WYŻSZA SZKOA
A BANKOWOŚCI I FINANSÓW
Prof. nzw. dr hab. Janina Harasim
MI
DZYNARODOWE PRZEPA
YWY PIENI
DZA I KAPITAA
U
Formy m.p.p.
1. Eksport kapitału prywatnego:
- inwestycje bezpośrednie
- inwestycje portfelowe
2. Międzynarodowe przepływy kapitału pożyczkowego.
3. Krótkoterminowe przepływy pieniądza i kapitału
Motywy dokonywania inwestycji bezpośrednich:
Zapewnienie wyższej stopy zysku od tej, którą przynoszą inwestycje krajowe:
- niższe podatki w kraju lokaty,
- tańsza siła robocza w kraju lokaty,
- niższe ceny surowców w kraju lokaty,
- większy popyt na produkty wytwarzane w wyniku danej inwestycji itp.
" Zapewnienie dostępu do z
ródeł surowców (zwłaszcza strategicznych)
" Ominięcie barier celnych
" Zdobycie nowych rynków zbytu
" Wykorzystanie przewagi technologicznej nad krajem lokaty
Motywy dokonywania inwestycji portfelowych:
" Zapewnienie wyższej stopy procentowej od wolnych kapitałów
" Zapewnienie lepszej struktury lokat kapitałowych  dywersyfikacja portfela
lokat (co do terminu, płynności, stopnia ryzyka itp.)
" Zapewnienie bezpieczeństwa lokaty (dokonywanie lokat w krajach ustabilizowanych
gospodarczo i politycznie)
Korzyści dla kraju eksportującego kapitał:
" Przy niewielkim bezrobociu i wysokim stopniu wykorzystania mocy produkcyjnych
 brak negatywnego wpływu na rozmiary produkcji i zatrudnienia w kraju
" Przy wysokim bezrobociu i wolnych mocach produkcyjnych
 kosztem wzrostu produkcji i zatrudnienia w kraju
Korzyści dla kraju importującego kapitał:
" Rozwój gospodarczy
" Unowocześnienie gospodarki (nowe technologie, know-how itp.)
" Przejęcie nowoczesnych wzorców zarządzania i organizacji pracy
" Stworzenie nowych miejsc pracy
Geneza międzynarodowych przepływów pieniężnych i kapitałowych
1. Początki  rozwój handlu zagranicznego
2. Pierwsze formy:
- -prywatny kapitał pożyczkowy (kredyt kupiecki),
- -inwestycje bezpośrednie (np. w średniowieczu faktorie zakładane na obcym
terytorium)
3. Rozwój  XIX w.- rewolucja przemysłowa w Europie Zachodniej
Przyczyny eksportu kapitału do I wojny światowej
" Pozyskanie surowców i innych dóbr oraz rynków zbytu
" Masowa emigracja ludności na inne kontynenty
" Brak ograniczeń w wymianie handlowej, obrocie kapitałowym i płatnościach
międzynarodowych
Okres międzywojenny
" Poważne osłabienie ekspansji kapitałowej Europy Zachodniej (przeszkody: kryzys
gospodarczy, hiperinflacja, przewlekła depresja)
" Wzrost roli USA w międzynarodowych przepływach pieniądza i kapitału
Okres po II wojnie światowej
Zmiany w kierunkach i strukturze przepływów po II wojnie światowej
" Generalne obniżenie dynamiki wzrostu przepływów pieniądza i kapitału
" Zmiana struktury międzynarodowych przepływów pieniężnych i kapitałowych
- przesunięcie większości lokat z krajów słabo rozwiniętych do uprzemysłowionych
- przewaga lokat w formie inwestycji bezpośrednich (spadek znaczenia inwestycji
portfelowych)
- pojawienie się nowych form przepływów (np. eksport kapitału państwowego,
kapitału międzynarodowych instytucji finansowych)
" Dalszy wzrost roli USA w eksporcie kapitału (główny pożyczkodawca)
1945  1957 - obniżenie dynamiki przepływów
- restrykcje w handlu światowym i międzynarodowych obrotach kapitałowych
- odbudowa gospodarek po wojnie
- niewymienialność walut
- inflacja
1958  1968  ożywienie w międzynarodowych przepływach pieniądza i kapitału
- okres stabilizacji gospodarczej
- liberalizacja handlu i obrotów kapitałowych
1969 do połowy lat 90. XX w.
- kryzysy walutowe i ekonomiczne
- inflacja
- wzrost restrykcji w przepływach kapitałowych z wyjątkiem ugrupowań
integracyjnych (np. EWG)
2
BILANS PA
ATNICZY  pojęcie
" Usystematyzowane zestawienie wszystkich wpływów i płatności wynikających z
transakcji zawartych z zagranicą w danym okresie
" Odzwierciedla poziom i strukturę obrotów
płatniczych z zagranicą
BILANS PA
ATNICZY A BILANS HANDLOWY
" BP wywodzi się z pojęcia BH:
-pierwszy BH  Anglia 1355 r.
-pierwszy BP  Anglia 1767 r.
" BP ma szerszy zakres niż BH
(ten ostatni obejmuje tylko eksport i import towarów za pewien okres)
PODSTAWOWE ZAGADNIENIA ZWI
ZANE
ZE SPORZ
DZANIEM BP
1. Pojęcie rezydenta i nierezydenta
2. Zasada dwustronnego ujmowania transakcji
3. Płatność i roszczenie a sposób zestawiania BP
4. Zasada wykazywania wartości towarów na bazie FOB
5. Waluta bilansu
6. Układ bilansu płatniczego
Podmioty dokonujące obrotów z zagranicą
REZYDENT  osoba fizyczna zamieszkała w kraju; osoba prawna, instytucja lub organizacja
mająca siedzibę w kraju
NIEREZYDENT - osoba fizyczna nie zamieszkała w kraju; osoba prawna, instytucja lub
organizacja niemająca siedziby w kraju
3
SPOSOBY SPORZ
DZANIA BP
BP sporządzany w układzie brutto
(bilans rozrachunkowy):
" bilans sporządzany na bazie należności i zobowiązań (realnych transakcji
ekonomicznych)
" z
ródło danych: informacje zawarte w SAD, pochodzące z urzędów celnych
BP sporządzany w układzie netto
(bilans płatniczy):
" bilans sporządzany na bazie płatności (faktycznych wpływów i wydatków)
" z
ródło danych: informacje pochodzące z banków
-
UKA
AD BILANSU PA
ATNICZEGO
Rachunek bieżący
(obrót towarowy, usługowy,dochody, transfery bieżące)
Rachunek kapitałowy i finansowy
(inwestycje bezpośrednie, inwestycje portfelowe, pozostałe inwestycje, pochodne instrumenty
finansowe)
Pozycje finansujące
(rezerwy walutowe)
POJ
CIE RÓWNOWAGI BP
Równowaga BP występuje wówczas, gdy bilans w analizowanym okresie nie wykazuje ani
deficytu, ani nadwyżki
-pojęcie to odnoszone jest zwykle nie do całego BP, ale do tzw. bilansu podstawowego (ang.
basic balance)
DA
UGOOKRESOWA RÓWNOWAGA BP
Stan, w którym krótkookresowe kolejne deficyty bilansu płatniczego kompensują się w
zasadzie z jego nadwyżkami
4
PRZYCZYNY ZAKA
ÓCEC
RÓWNOWAGI BILANSU PA
ATNICZEGO
PODSTAWOWE:
" Zmiany w rozmiarach i strukturze dochodu narodowego
" Zmiany w relacji cen krajowych i zagranicznych
INNE:
" Zmiany terms of trade
" Zmiany wysokości stopy procentowej za granicą w stosunku do krajowej
" Klęski naturalne
" Strukturalne zmiany w popycie na towary eksportowane przez dany kraj
" Przyczyny polityczne
ŚRODKI PRZYWRACANIA RÓWNOWAGI BP
1. Procesy przystosowawcze.
2. Środki polityki gospodarczej
3. Środki odcinkowego korygowania równowagi bilansu płatniczego
PROCESY PRZYSTOSOWAWCZE
" Przywracają równowagę BP za pomocą działania mechanizmu rynkowego
(wpływającego na rozmiary i strukturę produkcji i konsumpcji w kraju, a poprzez to na
rozmiary i strukturę obrotów zagranicznych)
" Na ogół działają w sposób niedyskryminacyjny i nieselektywny
ŚRODKI POLITYKI GOSPODARCZEJ
" Korygują rozmiary określonych rodzajów obrotów rzeczowych i finansowych z
zagranicą
" Mają charakter selektywny i mogą działać w sposób dyskryminacyjny
5
ŚRODKI
POLITYKI GOSPODARCZEJ
wpływające na rozmiary polityka
popytu globalnego kursu walutowego
oraz na poziom
kosztów i cen
polityka polityka polityka
pieniężna skarbowa kontroli
dochodów
ŚRODKI ODCINKOWEGO KORYGOWANIA BILANSU PA
ATNICZEGO
ŚRODKI ODCINKOWEGO
KORYGOWANIA BP
środki korygujące reglamentacja środki korygujące
obroty bieżące dewizowa obroty kapitałowe
subwencje ograniczenie zmiany bodz
ce
eksportowe wydatków stopy i antybodz
ce
importowych procentowej podatkowe
(cła, kontyngenty itp.)
ZALETY
" Szybkie i skuteczne przywracanie równowagi
" Znaczne opanowanie spekulacyjnych ruchów kapitału
WADY
" Oparte na arbitralnych decyzjach władzy państwowej (groz
ba dyskryminacji i pokusa
ich obchodzenia)
" Nie usuwają ekonomicznych przyczyn nierównowagi BP
6
UWARUNKOWANIA WYBORU ŚRODKÓW PRZYWRACANIA RÓWNOWAGI BP
" Rozmiary i charakter nierównowagi BP
" y
ródło deficytu
" Możliwość sfinansowania deficytu z zasobów wewnętrznych i/lub zewnętrznych
" Dostępność poszczególnych środków w danym kraju
7