EKONOMIKA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
WPROWADZENIE
WPROWADZENIE
dr Stanisław Umiński
Ośrodek Badań Integracji Europejskiej, Uniwersytet Gdańsk
Wykład przygotowany w ramach grantu Komisji Europejskiej:
Jean Monnet  The European Economic Integration  Electronic
1
Platform
Pojęcie integracji ekonomicznej
" Wieloznaczność pojęcia integracji:
przedsiębiorstwa (fuzja, int. pionowa), regiony, kraje
" Integracja jako znoszenie granic między krajami. Zaczynają
one funkcjonować jak jeden, spójny organizm
" Europa / europejski ??
" Problem suwerenności
" Problem suwerenności
" Integracja negatywna a pozytywna (liberalna i dyrektywna,
wg. Balassy)
" Inne określenia integracja: regionalna, globalna,
uniwersalna, sektorowa, funkcjonalna, instytucjonalna,
polityczna,  równych ,  nierównych , rynków, polityk
" Wykorzystanie wiedzy z ekonomii międzynarodowej
" Pogłębianie i poszerzanie integracji
2
Acquis communautaire
3
Definicje integracji (1)
" Integracja w jęz. łacińskim renowacja, odnowienie
" Integracja jako  połączenie części w pewną całość (1620, Oxford
English Dictionary)
" 1931, Eli F. Heckscher  integrująca polityka państwa ,
integracja jako antonim dezintegracji handlowej, unifikacja handlu
w ramach jednego kraju
" 1933, Herbert Gaedicke, Gert von Eynern  integracja
gospodarki europejskiej w ujęciu statystycznym, powiązania
gospodarki europejskiej w ujęciu statystycznym, powiązania
handlowe
" 1939, Wilhelm Röpke:
 międzynarodowa integracja, dezintegracja gospodarcza, powiązanie
integracji społecznej z gospodarczą, integracja jako próba znalezienia
środka przeciw dezintegracji
  stan rzeczy, który umożliwia stosunki handlowe między różnymi
gospodarkami narodowymi jak te, które istnieją wewnątrz gospodarki
narodowej
  ścisła wspólnota rynków i cen, która czyni z danej strefy ekonomicznej
4
jedną całość
Definicje integracji (2)
" 1938, Ludwik Mises  dezintegracja międzynarodowego podziału pracy
" 1938, Moritz J. Bonn dezintegracja jako skutek regionalnego
nacjonalizmu gospodarczego, izolacjonizm gospodarczy
" 1942, Folke Hilgerd sieć światowego handlu, proces integracji
gospodarek różnych krajów
" 1943, Antonin Basch  wielostronna wymiana dóbr, która prowadzi do
międzynarodowej integracji gospodarczej krajów z korzyścią dla
wszystkich
" 1954, J.Tinbergen integracja jako  wytworzenie najbardziej pożądanej
" 1954, J.Tinbergen integracja jako  wytworzenie najbardziej pożądanej
struktury gospodarki międzynarodowej poprzez usunięcie sztucznych
przeszkód dla optymalnego działania i świadome wprowadzenie wszystkich
pożądanych elementów koordynacji czy unifikacji
" 1962, M. Norro:
 integracja jako  cel i ideał to sytuacja całkowitej zgodności i równowagi
struktur
 w wyniku integracji każda z jej części w wyniku udziału we wspólnym dziele
zyskuje większa efektywność, ale też całość zyskuje największą efektywność z
możliwych przy danych podstawach
" 1958, M. Bye w ugrupowaniu integracyjnym  każdy z krajów oczekuje
5
pewnej korzyści dla siebie
Definicje integracji (3)
" 1961, Bela Balassa:
 łączenie się państw w grupy regionalne lub bloki
 integracja jako stan i jako proces
 etapy integracji
 elementy ekonomii międzynarodowej oraz teorii lokalizacji
" Zbigniew Kamecki:
 integracja jako scalanie, regiony, kraje grupy krajów, gosp. globalna sieć
powiązań gospodarczych
  wyodrębniony z gospodarki światowej, uplasowany na pewnym obszarze
system ekonomiczny, w którym wszystkie dziedziny działalności
ekonomicznej sÄ… ze sobÄ… powiÄ…zane
ekonomicznej sÄ… ze sobÄ… powiÄ…zane
" 1964, A. Marchal:
 wprowadzenie idei solidarności do integracji, nie tylko wolny handel
 z rozwoju jednego kraju korzystajÄ… inni
 solidarność w warunkach:
" istnienia więzi ekonomicznych tworzących sieć powiązań
" istnienia równości szans, brak dominacji w sieci powiązań
" nie tylko działania sił rynkowych ale też koordynacji polityki ekonomicznej
" wzajemnych przystosowań, adaptacji, zmian struktury (proces dynamiczny)
 solidarność  podzielana przez wszystkich, którzy stanowią jej części
6
składowe jako warunek integracji
Definicje integracji (4)
" 1964, M. Dobroczyński  zacieśnianie więzów ekonomicznych
między grupą krajów, które wyodrębnia cały zespół zarówno pod
względem formalno prawnych (głównie celnym) jak też
gospodarczym spośród całości światowego organizmu
" 1972, Stanisław Chełstowski  przykrawanie tkanki regionalnej
każdego z krajów do wymagań międzynarodowego podziału
pracy
" 1993, Paweł Bożyk determinanty integracji regionalnej:
 zgodność systemów politycznych
 zgodność systemów politycznych
 dopasowana infrastruktura gospodarcza
 bliskość terytorialna
 zbliżony poziom rozwoju gospodarczego i technologicznego
 komplementarność struktur gospodarczych
 rozwinięte wzajemne powiązania handlowe
" Wyrównanie cen na dobra i usługi jako miara stanu pełnej
integracji??
" Korzyści z integracji  jak są dzielone? Czy wszyscy zyskują?
" Integracja, a wykluczenie?
7
Inne oblicza integracji
" Wyszukiwarki internetowe:
 integracja psychosomatyczna:
mapa poszerzania świadomości, proces integracji ma na
celu poznanie naszego Ja - pełni naszego Ja. Integracja
to fascynująca eksploracja ziemi nieznanej, podróż bez
dokładnych map i drogowskazów
 team building, survival, konferencje, nagłośnienie,
 team building, survival, konferencje, nagłośnienie,
event, events, eventy, spotkania integracyjne, pikniki,
ośrodki szkoleniowe,  chistmas party, wyjazdy
motywacyjne, wyprawy, wyjazdy firmowe, incentive,
szkolenia, organizacja imprez, hotele, kongresy
 integracja niepełnosprawnych
 integracja i terapia poprzez sztukÄ™ i teatr
8
Cele integracji
Integracja nie jest celem sama w sobie!
Integracja nie jest celem sama w sobie!
" Dobrobyt ekonomiczny
" Dobrobyt ekonomiczny: prosperity dzięki
podziałowi pracy i specjalizacji
" Pokój
" Pokój: rosnąca współzależność, brak  miejsca na
" Pokój
" Pokój: rosnąca współzależność, brak  miejsca na
wojny
" Demokracja
" Demokracja: uczestnictwo w grupie jest
uzależnione od istnienia i poszanowania
demokracji, maleje ryzyko jej obalenia
" Prawa człowieka
" Prawa człowieka: ich poszanowanie jako
9
warunek wstępny integracji
Artykuł 3 TUE (wersja skonsolidowana po T. Lizbońskim)
1. Celem Unii jest wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów.
2. Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa
sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest
swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu
do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i
zwalczania przestępczości.
3. Unia ustanawia rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy,
którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen,
społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności zmierzająca do
pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz wysoki poziom ochrony
i poprawy jakości środowiska naturalnego. Wspiera postęp naukowo-techniczny.
i poprawy jakości środowiska naturalnego. Wspiera postęp naukowo-techniczny.
Zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość i
ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i
ochronÄ™ praw dziecka.
Wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między
Państwami Członkowskimi.
Szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwa nad
ochronÄ… i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy.
10
cd.
4. Unia ustanawia unię gospodarczą i walutową, której walutą jest
euro.
5. W stosunkach zewnętrznych Unia umacnia i propaguje swoje
wartości i interesy oraz wnosi wkład w ochronę swoich
obywateli. Przyczynia się do pokoju, bezpieczeństwa, trwałego
rozwoju Ziemi, do solidarności i wzajemnego szacunku między
narodami, do swobodnego i uczciwego handlu, do
narodami, do swobodnego i uczciwego handlu, do
wyeliminowania ubóstwa oraz do ochrony praw człowieka, w
szczególności praw dziecka, a także do ścisłego przestrzegania
rozwoju prawa międzynarodowego, w szczególności zasad
Karty Narodów Zjednoczonych.
6. Unia dąży do osiągnięcia swoich celów właściwymi środkami
odpowiednio do zakresu kompetencji przyznanych jej na mocy
Traktatów.
11
Cele EWWiS
" Stworzenie jednolitego rynku węgla i stali
" Jednolite zasady konkurencji wykluczajÄ…ce praktyki firm
prowadzące do nieuczciwego podziału i eksploatacji
rynku
" Dbanie o właściwe zaopatrzenie rynku węgla i stali
" Zapewnienie równego dostępu konsumentów do z
ródeł
zaopatrzenia
" Rozwijanie zdolności produkcyjnych przy racjonalnym
zużyciu surowców
" Poprawa warunków pracy i standardu życia pracowników
" Wzrost handlu międzynarodowego
12
EWWiS dzisiaj
" Traktat ustanawiający EWWiS wygasł 23
lipca 2002 roku
" Rynek węgla i stali podlega normalnym
zasadom konkurencji
" Kontynuacja pomocy w wydobyciu węgla
" Przekazanie polityki handlowej w
dziedzinie węgla i stali na szczebel Komisji
Europejskiej
13
Cele Euratomu
" Rywalizacja z USA i ZSRR  implicite
" Konkurowanie pojedynczych krajów?? Euratom
" Wspieranie badań i rozpowszechnianie informacji
technicznej
" Tworzenie jednolitych standardów bezpieczeństwa
" Popieranie inwestycji w dziedzinie energii jÄ…drowej
" Zapewnienie właściwego używania materiałów
nuklearnych
" Wspólny rynek poprzez:
 swobodny przepływ wyspecjalizowanych materiałów i sprzętu
 swoboda zatrudniania specjalistów
14
Instrumenty integracji
" Informacja
" Informacja  wzajemne informowanie się krajów.
Zagwarantowana wolność działania, ale pomagamy dopasować
siÄ™ innym.
" Konsultacja
" Konsultacja  informowanie, ale też oczekiwanie opinii.
Nienaruszona suwerenność krajowa, ale staje się przedmiotem
oddziaływań zewnętrznych.
" Koordynacja
" Koordynacja
" Koordynacja  angażuje partnerów w proces uzgadniania
" Koordynacja  angażuje partnerów w proces uzgadniania
działań niezbędnych dla uzyskania spójnej polityki. Jeśli
wspólny cel zostanie uzgodniony = kooperacja. Prowadzić
może też do harmonizacji, czyli zbieżności.
" Unifikacja
" Unifikacja  zniesienie krajowych instrumentów i ich
zastąpienie wspólnymi dla całego ugrupowania
integracyjnego lub przyjęcie wspólnych instrumentów dla
wszystkich partnerów.
15
Narzędzia integracji w kolejnych
etapach integracji
16
Fundamentalne zasady integracji
" Integracji rynkowej
" Jedności celu wspólnoty i celów narodowych, efekt
synergii, współdziałanie w zakresie polityk, koordynacji,
konsultacji itp.
" Pogłębiania integracji
" Poszerzania integracji (wzrost zróżnicowań)
" Poszanowania różnorodności (czynniki historyczne,
" Poszanowania różnorodności (czynniki historyczne,
kulturowe, polityczne, geograficzne, inne modele
organizacji państwa)
" Konwergencji i spójności
" Ochrony modelu socjalnego
" Otwartości dla krajów europejskich
" Integracji z gospodarką światową
" Subsydiarności (pomocniczości)
17
Rekapitulacja
" Integracja gospodarcza to stopniowe usuwanie granic
" To proces dynamiczny, gospodarki splatajÄ… siÄ™
wzajemnie
" Główne cele integracji mają charakter ekonomiczny
(dobrobyt), pozostałe polityczny (eliminacja konfliktów)
" Zasadnicze etapy procesu integracji
" Zasadnicze etapy procesu integracji
" Integracja rynków sprzyja podnoszeniu efektywności
" Integracja polityk jest potrzebna, gdyż w otwartych
gospodarkach interwencja rządów utraciła swą
skuteczność
" Integracja polityk !ð efektywność alokacyjna, stabilność
makroekonomiczna, sprawiedliwość redystrybucyjna i
18
tożsamość zewnętrzna