Kształcenie ruchowe  ćwiczenia nr 3 (6.03.12r.) Waloski Dawid F4
Kształtowanie zdolności koordynacyjnych
Cechy motoryczne  zdolności motoryczne
·ð PojÄ™cie  cecha oznacza utrwalone wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci organizmu czÅ‚owieka, które indywidualizujÄ… jego czynnoÅ›ci
ruchowe
·ð ZdolnoÅ›ci motoryczne warunkujÄ… stan gotowoÅ›ci organizmu do efektywnego wykonywania różnego typu
zadań
·ð Ogólnie  kompleksy predyspozycji zintegrowane wspólnym podÅ‚ożem biologicznym o ruchowym
ukształtowane prze czynniki genetyczne (tzw. predyspozycje) i środowiskowe oraz pozostające we
wzajemnych interakcjach
Koordynacja zdolności do:
·ð Wykonywania zÅ‚ożonych aktów ruchowych
·ð Przestawiania siÄ™ z jednych zÅ‚ożonych ruchów na inne
·ð Szybkiej realizacji nowych zadaÅ„ ruchowych odpowiednio do nieoczekiwanie powstajÄ…cej sytuacji
Koordynacja jest określana przez wiele zdolności tzn. osobnych elementów:
Wyznaczają one możliwości organizmu w zakresie wykonywania dokładnych i precyzyjnych ruchów zmieniających się
warunkach zewnętrznych (zmiany płaszczyzn, kierunku, osi ruchu). Podstawowym czynnikiem integrującym ten typ
zdolności jest ich podłoże biologiczne i funkcje centralnego układu nerwowego oraz narządów zmysłu, a szczególnie
zdolności neuronów do zapamiętywania informacji i ich odtwarzania w procesie sterowania ruchami
Zdolności koordynacyjne:
·ð Różnicowanie kinestetyczne
·ð Równowaga
·ð Szybkość reagowania
·ð Dostosowanie i przestawianie
·ð Orientacja
·ð Sprzężenie (Å‚Ä…czenie ruchów)
·ð Rytmizacja
·ð Zdolność wysokiej czÄ™stotliwoÅ›ci ruchów
Zdolność różnicowania  warunkuje wysoką ekonomię i dokładność wykonywania ruchów. Jej podstawę stanowi
precyzyjne postrzeganie siły, czasu i przestrzeni w trakcie wykonywania czynności motorycznej dla
najkorzystniejszego rozwiązanie całego zadania ruchowego. Istotne jest właściwe dozowanie impulsów sterujących
umożliwiających optymalny przebieg czynności ruchowej (np. regulowanie napięć i rozluz
nień mięśniowych). Dominująca
rola przypada w niej przyjęciu i ocenie oraz przetwarzaniu informacji o kątowej pozycji w stawach (komponenty
przestrzenne) o stanie napięcia zaangażowanych mięśni (komponenty siłowe) oraz prędkości ruchów (komponenty
czasowe)
Zdolność równowagi:
·ð Umożliwia utrzymanie pozycji ciaÅ‚a w równowadze (równowaga statyczna) oraz zachowanie lub odzyskanie
tego stanu (równowaga dynamiczna) w czasie czynności ruchowej albo po jej wykonaniu
·ð Zachowanie równowagi jest podstawowym zaÅ‚ożeniem każdego cyklu ruchowego
·ð Inny obszar zwiÄ…zany z ta zdolnoÅ›ciÄ… dotyczy czynnoÅ›ci zapewniajÄ…cej równowagÄ™ obiektów (piÅ‚ki, przyborów
gimnastycznych, roweru), określonej pojęciem balansowania (względnie żonglowania)
·ð U jej podstaw leżą głównie informacje pochodzÄ…ce z analizatorów dotykowych, kinestetycznych ( czucia
głębokiego), optycznych i przedsionkowych
1
Kształcenie ruchowe  ćwiczenia nr 3 (6.03.12r.) Waloski Dawid F4
·ð W równowadze statycznej lub w czasie bardzo powolnych ruchów głównÄ… role speÅ‚nia analizator
kinestetyczny, natomiast w dynamicznej (lokomocyjnej i obrotowej) przedsionkowy  funkcję błędnika
Równowaga statyczna  zdolność utrzymania ciała na małej płaszczyz
nie podporu lub sytuacji gdy, przeniesiemy
względem punktu podporu środek ciała ;
Zdolność dostosowania:
·ð Powala na wdrożenia optymalnego programu dziaÅ‚aÅ„ orz jego zmienianie i przestawianie w przypadku
dostrzeżenia lub przewidywania zmiany sytuacji
·ð Zmiany nieznaczne (wzglÄ™dnie oczekiwane) wymagajÄ… jedynie dostosowania parametrów czasowo 
przestrzenno- siłowych struktury ruchu, przy zachowaniu planowanego i realizowanego programu działań
·ð Zmiany znaczne mogÄ… doprowadzić do przerwania czynnoÅ›ci oraz wdrożenia zupeÅ‚nie nowego dziaÅ‚ania
·ð U podstaw tej zdolnoÅ›ci leżą przed wszystkim procesy przyswajania i przetwarzania informacji optycznych,
często też akustycznych, dodatkowych oraz kinestetycznych
·ð Duży zasób doÅ›wiadczeÅ„ pozwala na zastosowanie wielu alternatywnych programów dziaÅ‚ania
Zdolność orientacji:
·ð Umożliwia okreÅ›lenie pozycji ciaÅ‚a oraz jej zmian w trakcie ruchu caÅ‚ego ciaÅ‚a (a nie jego części) w przestrzeni
i w trakcie ruchu całego ciała (a nie jego części) w przestrzeni i czasie w odniesieniu do ustalonego pola
działania (np. boiska, ringu, przyrządu) lub poruszającego się obiektu (przeciwnik, piłka)
·ð A
ączy w sobie postrzeganie i działanie motoryczne
·ð A
ączy się nierozerwalnie z postrzeganiem czasowym parametrówo ruchu i ich zmian
·ð Zależna jest od różnego rodzaju informacji, ale dominujÄ…cÄ… rolÄ™ odgrywajÄ… w niej informacje wizualne
(wzrokowe)
Zdolność sprzężenia:
·ð Zapewnia celowÄ… organizacjÄ™ ruchów części ciaÅ‚a, prowadzÄ…c do integracji przestrzennych, czasowych i
dynamicznych parametrów ruchu oraz podporządkowania zadaniu ruchowemu realizowanemu przez całe
ciało (np. łączenie krążenia ramion z ruchami lokomocyjnymi)
·ð Zdolność sprzężania odgrywa dominujÄ…cÄ… rolÄ™ w koordynacyjnie zÅ‚ożonych czynnoÅ›ciach ( gimnastyka,
łyżwiarstwo figurowe, ZGS), gdzie organizacja częściowa ruchów musi często uwzględniać współudział
przyborów (piłka, skakanka) lub przeciwnika
Zdolność rytmizacji:
·ð Pozwala na uchwycenie, odtworzenie i realizowanie dynamicznych zmian ruchu w uporzÄ…dkowanym,
powtarzajÄ…cym siÄ™ cyklu
·ð Wyraża siÄ™ w dostosowaniu ruchów do podanego rytmu (zewnÄ™trznego) lub przyjÄ™ciu celowego rytmu
własnego (wewnętrznego)
·ð UzewnÄ™trzni a siÄ™ w czasie (zwolnienie lub przyspieszenie) sile (napiÄ™cie i rozluz
nienie), formie (skłon, wyprost,
obrót) i przestrzeni (zakres i kierunek ruchu)
·ð Podstawowa rola polega na przetwarzaniu informacji akustycznych i wizualnych, ważne także informacje
kinestetyczne i dotykowe (sporty walki)
·ð Zdolność rytmizacji wyraża siÄ™ nie tylko w dostosowaniu do narzuconego rytmu, a także w inicjowaniu i
zmianie własnego rytmu ruchu
Zdolność wysokiej częstotliwości ruchów (maksymalne tempo):
·ð Umożliwia wykonywanie maksymalnej iloÅ›ci ruchów w zaÅ‚ożonym czasie caÅ‚ym ciaÅ‚em, bÄ…dz
wybranÄ… jego
częścią bez obciążenia
2
Kształcenie ruchowe  ćwiczenia nr 3 (6.03.12r.) Waloski Dawid F4
·ð Zależy od sprawnoÅ›ci oÅ›rodków nerwowych zawiadujÄ…cych antagonistycznymi grupami mięśni
prowadzÄ…cymi do szybkiego przechodzenia ze stanu pobudzenia w hamowanie i odwrotnie
·ð Bazuje na funkcjach centralnego ukÅ‚adu nerwowego, co sugeruje jej głównie koordynacyjny charakter
Wymienione zdolności występują w różnych powiązaniach strukturalnych, w obrębie trzech kompleksów:
1. Motorycznego uczenia siÄ™
2. Sterowania o regulacji ruchem
3. Adaptacji motorycznej
(kompleksy zdolności koordynacyjnych według Blumego)
·ð Rytm ksztaÅ‚tuje siÄ™ do ok. 11 roku życia (dziewczyny)
Rozwój zdolności koordynacyjnych w ontogenezie:
·ð Różnicowanie kinestetyczne: rozwija siÄ™ najintensywniej od 7 do 11 roku życia, a po 12-13 roku pojawia siÄ™
nieznacznie
·ð Równowaga: okres progresywnego rozwoju jest dÅ‚ugi i trwa do 17 roku życia
·ð Szybkość reagowania: okres rozwoju koÅ„czy siÄ™ pomiÄ™dzy 12  13 rokiem życia (szybkość reakcji prostych, b o
szybkość reakcji złożonych rozwija się nadal osiągając najwyższy poziom w wieku 17-20 lat)
·ð Dostosowanie i przestawianie: najdynamiczniej rozwija siÄ™ od 7 do 11 roku u dziewczyn, a u chÅ‚opców do ok
16 roku życia
·ð Orientacja: dynamicznie rozwija siÄ™ do 14-15 roku życia. W okresie pokwitania sÅ‚abnie
·ð Rytmizacja: najwiÄ™ksza dynamika rozwoju u dziewczÄ…t 7-11 lat, a u chÅ‚opców 13 rok życia
·ð Zdolność wysokiej czÄ™stotliwoÅ›ci ruchów: jej rozwój trwa do 16-17 roku życia. W trakcie dojrzewania tempo
jej przyrostu maleje
Metody kształtowania zdolności koordynacyjnych:
·ð PodstawowÄ… metoda ksztaÅ‚cenia sprawnoÅ›ci koordynacyjnych jest celowo ukierunkowana zmienność
ćwiczeń ( sposób oraz warunki ich wykonania)
3
Kształcenie ruchowe  ćwiczenia nr 3 (6.03.12r.) Waloski Dawid F4
·ð Ćwiczenia koordynacyjne w treningu musze speÅ‚niać przynajmniej jedno z nastÄ™pujÄ…cych kryteriów (nowość,
nietypowość, złożoność, trudność)
·ð W treningu koordynacyjnym należy Å‚Ä…czyć ćwiczenia już opanowane z nowymi
·ð Szybkość wykonywania ćwiczeÅ„ powinna wzrastać wraz z poprawÄ… techniki wykonywanych elementów
ruchowych
·ð Trening koordynacyjny powinien być realizowany metoda powtórzeniowÄ… z dostatecznie dÅ‚ugimi przerwami
wypoczynkowymi
4