Teoretyczne podstawy kształcenia
6.10
1. podstawowe pojęcia dydaktyki
Dydaktyka
Nauczanie uczenie kształcenie
Nauczanie- jest to planowana i systematyczna działalność nauczyciela zmierzająca do
wywołania u ucznia pożądanych i względnie trwałych zmian, których efektem ma być
opanowanie przez uczniów wiadomości, umiejętności nawyków zalecanych przez program
Uczenie się  jest to proces w wyniku którego powstają u objętych nim osób nowe formy
zachowania albo zmieniają się formy nabytej wcześniej
(w stopniu wyższym) proces zamierzonego nabywania określonych wiadomości,
umiejętności i nawyków dokonujących się w toku bezpośredniego lub pośredniego
poznawania rzeczywistości
Uczenie- to stworzenie komuś okazji do nauczenia się czegoś z której ten ktoś może ale nie
musi skorzystać
Kształcenie- ogół świadomych, planowych i systematycznych oddziaływań dydaktyczno -
wychowawczych na uczniu mających na celu zapewnienie im wykształcenia ogólnego lub/i
zawodowego oraz rozwoju posiadanych uzdolnień i zainteresowań, szczególnie
intelektualnych
Samokształcenie- proces uczenia się, świadomie podejmowany przez jednostkę w celu
wzbogacenia posiadanej przez nią wiedze i umiejętności ogólnych i zawodowych
Wychowanie- jest to ogól czynności związanych z oddziaływaniem środowiska
przyrodniczego i społecznego na człowieka, kształtujących jego osobowość pod względem;
intelektualnym, społeczno-moralnym, fizycznym.
13.10
Progres  przesunięcie do przodu
Emancypacja- wyzwolenie
Adaptacja- przystosowanie się
Szkoła szkoła
Tradycyjna progresywistyczna
Komeński dewey
Herbert
1
1. J.A Komeński (1592-1670)
Złota reguła  poznawanie za pomocą wszystkich zmysłów( udostępnianie wszystkiego co
możliwe zmysłom)
-czeski pedagog
-  dydaktyka  jedyna nauka pedagogiczna, obejmująca problemy nauczania i wychowania
- szkoła dla wszystkich ( domagał się wykształcenia ogólnego dla wszystkich)
- system klasowo-lekcyjny
-cztery sześcioletnie szczeble nauczania:
*szkoła macierzyńska(do lat 6)
* szkoła języka ojczystego (6-12lat)
* szkoła języka łacińskiego (12-18)
* akademia (do 24 lat)
- dla wszystkich tych szczebli opracowano nowy program kształcenia
- 2 ostatnie szczeble dostępne tylko dla uzdolnionych dzieci
- zakładał że człowiek zmienia się nie tylko pod wpływem religii ale również poprzez
kształcenie
- trzy podstawowe zdolności ludzkie:
*umysł  zwierciadło rzeczy- myślenie
*ręka- naśladowanie  praca swoiste odbicie boga w człowieku
* język- tłumaczenie- mowa
System klasowo lekcyjny (twórcy Jan Sturm, J.A Komeński (XV/XVI w)
Cechy:
�� Przejrzysta struktura
�� A
atwy w zarzadzaniu
�� Dzielenie uczniów na klasy wg kryterium wieku życia
�� Osiąganie celów nauczania w ramach odgórnie ustalonego tzw. rocznego planu
nauczania
�� Uznanie lekcji za podstawowa jednostkę organizacyjna
�� Kierownicza rola nauczania
�� Uczeń musi dostosować się do programu a nie odwrotnie
�� Nauczanie frontalne oparte na przekazie i kontroli
Element szkoły tradycyjnej, autorytarnej opartej na pozytywistycznej koncepcji wiedzy i
behawiorystycznej koncepcji nauczania
Grzechy systemu:
�� Abstrakcyjna jednorodność treści
�� Brak indywidualizacji
�� Wychowanie represyjne powierzchniowe
�� Werbalizm w nauczaniu
�� Preferowanie metod służących przekazywaniu uczniom wiedzy gotowej do
zapamiętania
�� Ujmowanie rozwoju myślenia jako incydentu w procesie przekazywania wiadomości
�� Niedostateczne respektowanie potrzeb i zainteresowań poznawczych
�� Treści i proces kształcenia izolowane od rzeczywistych potrzeb społecznych
2
2. J.F. Herbert (1776  1841)
- niemiecki filozof, pedagog i psycholog
- monarchia
- system pedagogiczny, oparty na etyce i psychologii
- główne cele wychowania i kształcenia :
*kierowanie dziećmi,
*karanie,
*nauczenie wychowujące
* groz
ba
* twarde wychowanie
- szkoła tradycyjna
- system służył kręgom społecznym (szlachta i bogatym), gwarantowało zachowanie i
utrwalenie przywilej
-przesunięcie progresywne  zmiana myślenia o edukacji między szkoła Herberta a Dewey
- zależność młodego pokolenia od starszych
- apercepcja  przyswajanie nowych wyobrażeń, polega na włączaniu ich do już posiadanych
mas, kojarzeniu z nimi i włączaniu w system
- teoria stopni formalnych ( 4 stopnie formalne):
* jasność  powolne podążanie naprzód rozkładani przedmiotu na najdrobniejsze
części, zatrzymywanie się przy każdej z nich an tak długo aby uczeń mógł zrozumieć
każdy szczegół,
*kojarzenie- wiązanie materiału nowego z przyswojonym dawniej, powtarzanie
*system- uwydatnianie głównej myśli, porządkowanie przyswojonych wiadomości,
* metoda- zastosowanie w wykonywaniu zadań i prac,
Nie mogą się one wzajemnie wykluczać, a jednocześnie, że muszą występować po sobie, to
jest w podanym porządku, w każdym przedmiocie nauczania szkolnego.
- główne miejsce w systemie nauczania  pamięciowe przyswajanie przez uczniów gotowych
treści
- zmodyfikowana teoria stopni formalnych:
* przygotowanie
*przedstawienie nowego materiału
*kojarzenie
* porządkowanie materiału pojęciowego
*zastosowanie
- szkoła tradycyjna
3
3. J. Dewey (1859 -1952)
- wybitny amerykański filozof i pedagog
- szkoła przystosowana do życia społecznego
- poglądy pedagogiczne- praktyka szkolna
- szkoła  laboratorium  model szkoły odpowiadający dynamicznie rozwijającemu się
społeczeństwu
- siedmioletni eksperyment  wykazał że istnieje możliwość powiązania szkoły z życiem
środowiska
- wzór dla szkoły eksperymentalnej  dom wiejski  nadawał dziecku wiele sytuacji do
nabywania wiedzy w praktyce
- edukacja praktyczna / uczenie w działaniu
- skrytykował pogląd Herberta  że myślenie jest incydentem w procesie zdobywania
wiadomości , podczas gdy właśnie zdobywanie wiadomości jest incydentem w procesie
myślenia.
- dziecko poznaje nowe sprawy nie dla wiedzy lecz dla działania
- połączył poznanie z działaniem
-proces wzorowany na eksperymencie miał prowadzić do odkrycia przez dzieci nowych
prawd poprzez pięć kolejnych stopni:
*odczucie trudności
*wykrycie jej i określenie
*nasuwanie się możliwego rozwiązania
*wyprowadzenie przez rozumowanie wniosków z przypuszczalnego rozwiązania
*dalsze obserwacje i eksperymenty prowadzące do przejęcia lub odrzucenia
przypuszczenia czyli do wniosku zawierającego przeświadczenie pozytywne lub negatywne
-pragmatyzm- robimy to co jest użyteczne, potrzebne
- instrumentalizm  środek ( narzędzie) do wykonania czegoś
Koncepcja J. Dewey a
�� Aktywność własna
�� Autentyczna wraca
�� Wszechstronny twórczy wysiłek ucznia
�� Samorzutna aktywność badawcza, samodzielność poczynania ucznia organizowana
przez nauczyciela
�� Programy  wiedza niepełna: maja charakter ogólny, ramowy
�� Uczenie poprzez kooperatywne rozwiazywanie problemów
�� Program interdyscyplinarny: opierający się o doświadczenia i zainteresowania
uczniów
�� Model nauczania poprzez działanie, akcent na metodę, akt myślenia
�� Model oceniania: formatywne, informacja zwrotna
�� Model wychowania: podmiotowe traktowanie uczniów
�� Model motywowania: wspieranie motywacji wewnętrznej WIEM CZEGO SI
UCZE,
WIEM PO CO, DLACZEGO
4
Kryteria porównania System tradycyjny System progresywistyczny
Układ treści Podział treści nauczania na Podział treści na
przedmioty interdyscyplinarne bloki
Droga konstruowania Przekaz wiedzy przez Samodzielne zdobywanie
wiedzy nauczyciela wiedzy, nauczyciel inicjator,
obserwator
Postawa wobec uczenia Uczeń pasywny Uczeń aktywny
Dobór treści Uczniowie nie decydują o Uczniowie maja wpływ na
doborze dobór treści
Model uczenia Dominacja uczenia Dominuje uczenie się oparte
pamięciowego/ na rozwiazywaniu
przyswajanie wiedzy problemów
motywy Zewnętrzne (stopnie) Wewnętrzne
(zainteresowanie)
�� Szkoły eksperymenatalne : Deweya, Kilpatrika, Winnetki, Washburnea, Parkhurst
-plan winetkowski
-daltoński
-jenajski
3 PLANY DALTOC
SKIE  PRÓBY UELASTYCZNIENIA SYSTEMU KLASOWO 
LEKCYJNEGO
Kategorie winnetkowski daltoński Jenajski
porównania
Autor C. Washburne H. Parkhurst P. Petersen
Miejsce powstania Winnetka (dzielnica Dalton  USA, Jena ;
Chicago) wprowadzony w rozpowszechniony
latach 1912-1920 w Niemczech
Charakterystyka Wyróżnia się Całoroczny plan Szkoła ma charakter
przedmioty nauczania wspólnoty życia i
obowiązkowe, podzielony jest na pracy wzorowanej
realizowane w miesięczne zadania. na rodzinie. Nie ma
ramach zajęć Uczniowie mają podziału na klasy i
przedpołudniowych, całkowitą swobodę przedmioty
których każdy uczen w wyborze zajęc i nauczania. Uniowie
musi się nauczyć w czasu, muszą jedynie tworzą dwie
dowolnym czasie wypełnić  kontrakt . wspólnoty
poprzez pracę Do dyspozycji obejmujące po trzy
jednostkową i pozostawia im się roczniki. Corocznie
grupową oraz grupe pracownie najstarszy rocznik
przedmiotów przedmiotowe i grupy pierwszej
realizowanych konsultacje wchodzi do grupy
popołudniu w przebywających w wyższej. Do
ramach nich nauczycieli. wspólnot należą też
zainteresowań Nauczyciel prowadzi nauczyciele i rodzice.
zajęcia raz w Nauczanie opiera się
tygodniu z cała klasą na opracowywaniu
i sprawdza kolejnych tematów.
5
wykonywanie
indywidualnych
zadań.
HERBART DEWEY
Treści podzielone na DOBÓR TREŚCI Programy mają charakter
przedmioty, przerost ogólny, ramowy, potrzeby
treści, erudycyjne ucznia
programy, apelują do
pamięci
Przekaz wiedzy gotowej, MODEL NAUCZANIA Poprzez działanie, akcent
często fragmentarycznej, na metodę, akt myślenia,
ustrukturyzowana nauczanie problemowe,
przez współpracę
Zewnętrzne - stopnie MOTYWY Wewnętrzne 
zainteresowanie i
ciekawość
Pawłow PRZEDSTAWICIELE Jerome Seymur Bruner
Według wzorów i PRZEDMIOT Aktywność własna,
schematów ; instrukcje UCZENIA SI
uczymy się strategii
postępowania poznawczych
Publiczne  obiektywne y
RÓDA
O WIEDZY Konflikt
ustalenia poznawczy(różnica
pomiędzy tym co chcemy,
a czego nie umiemy)
Przekazywanie pojęć i ISTOTA NAUCZANIA Organizacja warunków
instrukcji uczenia się
Ścisłe relacje, dokładność ZAKA
ADANY ZWI
ZEK Nauczanie jako inspiracja
NAUCZANIE-UCZENIE  niepewne związki, brak
SI

odpowiedniości
Ustalanie zasad i ROLA NAUCZYCIELA Organizator, negocjator,
procedur, EKSPERT- rola towarzysz, partner
kierownicza
Słuchacz  bierny odbiorca ROLA UCZNIA Twórczy wysiłek ucznia,
kreator
Zapamiętywanie CEL KSZTAA
CENIA Zróżnicowane procesy 
schematów, by osiągnąć wynik jest wtórny
ujednolicony wynik
Nie ma miejsca na wiedzę FUNKCJA WIEDZY Rola błędu jest kluczowa i
OSOBISTEJ UCZNIA
osobistą, nie można diagnostyczna
I JEGO BA

DU
popełniać błędów
Pilny, sterowany  DOBRA AKTYWNOŚĆ Samodzielność
UCZNIA
zewnętrznie przez koncepcyjna,
nauczyciela odpowiedzialność
poznawcza
Ścisłe, dokładne PLANOWANIE Uczenie się na własnych
NAUCZANIA
błędach, przybliżone,
ramowe
Diagnoza deficytu KONTROLA WYNIKÓW Diagnoza postępu
Przyswajanie pojęć ISTOTA UCZENIA SI
Negocjowanie i
6
konstruowanie
rzeczywistości i
nadawanie znaczeń
TYPOLOGIE SZKÓA
WSPÓA
CZESNYCH :
Kategorie tradycyjny terapeutyczny refleksyjny Emancypacyjny
analizy
Podstawy Idealizm, progresywizm progresywizm Neopragmatyzm
filozoficzne realizm
Ideologia Transmisja romantyczność emancypacja Emancypacja
edukacji kultury
Ideologia konserwatyzm neoliberalizm Neoliberalizm i Teologia
polityczna neokonserwatyzm wyzwolenia, ruch
feministyczny
Koncepcja Statyczna: Dynamiczna : Dynamiczna ; Dynamiczna:
rzeczywistości modernizujące rzeczywistość podlega gwałtownie
się podlega nieustannej gwałtownym zmieniająca się
społeczeństwo zmianie zmianom rzeczywistość
opiera się na umożliwia
niezmiennych aktywnym
wartościach i jednostkom
zasadach włącznie się w
proces
transformacji
Rola szkoły w Szkoły są Szkoła wspomaga Szkoła wspomaga Dzięki edukacji
społeczeństwie głównymi edukację rodzinną całościowy rozwój można zmienić
instytucjami jednostki, a dzięki społeczeństwo(
edukacyjnymi uczeniu we szkoła
współpracy zaangażowuje się
przygotowuje ją w zmianę
do życia w społeczną)
demokracji
Cele edukacji Ukształtowanie Samoaktualizacja i Wspomaganie Nabywanie
człowieka wspomaganie całościowego kompetencji
racjonalnego i demokracji uczenia się ; interpretacyjno 
wydobycie rozwój krytycznych
prawd kompetencji umożliwia
uniwersalnych komunikacyjno - opieranie się
przez staranne interpretacyjnych uwiedzeniom
kształcenie kultury globalnej,
intelektu czynieniem świata
bardziej
Urabianie sprawiedliwym
charakteru
ważnym
narzędziem
rozwijania
moralności i
duchowości
7
Status szkoły  świątynia Miejsce Miejsce Lokalny punkt
wiedzy i wspomagania nabywania oporu
wartości rozwoju/ kompetencji
uniwersalnych samoaktualizowania komunikacyjno -
twórczych
Istota uczenia Przyswajanie, Stawanie się sobą, Uzyskiwanie Społeczne
się
modelowanie trening współpracy osobistego konstruowanie
zachowań z innymi rozumienia znaczeń
Program Centralnie W pełni Program typu Program typu
nauczania
określony, indywidualizowany,  integracja   integracja 
jednakowy. dostosowany do bloki, ściezki, wzbogacony o
Program typu potrzeb tematy wiodące  treści społeczne,
 kolekcja W edukacyjnych czynnikiem polityczne,
centrum uwagi każdego dziecka, integrującym jest lingwistyczne,
znajdują się program typu język traktowany sztukę, etykę,
treści  integracja jako medium wykraczający w
przedmiotowe Treści pełnią komunikacji i realizacji poza
z takich drugoplanową rolę instrument mury szkolne
dziedzin jak :  największą wagę myślenia Akcent nie na
język, przywiązuje się do Znaczny margines treści o ile na
literatura, procesu uczenia się swobody wyboru metodę pracy,
historia, treści i metod jaz
ń, samowiedzę,
matematyka, pracy  wolnośc samościwadomość
przedmioty w ramach
przyrodnicze
Nauczanie Przekaz i Tworzenie Złożoność roli  Energetyzowanie,
pobudzanie sił atmosfery diagnoza angażowanie na
umysłowych szczególnie poziomu rozwoju, rzecz lokalnych
uczniów sprzyjającej organizacja projektów
Metody rozwojowi ucznia, sytuacji
podające  konstrowanym zadaniowych,
wykład, zmianom w jego stymulujących
pogadanka, zachowaniu, refleksyjne
prezentacja osobowości korzystanie z
Kierowanie języka jako
dyskusją narzędzia ucznia
się,
monitorowanie
postępów,
rozmawianie o
rezultatach z
uczniami i ich
rodzicami
Status Urzędnik Niezależny Niezależny  agent zmiany
nauczyciela państwowy profesjonalista profesjonalista
8
Typ Mistrz, terapeuta Refleksyjny Radykalny
nauczyciela technolog praktyk, pedagog
improwizator
Styl Kierowniczy Terapeutyczny negocjacyjny wyzwalający
pedagogiczny
TYPOLOGIE SZKOA
Y WSPÓA
CZESNEJ NA SKRÓTY
1)model terapeutyczny; nauczanie oparte o pracę grupową nauczyciel pomaga organizować
uczniom proces uczenia się uczeń traktowany jako indywidualność nauczyciel musi
rozpoznać mocne i słabe strony ucznia szkoły mają służyć pełnemu rozwojowi jednostki
2)model refleksyjny uczenie się oparte na aktywności uczniów język traktowany jako
medium porozumiewania się duża waga do rozwoju poznawczego wspieranego czynnikami
społecznymi
3)model emancypacyjny Program typu  integracja wzbogacony o treści społeczne,
polityczne, lingwistyczne, sztukę, estetykę, wykraczający w realizacji poza mury szkolne.
Akcent nie tyle na treści czy metodę pracy, ile na jaz
ń, samowiedzę, samoświadomość
4)Model tradycyjny; Przekaz i pobudzanie sił umysłowych uczniów
Metody podające (wykład, pogadanka, prezentacja, objaśnienia) Kierowanie dyskusją.
SZKOA
A TRADYCYJNA  charakteryzuje się autokratycznymi stosunkami między
nauczycielem a uczniami. :
�� Dominacja nauczycieli
�� Surowa dyscyplina panująca na lekcji
�� Sterowanie aktywnością uczniów
�� Wiedza naukowa, którą przyswajają uczniowie, traktowana jako pewna
�� Nauczyciel dba o szkolny a póz
niej akademicki rozwój ucznia
�� Motywacja uczniów - rywalizacja
PORÓWNANIE SYSTEMÓW (Herbat  Dewey)
dydaktyka Herbartowska (Herbart  filozof, Koncepcje szkoły Deweya:
pedagog, psycholog niemiecki) - uczenie poprzez działanie
- behawiorystyczna teoria rozwoju - rozwijanie myślenia
- założenia etyki  cel wychowania - myślenie problemowe
- psychologia  metoda jako droga dochodzenia do - uczenie przez współpracę
celu -ważna jest metoda
- kształcenia moralnych, silny charakterów
Nauczyciel - Autorytaryzm - tutor
- Nauczyciel w centrum  kierownik - mediator
- Inicjator wszelkich form aktywności w klasie - organizator środowiska
- Nauczyciel jest realizatorem programu uczenia
narzuconego z góry
Uczeń - ćwiczy przez powtarzanie - uczeń aktywny
- jest pasywny - samodzielny w myśleniu i
- przekaz wiedzy gotowej działaniu
- modelowanie zachowań ucznia
- nauczanie to pamięciowe przyswajanie wiedzy z
podręcznika
9
- brak powiązania nauczania z doświadczeniem
ucznia
- nauczanie frontalne
- nauczanie powierzchowne, werbalne
- myślenie za nauczycielem
Model  ocena produktów, rezultatów kształcenia - formatywne
oceniania
- ocenianie procesu uczenia,
- informacja zwrotna
Model - dyscyplina - podmiotowe wychowanie
wychowania: -rygoryzm wychowawczy ucznia
- kara, nagroda - wspieranie motywacji
- wychowanie represyjne wewnętrznej
- dziecko wie czego się uczy,
po co się uczy, zna swoje
mocne i słabe strony
Program - treści zorganizowane w przedmioty - Nauka całościowa  brak
nauczania:
- przerost treści  encyklopedyzm podziału na przedmioty
wiedza usystematyzowana i ustrukturyzowana - Program interdyscyplinarny 
doświadczenia i
zainteresowania ucznia
10) Modele nauczania
Behawioryzm Konstruktywizm
*bezpośrednie *uczenie się we współpracy
*nauczanie pojęć *dyskusja
*podające *nauczanie problemowe
MODEL NAUCZANIA PODAJ
CE
Syntaksa
1.przedstawienie celów i wywołanie nastawienia
2.przedstawienie czynnika organizującego materiał
3.przedstawienie materiału nauczania
4.wzbogacnie i intensyfikacja procesu myślenia
Teoria w tle- behawioryzm
Typowe metody podające:wykład informacyjny, pogadanka, prelekcja, anegdota, odczyt,
Twórcy- Bruner, David Ausubel
Cel-przekazywanie wiedzy w postaci gotowych faktów i zasad
MODEL NAUCZAnia -PROBLEMOWE
wymaga przedstawienia uczniom sytuacji problemowej i podjęcia przez nich samodzielnych badań
prowadzących do samodzielnych rozwiązań.
Cele:*wyrobienie w uczniach umiejętności badawczych i rozwiązaywania roblemów
*dac ucziom okazję do odgrywania ról ludzi dorosłych
*umożliwiene uczniom uzyskania wiary we własne siły
*możliwości i zdolności umysłowe.
SYNTAKSA;
10
*nakierowanie ucznia na problem
*przygotowanie uczniów do nauki
*samodzielne i grupowe badania
*wytwarzanie i przetwarzanie produktów i eksponatów
*analiza i ocena procesu rozwiązywania problemu
TWÓRCA;Dewey
MODEL NAUCZANIA- DYSKUSJA ! Teroia w tle ; konstruktywizm
W dyskusji od ucznia wymaga się aktywnej postawy. Uczniowie chętnie uczestniczą w
dyskusji,poniewaz mogą wyrażać własne zdanie na dany temat, a nie tylko wyouczone
odpowiedzi.uczeń może także konsultować się z nauczycieem czy jego kierunek myślena jest
właściwy,czy dobrze rozumie treści.
SYNTAKSA ;
*podanie celów i wywołanie nastawienia
*ukierunkowanie dyskusji
*prowadzenie dyskusji
*zakończenie dyskusji
*omówienie dyskusji.
MODEL NAUCZANIA BEZPOŚREDNIE
SYNTAKSA ;
Podanie celów i wywołanie nastawienia,
Pokaz wiedzy lub umiejętności,
Ćwiczenie pod kierunkiem,
Sprawdzenie opanowania umiejętności i wiadomości; sprzężenie zwrotne,
Rozbudowane ćwiczenia; transfer.
zaprojektowany z myślą o uczeniu się wiedzy proceduralnej koniecznej do opanowania prostych i
złożonych umiejętności oraz o uczeniu się silnie ustruktyryzowanej wiedzy deklaratywnej, której
nauczać można  krok po kroku .
MODEL NAUCZANIE POJ
Ć
cele: zdolność ucznia do przyswajania pojęć, włączanie nowych pojęć do znanych wcześniej struktur
poznawczych, rozwijanie logicznego myslenia, włączanie pewnych pojęć do danej klasy
przedstawiciele: J.Piaget, J.Bruner, D. Ausubel
Syntaksa :
1. przedstawienie celów i wywołanie nastawienia
2. wprowadzenie przykładów i nieprzykładów
3. sprawdzenie przyswojenia
4. analiza myślenia i scalanie efektów uczenia się
MODEL UCZENIE SI
WE WSPÓA
PRACY:
praca w małych grupach, wzajemna akceptacja członków grupy, podnoszenia poczucia własnej
wartości, korzystny wpływ na opanowanie materiału nauczania, uczniowie są aktywni i podejmują
odpowiedzialność za naukę
Syntaksa :
1)podanie celów i wywołanie nastawienia
2)podanie wiadomości
3)zorganizowanie zespołów
4)praca w zespołach wspomagana w miarę potrzeb przez n-la
5)sprawdzanie rezultatów
6)skwitowanie osiągnięć
Dewey i Thelen
11
12