztuszanie
plwociny, duszność, pogorszenie tolerancji wysiłku, częste zakażenia dróg oddechowych - wirusowe i
bakteryjne, nasilające przewlekłe objawy chorobowe. Ta choroba prowadzi do ciężkiej niewydolności
oddechowej, będącej przyczyną śmierci. Przerwanie palenia papierosów może nawet w średnio
zaawansowanej chorobie zahamować patologiczne procesy toczące się w drzewie oskrzelowym.
Także rak płuca (oskrzela) zależy wprost od palenia papierosów. Rozwija się skrycie, czasem całkiem
przypadkowo wykrywany jest w badaniu radiologicznym płuc. Kiedy ujawnia się klinicznie, w 90%
przypadków jest już za pózno? Tylko 10% przypadków raka płaskonabłonkowego poddaje się
skutecznemu leczeniu - operacyjnemu. Objawy, które powinny być poważnie potraktowane, to
krwioplucie, kaszel i duszność, zwłaszcza, jeśli nagle pojawią się u osoby palącej.
Płuca są miejscem przerzutów bardzo wielu nowotworów złośliwych.
Ważną grupą chorób układu oddechowego są pylice - choroby zawodowe, związane z osadzaniem się
w płucach drobnych cząsteczek pyłów. Niebezpieczne są przede wszystkim pyły krzemowe,
powodujące pylicę krzemową, chorobę prowadzącą do znacznego upośledzenia czynności płuc.
Szczególnie niebezpieczne są wdychane włókna azbestu, które nie tylko powodują uszkodzenie
miąższu płucnego, ale też indukują nowotworzenie.
11
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Układ oddechowyZAGADNIENIA FiT 2 STACJ SEM 6 2015 16dane do projektu niestacjonarne Kraków sem 2015 2016Układ oddechowyuklad kanalow$ 07 2015 nc31 układ oddechowy cz Iukład oddechowyfarma uklad oddechowy15 Układ płciowy żeński 2015Uklad oddechowy8 Układ oddechowy16 Układ płciowy męski 2015Anatomia człowieka Układ oddechowy i oddychaniewięcej podobnych podstron