Kształcenie  to zarówno proces nauczania jak i uczenia się, czyli całość poczynaj umożliwiających
jednostce uzyskanie wiedzy o przyrodzie, kulturze, społeczeństwie a także osiągnięcie wszechstronnego
rozwoju osobowości, rozwijanie umiejętności, zainteresowań, ogólnej sprawności umysłowej i fizycznej.
Kształcenie może odbywać się w instytucjach i przybierać formę samokształcenia. Wynikiem
samokształcenia jest wykształcenie.
Nauczanie  oznacza działalność nauczyciela, o charakterze planowej, celowej pracy, ukierunkowanej na
wyposażenie uczniów w wiadomości, umiejętności i nawyki oraz rozwijanie ich zdolności. Nauczanie
związane jest z uczeniem się, obydwa pojęcia tworzą pojęcie kształcenia. Nauczanie jest przedmiotem
badań dydaktyki.
Wychowanie to całość zamierzonych oddziaływań środowiska społecznego, przyrodniczego, na jednostkę
trwające całe życie.
Edukacja - ogół oddziaływań służących formowaniu się(zmienianiu, rozwijaniu) zdolności życiowych
człowieka.
Ogół oddziaływań oznacza oddziaływania zarówno instytucjonalne jak i indywidualne, świadome i
nieświadome
Uczenie si - jest procesem nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym
zachowaniu(wiadomości, umiejętności, nawyki, postawy) w toku bezpośredniego i pośredniego
poznawania rzeczywistości(doświadczenia i ćwiczenia)
Szkoła tradycyjna tzw. szkoła herbartowska: nauczyciel pracuje z cała klasą  nie podchodzi
indywidualnie do ucznia, uczniowie byli pasywni, bierni i nie mogli decydować o doborze treści nauczania,
system kar i nagród, nauka na pamięć, uporządkowany system nauczania, duża waga przywiązana do
korzystania z pomocy naukowych, częsta kontrola wyników nauczania,
System "Nowego wychowania" stworzony przez y
eweya czyli tzw. szkoła progresywistyczna: uczniowie
samodzielnie zdobywali wiedzę, nauczyciele pełnili role obserwatorów, duży nacisk na samokontrolę
(niezbyt częsta kontrola wyników nauczania), szkoła była głównym ale nie jednym miejscem w którym
uczeń zdobywał wiedzę i uczył się
Elementy dydaktyki Dydaktyka Dydaktyka
behawiorystyczna konstruktywistyczna
Przedmiot uczenia się Pojęcia i instrukcje Znaczenie, zidentyfikowanie
reprezentacje i strategie
poznawcze
ródło wiedzy Publiczne  obiektywne Konflikt poznawczy
ustalenia
Istota nauczania Przekazywanie pojęć Organizacja warunków do
uczenia się
Istota uczenia się Przyswajanie pojęć Negocjowanie
konstruowanie i nadawanie
znaczeń
Zakładany związek między Odpowiedzialność, ścisłe Brak odpowiedniości,
nauczaniem a uczeniem relacje niepewne związki
(nauczanie jako inspiracja)
Cel kształcenia Ujednolicony wynik (proces Zróżnicowane procesy
jako narzędzie) (wynik jest wtórny)
Rola nauczyciela Ekspert Organizator, negocjator,
towarzysz
Rola ucznia Odbiorca twórca
Funkcja wiedzy osobistej y
rugorzędna, zakłócająca Podstawowa, badana przez
nauczyciela i ucznia
Istota dobrej aktywności Pilność, udział kierowany Samodzielność
koncepcyjna,
odpowiedzialność
poznawcza
Planowanie ścisłe Przybliżone, ramowe
Kontrola Pomiar lub opis wyniku, Opis procedur
diagnoza deficytu poznawczych, diagnoza
postępu
y
roga uczenia się Wyjaśnienie osoby Konflikt poznawczy -ą�
kompetentnej - Eksploracja i osobiste
ą�Zrozumienie -ą� utrwalenie procedury rozumienia -ą�
= posiadanie wiedzy Negocjacje społeczne =
zmiana funkcjonowania
znaczeń w umyśle
System klasowo lekcyjny: nauczanie zbiorowe, podział według wieku na klasy, lekcja jako podstawowa
jednostka organizacyjna (lekcja, przerwa, lekcja...), kierownicza rola nauczyciela, zajęcia lekcyjne jak i po
za lekcyjne, szkolne i poza szkolne, roczny plan nauczania (określa w jakim wymiarze godzin
poszczególne przedmioty mają być realizowane na poszczególnych poziomach nauczania.
Już na początku XX wieku spotykamy się z pierwszymi próbami modernizacji systemu klasowo lekcyjnego,
koncentrującymi się głównie na rozlu nieniu sztywnego gorsetu treści i tempa pracy. Nauczanie jest
dostosowane do możliwości uczniów, a przede wszystkim uwzględniane są ich zainteresowania. Do tych
projektów zaliczamy:
Plan
Kategorie
winnetkowski daltoński jenajski
porównania
Autor: C. Washburne H. Parkhust P. Petersen
Miejsce Winnetka Dalton Jena
powstania:
Charakterystyka:
Wyróżnia się Całoroczny plan jest Szkoła ma charakter
przedmioty podzielony na wspólnoty życia i pracy
obowiązkowe, miesięczne zadania. wzorowanej na rodzinie.
realizowane w Uczniowie mają Nie ma tu podziału na klasy
ramach zajęć całkowitą swobodę w i przedmioty nauczania.
przedpołudniowych, wyborze zajęć i czasu Uczniowie tworzą 2
których treści każdy pracy, muszą jedynie wspólnoty obejmujące po
uczeń musi wypełnić  kontrakt . trzy roczniki. Corocznie
opanować w Nauczyciel prowadzi najstarszy rocznik grupy
dowolnym czasie raz w tygodniu zajęcia pierwszej wchodzi do grupy
poprzez pracę z całą klasą oraz wyższej stając się tam
jednostkową i sprawdza wykonanie rocznikiem najmłodszym.
grupową oraz indywidualnych zadań. y
o wspólnot należą też
grupę przedmiotów nauczyciele i rodzice.
realizowanych po Nauczanie opiera się na
południu w ramach opanowywaniu kolejnych
grup tematów.
zainteresowań.
Kryzys o wiatowyŚ rozpoczął się w końcu lat 60tych XX wieku, Upada przekonanie o wartości kształcenia.
Występuje selekcja w doborze uczniów z różnych grup i warstw społecznych oraz przerost funkcji
kształcenia nad funkcją opiekuńczo-wychowawczą co powoduje dysproporcje w osiągnięciach
edukacyjnych. Natomiast w latach 70-tych dojrzewa decyzja o konieczności reformy szkolnictwa.
Zauważono: rozbieżność między założeniami, a rzeczywistością, negatywne skutki zbyt wczesnej
specjalizacji , niskie efekty dydaktyczne szkoły ( odpad, odsiew, drugoroczność ), zły plan i program
nauczania oraz realizacja ( pośpiech, nastawienie na wiedzę faktograficzną, werbalizm- dominacja
pogadanki tzn. jedna osoba mówi pozostałe milczą, uniformizm  każdemu to samo).
Przesuni cie progresywistyczne: Progresywizm stanowi obok perenializmu, esencjalizmu, i
rekonstrukcjonizmu jeden z głównych kierunków pedagogiki amerykańskiej XX wieku. Korzenie każdego z
nich tkwią w różnych filozofiach. Perenializm  odwołujący się do przeszłości, formułuje cele edukacji w
kategoriach kształtowania człowieka racjonalnego, oparty na założeniach realizmu. z
sencjalizm  nurt
konserwatywny, sięga do realizmu i idealizmu. Progresywizm  osadzony w pragmatyzmie. Ruch
progresywistyczny szedł w kierunku zmiany szkoły, był jednomyślny w swym oporze wobec takich cech
tradycyjnego nauczania jak: autorytaryzm nauczyciela, opieranie nauczania na pamięciowym
opanowywaniu z podręcznika. W Warunkach amerykańskich znany pod hasłem:  Powrót do podstaw
Szkoła jako organizacja ucząca si Ś Autorzy myślenia o szkole jako organizacji uczącej się wskazują na
możliwości transgresji  przekraczanie siebie, wychodzenie poza dotychczasowe granice działanie.
http://notatek.pl/kolokwium-teoretyczne-podstawy-ksztalcenia?notatka
Uczenie si w organizacji i poprzez nią to suma indywidualnego i społecznego uczenia się, obejmująca
zarówno uczniów jak i wszystkich dorosłych związanych z placówka  nauczycieli, personel
administracyjny. Proces ten przebiega w trzech poziomach:
- indywidualnym
- zespołowym
- organizacji
Zespołowe dążenie do doskonalenia oparte jest na wspólnym uczeniu si w działaniu.
W zespołowym doskonaleniu szkoły nauczyciele i uczniowie są partnerami.
Modele szkoły współczesnejŚ
� szkoła tradycyjna (konserwatywna)  charakteryzuje się autokratycznymi stosunkami pomiędzy
nauczycielami a uczniami:
- dominacja nauczycieli (nauczyciel pracuje z całą klasą)
- surowa dyscyplina panująca na lekcji
- sterowanie aktywnością uczniów za pomocą kar i nagród
- wiedza naukowa, którą przyswajają uczniowie, traktowana jako pewna (przekazywana w prosty i
jasny sposób)
- nauczyciel dba o szkolny ( czytanie, pisanie)a pó niej akademicki ( zestawianie danych,
porównywanie, dowodzenie) rozwój ucznia
- motywacja uczniów  rywalizacja
� szkoła romantyczna
- uczniowie uczą się wg indywidualnych planów
- nauczyciel rezygnuje z autorytetu opartego na władzy
- klasa traktowana jako zbiór indywidualności
- nacisk na metodę uczenia
- swoboda uczniów w określaniu czego i jak się uczyć
- mały nacisk na systematyczność
- panuje klimat wzajemnej akceptacji
- często korzysta się ze sprzętu audiowizualnego
� szkoła nowoczesna
- uczenie się w małych grupach
- uczniowie realizują autorskie projekty edukacyjne
- akcentuje się sam proces uczenia się ,doświadczanie, wyzwalanie zachowań kreatywnych
- przywiązuje się duża wagę do różnorodności materiałów edukacyjnych
- uczniowie odpowiedzialni za własny rozwój
Typologie szkoły współczesnej
� model terapeutyczny
- wywodzi się z orientacji psychologicznej podejmującej kwestię ludzkich możliwości
- szkoły mają służyć pełnemu rozwojowi jednostki i jej samorealizacji (wpływ psychologii Abrahama
Maslowa i Carla Rogersa ) przewaga efektów emocjonalnych nad poznawczymi
- od nauczycieli wymaga się pomagania uczniom w radzeniu sobie w radzeniu z własnymi potrzebami i
problemami psychicznymi poprzez rozpoznanie mocnych stron i ograniczeń
- każdy uczeń traktowany jest jako indywidualność
- nauczyciel pomaga uczniom organizować proces uczenia się aby umożliwiać pełną ich realizację