1
To, co widz´
i s"ysz´
Cel zaj´ç
Rozwijanie moŻliwoĘci s"uchowych
i wzrokowych dziecka.
Doskonalenie umiej´tnoĘci rozpoznania
wiedzieç powinno
dÄ™wi´ku i okreĘlania, skÄ…d dobiega.
Co dziecko wiedzieç powinno
WdraŻanie do wykorzystywania bocznego
pola widzenia.
UŻywa swego zmys"u wzroku i s"uchu gorzej niŻ doros"y.
Dziecko musi nauczyç si´ lepiej wykorzystywaç te zmys"y.
padków nie moÅ»e powiedzieç, czy
Wzrok i s"uch
dÄ™wi´k dochodzi z prawej, czy z le- Jak naleÅ»y si´
wej strony.
u dziecka zachowaç?
Oko dziecka, podobnie jak doro-
s"ego, ma tendencj´ do zwracania  wskazówki dla dzieci
Pole widzenia dziecka jest zbliŻo-
si´ w kierunku dÄ™wi´ku  nawet, je-
ne do pola widzenia doros"ej osoby,
Ęli jest on nieprawid"owo okreĘlony. RozglÄ…daç si´ (odwracaç g"ow´
ale zasi´g widzenia dziecka jest
Ponadto, liczba otaczajÄ…cych nas
w prawo i w lewo), by móc dostrzec
ograniczony jego niskim wzrostem.
dÄ™wi´ków zaburza zdolnoĘç wyod- potencjalne zagroÅ»enia.
Dziecko bierze pod uwag´ tylko r´bniania poszczególnych odg"osów
Poszukaç kontaktu wzrokowego
to, co ma ochot´ zobaczyç i co znaj- i ich Ä™ród"a.
z kierowcą nadjeŻdŻającego samo-
duje si´ przed nim, tj. w Ęrodkowym
Dziecku trudno jest wyróŻniç
chodu, by upewniç si´, Å»e zosta"o
polu widzenia  nie uŻywa widze-
spoĘród róŻnych dÄ™wi´ków ten od- si´ zauwaÅ»onym.
nia bocznego. Dlatego teÅ» musi od-
g"os, który moÅ»e stanowiç zagroÅ»e-
Patrzeç, zanim wejdzie si´ na
wracaç g"ow´, Å»eby uÅ»yç widzenia
nie (np. dÄ™wi´k nadjeÅ»dÅ»ajÄ…cego sa-
jezdni´: samochody nadjeÅ»dÅ»ajÄ…
Ęrodkowego i ogarnÄ…ç wzrokiem ca-
mochodu).
najpierw z lewej strony. Na ulicy
"Ä… stref´, do której wkracza. Dziec-
JeĘli chodzi o ruch drogowy, to
dwukierunkowej naleÅ»y spojrzeç
ko potrzebuje oko"o 4 sekund, by
dzieci nie mają takiego doĘwiad- w lewo, potem w prawo i potem
rozróŻniç samochód jadÄ…cy od stojÄ…-
czenia jak doroĘli, którzy potrafią
znowu w lewo, a na Ęrodku jezdni
cego; doros"y potrzebuje na to 1/4
oceniç sytuacj´ na podstawie szyb- jeszcze raz w prawo, aby oceniç od-
sekundy. RównieŻ postrzeganie
kiego rzutu okiem czy us"yszanego
leg"oĘç, którÄ… przeby" nadjeÅ»dÅ»ajÄ…cy
pr´dkoĘci/wielkoĘci/oddalenia po-
dÄ™wi´ku. Dzieci sÄ… potrÄ…cane przez
samochód (zob. karta tematyczna
jazdu jest u dziecka zaburzone. Przy
samochody cz´sto nie dlatego, Å»e
Dziecko jako pieszy). Zrobiç kilka
tej samej odleg"oĘci pojazdów
nie patrzÄ…, ale dlatego, Å»e nie po- kroków do przodu, aby zostaç za-
dziecku wydaje si´, iÅ» samochód
trafiÄ… patrzeç lepiej (Brigitte Cam- uwaÅ»onym.
osobowy jest dalej niÅ» ci´Å»arówka,
bon-de-Lavalette).
Rozpoznaç dÄ™wi´k i jego pocho-
dlatego Å»e ci´Å»arówka jest wi´ksza.
dzenie, zw"aszcza jeĘli moŻe sygna-
Nie majÄ…c prawid"owego wyczucia
lizowaç niebezpieczeÅ‚
stwo.
czasu i odleg"oĘci, dziecko nie moŻe
prawid"owo okreĘliç pr´dkoĘci po-
Oceniç oddalenie i pr´dkoĘç po-
ruszajÄ…cych si´ pojazdów.
jazdu, który s"yszymy.
ZagroŻenia związane z postrze-
ganiem zwi´kszajÄ… si´ po zmroku
W 1997 roku we Francji 5278 dzieci-pieszych uleg"o
i w nocy, ze wzgl´du na gorszÄ… wi-
wypadkom (97 zabitych, 1011 ci´Å»ko rannych). W 2003 roku
docznoĘç (zob. karta tematyczna
W nocy). Gdy dziecko widzi, zabitych by"o 48 dzieci (8% wszystkich ofiar pieszych).
sądzi, Że jest równieŻ widziane
W Polsce w 2003 roku wypadkom uleg"o 3807 dzieci-pieszych
przez innych.
(201 zabitych, 267 ci´Å»ko rannych).
S"uch u dziecka jest ostry. S"yszy
s"abe dÄ™wi´ki dwu- lub trzykrotnie
Prawie do wszystkich wypadków dosz"o wówczas,
lepiej niÅ» doros"y. Tym niemniej,
gdy dzieci przechodzi"y przez ulic´.
dziecko nie potrafi stwierdziç, skÄ…d
dochodzi dÄ™wi´k. W 40% przypad-
58% spoĘród nich mia"o miejsce w sytuacjach ograniczonej
ków nie wie, czy dÄ™wi´k dochodzi
z ty"u, czy z przodu, a w 80% przy-
widocznoĘci z powodu parkujących samochodów.
13
ZACHOWANIE, CIA¸O
?
Czy wiesz, Że
1
åwiczenie 1
åwiczenie 3
ZawiÄ…zaç przepaskÄ… oczy ucznio-
Poprosiç uczniów, aby stan´li w ta-
wi, który siada na Ęrodku klasy. Po-
kiej pozycji, jak podana jest na ry-
zostali uczniowie zamieniajÄ… si´
sunku obok i aby patrzyli prosto
miejscami (Å»aden nie moÅ»e siedzieç
przed siebie, nie odwracajÄ…c g"owy.
na swoim zwyk"ym miejscu). Uczeł

Poprosiç, aby poruszali kciukami.
z zawiÄ…zanymi oczami musi powie-
Zapytaç, czy je widzÄ…?
dzieç, z której strony siedzi wo"ajÄ…ca
Zapytaç si´, co dzieci powinny zro-
go osoba: z prawej, z lewej, z przo-
biç, aby zobaczyç kciuki. Chodzi o to,
du, z ty"u. Odwraca si´ w kierunku
Å»eby uczniowie doszli do nast´pujÄ…ce-
Ä™ród"a dÄ™wi´ku. Aby zapewniç sta"y
go wniosku: Å»eby byç bezpiecznym na
szmer w tle, uczniowie mogÄ… cichut-
ulicy i widzieç samochody, które mogÄ…
ko rozmawiaç.
nadjechaç z boku, naleÅ»y odwróciç
g"ow´. Cel: uĘwiadomienie uczniom,
åwiczenie 2
Że mają centralne i boczne pole widze-
nia i nauczenie ich wykorzystywania
Poszukaç elementów, które za-
bocznego pola widzenia.
pewniÄ…, Å»e b´dziemy widoczni na
drodze lub na ulicy.
Poprosiç uczniów, aby zanotowa-
li, jakie przedmioty sÄ… widoczne
w nocy (na ulicy, na drodze: sygnali- åwiczenie 4
zacja Ęwietlna, znaki drogowe, re-
SpoĘród wszystkich odg"osów ulicy
flektory samochodów, Ęwiat"a rowe-
wybraç z dzieçmi te, które majÄ… zwiÄ…-
rów; na ludziach: odblaskowe opa-
zek z ruchem drogowym. PodkreĘliç te,
ski na rami´, odblaskowe paski
które stanowią niebezpieczeł
stwo.
i breloczki na tornistrach).
OkreĘliç pojazdy, które nie powodujÄ…
ha"asu, a mimo to stanowią zagroŻenie
(np. rower, melex itp.).
KOMENTARZ DO çƒiczeÅ‚

znajdujÄ…cych si w zeszycie ucznia
åwiczenie 1
Cel: ocena rozmiarów samochodu w zaleŻ-
noĘci od odleg"oĘci, w jakiej si´ znajduje.
åwiczenie 3 Cel: obliczenie stosunku pr´dkoĘci
Trzy samochody są w tej samej odleg"oĘci od dziecka,
do oddalenia samochodu i czasu, jakim dys-
ale jemu b´dzie si´ zdawa"o, Å»e autobus jest bliÅ»ej.
ponujemy na przejĘcie przez ulic´. Dziecko
Bia"e linie s"uŻą za punkt odniesienia.
musi zrozumieç, Å»e od czasu, kiedy si´ roz-
glÄ…da do momentu, gdy wkracza na jezdni´,
åwiczenie 2
Cel: stwierdzenie, Å»e widocznoĘç w nocy
samochód zbliÅ»y" si´ z pewnÄ… pr´dkoĘciÄ…,
jest bardzo ograniczona i moÅ»e byç przyczynÄ… wypad-
co moÅ»e naraziç je na niebezpieczeÅ‚
stwo.
ków. NaleÅ»y podkreĘliç wag´ faktu, Å»e w nocy trzeba
Dziecko powinno odpowiedzieç na pytanie,
byç widocznym (nosiç jasne ubrania, opaski odbla-
dlaczego najpierw naleÅ»y spojrzeç w lewo.
skowe, tj. powodujące, Że Ęwiat"o odbijane jest do-
k"adnie w t´ stron´, z której pochodzi, reflektory itp.).
ZACHOWANIE, CIA¸O