Współpraca
międzynarodowa
Międzynarodowe regulacje prawne
w zakresie ochrony atmosfery
Konferencje ONZ dot. środowiska
I Konferencja "Środowisko człowieka", SZTOKHOLM,
5-14 czerwca 1972
Ł� II Konferencja ONZ "Środowisko i Rozwój"
(UNCED - United Nations Conference on Environment
and Development), RIO DE JANERIO, 3-14 czerwca
1992 r., 183 delegacje rządowe, 30 tys. delegatów
Ł� Konferencja ONZ "Światowy Szczyt
Zrównoważonego Rozwoju", JOHANNESBURG, 26
sierpnia - 4 września 2002 r., 100 delegacji rządowych,
60 tys. uczestników
Plany  III Konferencja "Szczyt Ziemi", czerwiec 2012
Ł�konferencje dotyczące zrównoważonego rozwoju
II Konferencja ONZ "Środowisko i Rozwój
RIO DE JANERIO, 3-14 czerwca 1992 r.
Celem Szczytu było uświadomienie światowym
decydentom, że ekonomiczny rozwój spowodował
ogromne zanieczyszczenie środowiska,
wyczerpanie naturalnych zasobów, a także pogłębił
różnice gospodarcze pomiędzy państwami i jeżeli
nie zostaną podjęte odpowiednie działania
doprowadzi to do całkowitej degradacji środowiska
naturalnego, a także do rozszerzania się stref
ubóstwa, głodu, chorób i analfabetyzmu.
II Konferencja ONZ "Środowisko i Rozwój
RIO DE JANERIO, 3-14 czerwca 1992 r.
Podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janerio liderzy państw
doszli do wspólnego wniosku, że konieczna jest
zmiana nastawienia do problemów środowiska i,
że przy podejmowaniu decyzji politycznych i
ekonomicznych należy brać te problemy pod
uwagę.
Zaczęto propagować tzw. zrównoważony rozwój, czyli
rozwój gospodarczy, który zapewni możliwość
zaspokojenia potrzeb nie tylko obecnego, ale także
przyszłych pokoleń.
II Konferencja ONZ "Środowisko i Rozwój
RIO DE JANERIO, 3-14 czerwca 1992 r.
I etap negocjacyjny (3-12 czerwca) 
sformułowanie Deklaracji z Rio oraz Agendy 21 
Globalnego programu działań u progu XXI w.
II etap "Szczytu Ziemi" (13-14 czerwca)  z
udziałem głów państw, szefów rządów i
przywódców delegacji  przyjęcie głównych
dokumentów i podpisanie dwu konwencji:
" klimatycznej
" o różnorodności biologicznej
II Konferencja ONZ "Środowisko i Rozwój"
Dokumenty przyjęte na Konferencji w Rio de Janerio:
�� Deklaracja z Rio  prezentująca 27 zasad
przyszłych praw i obowiązków, które mają
doprowadzić do nowego ładu na Ziemi;
�� Globalny program działań - Agenda 21;
�� Ramowa Konwencja w sprawie zmian klimatu;
�� Konwencja o różnorodności biologicznej;
�� Zasady w sprawie lasów.
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w
sprawie zmian klimatu
 Konwencja klimatyczna  przyjęta  Nowy Jork,
09.05.1992
przedstawiona do podpisu w czerwcu 1992 r. w Rio de
Janeiro.
 Konwencja klimatyczna
Cel Konwencji klimatycznej:
��zapobieganie dalszym zamianom klimatu
globalnego, z uwzględnieniem długoterminowego
jego ocieplania na skutek wzrostu stężenia gazów
cieplarnianych w atmosferze.
��doprowadzenie do ustabilizowania koncentracji
gazów cieplarnianych w atmosferze na takim
poziomie, który zapobiegałby niebezpiecznej
antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny.
Najważniejsze zobowiązanie nałożone na
sygnatariuszy  stabilizacja w 2000 r. emisji gazów
cieplarnianych (dwutlenku węgla, metanu i podtlenku
azotu) na poziomie emisji z 1990 r. (w Polsce z 1988 r.).
 Konwencja klimatyczna
Pozostałe zobowiązania:
��Opracowanie i wdrożenie krajowej strategii redukcji
emisji gazów cieplarnianych;
��Przedkładanie okresowych raportów rządowych o
aktualnym stanie wypełniania zobowiązań;
��Szerzenie świadomości społecznej o zagrożeniach
płynących z postępującego ocieplania się klimatu
globalnego;
��Prowadzenie badań i monitoringu w zakresie zmian
klimatu.
 Konwencja klimatyczna
W Polsce Konwencja weszła w życie 26.10.1994 r.
Z czasem ustanowiono odpowiednie protokoły
wprowadzające limity emisji gazów. Najważniejszym
jest protokół z Kioto z 1997 r.
Protokół dotyczący redukcji gazów cieplarnianych
��Na mocy postanowień protokołu kraje-
sygnatariusze, zobowiązały się do 2012 roku do
redukcji średnio o 5% własnych emisji dwutlenku
węgla, metanu, podtlenku azotu (N2O),
sześciofluorku siarki (SF6), fluorowęglowodorów
(HFC) i perfluorowęglowodorów (PFC).
��W przypadku niedoboru bądz
nadwyżki emisji tych
gazów sygnatariusze zobowiązali się do
zaangażowania się w  wymianę handlową ,
polegającą na odsprzedaży lub odkupieniu limitów
od innych krajów.
 Konwencja klimatyczna
Protokół dotyczący redukcji gazów cieplarnianych
Prognozy  jeżeli Protokół z Kioto zostanie w pełni
wprowadzony w życie  redukcja średniej temperatury
globalnej o 0,02-0,280C do 2050 roku.
Polska do 2012 roku ma obniżyć emisję gazów
cieplarnianych o 6% w porównaniu do 1988 roku.
W latach 1988-2003 w Polsce nastąpiło zmniejszenie
emisji gazów cieplarnianych, wyrażonej ekwiwalentem
dwutlenku węgla, o 32,3 %.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 1. Istoty ludzkie są w centrum
zainteresowania w procesie zrównoważonego
rozwoju. Mają prawo do życia w harmonii z przyrodą.
Zasada 2. Państwa w zgodzie z Kartą Narodów
Zjednoczonych i prawem międzynarodowym mają
suwerenne prawo do korzystania ze swoich zasobów
naturalnych stosownie do ich polityki dotyczącej
środowiska i rozwoju z zapewnieniem, że ich
działalność nie spowoduje zniszczeń środowiska w
innych państwach.
Zasada 3. Prawo do rozwoju musi być tak
realizowane aby sprawiedliwie połączyć rozwojowe i
środowiskowe potrzeby obecnych i przyszłych
generacji.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 4. Aby osiągnąć zrównoważony rozwój,
ochrona środowiska powinna stanowić
nieodłączną część procesu rozwoju
Zasada 5. Wszystkie państwa i wszyscy ludzie
powinni współpracować w zlikwidowaniu nędzy
(zmniejszyć różnice w poziomie życia) .
Zasada 6. Wyjątkowa sytuacja i potrzeby krajów
rozwijających się oraz tych najbardziej podatnych
na zagrożenia środowiska - uzasadnia otrzymanie
specjalnych przywilejów.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 7. Państwa powinny współpracować w
duchu ogólnoświatowego partnerstwa w celu
zachowania, ochrony i przywracania integralności
ekosystemu Ziemi. Ze względu na różny udział w
zniszczeniu naturalnego środowiska państwa
ponoszą wspólną ale zróżnicowaną
odpowiedzialność.
Zasada 8. Aby osiągnąć zrównoważony rozwój i
wyższą jakość życia dla wszystkich ludzi państwa
powinny zredukować lub wyeliminować
niezrównoważone systemy produkcji i konsumpcji
oraz promować odpowiednią politykę
demograficzną.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 9. Państwa powinny współpracować w celu
budowania zrównoważonego rozwoju poprzez
wymianę naukowej i technologicznej wiedzy,
poprzez transfer lepszych technologii.
Zasada 10. Zagadnienia środowiskowe powinny
być rozwiązywane z udziałem wszystkich
obywateli. Państwo powinno zapewnić szeroki
dostęp do informacji, zwiększyć świadomość
społeczeństwa, zapewnić dostęp do środków
prawnych i administracyjnych.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 11. Państwa powinny wprowadzić efektywne prawo
środowiskowe. Standardy środowiskowe, cele i priorytety
zarządzania powinny odzwierciedlać środowiskowe i
rozwojowe cele dla których są stosowane.
Zasada 12. Państwa powinny współpracować w celu
promowania wspierającego i otwartego międzynarodowego
systemu ekonomicznego co będzie prowadzić do wzrostu
gospodarczego i osiągnięcia zrównoważonego rozwoju we
wszystkich krajach a także do rozwiązania problemów
degradacji środowiska. Działania środowiskowe zajmujące
się transgranicznymi i globalnymi problemami środowiska
powinny opierać się na zasadzie międzynarodowego
konsensusu.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 13. Państwa powinny rozwijać narodowe prawo,
mając na uwadze odpowiedzialność i odszkodowania
dla ofiar zanieczyszczeń bądz
innego rodzaju zniszczeń
środowiska. Państwa powinny wypracować
międzynarodowe prawo uwzględniające
odpowiedzialność i odszkodowania za niekorzystne
efekty zniszczeń środowiska spowodowane
działalnością w obrębie ich systemu prawnego.
Zasada 14. Państwa powinny efektywnie współdziałać w
sprzeciwianiu się i zapobieganiu przemieszczaniu i
transferowi do innych państw działalności lub
substancji powodujących poważne zniszczenie
środowiska lub szkodliwych dla zdrowia ludzkiego.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 15. Wszystkie państwa powinny szeroko
zastosować zapobiegawcze podejście w celu ochrony
środowiska, mając na uwadze ich własne możliwości.
Tam gdzie występują zagrożenia poważnymi lub
nieodwracalnymi zmianami, brak całkowitej naukowej
pewności nie może być powodem opóz
niania
efektywnych działań, których realizacja prowadziłaby do
zapobiegania degradacji środowiska.
Zasada 16. Narodowe władze muszą dołożyć wszelkich
starań aby promować wewnątrzpaństwowe pokrycie
kosztów naprawy środowiska oraz użycie instrumentów
ekonomicznych biorąc pod uwagę, że zanieczyszczający
powinien ponosić wszystkie koszty zanieczyszczeń
mając na uwadze interes publiczny.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 17. Należy stosować ocenę oddziaływania
na środowisko, aby zapobiec ewentualnemu
negatywnemu wpływowi na środowisko.
Zasada 18. Państwa powinny natychmiast
powiadomić inne kraje o katastrofie lub innych
niebezpieczeństwach mogących zagrozić
środowisku w tych krajach. Międzynarodowa
wspólnota powinna udzielić pomocy państwu w
którym wystąpiło zdarzenie.
Zasada 19. Państwa powinny zapewnić
odpowiednio wczesną informację o wydarzeniach,
które u nich wystąpiły a mogą mieć transgraniczne
skutki dla środowiska w innych krajach.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 20. Kobiety odgrywają istotną rolę w
zarządzaniu środowiskiem i ich udział jest ważny dla
osiągnięcia zrównoważonego rozwoju.
Zasada 21. Twórczość, ideały i odwaga młodych
świata powinny zostać zmobilizowane co pomoże
osiągnąć zrównoważony rozwój i zapewnić lepszą
przyszłość dla wszystkich.
Zasada 22. Ludność tubylcza i jej wspólnoty, a także
inne wspólnoty lokalne odgrywają znaczącą rolę w
zarządzaniu środowiskiem ze względu na ich wiedzę i
tradycje. Państwa powinny rozpoznać i właściwie
podtrzymać ich tożsamość, kulturę i zainteresowania
oraz umożliwić im efektywny udział w osiągnięciu
zrównoważonego rozwoju.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 23. Chronione powinno być środowisko i
zasoby naturalne ludzi uciskanych, znajdujących
się pod jakąkolwiek dominacją lub okupacją.
Zasada 24. Działania wojenne są nieodłącznie
związane z niszczeniem zrównoważonego rozwoju.
W związku z tym państwa powinny respektować
międzynarodowe prawo, które zapewnia ochronę
środowiska w czasie zbrojnego konfliktu.
Zasada 25. Pokój, rozwój i ochrona środowiska są
współzależne i nierozdzielne.
Deklaracja z Rio
Zasady ogólnych praw i obowiązków
Zasada 26. Państwa powinny rozwiązać swoje
spory środowiskowe na drodze pokojowej i z
użyciem środków zgodnych z Kartą Narodów
Zjednoczonych.
Zasada 27. Państwa i ludzie powinni
współpracować w dobrej wierze, w duchu
partnerstwa wypełniając zasady zawarte w tej
Deklaracji.
Deklaracja z Rio
Deklaracja z Rio formuje 27 zasad przyszłych praw i
obowiązków, które mają doprowadzić do nowego
ładu na Ziemi.
Głównym celem nowego ładu jest osiągnięcie
zrównoważonego rozwoju i lepszej jakości życia
(zasada nr 8).
Podstawowa zasada (nr 1) głosi, że istoty ludzkie mają
prawo do zdrowego i twórczego życia w harmonii z
przyrodą. Ziemię mamy traktować jako istotę
zapewniająca nam dom dla naszego bytowania.
Deklaracja z Rio
Aby osiągnąć wymienione cele, trzeba ustanowić nowe i
sprawiedliwe światowe partnerstwo poprzez
stworzenie nowych form współpracy między
państwami, podstawowymi grupami społecznymi i
narodami.
Na plan pierwszy wysuwają się dwa zagadnienia:
�� Zdrowie człowieka  dotychczasowe działania w
niedostateczny sposób zapewniały ochronę
zdrowia.
�� Ekosystem ziemi  cywilizacja ludzka zaczęła
coraz bardziej naruszać funkcjonowanie
ekosystemu Ziemi.
Deklaracja z Rio
Deklaracja wprowadza pojęcie zrównoważonego
rozwoju, określanego jako stabilny lub trwały
(sustainable development).
Zrównoważony rozwój za swój główny cel ma jakość
życia.
Dotyczy to zarówno wymiaru psychicznego jak i
materialnego. Jakość życia staje się głównym
naszym celem.
Deklaracja z Rio
Do osiągnięcia lepszej jakości życia konieczne jest:
v� ustanowienie prawa środowiskowego  punktem
wyjścia mają być cele środowiskowe jako
decydujące o zdrowiu człowieka. Prawo
środowiskowe ma doprowadzić do powstania
państwowych norm środowiskowych;
v� Utworzenie wspierającego i otwartego międzynaro-
dowego systemu ekonomicznego  ukierunkowa-
nego na kryteria zrównoważonego rozwoju;
Deklaracja z Rio
Do osiągnięcia lepszej jakości życia konieczne jest:
v� Promowanie odpowiedzialnej polityki demograficznej
 obecny gwałtowny wzrost demograficzny nie jest
zrównoważony rozwojem psychicznym i materialnym
ludzkości. Narasta konflikt liczby ludzi ze
środowiskiem przyrodniczym planety;
v� Eliminowanie działań wojennych  jako czynnika
niszczącego założenia zrównoważonego rozwoju i
degradującego środowisko przyrodnicze.
v� Wykorzenienie nędzy  likwidacja nędzy jest
konieczna, aby zapewnić zrównoważony rozwój;
nędza jest czynnikiem sprzyjającym dalszemu
degradowaniu środowiska (np. w Afryce środkowej).
Globalny program działań  Agenda 21
Agenda 21 została przyjęta na Szczycie Ziemi w Rio
de Janeiro w 1992 roku. Jej sygnatariuszami są 172
kraje ONZ, w tym Polska.
Jest wszechstronnym planem działania dla
Narodów Zjednoczonych, rządów i grup społecznych
w każdym obszarze, w którym człowiek ma wpływ na
środowisko.
Ludzkość doszła do przełomowego momentu w
historii.
Kontynuacja dotychczasowej polityki  pogłębienie
przepaści gospodarczej w społeczeństwach i między
państwami, rozszerzanie się sfer ubóstwa, głodu,
chorób i analfabetyzmu. Postępująca degradacja
środowiska naturalnego, od którego zależy życie na
Ziemi.
Globalny program działań  Agenda 21
ż� Zmiana kursu postępowania
 poprawa poziomu życia potrzebujących,
 lepsze zarządzanie i ochrona ekosystemów
 tym samym budowa przyszłość dla siebie.
ż� Agenda 21 stwierdza, że żaden naród nie jest w
stanie osiągnąć tego na własną rękę. Konieczne jest
globalne porozumienie dla zrównoważonego
rozwoju.
Globalny program działań  Agenda 21
Agenda 21 domaga się nowych sposobów
inwestowania w przyszłość, aby w XXI wieku
osiągnąć globalny zrównoważony rozwój.
Ambicją Agendy 21 jest bezpieczny i sprawiedliwy
świat, w którym każda żywa istota będzie w stanie
zachować swa godność.
Agenda 21 stanowi zbiór zaleceń i wytycznych
działań, które powinny być podejmowane na
przełomie XX i XXI wieku w celu zapewnienia
trwałego i zrównoważonego rozwoju.
Zakres jej zaleceń waha się od nowych metod
nauczania po nowe metody wykorzystania surowców
i uczestniczenia w tworzeniu zrównoważonej
gospodarki.
Globalny program działań  Agenda 21
Część I. Wymiar społeczny i ekonomiczny
��Międzynarodowa współpraca mająca na celu
przyspieszenie zrównoważonego rozwoju i
odpowiedniej polityki wewnętrznej w krajach
rozwijających się
��Walka z nędzą
��Zmiana modelu konsumpcji
��Dynamika demograficzna i proces zrównoważonego
rozwoju
��Ochrona i wspomaganie zdrowia ludzi
��Propagowanie trwałego rozwoju osiedli ludzkich
��Integracja zagadnień środowiska i rozwoju w
procesie podejmowania decyzji
Globalny program działań  Agenda 21
Część II. Ochrona i zarządzanie zasobami rozwoju
Ochrona atmosfery
Zintegrowane podejście do planowania i zarządzania
zasobami gruntów
Walka z niszczeniem lasów
Walka z pustynnieniem i suszą
Zrównoważony rozwój obszarów górskich
Propagowanie zrównoważonego rolnictwa i rozwoju
wsi
Ochrona różnorodności biologicznej
Bezpieczny dla środowiska system zarządzania
badaniami naukowymi w zakresie biotechnologii
Ochrona oceanów, wszystkich rodzajów mórz oraz
terenów przybrzeżnych. Ochrona, racjonalne
wykorzystanie i rozwój ich żywych zasobów
Globalny program działań  Agenda 21
Część II. Ochrona i zarządzanie zasobami rozwoju
Ochrona zasobów słodkowodnych. Ochrona,
racjonalne wykorzystanie i rozwój ich żywych
zasobów
Nieszkodliwe dla środowiska zarządzanie
toksycznymi substancjami chemicznymi (zwalczanie
nielegalnego międzynarodowego obrotu)
Nieszkodliwe dla środowiska zarządzanie odpadami
niebezpiecznymi (zwalczanie nielegalnego
międzynarodowego obrotu)
Nieszkodliwe dla środowiska zarządzanie odpadami
stałymi, ściekami i ich pochodnymi
Nieszkodliwe i bezpieczne dla środowiska
zarządzanie odpadami radioaktywnymi
Globalny program działań  Agenda 21
Część III. Umacnianie roli różnych grup społecznych
Udział kobiet w trwałym i zrównoważonym rozwoju
Dzieci i młodzież w zrównoważonym rozwoju
Uznanie i umacnianie roli społeczności lokalnych i
ich wspólnot
Umacnianie roli pozarządowych organizacji
Inicjatywy władz lokalnych we wspieraniu realizacji
postanowień Agendy 21
Umacnianie roli robotników i ich związków
zawodowych
Umacnianie roli biznesu i przemysłu
Wspólnota naukowa i naukowo-techniczna
Umacnianie roli rolników
Globalny program działań  Agenda 21
Część IV. Środki realizacji
Środki i mechanizmy finansowe
Transfer technologii nieszkodliwej dla środowiska.
Współpraca i tworzenie możliwości realizacyjnych
Nauka dla zrównoważonego rozwoju
Edukacja, szkolenie i świadomość społeczna
Mechanizmy krajowe i współpraca międzynarodowa
w procesie tworzenia możliwości realizacyjnych
Międzynarodowe ustalenia instytucjonalne
Międzynarodowe mechanizmy i instrumenty prawne
Informacja w procesie podejmowania decyzji
Konferencje ONZ dotyczące zrównoważonego
rozwoju
Ł� II Konferencja ONZ "Środowisko i Rozwój" (UNCED -
United Nations Conference on Environment and
Development), RIO DE JANERIO, 3-14 czerwca 1992 r.,
183 delegacje rządowe, 30 tys. delegatów
Ł�Konferencja ONZ
"Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju",
JOHANNESBURG, 26 sierpnia-4 września 2002 r., 100
delegacji rządowych, 60 tys. uczestników
Konferencja ONZ
"Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju",
Johannesburg, 26.08-4.09.2002 r.
��Celem konferencji było skupienie się na decyzjach i
umowach dotyczących realizacji zadań wytyczonych
podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro (po 10
latach). Uczestnicy zastanawiali się jak walczyć z
ubóstwem, nie niszcząc jednocześnie zasobów
naturalnych Ziemi.
Konferencja ONZ
"Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju",
Johannesburg, 26.08-4.09.2002 r.
Dyskusja dotyczyła pięciu głównych tematów:
q�czystej wody
q�nieszkodliwej dla środowiska energii
q�opieki zdrowotnej
q�zrównoważonego rolnictwa
q�zachowania bioróżnorodności Ziemi.
Konferencja ONZ
"Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju",
Johannesburg, 26.08-4.09.2002 r.
Ustalenia:
Sfera socjalno-społeczna
v� Do 2015 roku  zredukowanie o 50% liczby osób
żyjących poniżej granicy ubóstwa.
v� Do 2015 roku  zmniejszenie o połowę liczby osób
bez dostępu do wody pitnej i urządzeń sanitarnych.
Konferencja ONZ
"Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju",
Johannesburg, 26.08-4.09.2002 r.
Ustalenia:
Sfera zasobów naturalnych i ochrony różnorodności
biologicznej
o Do 2010 roku należy doprowadzić do znacznego
osłabienia tempa wymierania rzadkich odmian fauny
i flory.
o Do 2015 roku mają zostać odnowione w morzach i
oceanach zasoby ryb, obecnie znacznie
przetrzebione na skutek nadmiernych połowów.
o Do 2020 roku deklaruje się zaprzestanie wytwarzania
i stosowania środków chemicznych w sposób
szkodliwy dla ludzi i środowiska
Konferencja ONZ
"Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju",
Johannesburg, 26.08-4.09.2002 r.
Ustalenia:
Sfera ochrony zdrowia
ż� Do 2015 roku zmniejszony ma zostać o 2/3 wskaz
nik
śmiertelności wśród niemowląt i dzieci oraz o 3/4
wskaz
nik śmiertelności matek przy porodzie.