MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Ryszard Rozborski
Czyszczenie kotłów 714[02].Z2.05
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Lucja Zegadło
mgr inż. Artur Kryczka
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech
Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[02].Z2.05
Czyszczenie kotłów zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu kominiarz
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
 SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania kotłów grzewczych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 12
4.1.3. Ćwiczenia 12
4.1.4. Sprawdzian postępów 14
4.2. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania kotłów grzewczych
przemysłowych 15
4.2.1. Materiał nauczania 15
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 17
4.2.3. Ćwiczenia 17
4.2.4. Sprawdzian postępów 18
4.3. Techniki czyszczenia kotłów 19
4.3.1. Materiał nauczania 19
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 22
4.3.3. Ćwiczenia 22
4.3.4. Sprawdzian postępów 24
5. Sprawdzian osiągnięć 25
6. Literatura 29
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o rodzajach kotłów grzewczych
i zasadach ich czyszczenia.
Poradnik ten zawiera:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę
oraz inne z
ródła informacji. Obejmuje on również:
- pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,
- ćwiczenia zawierające polecenie, sposób wykonania oraz wyposażenie stanowiska
pracy,
- sprawdzian postępów, sprawdzający poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza,
że opanowałeś materiał albo nie. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia umiejętności
określonych w tej jednostce modułowej. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub
ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy
dobrze wykonujesz daną czynność.
4. Zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej
jednostki. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.
Jednostka modułowa: Czyszczenie kotłów, której treści teraz poznasz jest jednym
z modułów koniecznych do zapoznania się z technologią prac kominiarskich.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny
pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 714[02].Z2
Technologia prac kominiarskich
Moduł 714[02].Z2.01
Wykonanie kominiarskich prac
przygotowawczo zakończeniowych
Moduł 714[02].Z2.02
Czyszczenie przewodów kominowych
i czopuchów
Moduł 714[02].Z2.03
Czyszczenie trzonów kuchennych pieców
domowych
Moduł 714[02].Z2.04
Czyszczenie pieców rzemieślniczych
i przemysłowych
Moduł 714[02].Z2.05
Czyszczenie kotłów
Moduł 714[02].Z2.06
Czyszczenie kominów przemysłowych
Moduł 714[02].Z2.07
Wypalanie przewodów dymowych
i spalinowych
Moduł 714[02].Z2.08
Wykonywanie badań przewodów kominowych
Moduł 714[02].Z2.09
Prowadzenie dokumentacji prac kominiarskich
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej  Czyszczenie kotłów powinieneś
umieć:
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska,
- magazynować, składować i transportować materiały budowlane,
- stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej obowiązujące
podczas wykonywania kominiarskich prac przygotowawczo - zakończeniowych,
- organizować i likwidować stanowisko wykonywania kominiarskich prac przygotowawczo -
zakończeniowych,
- planować kolejność prac kominiarskich,
- zabezpieczać pomieszczenia przed zaprószeniem sadzą,
- przygotowywać i prawidłowo użytkować narzędzia stosowane do prac kominiarskich,
- dobierać narzędzia kominiarskie odpowiednio do rozmiarów przewodów kominowych,
- wykonywać konserwację narzędzi kominiarskich,
- stosować kominiarski sprzęt pomocniczy,
- sporządzać przedmiary robót z wykorzystaniem dokumentacji,
- sporządzać przedmiary robót z wykorzystaniem pomiarów z natury,
- wykonywać pracę indywidualnie i w zespole,
- stosować zasady prawidłowej gospodarki odpadami,
- stosować zasady obsługi ciągomierza i innych aparatów do mierzenia ciągu,
- stosować zasady obsługi anemometru,
- stosować zasady obsługi analizatora spalin,
- stosować zasady obsługi pirometru,
- stosować zasady obsługi manowakuometru,
- stosować zasady obsługi urządzeń do wykrywania gazów,
- wykonywać obmiar prac kominiarskich, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,
- wykonywać prace zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej obowiązujące
podczas czyszczenia kotłów,
- zorganizować i zlikwidować stanowisko czyszczenia kotłów,
- ocenić stan techniczny kotłów,
- posłużyć się dokumentacją techniczno-ruchową (DTR),
- posłużyć się dokumentacją techniczną kotłów,
- zaplanować kolejność prac,
- dobrać narzędzia i sprzęt do czyszczenia kotłów,
- wykonać czyszczenie kotłów ogrzewczych różnego typu: członowych, wodnych, parowych
różnych systemów, stalowych płomienicowych, ogrzewań powietrznych, parowych
płomieniówkowych, wodnorurkowych,
- wykonać czyszczenie palenisk kotłów nisko i wysokoprężnych,
- wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,
- sprawdzić poprawność wykonanych prac,
- wykonać czyszczenie kotłów zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania kotłów
grzewczych
4.1.1. Materiał nauczania
Piece są samodzielnymi urządzeniami ogrzewającymi najczęściej jedno pomieszczenie, zaś
kotły są z
ródłem ciepła instalacji centralnego ogrzewania lub sieci ciepłowniczej. Są
urządzeniami, w których spala się paliwa , a powstające ciepłe spaliny przekazują ciepło przez
ścianki wymiennika do nośnika ciepła.
Główne elementy kotłów to:
 palenisko inaczej komora spalania, gdzie odbywa siÄ™ proces spalania,
 popielnik jest miejscem gromadzenia popiołu,
 ruszt oddzielajÄ…cy palenisko od popielnika, ma za zadanie podtrzymanie palenia warstwy
paliwa i zapewnienie dostępu powietrza do spalania,
 kanały wodne, parowe lub powietrzne przez które przepływa czynnik grzewczy,
 kanały spalinowe,
 osprzęt taki jak termometry, manometry oraz urządzenia regulujące proces spalania.
W zależności od rodzaju nośnika jakiemu przekazywane jest ciepło wyróżniamy kotły:
 wodne,
 parowe, najczęściej stosowane w zakładach gdzie wykorzystuje się parę także do celów
technologicznych,
 powietrzne(rys. 1) będące z
ródłem ciepła instalacji gdzie nośnikiem ciepła jest powietrze.
Rys. 1. Kocioł powietrzny [9].
Elementy kotła powietrznego nadmuchowego:
1. filtr powietrza,
2. palniki,
3. zawór gazowy,
4. wentylator spalin,
5. wentylator główny,
6. nagrzewnica,
7. zamknięta komora spalania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
W zależności od materiału z jakiego wykonano kocioł dzielimy je na:
 żeliwne,
 stalowe.
Kotły żeliwne (rys.2) zbudowane są z odlewanych członów. Są trwałe, odporne na korozję,
niezawodne, łatwe w obsłudze można je rozbudować zwiększając ich powierzchnię ogrzewalną oraz
posiadają małe wymiary przy stosunkowo dużej powierzchni ogrzewalnej. Ze względu na krótkie
kanały spalinowe wymagają paliwa które pali się niskim płomieniem najczęściej koksu oraz węgla .
Wadą jest duża masa tych urządzeń, trudności w spawaniu żeliwa przy naprawach oraz wysokie
wymagania stawiane jakości wody przepływającej prze kocioł.
Rys.2. Kocioł żeliwny wodny typu KWD-K [3, s. 58].
Kotły stalowe(rys.3), mniej trwałe od żeliwnych wykonywane są z blachy i rur kotłowych
stalowych Å‚Ä…czonych poprzez spawanie. A
atwość wykonania dłuższych kanałów spalinowych
w tych urządzeniach pozwala spalać gorsze gatunki paliw stałych takie jak drewno, węgiel
brunatny, miał węglowy czy torf. Są to kotły lżejsze od żeliwnych i łatwiejsze do naprawy, ale
mniej trwałe.
Rys. 3. Kocioł stalowy wodny typu SŻ [3, s. 66].
W zależności od rodzaju spalanego paliwa wyróżniamy:
 kotły na paliwo stałe,
 kotły na paliwo ciekłe(rys. 4),
 kotły na paliwo gazowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Rys. 4. Kocioł żeliwny z palnikiem olejowym [3, s. 67].
Ze względu na sposób dostarczania powietrza do kotła i usuwania spalin urządzenia gazowe
dzielimy na:
1. typ A urządzenia otwartego spalania, z poborem powietrza z pomieszczeń
i odprowadzeniem spalin do pomieszczenia np. kuchnie gazowe,
2. Typ B urządzenia otwartego spalania, z poborem powietrza z pomieszczeń
i odprowadzeniem spalin na zewnÄ…trz:
 B1 za pomocÄ… ciÄ…gu naturalnego,
 B2 o ciÄ…gu wymuszonym za pomocÄ… wentylatora.
3. Typ C urządzenia zamkniętego spalania, tak zwane kotły turbo z wymuszonym obiegiem
spalin. Z poborem powietrza przewodem z zewnÄ…trz
UrzÄ…dzenia z otwartÄ… komorÄ… pobierajÄ… powietrze potrzebne do spalania z pomieszczenia,
w którym są zainstalowane. Wystarczy zakłócenie wentylacji naturalnej np. brak nawiewu, aby
ilość powietrza zmniejszyła się do niebezpiecznych granic. Efektem może też być niepełne
spalanie, powstawanie tlenku węgla czyli czadu.
Natomiast urządzenia grzewcze z zamkniętą komorą spalania mogą pracować niezależnie od
ilości powietrza dostarczonego do pomieszczenia. Ponieważ pobierają powietrze z zewnątrz
budynku, a nie z pomieszczenia, w którym zainstalowany jest kocioł. Daje to większą dowolność
w lokalizacji tych urządzeń.
W kotłach gazowych palnik może być zapalany przy pomocy płomyka dyżurnego lub za
pomocą zapłonu automatycznego. Płomyk dyżurny zużywa gaz, ale ma tę zaletę, że konstrukcja
palnika jest prosta, a działanie niezawodne. Zapłon automatyczny elektroniczny wymaga baterii,
które okresowo podlegają wymianie.
Błędy związane z eksploatacją kotłów z otwartą komorą spalania:
 zasłanianie otworów nawiewnych,
 instalowanie wentylatorów w okapach i kanałach, które zabierają powietrze niezbędne do
spalania w kotłach,
 brak przeglądów i czyszczenia urządzeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Dla urządzeń z zamkniętą komorą spalania można stosować przewód składający się z dwóch
rur (rys.5). Spaliny odpływają wewnętrzną rurą, która jest koncentrycznie osadzona w drugiej
rurze doprowadzajÄ…cej powietrze, pobrane z zewnÄ…trz.
Rys. 5. Przewód powietrzno spalinowy [9].
Tabela 1. Wymagania, które stawiane są pomieszczeniom, w których mogą być instalowane kotły typu B i C[autor]
typ B typ C
minimalna kubatura pomieszczeń
8,00 m3 6,50 m3
minimalna wysokość pomieszczeń 2,20m (1,9 m 2,20m (1,9 m
pomieszczenia istniejÄ…ce) pomieszczenia. istniejÄ…ce)
obciążenie cieplne pomieszczenia nie
0,93 kW/m3 kubatury brak ograniczeń
przeznaczonego na stały pobyt ludzi
możliwość instalowania w pod warunkiem
pomieszczeniu mieszkalnym zastosowania
nie koncentrycznych
przewodów powietrzno-
spalinowych
Kotły gazowe i olejowe dzielimy na:
 jednofunkcyjne których zadaniem jest ogrzanie wody zasilającej instalację centralnego
ogrzewania oraz ewentualnie ciepłej wody w zasobniku.
 dwufunkcyjne przygotowujące wodę do instalacji c.o. oraz celów bytowo-gospodarczych.
W zależności od sposobu spalania paliw stałych wyróżniamy:
 kotły ze spalaniem górnym gdzie powietrze dopływa przez warstwę paliwa, którego górna
warstwa spala się płomieniem, a całość żarzy się,
 kotły ze spalaniem dolnym .
Rys. 6. Przepływ spalin w kotle ze spalaniem górnym i dolnym [4, s. 27].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
W zależności od budowy kanałów spalinowych wyróżniamy kotły:
 wodnorurkowe, w których produkty spalania opływają rurki napełnione wodą,
 płomieniówkowe w których spaliny przepływają przez wnętrze rurek omywanych
zewnętrznie wodą,
 płomienicowe o dużych kanałach gdzie kierunek biegu gazów spalinowych zaczyna się od
komory spalania poprzez mostek ogniowy, płomienicą do tyłu kotła, bocznymi kanałami do
przodu kotła, po połączeniu się bocznych kanałów z przodu kotła, ponownie pod kotłem do
tyłu w kierunku czopucha.
Wielkościami charakteryzującymi kotły są:
 wydajność inaczej moc podawana w watach, określa ilość ciepła przekazywanego
nośnikowi przez kocioł w określonym czasie,
 sprawność podawana w %, określa ilość ciepła wytwarzanego w kotle w stosunku do ciepła
zawartego w paliwie czyli najczęściej wartości opałowej,
 powierzchnia ogrzewalna ścianek kotła podawana w m2,
 pojemność wodna kotła podawana w litrach.
Wyposażeniem kotłów wodnych jest:
 termometr mierzÄ…cy temperaturÄ™ wody,
 manometr  pokazujący wysokość słupa wody do naczynia wzbiorczego,
 kurek ze złączką do węża, odprowadzający wodę z kotła,
 zawór zwrotny na dopływie wody do kotła,
 miarkownik spalania regulujący dopływ powietrza do spalania,
 zawór bezpieczeństwa wypuszczający wodę przy wzroście ciśnienia.
Po oddaniu ciepła spaliny są odprowadzane poprzez czopuch i komin do atmosfery. Komin
musi być dokładnie dopasowany do wielkości i konstrukcji kotła. Na układ ciśnień w komorze
spalania mają wpływ zarówno ciąg w kominie, konstrukcja kotła oraz miejsce zainstalowania
palnika.
Ze względu na ciąg w kominie możemy rozróżnić następujące rodzaje kotłów:
1. Kotły o ciągu naturalnym. Są to urządzenia grzewcze, które pracują w podciśnieniu, nie
muszą być całkowicie szczelne. Przez nieszczelności może dostać się powietrze z otoczenia
do kotła, ale spaliny nie mogą się wydostać Dzisiaj kotły te są również budowane jako
bardzo szczelne, co zmniejsza straty ciepła w czasie przerwy w pracy i poprawia sprawność.
2. Kotły gazowe specjalne z palnikiem atmosferycznym. W kotłach takiej konstrukcji jest
wbudowane zabezpieczenie przed wypływem spalin do pomieszczenia, najczęściej na
wylocie urządzenia określane jako przerywacz ciągu. Zadaniem tego zabezpieczenia jest
utrzymywanie wartości ciągu na stałym poziomie, bez względu na warunki atmosferyczne.
Opory przepływu stawiane przez to zabezpieczenie i przez czopuch zostają pokonane przez
komin.
3. Kotły gazowe i olejowe z palnikami nadmuchowymi. Są to kotły nadciśnieniowe, które muszą
być całkowicie szczelne w stosunku do pomieszczenia, w którym są zamontowane, aby
spaliny nie wydostały się na zewnątrz. Przepływ spalin przez kocioł jest wywołany przez
dmuchawę palnika. Opory przepływu czopucha zostają pokonane przez podciśnienie komina.
4. Kotły z zapotrzebowaniem na ciąg na paliwa stałe. W tych kotłach spalanie paliw stałych,
takich jak węgiel, koks czy drewno, odbywa się przy podciśnieniu w komorze spalania.
Opory przepływu spalin kotła i czopucha zostają również pokonane przez podciśnienie
komina.
5. Otwarte i zamknięte kominki o ciągu naturalnym działają podobnie jak kotły na paliwo
stałe. Kominki powinny być budowane bezpośrednio przy kominie, z uwagi na niską
temperaturę spalin .Przez duży otwór paleniska wpływa z pomieszczenia duża masa
powietrza i zmniejsza ciąg kominowy. Czopuch kominka musi być wprowadzony do
komina unoszÄ…co pod kÄ…tem 45°.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
6. Kotły kondensacyjne to urządzenia, w których wykorzystanie energii cieplnej ze spalin jest
tak wysokie, że powoduje znaczny spadek temperatury spalin. Zmniejsza to ciąg do wartości
uniemożliwiającej naturalne odprowadzenie spalin przez komin do atmosfery. Dlatego kotły
te są wyposażone w wentylator, którego zadaniem jest pokonanie oporów przepływu
czopucha i komina oraz odtransportowanie spalin.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.
1. Jaka jest różnica pomiędzy kotłem a piecem?
2. Jak dzielimy kotły ze względu na rodzaj nośnika jakiemu przekazywane jest ciepło?
3. Jak dzielimy kotły ze względu na materiał z którego wykonano palenisko?
4. Jakie są plusy i minusy kotłów żeliwnych?
5. Jakie są plusy i minusy kotłów stalowych?
6. Jak dzielimy kotły ze względu spalane paliwo?
7. Jak dzielimy kotły gazowe ze względu na sposób dostarczania powietrza do kotła i usuwania
spalin?
8. Jak dzielimy kotły gazowe ze względu na funkcję jaką pełnią?
9. Jak działają kotły ze spalaniem górnym?
10. Jak działają kotły ze spalaniem dolnym?
11. Jak zbudowane są kotły wodnorurkowe?
12. Jak zbudowane są kotły płomieniówkowe i płomienicowe?
13. Jakie wielkości charakteryzują kotły?
14. Jaki jest osprzęt kotłów wodnych?
15. Jak dzielimy kotły ze względu na ciąg kominowy?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj odczyt z tabliczki znamionowej i instrukcji obsługi kotła wielkości go
charakteryzujÄ…cych, dokonujÄ…c ich interpretacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z informacjami dotyczącymi wielkości charakteryzujących kotły
2) z tabliczki znamionowej lub instrukcji odczytać typ kotła,
3) z tabliczki znamionowej lub instrukcji odczytać rok produkcji kotła,
4) z tabliczki znamionowej lub instrukcji odczytać rodzaj spalanego paliwa,
5) z tabliczki znamionowej lub instrukcji odczytać pojemność wodną kotła,
6) z tabliczki znamionowej lub instrukcji odczytać sprawność kotła,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 kocioł na paliwo ciekłe lub gazowe lub ciekłe,
 instrukcja obsługi tego kotła,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Ćwiczenie 2
Wskaż i scharakteryzuj główne elementy kotła na paliwo stałe z uwzględnieniem elementów
przez które przepływają spaliny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi budowy kotłów na paliwo stałe,
3) wskazać i scharakteryzować główne elementy kotła, ze szczególnym uwzględnieniem
elementów przez które przepływają spaliny,
4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 kocioł na paliwo stałe,
 instrukcja obsługi tego kotła,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wskaż i scharakteryzuj główne elementy kotła na paliwo gazowe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi budowy kotłów gazowych,
3) wskazać i scharakteryzować główne elementy kotła, ze szczególnym uwzględnieniem
elementów, przez które przepływają spaliny,
4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 kocioł na paliwo gazowe,
 instrukcja obsługi tego kotła,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Wskaż i scharakteryzuj główne elementy kotła na paliwo ciekłe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi budowy kotłów na paliwo ciekłe,
3) wskazać i scharakteryzować główne elementy kotła, ze szczególnym uwzględnieniem
elementów przez które przepływają spaliny,
4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny wykonanej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Wyposażenie stanowiska pracy:
 kocioł na paliwo ciekłe,
 instrukcja obsługi tego kotła,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) scharakteryzować główne elementy kotła?

2) rozróżnić kotły ze względu na nośnik któremu przekazywane jest ciepło?

3) porównać kotły żeliwne i stalowe ?

4) rozróżnić kotły ze względu na spalane paliwo?

5) porównać kotły ze spalaniem górnym i dolnym?

6) porównać kotły wodnorurkowe i płomieniówkowe?

7) rozróżnić kotły gazowe ze względu na sposób dostarczania powietrza do

kotła i usuwania spalin?
8) rozróżnić kotły gazowe ze względu na funkcję jaką pełnią?

9) interpretować wielkości charakteryzujące kocioł?

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4.2. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania kotłów
grzewczych przemysłowych
4.2.1. Materiał nauczania
Kotły przemysłowe mają na tyle duże rozmiary, że są składane z elementów w kotłowni.
W kotłowniach przemysłowych paleniska mają najczęściej ruszt mechaniczny lub
półmechaniczny, podobnie jest z zasypem paliwa.
W zależności od temperatury wody ogrzewanej rozróżniamy kotły:
 niskotemperaturowe, wytwarzajÄ…ce wodÄ™ o temperaturze poniżej 100°C,
 Å›redniotemperaturowe, w których temperatura wody wnosi od 100°C do115°C,
 wysokotemperaturowe, gdzie woda pod wysokim ciÅ›nieniem ma temperaturÄ™ powyżej 115°C.
Dużą powierzchnię wymiany ciepła uzyskuje się budując kotły:
 wodnorurkowe(rys.7),
 płomieniówkowe,
 płomienicowe.
Rys. 7. Kocioł wodnorurkowy typu [4, s. 66].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Kocioł parowy (rys.nr.8) jest to urządzenie, w którym ciepło ze spalania paliwa stałego,
oleju, gazu wykorzystywane jest do podgrzewania wody i zamiany wody w parÄ™ wodnÄ…
o ciśnieniu wyższym od atmosferycznego, która wykorzystywana jest do celów grzewczych
i technologicznych.
Wielkościami charakterystycznymi kotłów parowych są:
 wydajność czyli moc kotła,
 ciśnienie pary w kotle,
 temperatura pary,
 sprawność kotła,
 powierzchnia ogrzewalna.
Kotły parowe w zależności od ciśnienia pary dzielimy na:
 niskiego ciśnienia, w których ciśnienie pary jest do 0,17 MPa,
 wysokiego ciśnienia, w których ciśnienie pary jest powyżej 0,17 MPa.
Rys.8. Kocioł parowy typu [4, s. 66].
Kotły parowe są wyposażone w:
 manometr tarczowy do pomiaru ciśnienia,
 wodowskaz pokazujÄ…cy poziom wody w kotle,
 kurek ze złączką do węża, odprowadzający wodę z kotła,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
 zawór zwrotny na dopływie wody do kotła,
 miarkownik spalania regulujący dopływ powietrza do spalania,
 jednosyfonowy przyrząd bezpieczeństwa lub zawór bezpieczeństwa wypuszczający nadmiar
pary przy nadmiernym wzroście ciśnienia.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak dzielimy kotły ze względu na temperaturę wody ogrzewanej w kotle?
2. Jaki działają kotły parowe?
3. Jak dzielimy kotły parowe ze względu na ciśnienie pary?
4. Jaki jest osprzęt kotłów parowych?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na planszy wskaż i scharakteryzuj główne elementy przemysłowego kotła na paliwo stałe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi budowy dużych kotłów na paliwo stałe,
3) wskazać i scharakteryzować główne elementy kotła, ze szczególnym uwzględnieniem
elementów przez które przepływają spaliny,
4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 plansza przedstawiająca przemysłowy kocioł na paliwo stałe,
 dokumentacja techniczna tego kotła,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Na planszy wskaż i scharakteryzuj główne elementy przemysłowego kotła parowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi budowy kotłów parowych,
3) wskazać i scharakteryzować główne elementy kotła, ze szczególnym uwzględnieniem
elementów przez które przepływają spaliny,
4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny wykonanej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Wyposażenie stanowiska pracy:
 plansza przedstawiająca kocioł parowy,
 dokumentacja techniczna tego kotła,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.24. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) rozróżnić kotły ze względu na temperaturę wody ogrzewanej?

2) charakteryzować kotły parowe?

3) rozróżnić kotły ze względu na ciśnienie pary?

4) określić osprzęt kotłów parowych?

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4.3. Technika czyszczenia kotłów
4.3.1. Materiał nauczania
Podczas czynności serwisowych kotłów wykonuje się:
 czyszczenie elementów kotłów,
 czyszczenie czopuchów kotłów,
 sprawdzanie poprawności działania palników,
 wykonanie analizy spalin,
 sprawdzanie poprawności działania aparatury kontrolno-pomiarowej oraz armatury wodnej,
 sprawdzanie poprawności działania automatyki,
 sprawdzanie poprawności działania pomp obiegowych, ładujących zasobnik ciepłej wody
użytkowej, cyrkulacyjnych, mieszających i odwadniających,
 wykonanie przeglÄ…du instalacji elektrycznej i odgromowej,
 wykonanie przeglÄ…du instalacji gazowej, wodnej, kanalizacyjnej i wentylacyjnej
w pomieszczeniach kotłowni.
Spalaniu stałego paliwa towarzyszy powstawanie osadu po stronie spalin. Zanieczyszczona
powierzchnia znacznie gorzej przejmuje ciepło, w rezultacie czego wzrasta temperatura spalin
odprowadzanych do komina i w dalszej konsekwencji rośnie strata kominowa. Oznacza to
zmniejszenie sprawności kotła, a więc zwiększenie zużycia paliwa. Dlatego powierzchnie
ogrzewalne kotła należy regularnie czyścić. Najbardziej zanieczyszczają się powierzchnie
w kotle miałowym, najmniej w kotle spalającym suche drewno. Kocioł węglowy należy czyścić
co 3-4 dni, kocioł na drewno co 10-14 dni. Czyszczenie kotła winno być wykonywane starannie
za pomocą odpowiednich narzędzi, zwykle dostarczanych przez wytwórcę. Czyszczenie kotłów
domowych przeprowadza najczęściej właściciel.
Kotły na paliwa stałe czyści się szczotkami drucianymi lub pogrzebaczami dostarczanymi
przez producenta wraz z urządzeniem. Większe kotły można czyścić sprężonym powietrzem.
Czyszczenie odbywa się przez otwory wyczystne kotła. W tym czasie przepustnica spalin
w czopuchu powinna być całkowicie otwarta. Kotły mają różną liczbę otworów wyczystnych,
u góry, z boku lub z tyłu pod czopuchem oraz w samym czopuchu. Pozostałości popiołu usuwa
się wygarniaczem przez wyczystkę w dolnej części kotła. Po zakończeniu czyszczenia trzeba
szczelnie zamknąć pokrywy otworów wyczystnych.
Czyszczenie kotłów odbywa się w następującej kolejności:
 rozpoznanie konstrukcji danego paleniska,
 przygotowanie miejsca pracy,
 czyszczenie bocznych pionowych kanalików cyrkulacyjnych od góry w kierunku komory
spalania i w kierunku dolnych dwóch kanałów zbiorczych,
 czyszczenie położonych poziomo dolnych kanałów zbiorczych,
 czyszczenie czopucha,
 czyszczenie komory spalania.
 uporzÄ…dkowanie miejsca pracy
 kontrola wykonanych prac.
Przy czyszczeniu kanałów spalinowych, komór, płomienic czy płomieniówek należy
zachować taką kolejność, aby nie spowodować zanieczyszczenia odcinków już oczyszczonych.
Czyszczenie przeprowadzane jest z równoczesnym usuwaniem sadzy i popiołu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19

Rys.9. Schemat czyszczenia kotła [9].
Czyszczenie kotłów przemysłowych przeprowadza zespół trzyosobowy, w skład którego
wchodzi uprawniony wysokokwalifikowany mistrz kominiarski. Przez cały czas czyszczenia
poszczególni pracownicy zespołu obsługi utrzymują ze sobą stały kontakt.
Pracowników dopuszczonych do czyszczenia kotłów, należy wyposażyć w:
 mundur kominiarski nie krępujący ruchów,
 buty na skórzanych spodach, żelowane na całej długości podeszwy,
 kapę kominiarską i hełm ochronny,
 maskę przeciwpyłową i chustę ustną, służącą jako rezerwowe zabezpieczenie,
 okulary ochronne,
 nakolanniki,
 rękawice ochronne,
 pas bezpieczeństwa,
 dwie chusteczki.
W zależności od okoliczności i uzasadnionych potrzeb, pracowników należy wyposażyć
w dodatkową odzież specjalną i sprzęt taki jak :
 ubranie odporne na wysokÄ… temperaturÄ™, o odpowiednich rozmiarach,
 kapa z materiału odpornego na wysoką temperaturę,
 rękawice z materiału odpornego na wysoką temperaturę,
 buty skórzane na drewnianych spodach,
 nakolanniki,
 w uzasadnionych wypadkach aparat tlenowy.
Do podstawowego sprzętu i narzędzi wymaganych przy czyszczeniu mechanicznym kotłów
i czopuchów zalicza się:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 uniwersalną gracę nastawną do czyszczenia płomienic,
 latarkÄ™ elektrycznÄ…,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu.
Czyszczenie mechaniczne kotłów przebiega według następujących zasad:
 po odpowiednim przewietrzeniu kanałów kotłowych i czopucha należy ustalić temperaturę
wewnÄ…trz kotłów, która nie powinna przekraczać 40°C, z wyjÄ…tkiem wypadków awaryjnych
oraz wyjÄ…tkowo uzasadnionych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
 należy upewnić się, że nagromadzony popiół nie zawiera cząstek palących się lub żarzących,
 czyszczenie kotła należy rozpocząć od komory spalania, płomienic i płomieniówek,
 w dalszej kolejności czyści się: kanały boczne, tylną i przednią komorę, kanał dolny,
czopuch,
 nagromadzony popiół w płomienicach usuwa się odcinkami, za pomocą uniwersalnej gracy
nastawnej,
 płomieniówki czyści się przepychaczami,
 powierzchnię ogrzewalną kotła i ściany obmurza oraz ściany czopucha czyści się przy
użyciu miotły trzonowej,
 twardy nalot usuwa siÄ™ gracami,
 wykorzystując wszystkie możliwe otwory włazowe i najbardziej przydatny sprzęt należy
usunąć popiół i sadzę z wnętrza kanałów i czopucha,
 części metalowe kotła czyści się w końcowej fazie czyszczenia szczotką drucianą i zmiotką
kominiarskÄ…,
 po przeprowadzeniu czyszczenia należy pozamykać otwory i uporządkować miejsce pracy.
Obecnie coraz częściej czyszczenie mechaniczne zastępowane jest środkami chemicznymi.
SÄ… to substancje Å‚atwopalne, w postaci proszku dodawanego do paliwa.
Preparaty te:
 usuwają twarde złogi osadów w komorze paleniskowej i ciągu spalinowym,
 eliminują zanieczyszczenie sadzą przewodów kominowych ,
 ograniczają korozję metalowych elementów kotła i komina,
 ograniczają zużycia paliwa w związku z poprawą wymiany ciepła przez czyste powierzchnie
ogrzewalne,
 zmniejszają emisję pyłów i gazów z powodu spadku zużycia paliwa,
 poprawiają sprawność kotła,
 zmniejszają uciążliwości i częstotliwości prac związanych z utrzymaniem kotła w ruchu,
 zmniejszajÄ… straty wylotowe,
 zapobiegają przywieraniu nowych osadów,
 poprawiają pracę urządzeń odpylających w związku ze zwiększeniem zdolności popiołów
do granulacji tak w przypadku odpylaczy mechanicznych jak i elektrofiltrów,
 umożliwiają spalania gorszych gatunków paliwa.
Podczas prac z preparatami czyszczącymi należy:
 przechowywać je z dala od z
ródeł otwartego ognia, iskier itp.,
 chronić przed dziećmi,
 używać rękawic ochronnych,
 po zakończeniu dawkowania należy ręce dokładnie umyć wodą i mydłem,
 podczas dawkowania unikać kontaktu oczu i dróg oddechowych z powstałym w kotle
gazem,
 w przypadku zaprószenia oczu należy natychmiast przemyć je dużą ilością wody,
 ewentualny pożar gasić dużą ilością wody lub proszkiem gaśniczym, a następnie
pomieszczenie dokładnie przewietrzyć,
 stosować się do instrukcji producenta.
Po wykonaniu czyszczenia kotła należy:
 sprawdzić stan techniczny kotła po czyszczeniu,
 w pełni przywrócić poprzedni stan techniczny i stan używalności danego urządzenia,
 usunąć wszelkie ujemne skutki powstałe w wyniku czyszczenia,
 uporządkować powierzchnię wokół kotła.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Sprawdzając stan techniczny kotła kontrolujemy:
 szczelność między kotłem a fundamentem,
 szczelność między członami kotłów żeliwnych,
 szczelność ram, drzwiczek,
 szczelność wyczystek,
 szczelność skrzynek czopuchowych,
 szczelność zasuw dymowych,
 działanie zaworów spustowych,
 prawidłowość przyłączenia i funkcjonowania przyrządów bezpieczeństwa,
 prawidłowość nastawienia i działania zaworów bezpieczeństwa,
 stan osprzętu takiego jak termometry, manometry, regulatory ciągu ,
 stan części ulegających najczęściej zużyciu lub uszkodzeniu jak drzwiczki, ruszty, otulina,
 ogólny stan kotła,
 prawidłowość spalania i regulację dopływu powietrza.
Przy obmiarze robót kominiarskich określamy:
 powierzchniÄ™ paleniska,
 ilość innych dodatkowych prac wykonanych podczas czyszczenia kotła.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak często należy czyścić kocioł opalany węglem i drewnem?
2. W jakie środki ochrony osobistej należy wyposażyć pracowników dopuszczonych do
czyszczenia kotłów?
3. Jakie dodatkowe środki ochrony osobistej stosujemy, gdy występują powierzchnie
o temperaturze wyższej niż 40°C?
4. Jaki sprzęt i narzędzia należy przygotować do czyszczenia kotłów?
5. Jakie są kolejne etapy pracy przy mechanicznym czyszczeniu kotłów?
6. Jakie zadania spełniają środki chemiczne czyszczące kotły?
7. Jakie zasady należy przestrzegać przy czyszczeniu kotłów środkami chemicznymi?
8. Co kontrolujemy po oczyszczeniu kotła?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj czyszczenie kotła na paliwo stałe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi i eksploatacji kotła,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy ,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu kotłów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
8) wykonać czyszczenie kotła zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały, robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości, z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 uniwersalna graca nastawna do czyszczenia płomienic,
 latarkÄ™ elektrycznÄ…,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
 kartki papieru formatu A4,
 przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Na podstawie dokumentacji technicznej wykonaj plan działania związany z czyszczeniem
kotła przemysłowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi i eksploatacji kotła przemysłowego,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 dokumentacja techniczna ze schematami kanałów spalinowych różnych kotłów
przemysłowych,
 kartki papieru formatu A4,
 przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj czyszczenie kotła używając środka chemicznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi i eksploatacji kotła,
3) zapoznać się ze sposobem użycia środka chemicznego do czyszczenia kotłów,
4) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały
i narzędzia,
5) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
6) dobrać środki ochrony indywidualnej,
7) zorganizować stanowisko pracy ,
8) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu chemicznym kotłów,
9) wykonać czyszczenie kotła, używając środka chemicznego zgodnie z zasadami sztuki
kominiarskiej,
10) usunąć mechanicznie pozostałe zanieczyszczenia kotła,
11) uporządkować stanowisko pracy,
12) wykonać obmiar robót,
13) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
14) zaprezentować efekty swojej pracy,
15) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 środek chemiczny do czyszczenia kotłów,
 miotły trzonowe,
 zmiotki,
 szczotki druciane,
 Å‚opaty,
 przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od potrzeb,
 grace różnych wielkości i kształtów,
 szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
 uniwersalna graca nastawna do czyszczenia płomienic,
 latarka elektryczna,
 środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu.
 kartki papieru formatu A4,
 przybory kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) dobrać sprzęt do czyszczenia kotłów?

2) dobrać środki ochrony osobistej niezbędne przy czyszczeniu kotłów?

3) wykonać czyszczenie kotła metodą mechaniczną?

4) wykonać czyszczenie kotła metodą chemiczną?

5) wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt przy

czyszczeniu kotłów?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Dodatkowo otrzymałeś oddzielną kartkę na brudnopis, ponieważ w niektórych pytaniach
musisz dokonać obliczeń.
5. Test zawiera 21 zadań dotyczących czyszczenia kotłów. Są to zadania wielokrotnego wyboru
i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedz
zaznacz
X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Powodzenia
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. W kotle elementem oddzielajÄ…cym palenisko od popielnika jest:
a) czopuch,
b) komora spalania,
c) ruszt,
d) płomienica.
2. Temperatura parowania wody wynosi:
a) 0 K,
b) 100 K,
c) 273 K,
d) 373 K.
3. W instalacji grzewczej nośnikiem ciepła jest:
a) kocioł,
b) woda,
c) przewody,
d) komin.
4. Najbardziej odpowiednim paliwem dla kotłów żeliwnych jest:
a) koks,
b) torf,
c) drewno,
d) węgiel brunatny.
5. Kotły w których powietrze przepływa przez całą objętość paliwa określamy jako:
a) ze spalaniem dolnym,
b) ze spalaniem górnym,
c) płomieniówkowe,
d) płomienicowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
6. Kotły z wymiennikiem ciepła zbudowanym z rurek wypełnionych wodą określamy jako:
a) płomienicowe,
b) płomieniówkowe,
c) wodnorurkowe,
d) kondensacyjne.
7. Ilość ciepła przekazywana wodzie w kotle w jednostce czasu to:
a) sprawność kotła,
b) odporność ogniowa,
c) pojemność wodna kotła,
d) moc kotła.
8. Dopływ powietrza do spalania reguluje:
a) manometr,
b) zawór zwrotny,
c) miarkownik spalania,
d) zawór bezpieczeństwa.
9. Poziom wody w kotle parowym wskazuje:
a) manometr,
b) wodowskaz,
c) wodomierz,
d) wakuometr.
10. W kotłach wodnych średniotemperaturowych temperatura wody nie przekracza:
a) 100°C,
b) 115°C,
c) 373K,
d) 100K.
11. W kotle parowym niskociśnieniowym ciśnienie pary nie przekracza:
a) 0,17 MPa,
b) 1,7 MPa,
c) 17 MPa,
d) 17 bar.
12. Prace przy czyszczeniu kotłów można prowadzić bez specjalnych zabezpieczeń przy
temperaturze do:
a) 20 °C,
b) 40 °C,
c) 60 °C,
d) 80 °C.
13. Płomieniówki czyści się:
a) przepychaczami,
b) kompletem linowym,
c) bolcem,
d) miotłą trzonową.
14. Twardy nalot usuwa siÄ™:
a) szczotkÄ… drucianÄ…,
b) bolcem,
c) miotłą trzonową,
d) gracami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
15. Czopuch kominka musi być wprowadzony do komina unosząco pod kątem:
a) 15°,
b) 30°,
c) 45°,
d) 60°.
16. 2 atmosfery to około:
a) 20 bar,
b) 0,2MPa,
c) 2 Pa,
d) 2MPa.
17. Jeżeli sprawność kotła czystego wynosiła 80% a zanieczyszczonego 60% to zużycie paliwa
wzrasta o:
a) 10%,
b) 20%,
c) 25%,
d) 75%.
18. Ilość sadzy o grubości warstwy średnio 1cm w kotle o powierzchni ogrzewalnej 1,5m2
wynosi:
a) 0,15 litra,
b) 1,5 litra,
c) 15 litrów,
d) 150 litrów.
19. Jeżeli wartość opałowa paliwa wynosi 2000kJ/kg a spalając w kotle 10kg uzyskuje się
18000 kJ ciepła to sprawność kotła wynosi:
a) 18%,
b) 80%,
c) 90%,
d) 95%.
20. Ilość sadzy o gęstości 1000kg/m3 po oczyszczeniu 1cm warstwy w kotle o powierzchni 1m2
wynosi:
a) 1 kg,
b) 10 kg,
c) 100 kg,
d) 10 dkg.
21. Wiedząc, że cena czyszczenia 1m2 wynosi 8zł, koszt czyszczenia kotła o wymiarach
powierzchni wewnętrznej 5,2m2 wynosi:
a) 40 zł,
b) 41,6 zł,
c) 416 zł,
d) 52 zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Czyszczenie kotłów
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
6. LITERATURA
1. Birszenk A.: Roboty zduńskie. Arkady, Warszawa 1973
2. Heryszek A.: Kominiarz i jego wiedza zawodowa. Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa
1985
3. Krygier K., Klinke T., Sewerynik J.: Ogrzewnictwo wentylacja klimatyzacja. WSiP,
Warszawa 1991
4. Krygier K., Kieślowski S.: Technologia Instalacje sanitarne cz.2. WSiP, Warszawa 1998
5. Meller M., Pożoga T.: Wybrane zagadnienia korozji i utrzymania kominów przemysłowych.
Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskie Koszalin 2003
6. Recknagel, Sprenger, Hoenmann, Schramek: Poradnik Ogrzewanie + Klimatyzacja. EWFE,
Gdańsk 1994.
7. PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły.
Wymagania techniczne i badania przy odbiorze
8. PN-EN 1443 Kominy  wymagania ogólne
9. Czasopismo:  Kominiarz Polski
10. Katalogi producentów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29