Teoretyczne podstawy kształcenia prof. dr hab. D. Klus-Stańska S 203
19. 02. 2014r.
S416 ŚRODA DO 17 .00
zaliczenie- egzamin, pytania otwarte
LITERATURA DO SAMODZIELNEGO PRZESTUDIOWANIA (będzie na egzaminie) :
- Barnes Nauczyciel i uczniowie od porozumiewania się do kształcenia (
przejrzeć )
- Nęcka Proces twórczy i jego ograniczenia ( 2cz. Książki o barierach)
- www.edunews.pl  nowinki związane kształceniem
KONSERWATYZM
mówi się, że rozwój, twórczość itd. jest najważniejsza ,ale nie realizuje się
tego w szkole
celem jest kształtowanie kulturowej tożsamości  żeby ludzie mieli poczucie
przynależności do społeczności i identyfikowanie się z ich wartościami
historia narodowa, literatura również
sercem programu jest język ojczysty, literatura, historia  treści związane z
naszym narodem ,jedność
zasada hierarchiczności- każdy ma określone miejsce ( nauczyciel- autorytet
dla ucznia , traktowane jako dobro gdyż nauczyciel może przekazać wartości
człowiek rodzi się skłonny do grzechu, więc stosowanie systemu kar i nagród
najlepsza metoda konstruowania osobowości i wiedzy ,
człowiek - istota z decyfitami
zadanie główne szkoły  przekazywanie dziedzictwa kulturowego, szkoła ma
je utrwalić
konserwatyści realizują inne wartości ( np. dziecko ma do odrobienia lekcje,
rodzic konserwatysta mówi ze należy to zrobić, bo ja tak decyduje , rodzic
liberał powie : odrób lekcje , bo nauczyciel będzie to sprawdzał , ale uczeń nie
chce to tego nie zrobi, rodzic nie musi go namawiać.
Konserwatyści przemilczają możliwość porażki
Rola nauczyciela: w obu modelach jest szacunek do nauczyciela. U liberałów
nauczyciel musi sobie na ten szacunek zapracować . Punkty są wspólne, ale
inne są rozumowania
LIBERALIZM
wolność jednostki- ludzi nie można podporządkowywać władzy bez ich
zgody
nacisk położony na wolność akademicka i wolność słowa- nie można
narzucać poglądów  odniesienie jest w metodach kształcenia ( zgadnij co
nauczyciel ma na myśli, co nauczyciel chce usłyszeć) , aktywność intelektualna
ucznia jest zaprojektowana na początku lekcji ( zaplanowane czynności , nie ma
możliwości przeprojektowania lekcji ze względu na inne poglądy itp., trzeba
dokładnie napisać z czym w swoim umyśle wyjdzie z lekcji uczeń : jakie ma
deklarować postawy, jakie ma mieć poglądy)
nie ma zdefiniowanych granic w szkole, ale uczniowie wiedzą, że są granice
których nie można przekroczyć ( przykład rozprawki ucznia o tragizmie w
mitologii o sępie)
czytanki moralizatorskie i czarno-białe , nie ma możliwości własnego
myślenia- wykropkowane miejsca w zeszytach ćwiczeń
wolność słowa i wolność akademicka dotyczy również nauczycieli, to on
powinien decydować o metodach nauczania, treści kształcenia, o tym co dzieje
się na lekcji, ale tak nie jest. ( podstawa programowa mówi co robić z uczniami,
nauczyciele wiedzą co muszą nauczać, mimo tego że uczeń to potrafi, uczenie
dzieci tego co umieją , nauczyciele udają że nie wiedzą, że uczniowie to umieją,
bo on musi zrealizować podstawę) , brak podmiotowości . Program nie jest w
rękach nauczyciela, tylko nauczyciel w rękach programu. Wolność jest
motywowana tym, że szkoła nie powinna podlegać żadnym grupom nacisku
Wolność nie jest bezgraniczna , prawo nauczyciela do tego co musi nauczać,
nie może ograniczać wolności ucznia to własnych racji.
Wolność słowa dotyczy również mniejszości, nie selekcjonować ludzi , np.
gdzieś na ilustracji dziecko niepełnosprawne wśród innych ludzi , na obrazku
wśród rączek dzieci jest jakaś ciemnoskóra rączka
Człowiek z natury jest dobry i jest zdolny do racjonalnego myślenia,
własnego rozwoju  dzieci rozwiązują problem tak jak potrafią, wspieranie
samodzielności i pobudzanie do aktywności.
Zorientowanie na teraz
niejszość i przyszłość  analiza literatury oparta na
tym co jest współczesne, aktualne , elementy ekonomii, prawa- jest to
ważniejsze dla przyszłości , program zorientowany na rozumienie
teraz
niejszości i przygotowanie do przyszłości; praca w grupach  szkoła
powinna przygotowywać do życia w demokratycznym państwie .
26. 02. 2014r.
Nurty w socjologii:
Funkcjonalizm  pewien pogląd socjologiczny, zgodnie z którym elementy
rzeczywistości społecznej pełnią w niej określone funkcje. Jeżeli coś jest w
społeczeństwie to znaczy, że pełni to jakieś funkcje, ma jakieś zadania do
wykonania. Metafora: społeczeństwo jak organizm. Wszystkie elementy
społeczeństwa ( szkoła, edukacja ) są traktowane przez funkcjonalistów jako
ważny element życia społecznego, ale podstawowym zadaniem jest zachowanie
równowagi. Społeczeństwo, żeby nie rozwijało się w sposób rewolucyjny.
Elementy społeczeństwa : nadrzędne  władza państwowa, policja, system
edukacji, prokuratura i podrzędne , które musze podporządkować się
nadrzędnym . Dla zachowania równowagi wszystko musi mieć swoje miejsce w
hierarchii.
Parsons  jego funkcjonalizm został wyłagodzony myśleniem o dysfunkcjach.
Jeżeli instytucje się zmieniły , to znaczy ze trzeba to przyjąć, bo tego
potrzebowaliśmy.
Funkcjonaliści maja pozytywne myślenie.
System społeczny jako element organizmu spełniający jakieś funkcje, główne
zadanie to przywracanie stanu równowagi.
Opozycja: teoria konfliktu ( w tym marksizm filozoficzny)  społeczeństwa nie
są w stanie równowagi, tylko w konflikcie miedzy interesami różnych grup
społecznych : grupy , które są w lepszej sytuacji a grupy z deprywacjami . Grupy
uciskanie sięgają po prawa i wtedy następuje rewolucyjna zmiana. Grupa
uciskana, gdy dochodzi do władzy zaczyna uciskać innych. Idea równowagi w
teorii konflikt nie istnieje. Pewne elementy emancypacji  możemy ludzi
przygotować do tego, żeby mieli pewne kompetencje emancypacyjne, możemy
tworzyć instytucje, które będą spełniać funkcje emancypacyjne.
Ukryty program, przemoc symboliczna.
Kanon lektur dzieci- inna definicja dzieciństwa. Dzieci słuchają dorosłych, ale
Astrid Lindgren miała inne myślenie, że dziecko ma dużo pomysłów. Jej książki
mówią jak można uczyć dzieci wyobrażania sobie, że świat jest skonstruowany
trochę inaczej. ( Już jej pierwsze powieści były czymś nowym w literaturze dla
dzieci; wyrażały żywiołowy bunt dziecka przeciwko światu dorosłych i
ucieleśniały zarazem dziecięce "sny o potędze". Lindgren detronizuje
racjonalność człowieka dorosłego, uznając prymat dziecięcej wyobraz
ni.
Dlatego jej książki często krytykowane były za brak wartości wychowawczych i
propagowanie dziecięcej anarchii.)
(Wiersze Jachowicza )
Kategoria skuteczności oznacza, że zakładamy, że edukacja w gruncie rzeczy
jest dobra, a my mamy zapewnić, aby była zgodna z programem. Debatujemy
jedynie nad metoda, należy zrealizować cele ( nikt nie powiedział, że one są
dobre, po prostu musimy je zrealizować)
Cele podlegają dyskusji. Szkoła jest niestety skuteczna. Szkoła petryfikuje
zastane niesprawiedliwości społeczne- stereotypowa rola kobiety w czytankach
( z perspektywy teorii konfliktu jest to złe) .
Wymaganie od ucznia, by mówił poprawną polszczyzną.
Im bardziej będziemy funkcjonalistyczni tym bardziej będziemy chcieli mieć
władze nas procesem nauczania. Jeżeli będziemy krytyczni to będziemy
dopuszczać innych do głosu.
Program nauczania oficjalny  misje i wizje.
Nie ma napisanego w programie, że uczeń ma być posłuszny nauczycielowi.
Chodząc do szkoły uczymy się rzeczy, których nie ma w programie. Uczeń jest
oceniany za wszystko. Uczymy się wielu rzeczy, których nie ma w programie 
ukryty program ( Jackson?)- on mówił o skutkach wychowawczych. Skutki
dydaktyczne  schemat, odpowiedz
taka jaką wymaga nauczyciel.
Istnieją radykalnie krytyczne ujęcia szkoły , ona są wpisane w istotne aspekty
polityczne. Radykalne rozwiązania  propozycje likwidacje szkoły ( Ilich)
przejście na zupełnie inny system. Istnieją ciekawe propozycje budowania szkół
wyrastających z potrzeb lokalnych i jednostkowych.
05. 03. 2014r.
Ideologie edukacyjne ( nauczanie może być różne )
Romantyzm, transmisja kulturowa, progresywizm ( Kohlberg, Mayer)
 Spory o edukację  Kwieciński
ROMANTYZM PEDAGOGICZNY  wyjątkowość jednostki, indywidualność,
odrębność i specyfika. Prekursorem romantyzmu jest Rousseau .
Dojrzewanie dziecka było utożsamiane z jego rozwojem. Dziecku nie
należy przyspieszać rozwoju. Uczeń  roślina, nauczyciel  ogrodnik.
Ideologia, która na dydaktykę miała najmniejszy wpływ, koncentrowano
się na sprawach opiekuńczo- wychowawczych. Ale jednak jakiś miała 
romantyzm pedagogiczny skonstruował pedagogikę zabawy  oferta
pedagogiczna zbudowana z założenia, że zabawa jest aktywnością, w
która wchodzimy z dodatkowa motywacja, kierując się logiką zabawy
trochę łamiemy jej zasady  twórczość, losowość, humor  tak ma
przebiegać dydaktyka ( na podobieństwo zabawy ) . Myślenie, że dzieci
powinny mieć aktywność zabawową ma tez negatywne znaczenie 
zabawa opozycyjna wobec poważnego uczenia się . Dzieci stale
eksperymentują, stale badają , a przypisanie im tylko aktywności
zabawowej uniemożliwia im to, zapominamy o tym. Eksperymentowanie
przez dzieci  przykład klocka , którego opuszczał na ziemię. Bawienie się
jest czymś innym niż eksplorowanie środowiska. Romantyzm miał wpływ
na Rzeczników Praw Dziecka ( np. wolność dziecka, prawo dziecka do
wiedzy)  ukryty program  rzeczywistość pokazywana w podręcznikach
jest rzeczywistością nieprawdziwą ( rodzina czytankowa) . Pedagogika
waldorfska (Charakterystyczne dla pedagogiki waldorfskiej jest
przywiązywanie dużej wagi do działań artystycznych (malowanie,
rysowanie form, śpiewanie, gra na instrumentach, eurytmia), a także
uczenia poprzez praktyczne działanie (prace ręczne, warsztaty  praca z
drewnem, pielęgnacja ogrodu). Podkreśla się rolę rytmu w zdrowym
kształtowaniu nauczania. Specyfiką szkół waldorfskich jest m.in: brak
ocen; brak podręczników; edukacja zintegrowana na przestrzeni szkoły
podstawowej, a nie tylko w młodszych klasach; charakterystyczny rytm
dnia.) Dla romantyzmu wsparciem jest psychologia humanistyczna i
psychoanaliza ( Summerhill) .  Uczeń jest TU
WARTOŚCI : wolność i indywidualizm, unikatowość jednostki
Dziecko żyje tu i teraz, teraz następuje rozwój dziecka
METAFORA: podkreślanie moc rozwojową jednostki i pielęgnacyjna rola
nauczyciela. UCZEC
- ROŚLINA, NAUCZYCIEL- OGRODNIK- dziecka nie
można zbyt stymulować w rozwoju, jedynie kierować. Wychodzenie poza
możliwości tej rośliny jest niekorzystne.
PSYCHOLOGA HUMANISTYCZNA (Maslowa )
Organizm dojrzewa jak roślina, a my mamy tylko sprawić środowisko .
Dominuje nauczanie indywidualne.
Twórcy : Rousseau, Rogers, Montessorii
TRANSMISJA KULTUROWA  szkoła transmisyjna ( dzieci w przedszkolu
bawią się w szkołę transmisyjną, nie wiedząc jak wygląda szkoła ) . Model
(program, model oceniania, przestrzeń szkolna itp. ) należy do transmisji
kulturowej. Centralnym punktem zainteresowania jest kultura  wybiera
się elementy powszechnie uważane za dziedzictwo kulturowe. Z tego
konstruuje się program szkolny, podstawy programowe. Nauczyciel jest
pasem transmisyjnym .Transmisja kulturowa przebiega zawsze od
starszej generacji do młodszej. Uczniowie uczą się , że praca w grupach
jest pozorna ( Zgadnij co nauczyciel ma na myśli ) . Uczniowie nie mogą
wymyślić dobrej wiedzy  ona jest w podręcznikach , stworzona przez
naukowcach. Człowiek jak tabula rasa - punktu widzenia nauczyciela
transmisyjnego to on przekazuje wiedzę, która jest transmitowana przez
uczniów. Cały program nauczania i kompetencje ucznia dadzą si
przekazać a uczeń robi to, czego oczekuje uczeń. Herbart  stopnie
formalne nauczania, behawioryzm (wszystko czego się uczymy pochodzi
z zewnątrz, bodz
cowanie , wzmocnienia pozytywne i negatywne ,
nauczyciel robi wszystko, aby dziecko trafiło w prawidłową odpowiedz

)społeczeństwo- maszyna.  Jak daleko uczniowi do tego, czego od niego
oczekuję? 
WARTOŚĆ: dziedzictwo kulturowe, tradycja, (np. nie uczenie się języka,
tylko o języku)
Jesteśmy zorientowani na przeszłość, zajmujemy się tym co było, nie
możemy naruszyć chronologii. Co wiemy o historii?
METAFORA: maszyna , wszystkie nasze funkcje są z góry ustalone, każdy
element jest powiązany z drugim. Jednostka jest kształtowana przez
czynniki zewnętrzne. Uczeń : puste naczynie , glina, którą nauczyciel
kształtuje.
BEHAWIORYZM ( procesy wzmacniania pozytywnego i negatywnego)
Podstawowym procesem jest nauczanie.
Praca zbiorowa  dominująca forma pracy.
Twórcy: F. Herbart ( stopnie formalne nauczania), Wincenty Okoń,
Czesław Kupiszewicz, Krzysztof Kruszewski
PROGRESYWIZM (John Dewey, Celestyn Freinet )  centrum
zainteresowania to interakcja między dzieckiem a kulturą. Z jednej strony
z kultury bierzemy to, co uważamy, że jest ważne dla rozwoju, póz
niej te
elementy dajemy dzieciom do samodzielnego zinterpretowania 
oddawanie głosu uczniom. Dzieci robiły różne rzeczy proponowane przez
nauczyciel, ale na swój sposób, pracują nad tym badawczo, opracowują
własne strategie. Uczeń  badacz, filozof.  Jaki jest progres ucznia ?  (
ile rozwojów już przeszedł ). Nauczyciel nie każe uczniowi uczyć się tego
co już wie, daje mu do pracy coś o poziom wyżej. Nauczyciel sprawdza
czy uczeń jest aktywny. Co może zainteresować dziecko ?
WARTOŚCI : zmiana i partycypacja( zaangażowany udział, uczniowie
uczestniczą w organizowaniu kultury)
Progresywizm nastawiony na przyszłość. Na historie może być
nakierowany  co powinniśmy celebrować z historii, co jest ważne .
Brytyjczycy stawiają na wynalazki. Skąd my coś wiemy ? Jak uczyć ludzi
wyciągana wniosków.
METAFORA: Uczeń -badacz, odkrywca, uczeń poszukuje własnych
odpowiedzi, interesuje się światem, ale robi to na swój sposób.
PSYCHOLOGIA POZNAWCZA, A WSPÓA
CZEŚNIE KONSTUKTYWIZM I
KOGNITYWIZM
Podstawowym procesem jest uczenie się.
Praca w małych grupach.
Twórca: Dewey, Wygotski
12. 03. 2014r.
Film o szkole japońskiej z 1998r( prawdomówność, odwaga cywilna,
uczciwość  cechy cenione, system bezwzględny  uczeń nie ma możliwości
stawiania oporu , w Polsce jest to elastyczne , w Japonii funkcjonuje model
transmisyjny  uczniowie otrzymują wiedzę z zewnątrz od nauczyciela,
przyswajanie, rozbijanie kompetencji twórczych.
26. 03. 2014r.
1 film - edukacja transmisyjna (transmisja kulturowa) metafora  maszyna 
system, każdy ma role do wykonania, mózg ucznia- sprawna maszyneria
2 film Summerhill- edukacja romantyczna, uczeń  roślina, nauczyciel-
ogrodnik, który dostarcza odpowiednich warunków
progresywizm : uczeń  badacz, który ma przed sobą zadanie,
3 film - średnia szkoła Marii Montessori , polaczenie ciężkiego
samodzielnego życia ( ciężka praca ) z życiem akademickim z dobra kadrą.
02. 04. 2014r. ( uzupełnienie romantyzmu, transmisji kulturowej i
progresywizmu)
9. 04. 2014r.
Szkoła transmisyjna  powojenna polska szkoła dydaktyki  Kairow .
Struktura procesu dydaktycznego  zespół ogniw nauczania, uczenia się.
Nauczanie, uczenie się  dowód behawioryzmu.
W tych ogniwach widać, że zakładano, że pewne czynności nauczyciela
wywołują odpowiednie im czynności ucznia.
I ogniwo - tworzenie ładu wewnętrznego( nakierowanie na temat lekcji) i
zewnętrznego ( dyscyplina).
II ogniwo - zapoznawanie uczniów z nowym materiale, uczniowie mieli
słuchać, notować, obserwować.
III ogniwo - kierowanie procesami uogólniania  nowy materiał
przekształcamy w system pojęć.
IV ogniwo - kierownicza rola nauczyciela- uczniowie ćwiczą, powtarzają
V ogniwo - ćwiczenie umiejętności do przejścia w nawyk
VI ogniwo - łączenie teorii z praktyką  nauczyciel kieruje, uczeń je
wykorzystuje w praktyce.
VII ogniwo- ocena  nauczyciel, samoocena- uczeń.
Trójkąt leninowski
Teoria leninowska- teoria odbicia
Postrzeganie abstrakcja praktyka
( Patrzę wyciągam wnioski stosuję w praktyce)
Praktyka produkcyjna- uczeń najpierw gromadzi dane w pogadance, póz
niej
implementuje, mam pewną normę, którą nauczyciel mi przekazał i stosuję ją
w praktyce.
Tutaj jest tylko jedna odpowiednia teoria właściwa, nauczyciel ma
doprowadzić do tego, aby uczniowie myśleli tak samo.
II ogniwo- postrzeganie , III ogniwo- myślenie abstrakcyjne, VI ogniwo-
praktyka
Nauczyciel nakierowuje ucznia na poprawną odpowiedz
, czasami nawet
sylabuje.
Praktyka stała się naczelnym .. progresywizmu.
Praktyka dla Deweya-obszar poszukiwania i wytwarzania wiedzy. Praktyka
jako punkt wyjścia : Praktyka postrzeganie uogólnianie, teoria.
Uczenie się badawczo patrzeć na świat, wytwarzanie różnych koncepcji,
podejmować różne wybory, należy doprowadzać do sytuacji problemowych,
aby uczniowie mogli dyskutować.
Praktyka zbudowała model związany z rozwiązywanie problemu :
" Odczuwanie sytuacji problemowej
" Formułowanie problemu
" Formułowanie hipotez
" Weryfikacja hipotez
" Próbna teoria
Uczeń kieruje swoim procesem poznawczym .
Wincenty Okoń  w dużym stopniu próbował przełamać monotonnie procesu
dydaktycznego. Stworzył koncepcje wielostronnego nauczania, uczenia się .
Uznał, że wiedza która uczeń musi opanować składa się z elementów ,
składników strukturalnych wiedzy:
Opis  mówi jakie coś jest
Wyjaśnienie  dlaczego coś jakieś jest , wyjaśnienie przyczynowo-
skutkowe, ale również wyjaśnienia teleologiczne, ktoś ma jakiś cel,
dlatego coś jest takie. Wyjaśnienia definicyjne (maszyna pram )
Ocena  jak się to ma do wartości ( piękno dobro, ekonomiczność itp. )
Norma- jak działać, instrukcje , np. jak się zachowywać z powodu
wartości moralnych .
TOKI ODPOWIEDNIE DLA STRUKTURALNYCH SKA
ADNIKÓW WIEDZY :
A - TOK ASOCJACYJNY - uczenie się przez przyswajanie, stopnie formalne lekcji
( Herbart ): Jasność, kojarzenie, system, metoda ( opis )
P  TOK PROBLEMOWY  poszukujący , uczenie się przez odkrywanie
(wyjaśnienie) , stworzenie sytuacji problemowej przez nauczyciela i przejście
razem z nauczycielem przez te poszczególne etapy
E TOK EKSPONUJ
CY- uczenie się przez przeżywanie ( ocena) , zetknięcie
uczniów z dziełem, jednocześnie ukierunkowanie na znalezienie w dziele
określonych wartości
O  TOK OPERACYJNY - Uczenie się przez działanie, Okoń łączył to z
kształceniem zawodowym i politechnicznym.( norma). Uświadomienie celu
działania, podanie instrukcji, pierwsze działanie pod okiem nauczyciela, dalej
uczeń robi sam, a potem nauczyciel sprawdza ( np. matematyka ) .
Zarzuty :
Nauczanie, uczenie się było rozumiane fazowo, fazy są ogólnikowe,
niektóre rzeczy wcale nie muszą być kształcące (dzieciom pokazuje się jak
topnieje śnieg, ale ono na pewno wie jak to wygląda ) , nie każde dzieło
może wywoływać w nas uczucia.
Wiedza, do której musi dojść uczeń jest ustalona przed lekcją, wiedza
gotowa.
W żadnym z toków nie ma aktywizacji wiedzy osobistej uczniów, nie
sprawdza się co uczeń wie, nawet przeżycia są transmitowane. Uczeń
musi wejść w system, który został opisany jako szkolna wiedza.
Narzucanie norm działania. Wiedza transmisyjna nie przekłada się na
życie osobiste  wiedza doklejona ( tu normalnie, tu po szkolnemu)
Kult porządkowania  im bardziej uporządkowana sztywna wiedza tym
trudniej jest przyswajana, mamy do czynienia z tym co jest ściśle
uporządkowana ( porządek lekcji  o tym będziemy rozmawiać póz
niej )
Nigdzie nie ma twórczości uczniów , mimo tego, że jest tok eksponujący,
uczeń nie ma nic wytworzyć, tylko nauczyć się o twórczości innych.
 Polska dydaktyka  dydaktyka treści i metody. Dydaktyka wiedzy, którą
uczeń ma przyswoić.
16. 04. 2014r.
Jeśli odjemnik jest mniejszy od odjemnej o 53 to jaka jest różnica?
- dydaktyka skoncentrowana na metodach
WIEDZA PUBLICZNA- wiedza usankcjonowana publicznie, dostępna w
podręcznikach, dostajemy ją za pomocą przekazu, wiedza powszechnie
obowiązująca.
WIEDZA OSOBISTA- wiedza, którą człowiek konstruuje w toku osobistych
doświadczeń. Wiedza, którą swobodnie dysponuję jako swoją, może być
uruchamiana w obliczu jakiegoś problemu w szkole. Wiedza proceduralna-
taka, którą mogę tylko pokazać. Z perspektywy behawioryzmu jest
nieistotna. Dla dydaktyka i nauczyciela konstruktywizmu jest bardzo ważna.
Bruner  brytyjski psycholog,
30. 04. 2014r.
Ocenianie, kryteria poprawności.
Wg szkoły transmisyjnej:
Dla ucznia ważne jest to czy jego odpowiedz
jest poprawna z punktu
widzenia nauczyciela, jak n-l pyta o definicję to wymaga tej z książki.
Nauczyciel nie jest zadowolony, gdy uczeń mówi o czymś co jest
zaplanowane na póz
niej.
Odpowiedzieć dobrze- dokładnie tak, jak oczekuje tego nauczyciel w danej
chwili.
3 obszary wiedzy o różnych kryteriach poprawności:
" Nazewnicza, faktograficzna- fakty, daty, nazwiska, wszystko, czego
można nauczyć się tylko przez zapamiętanie.
" Wyjaśniająca- największe zastosowanie z naukach przyrodniczych i
matematyce, występują wieloznaczne pojęcia, wyjaśnienie czegoś
można na różne sposoby, można ustalić, czy jest coś poprawne czy
nie, ale z większą wrażliwością, należy używać odpowiednich
argumentów, aby ktoś inny to zrozumiał.
" Interpretacyjna- nie da się ustalić lub jest bardzo trudno, czy wiedza
jest poprawna. Nauczyciel powinien być zadowolony im więcej
wniosków powstanie na lekcji, im więcej uczniowie rozumieją.
Typowa dla wiedzy humanistycznej : literatura, sztuka, historia.
Rodzaje typów wiedzy w szkole ( jak to wygląda w szkole ? )
nadrzędna rola wiedzy nazewniczej (  uczeń wymienia ,  uczeń
nazywa ), nadekspozycja wiedzy nazewniczej.
Wiedza potencjalnie wyjaśniająca, bo nauczyciele przekładali ją na
wiedzę nazewniczą ( wiedza wyjaśniająca zamieniana na wiedzę
nazewniczą )
Wiedza potencjalnie interpretacyjna zamieniana na wiedzę wyjaśniającą.
Zdarzają się lekcje, że uczniowie wyjaśniają coś, mają okazję ale jest to
zredukowane przez znaczną część wiedzy nazewniczej.
Jesteśmy nauczeni, że na jedno pytanie jest jedna poprawna odpowiedz
.
14. 05. 2014r.
Egzamin : 16. 06 ! podział na 3 grupy, będzie w Internecie, pytania otwarte,
ewentualna poprawa nie w sesji poprawkowej  bez konsekwencji
(możliwość pisania drugi raz ), nie ściągać !
Rzeczy jako materiały dydaktyczne: (puzzle) , f. nazewnicza, wyjaśniająca i
interpretacyjna
Bariery twórczego myślenia
Kluczowe pytanie : Czy kompetencje twórcze można kształcić ? Jak to robić
?  Z badań okazało się , że ponad 80 % zachowuje się w sposób nietwórczy
wobec badań  byli to ludzie starsi. Po zbadaniu Studentów średnia była
bardzo podobna. Zbadano młodzież  proporcja zaczęła się zmieniać,
młodzież 16-letnia podobnie jak studenci, ale osoby z podstawówki- 60 %
nietwórczy, zbadano jeszcze młodszych dzieci i tam 90 % dzieci była
twórcza. Małe dzieci próbują zrozumieć świat nie mając żadnych danych.
Im więcej poznajemy schematów, im więcej wiemy tym mamy mniej
skłonności do poszukiwania oryginalnych rozwiązań, powinniśmy usuwać
bariery. Zakładamy, że wiedza ucznia nie polega na tym, że ona zapamięta
wzór i będzie go ćwiczył tylko będzie szukał strategii rozwiazywania
problemów ( myślenie, kombinowanie ).
BARIERY :
1. Mit błękitnej krwi- myślenie, że twórcze są tylko niektóre dzieci 
myślenie, że twórczość jest czymś ekskluzywnym, ale tak nie jest- to jest
normalne. Każdy może być twórczy.
2. Mit bibelotu- myślenie, że twórczość to taka ozdoba, dodatek.
Doprowadzamy do tego, że uczeń odkrywa, że myślenie twórcze jest w
szkole transmisyjnej nieużyteczne, zbędne. Nauczyciele mówią, że  nie
mają na to czasu, muszą realizować program  . Twórczość na specjalne
okazje, uczniowie są gratyfikowani za twórcze myślenie. Dlatego
uczniowie nie potrafią twórczo myśleć. Z upływem lat w szkole mamy
coraz mniej dzieci twórczych.
3. Co robić w szkole, żeby w systemie kształcenie pojawiło się wspieranie
kompetencji twórczych ? Szkoła nieadekwatna kulturowo. Bariera: Mit
krynicy wiedzy  szkoła jako miejsce aktywności nauczyciela. Wynika z
tego model : początek uczenia się  cudze wyjaśnienia, zawsze osoby
bardziej kompetentnej, uczeń  próby rozumienia, zrozumienie, proces
zapamiętania, ćwiczenia = WIEDZA. Wiedza pochodzi z zewnątrz. Dzisiaj
już wiemy, że to tak nie działa. Coś wytwarza nowe rzeczy samo z siebie
(emergentność ).
4. Mit wielkiego brata- jesteśmy przekonani, że w szkole każda czynność
ucznia musi być kontrolowana. Rozdęty do absurdu w Polsce, uczeń
kontroluje wszystko, forma ekspresji tej wiedzy też jest kontrolowana, od
ucznia wymaga się wiedzy w określonej postaci ( myślenie tak jak
nauczyciel tego oczekuje, a gdy tak nie jest to pada pytania : A jak
jeszcze inaczej można to zrobić? Nauczyciele wygaszają samodzielność
ucznia, pracę w małych grupach. Lęk przed błędem- nauczyciel zawsze
chce pokazać jak to zrobić, żeby uczeń nie zrobił błędu. Jeżeli wiemy, że
ktoś wie lepiej od nad to nie jesteśmy w stanie wytwarzać nowych
pomysłów. Czekamy na tę najlepszą poprawną odpowiedz
.
5. Mit szkiełka i oka - przeceniamy racjonalność i logiczne myślenie:
podręczniki są nudne, żmudne, sucha wiedza. Uczniowie niechętnie po
mnie sięgają. Badań nad humorem w szkole jest mało.
6. Mit mocy pamięci- nie kwestionujemy wartości zapamiętywania,
mówimy, że dzisiaj nie da się wszystkiego zapamiętać, albo łatwo to
znalez
ć więc nie ma sensu zapamiętywać. ( film:50 pierwszych
randek).Generalnie pamięć jest dobra. Jakość wykonania zadania wrasta
wraz ze wzrostem motywacji, ale tylko do pewnego punktu. ( jak nam
wszystko wisi to zadania są kiepsko wykonane ). Z paniki czasami
człowiek nic nie pamięta. Fatalny jest brak motywacji, ale ona jest dobra
tylko do pewnego momentu. Uczniowie robią coś, gdy wiedzą , że
dostaną za to ocenę, gdy nie dostaną nie robią, bo im się nie chce, nie
mają motywacji. Jeżeli pamiętamy zbyt dokładnie to przestajemy być
twórczy. Jeżeli bardzo dokładnie coś pamiętamy, to zdolność
wykorzystywania tego w gwałtownych sytuacjach maleje. Najlepiej
zachowujemy się, gdy jeszcze nie jesteśmy  wykuci na blachę .
Dzisiaj w dobie zalewu informacji ważne jest odrzucanie zbędnych informacji,
zapamiętywanie tylko tych najistotniejszych. Praca w zespole powinna stanowić
znaczącą część dnia w szkole. Trening twórczy  od czasu do czasu nie da nam
za dużo.  Nęcka  Proces twórczy.. 
21. 05. 2014r.
Kiedy myślimy o myśleniu twórczym to kojarzy się to z plastyką. Twórczość
związana z przedmiotami artystycznymi. Powinna ona być twórczą ekspresją,
gdzie wartości są wiązane z tokiem eksponującym. Myślenie twórcze-
wytwarzanie nowych strategii intelektualnych. Powinno ona znajdować się na
każdym przedmiocie ( zwłaszcza w matematyce ). Analfabeta funkcjonalna z
matematyki- ludzie , którzy stosują różne strategie, ale nie rozumieją tekstu.
Aby uczeń mógł rozwijać myślenie twórcze rozróżniamy 2 typy aktywności w
szkole:
1. Po śladzie wyznaczonym przez nauczyciela- nie będzie zdolny do
znajdywania swoich własnych strategii. Będzie wstanie rozwiązać
problem wg sugestii zawartej w podręczniku. Przytoczy argumentację
nauczyciela z lekcji, ale własnej nie zrobi. Nie potrafi sam zadawać pytań,
ani na nie odpowiadać.  przykład tekstu, który zmodyfikowała
nauczycielka. Jak korekta jest tak głęboka, to to nie przyniesie
rezultatów. Korekta jest niszcząca dla jakiejkolwiek twórczości.
2. W poszukiwaniu śladu
Bariery w zmianach dydaktycznych:
" Związane są z ustrojem szkolnym, zdecentralizowano szkolnictwo-
władze tworzą pewne ramy (system oceniania, podstawa programowa),
nauczyciel musi prawa przestrzegać, podstawa programowa stanowi
granice, których nauczyciel nie może przekroczyć. Konstrukcja podstaw
programowych, która mówi o tym czego nauczać w danej klasie: kwestia
treści, kwestia poziomu kompetencji. Treści podane jako obowiązujące,
np. ile zawodów uczeń klasy 1 ma znać. Bez względu na to co uczeń umie,
nauczyciel musi pozostać w ramach.
" Związane z mechanizmami polityczno- kulturowymi ( władza grup
dominujących )  mamy pewne wyobrażenie o tym jak wygląda klasa,
nauczyciel, lekcja itp. Edukacja wiąże się w władzą, wszyscy jesteśmy
konstruowani, że bycie nauczycielem pozwala nam realizować pozycję
władzy. Chcemy wprowadzać metody aktywne, ale nie chcemy żeby
przestał myśleć inaczej niż my, podważał wartości, które chcemy żeby
wpoił, nie chcemy się wyrzec tego panowania
" Związane z mentalnością nauczycieli- nauczycielowi brak warsztatu
metodycznego, nie potrafią zadawać pytań problemowych ( nie
odróżniają ), syndrom Leona-  my to robimy  - jak widzimy alternatywne
formy działania to mamy tendencje do pokazania, że to jest podobne do
tego co ja robię, minimalizowania różnic . Efekt ten powoduje , że
pokazywanie im tego niekoniecznie prowadzi do jakichś zmian.
28. 05. 2014r.
Psychologia-
PSEUDOBEHAWIORYZM  ( wszystko co robi uczeń musi być pod kontrola
nauczyciela- behawioryzm )
04. 06. 2014r. ( dok. 28. 05 )
Strategie stosowane przez nauczycieli podczas pracy w grupach w szkole
transmisyjnej :
- Zły dobór poleceń pracy w grupach.
-Nauczyciele kierują pracą małych grup ( krążą, dają sugestie).
BEHAWIORYZM KONSTRUKTYWIZM
- wzmacniane pozytywne i - Punk wyjścia- aktywność
negatywne, introwertyk, ucznia, by zwiększać zasoby
ekstrawertyk strategii umysłowej. Żywa
- zmienna niezależna i zależna ( aktywność ucznia musi
jakiś czynnik wpływa na inny poprzedzać transmisje
czynnik ) nauczyciela.
- model transmisyjny, podający -Stawianie ucznia w sytuacjach
- kierownicza rola nauczyciela problemowych.
- uczenie się jest reakcją na -Motywacja: jeżeli dzieci mają
nauczanie do wykonania ciekawe zadania
- nauczanie musi przebiegać w to nie oczekiwały za to oceny,
ściśle określanych etapach bo to co robiły je interesowało-
- każda czynność musi być stwarzanie problemów
kontrolowana i wzmacniana interesujących dla ucznia.
- błędy uczniowskie są Profesjonalizm nauczyciela
niepożądane wyraża się w umiejętności
- dzieci nigdy nie są zostawiane stworzenia sytuacji
same z zadaniem problemowej i środowiska
- przed lekcją N musi ustalić co uczącego.
U będzie umiał -Uczeń idzie w poszukiwaniu
- konieczny warunek śladu, nie po śladzie
przeprowadzenia lekcji według nauczyciela.
scenariusza zajęć -Zadaniem nauczyciela jest
- jednostka niebiernie reaguje zrozumieć, co ma do
na bodz
ce zewnętrzne powiedzenia uczeń .
- Człowiek wszystko, co do -Znajomość przedwiedzy ucznia
niego dociera filtruje przez istotna dla nauki, nauczyciel
dotychczasowy zasób wiedzy. musi ją wykorzystywać.
-Sposoby funkcjonowania -Uczenie polega na społecznym
naszych strategii poznawczych negocjowaniu znaczeń. ( wiedza
 wiedza w przypadku gdy tworzona oddolnie, uczniowie
nasza nowa wiedzę zestawiamy szukają, rozmawiają , negocjują
dotychczasową i nie stanowi to i dochodzą do wniosków ).
przedłużenia cegiełek naszej Nauczyciel jest zadowolony, gdy
wiedzy, zmienia natomiast występuje duża liczba
nasze myślenie. rozwiązań, wiele punktów
-Podział na wiedzę szkolną i widzenia. Im więcej
domową, gdy nasza wiedza społecznych pomysłów tym
nabyta w szkole nie pokrywa się lepiej.
z dotychczasową wiedzą. -Ważne są procedury dojścia do
-Uczeń w szkole transmisyjnej- wyniku a nie sam wynik.
przyswaja wiedzę. -Nie jest ważne czy uczeń
-Motywowanie uczniów przez dojdzie do wyniku, ważne są
oceny. strategie rozwiązywania.
-Tylko szkolna wiedza jest -Znaczna część uczenia się
legalna. zachodzi w procesie
-Uczenie się polega na nieświadomym- wiedza
przyswojenie poprzez milcząca, z której nie zdajemy
wzmocnienie pozytywnych sobie sprawy.
zachowań -Błędy uczniowskie są
-Dla nauczyciela ważne jest, aby naturalnym elementem uczenia
uczniowie doszli do jednego się. Popełniają błędy próbując
wniosku. dojść do prawidłowym strategii.
- Czynności uczniów zostają -Planowanie lekcji polega na
rozbite na małe kroki. W szkole planowaniu okazji
transmisyjnej uczeń jest dydaktycznych uczeń będzie
poddany permanentnemu mógł sprawdzać, projektować,
ocenianiu, na każdym kroku. eksplorować, porównywać.
- Dzieci robią błędy
ortograficzne, bo nie mają
czujności ortograficznej ( jak to
się pisze?) oraz nawyków.
Barnes- przejrzeć, mowa eksploracyjna- jak to działa. Nie mamy się jej
uczyć. Necka- II część- tam gdzie bariery, wybrać sobie znaczące w szkole.
( będzie np. opisz 3  4 bariery )