Slajd 1
POA
OŻNICTWO
2013 / 2014
ZAKAŻENIA OKOA
OPORODOWE i
WRODZONE
Dr n. med. Paweł Sacha
Zakład Diagnostyki Mikrobiologicznej
i Immunologii Infekcyjnej
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Slajd 2
" Błona śluzowa pochwy jest miejscem bytowania licznych
mikroorganizmów
" W ciągu życia skład mikroflory pochwy ulega zmianie i jest ściśle
powiązany z aktywnością hormonów płciowych (estrogenów)
Okres życia Hormony Mikroflora pochwy
Pierwsze 2-3 Zasiedlenie pochwy pałeczkami
ę! (estrogenów)
tyg. kwasu mlekowego Lactobacillus
pochodzÄ…ce od
 fermentacja glikogenu wytwarzanego
matki
przez kom. nabłonka pochwy 
Ä™! (glikogenu)
powstajÄ…cy kwas mlekowy
zakwasza środowisko do pH 3,6 
4,6, co uniemożliwia osiedlanie się i
rozwój innych drobnoustrojów
Slajd 3
Okres życia Hormony Mikroflora pochwy
Dzieciństwo pH pochwy obojętne (ok. 7), florę
“! (estrogenów)
fizjologicznÄ… tworzÄ… Staphylococcus
“! (glikogenu)
epidermidis, Enterococcus spp.,
Corynebacterium spp., Bacteroides
spp., Peptococcus spp., Porphyromonas
spp., Gardnella vaginalis
Okres Wzrost proporcji pałeczek kwasu
Ponowny Ä™!
dojrzewania mlekowego Lactobacillus spp.
(estrogenów)
oraz
Ä™! (glikogenu)
Okres rozrodczy stanowią około 96% składu
prawidłowej mikroflory pochwy
Okres Mikroflora podobna do tej przed
pomenopauzalny okresem pokwitania
1
Slajd 4
błona śluzowa pochwy jest miejscem bytowania
licznych mikroorganizmów
Stała i przejściowa mikroflora pochwy dorosłej kobiety
Pałeczki Gram(+)
Lactobacillus spp., Corynebacterium spp., Clostridium
spp., Eubacterium spp.
Ziarenkowce Gram(+) Staphylococcus epidermidis i inne CNS, Enterococcus spp.,
Streptococcus Ä…-hemolizujÄ…ce, Streptococcus
agalactiae, Peptococcus spp., Peptostreptococcus spp.,
Anaerococcus spp., Finegoldia spp., Micromonas spp.,
Peptoniphilus spp.
Pałeczki Gram(-) Bacteroides spp., Prevotella spp., Porphyromonas spp.,
Fusobacterium spp., Enterobacteriaceae, Acinetobacter spp.,
Gardnerella vaginalis
Ziarenkowce Gram(-) Veilonella spp.
Grzyby drożdżopodobne Candida spp.
CNS  Coagulase Negative Staphylococcus
Slajd 5
Prawidłowa mikroflora pochwy jest
niezbędna do utrzymania
 odporności kolonizacyjnej
Slajd 6
PODSTAWOWE POJ
CIA
ZAKAŻENIE WRODZONE
Do jego rozwoju dochodzi w
okresie życia płodowego
(zakażenie przezłożyskowe / wstępujące)
2
Slajd 7
PODSTAWOWE POJ
CIA
ZAKAŻENIA OKOA
OPORODOWE
Do jego rozwoju dochodzi w
czasie porodu i w okresie
poporodowym
Slajd 8
Fizjologicznie jajniki, jajowody oraz macica sÄ…
pozbawione drobnoustrojów
Czop śluzowy obecny w kanale szyjki macicy stanowi barierę
ochronną odgradzającą od drobnoustrojów bytujących na
błonach śluzowych pochwy
a) bariera mechaniczna
b) lizozym  właściwości przeciwbakteryjne
Slajd 9
żð infekcje nabyte przez kobietÄ™ w okresie poprzedzajÄ…cym
ciążę lub w czasie jej trwania stanowią duże ryzyko
zakażenia dziecka
a) w każdym okresie życia płodowego
b) podczas porodu
3
Slajd 10
TRANSMISJA DROBNOUSTROJÓW
na linii matka  dziecko może zachodzić trzema drogami
1) Krwionośną (przezłożyskowo)
2) Wstępującą  najczęściej w wyniku wczesnego pęknięcia błon
płodowych
3) Bezpośredni kontakt z drobnoustrojami w drogach rodnych,
podczas porodu
Slajd 11
ZAKAŻENIA PRZEZA
OŻYSKOWE
Drobnoustroje zakażające przezłożyskowo zalicza się do grupy
TORCH
T  toxoplasma
O  others
R  różyczka (łac. rubella)
C  cytomegalia
H  wirusowe zapalenie wÄ…troby typu B i C (Å‚ac. hepatitis)
Slajd 12
ZAKAŻENIA PRZEZA
OŻYSKOWE
Do najczęstszych czynników etiologicznych można zaliczyć
WIRUSY
PIERWOTNIAKI
1. Różyczki,
1. Toxoplasma gondii
2. Cytomegalii,
BAKTERIE
3. Zapalenia wÄ…troby typu B i C,
1. Listeria monocytogenes
4. Ospy wietrznej,
2. Treponema pallidum
5. Opryszczki pospolitej typu 1 i 2
6. Parwowirus
7. HIV
4
Slajd 13
ZAKAŻENIA PRZEZA
OŻYSKOWE
TORCH  charakteryzują się podobnym działaniem na płód
1. Powodują ciężkie wady rozwojowe  często dochodzi do
obumarcia płodu, poronienia bądz
porodu przedwczesnego
2. Wady mogą się ujawniać u noworodków tuż po porodzie lub
w odległym czasie (wiek niemowlęcy, dziecięcy i póżniej)
Slajd 14
ZAKAŻENIA PRZEZA
OŻYSKOWE
Stopień uszkodzenia płodu zależy od
" ogólny stan odporności matki (na który mogą mieć wpływ
przebyte wcześniej choroby zakaz
ne objawowe i bezobjawowe)
" stosowane szczepienia ochronne
" zaawansowanie ciąży w chwili zakażenia
Slajd 15
BA
ONY PA
ODOWE
Podczas ciąży z dużo większą częstością dochodzi do
bakteryjnych i grzybiczych zakażeń pochwy 
ALE prawidłowo funkcjonujące, nieuszkodzone błony płodowe są
dostateczną barierą dla mikroorganizmów
üð prawdopodobny udziaÅ‚ mykoplazm (Ureaplasma urealyticum i
Mycoplasma hominis) w procesie osłabiania błon płodowych 
zdolność penetracji tych błon
5
Slajd 16
Rodzaje zakażeń noworodka
" W zależności od drogi nabycia przez noworodka zakażenia
dzieli siÄ™ na:
1. Zakażenie wewnątrzmaciczne 0,5-2,5% (wrodzone) 
wtargnięcie drobnoustrojów do płodu w czasie ciąży i porodu,
a objawy choroby ujawniają się najczęściej 3-7 dni po
urodzeniu, rzadko póz
niej.
2. Zakażenie okołoporodowe  do zakażenia może dojść po
pęknięciu błon płodowych lub podczas przechodzenia przez
kanał rodny ( najczęściej bakterie, rzadziej wirusy )
3. Zakażenie nabyte (szpitalne, środowiskowe)
drobnoustroje do organizmu dostajÄ™ siÄ™ po urodzeniu,
dziecko pierwotnie jest zdrowe, objawy występują w 2
tygodniu życia.
Slajd 17
Infekcje wstępujące
" infekcje te mogą być wywoływane przez szereg bakterii
zarówno Gram(+) jak i Gram(-)
" najważniejsze z nich to
üð paciorkowce Streptococcus agalactiae (paciorkowce
grupy B)
üð paÅ‚eczki z rodziny Enterobacteriaceae (głównie
Escherichia coli)
Slajd 18
1. Droga krwionośna  do najczęstszych patogenów
krwiopochodnych zalicza siÄ™:
Staphylococcus, Streptococcus, pneumococcus, Treponema pallidum
wirusy (różyczka, HIV) Mycoplasma pneumoniae, Toxoplasma gondi
itp.
2. Droga wstępująca:
Escherichia coli, Enterococcus, Streptococcus grupy A i B, Neisseria
gonorrhoeae, Candida albicans, Klebsiella, wirusy (HSV typu 2 i 8, HIV)
18
6
Slajd 19
ZAKAŻENIE WEWN
TRZMACICZNE
Infekcje przezłożyskowe (TORCH)  powodują podobne objawy kliniczne,
do których należą:
tðGorÄ…czkatðpowiÄ™kszenie wÄ…troby i Å›ledziony tðpeumonitis, tð
encephalitis, tðchorioretinitis, tðmyocarditistðniedokrwistość
hemolityczna
ð Głównymi powikÅ‚aniami infekcji nabytych w I trymestrze ciąży sÄ…: tð
obumarcie pÅ‚odu i poronienie tðwady wrodzone, tðwewnÄ…trzmaciczna
hipotrofia, tðwodogÅ‚owie, tðmikrocefalia
ð W póz
niejszym okresie ciąży  tðrównież obumarcie pÅ‚odu i poronienie,
tðuogólniony obrzÄ™k pÅ‚odu, tðDIC, tðkrwotoki wewnÄ…trzczaszkowe, tð
hepatosplenomegalia i niedokrwistość
ð Po urodzeniu: tðniedorozwój umysÅ‚owy, tðzahamowanie wzrostu, tðwady
serca i inne zmiany
Slajd 20
ZAKAŻENIE OKOA
OPORODOWE
ð NajczÄ™stszymi powikÅ‚aniami infekcji okoÅ‚oporodowych sÄ…:
tðzaburzenia oddychania, tðneutro- i trombocytopenia, tðzapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych, tðwstrzÄ…s septyczny, tðzapalenie pÅ‚uc, tð
posocznica (przy wchłanianiu zakażonych wód płodowych)
ð Wczesna posocznica noworodkowe  jest wynikiem zakażenia tuż przed
porodem lub w czasie porodu i rozwija siÄ™ w ciÄ…gu 4-5 dni
ð WystÄ™puje dość czÄ™sto u wczeÅ›niaków
ð WywoÅ‚ana jest najczęściej przez streptokoki bð hemolizujÄ…ce grupy B 
Streptococcus agalactiae ,które są najczęściej przyczyną zapalenia opon
mózgowych) oraz Staphylococcus aureus
ð Póz
na posocznica noworodkowa  może być wywołana przez Candida i
Listeria
Slajd 21
TOKSOPLAZMOZA WRODZONA
ð Rozpowszechniona zoonoza - zakażenie pierwotniakiem Gram - ujemnym
Toxoplasma gondii;
ð Pasożyt rozmnaża siÄ™ wewnÄ…trzkomórkowo w histiocytach, leukocytach,
kom. śródbłonkowych i glejowych; Komórki wypełnione toksoplazmami
tworzą torbiele, które po obumarciu i pęknięciu komórki powodują dalsze
szerzenie zakażenia w ustroju;
ð Do zakażenia pÅ‚odów i noworodka dochodzi, gdy:
ð * matka w czasie ciąży styka siÄ™ po raz pierwszy z toksoplazmami - dochodzi
do zakażenia przez łożysko - drogą krwi;
ð ** matka przebyÅ‚a zakażenie, a torbiele toksoplazmy znajdujÄ… siÄ™ w bÅ‚onie
śluzowej i myometrium;
7
Slajd 22
Koty
oocysty
Sporocysty z 4 sporozoitami
ziemia i rośliny
Brudne ręce
Owce, świnie, myszy, szczury
CZA
OWIEK
Pseudocysty z tachyzoitami
mięśnie myszy,
Cysty prawdziwe z mięśnie owiec, świń
szczurów
bradyzoitami
Surowe lub niedogotowane
mięso świni
Slajd 23
KONTAKT BEZPOÅšREDNI
żð obecność na bÅ‚onach Å›luzowych dróg rodnych,
drobnoustrojów patogennych  bardzo duże
prawdopodobieństwo przeniesienia ich bezpośrednio na
rodzÄ…ce siÄ™ dziecko
żð czynnikami etiologicznymi tego rodzaju zakażeÅ„ sÄ…
przede wszystkim bakterie, rzadziej wirusy
żð
Slajd 24
KONTAKT BEZPOÅšREDNI
taki mechanizm transmisji zachodzi najczęściej w przypadku
obecności w kanale rodnym następujących patogenów
1. Zakażenia paciorkowcami ²-hemolizujÄ…cymi
(Streptococcus agalactiae)
2. Zakażenia dwoinką rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae)
3. Zakażenia chlamydiami (Chlamydia trachomatis)
4. Listerioza (Listeria monocytogenes)
5. Kiła (Treponema pallidum)
6. Zakażenia wirusowe (np. HIV)
8
Slajd 25
Streptococcus agalactiae
" obecność tych paciorkowców stwierdza się u 10-30%
zdrowych kobiet, które nie manifestują żadnych objawów stanu
zapalnego
" grupą szczególnie narażoną na zakażenie S.agalactiae są
kobiety ciężarne, gdyż ciąża stwarza warunki sprzyjające
szybkiemu namnażaniu tych drobnoustrojów
Slajd 26
Streptococcus agalactiae
U kobiet ciężarnych oraz położnic, u których występują
paciorkowce Streptococcus agalactiae może dochodzić do
żð przedwczesnego pÄ™kniÄ™cia bÅ‚on pÅ‚odowych
żð gorÄ…czki Å›ródporodowej
żð zakażenia dróg moczowych
żð przedwsczesnego porodu
żð zakażenia jamy owodni
żð poporodowego zapalenia jamy macicy i poporodowego
zakażenia rany
Slajd 27
Streptococcus agalactiae
W zależności od drogi przenoszenia
przebiega w postaci
" infekcji wczesnej  ujawnia siÄ™ w pierwszym lub drugim
dniu życia, gwałtowny przebieg, wysoka śmiertelność; występuje
u noworodków zakażonych w życiu płodowym  drogą wstępującą
" infekcji póz
nej  typ infekcji nabytej podczas porodu;
objawia się najczęściej jako zapalenie opon mózgowo-
rdzeniowych rozwijajÄ…ce siÄ™ w 2-4 tygodniu od urodzenia
9
Slajd 28
Neisseria gonorrhoeae
Zakażenie dwoinką rzeżączki
Najczęściej ma charakter
1. Miejscowy  zapalenie spojówek
2. Uogólniony  bakteriemia, ropne zapalenie stawów
Rzeżączkowe zapalenie okolicy oczu u noworodka
Slajd 29
Chlamydia trachomatis
Zakażenie chlamydiami
Najczęściej - zapalenie spojówek, rzadziej zapalenie płuc
Slajd 30
Listeria monocytogenes
Listerioza
POSTAĆ WCZESNA (WRODZONA)
zakażenie przezłożyskowe, rzadziej wstępujące
1. zaburzenia wielonarzÄ…dowe,
2. zapalenia płuc,
3. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
" WYSOKA ŚMIERTELNOŚĆ
10
Slajd 31
Listeria monocytogenes
Listerioza
POSTAĆ PÓy
NA
" zakażenie podczas porodu
" najczęściej zapalenie opon mózgowo-
rdzeniowych w pierwszych 2 tyg. od urodzenia
" wyższy odsetek przeżywających dzieci
Slajd 32
Treponema pallidum
Kiła
" zawsze droga przezłożyskowa
" krętki w krwiobiegu matki (kiła II-rzędowa) 
największe ryzyko zakażenia płodu
Kiła wrodzona
- Wczesna
- Póz
na
Slajd 33
Treponema pallidum
Kiła
KIA
A WRODZONA WCZESNA
" objawy po urodzeniu / w ciÄ…gu kilku tygodni
" grudkowo-pęcherzykowe zmiany skórne
" zmiany wielonarzÄ…dowe
" często kończy się śmiercią dziecka
KIA
A WRODZONA PÓy
NA
" w większości przypadków dziecko rodzi się bez objawów
choroby
" objawy mogą występować po kilku / kilkunastu latach
11