Agata Olczak
filologia polska s2, specjalizacja dziennikarska
nr albumu: 243953
LITWA, Republika Litewska
Ustrój polityczny: republika parlamentarna, demokracja
Stolica: Wilno
Język urzędowy: litewski
Obecny prezydent: Dalia Grybauskait

Obecny premier: Algirdas Butkevi%0Å„ius
1. Wydarzenia historyczne:
Unia lubelska: 1569
rozbiory: 1772, 1793, 1795
ogłoszenie niepodległości: 16.02.1918
włączenie do ZSRR: 15. czerwca 1940
wstÄ…pienie do UE: 01.05.2004
HYMN
Autorem tekstu i muzyki jest Vincas Kudirka. Pieśń została wydana drukiem w 1898 roku w
gazecie Varpas. Publicznie po raz pierwszy odtworzono ją w Petersburgu 13 listopada 1899 (już po
śmierci Kudirki), pieśń wykonał lokalny chór pod batutą Czesława Sosnowskiego. W Wilnie utwór
Kudirki zagrano 3 grudnia 1905  w przeddzień zebrania się "Wielkiego Sejmu".
Jednym z gorących zwolenników podwyższenia Tautia
ka giesm
do roli hymnu narodowego był
przyszły prezydent Litwy Kazys Grinius. Ostatecznie Tautia
ka.. została zatwierdzona deklaracją
sejmu z 1919 roku.
Przez pewien czas pieśń Kudirki konkurowała z innym popularnym w tym kraju utworem
napisanym przez poetę Maironisa: "Lietuva brangi, mano tevyne" (Litwa mój ukochany kraj).
Zakazana w okresie okupacji radzieckiej, Tautia
ka giesm
ponownie została przywrócona w 1988
roku.
W 1998 uroczyście obchodzono stulecie powstania hymnu. Z tej okazji wydano w kraju wiele
uroczystych publikacji, znaczków pocztowych oraz wygłoszono mnóstwo sympozjów na temat roli
pieśni Kudirki w "podtrzymywaniu ducha narodu w ciężkich dla Litwinów chwilach"
Pieśń narodowa
Litwo, ojczyzno nasza,
ty jesteś ziemią bohaterów.
Z przeszłości twoi synowie
niech czerpią siły
Niech twoi dzieci idÄ…
tylko drogami prawości.
Niech pracują dla twojego pożytku
i dla dobra ludzi.
Niech słońce litewskie
rozproszy mroki,
a światło i prawda
Niech kroki nasze wiodÄ….
Niech miłość Litwy
płonie w naszych sercach.
W imiÄ™ Litwy
niech kwitnie jedność.
FLAGA
Została przyjęta 20 marca 1989, blisko 2 lata przed ustanowieniem niepodległości Litwy od
Związku Radzieckiego. Bardzo podobna flaga (o nieco jaśniejszych barwach) była używana przez
Litwę od 1918 do zajęcia państwa przez ZSRR w 1940. Po zakończeniu okupacji niemieckiej
(1941 1945) do 1989 oficjalnym symbolem kraju była flaga Litewskiej SRR
Barwy mają swoją symbolikę. Żółty odnosi się do koloru słońca i oznacza szlachetność i
uczciwość. Zielony nawiązuje do koloru roślin i jest symbolem życia oraz nadziei. Czerwony to
kolor krwi i łączy się z miłością, odwagą i poświęceniem dla ojczyzny. Kolory żółty i zielony razem
symbolizują też krajobraz Litwy (pola i lasy), zaś czerwony  przelaną krew. Wszystkie te trzy
kolory razem występują często w litewskich strojach ludowych.
HERB
herb państwa przedstawia w polu czerwonym konnego rycerza ze wzniesionym nad głową mieczem
i tarczą z herbem własnym Władysława Jagiełły: podwójnym złotym krzyżem w polu błękitnym.
Uprząż końska również jest barwy błękitnej.
Litwa ma dwa godła sięgające czasów średniowiecza: Słupy Giedymina i Pogoń. Słupy Giedymina
były herbem rodowym wielkiego księcia Giedymina, Kiejstuta, jego syna Witolda i ich potomków.
Natomiast znakiem rodowym Jagiełły był podwójny krzyż, który Jagiełło po przyjęciu chrztu przez
Litwę i koronacji na króla Polski wprowadził na tarczy jez
dz
ca herbu Pogoni zamiast znajdujÄ…cych
się tam Słupów Giedymina. Obydwa symbole używane są obecnie, ale oficjalnym godłem Litwy
jest Pogoń. Znak ten jest uważany za jeden z najstarszych w Europie. W czasie unii polsko-
litewskiej (1386-1795) Pogoń wraz z polskim orłem stanowiły wspólny symbol Rzeczypospolitej
Obojga Narodów. Podczas okupacji radzieckiej godło Pogoni było zakazane. Przywrócono 20
marca 1989r.
Pogoń oznacza rycerzy ścigających wojska nieprzyjacielskie.
Pogoń była również używana w historii jako godło Białorusi (dawnej części Wielkiego Księstwa
Litewskiego). Powoływali się na nią zwolennicy niepodległości tego kraju. "Pahonia" pełniła
oficjalnie rolę godła niepodległej Białorusi w okresie 1992-1995 zanim została zastąpiona godłem
nawiązującym do czasów sowieckich
Pierwsza wzmianka o Litwie pochodzi z 14 lutego 1009, jednak państwo litewskie powstało
dopiero w XIII wieku. W XIV wieku ówczesne Wielkie Księstwo Litewskie było największym
państwem w Europie, w 1385 weszło w związki z Polską, które przerodziły się w 1569 w trwałą
unię realną (unia lubelska). W latach 1795 1918 Litwa znajdowała się pod władzą rosyjską. W
1918 powstała niepodległa Republika Litewska, w 1940 przekształcona w Litewską Socjalistyczną
Republikę Radziecką. 11 marca 1990 Litwa ogłosiła deklarację niepodległości.
Obowiązuje Konstytucja Republiki Litewskiej, która weszła w życie 6 listopada 1992 roku.
Zaaprobowana w referendum z 25 paz
dziernika 1992 roku. Litwa jest demokracją, w której
konstytucja gwarantuje trójpodział władz. Władza ustawodawcza spoczywa w rękach
jednoizbowego parlamentu (Seimas), władza wykonawcza  prezydenta i rządu, a władzę
sądowniczą sprawują niezawisłe sądy (m.in. Sąd Najwyższy, Sąd Konstytucyjny oraz Sąd
Apelacyjny).
Tekst zasadniczy konstytucji litewskiej składa się z Preambuły i 154 art. Zawartych w 14
rozdziałach. Jest to konstytucja sztywna, inicjatywa ustrojodawcza w każdym czasie, z
wyjątkiem trwania stanu wyjątkowego i wojennego, przysługuje grupie posłów w liczbie co
najmniej ź ogólnej ich liczby oraz 300 000 wyborcom. Projekt ustawy o zmianie
konstytucji podlega dwukrotnemu rozpatrywaniu i uchwaleniu przez Sejm  przerwa
między nimi nie może być krótsza niż 3 miesiące i uważa się go za przyjęty, jeżeli w
każdym głosowaniu uzyskał większość co najmniej 2/3 ogólnej liczby posłów1.
Tak jak w pozostałych krajach bałtyckich parlament jest jednoizbowy:
" w wyborach parlamentarnych obowiązuje 5-procentowy próg wyborczy oraz frekwencja
25%,
" czynne prawo wyborcze od 18 lat, warunkiem jest obywatelstwo litewskie,
" bierne prawo wyborcze od 25 lat, warunkiem jest obywatelstw litewskie,
" przy wyborach prezydenckich  wiek: 40 lat, obywatelstwo litewskie, kandydat musi
zamieszkiwać Litwę przez co najmniej 3 lata.
Sejm Republiki Litewskiej (lit. Seimas) ma dominujÄ…cÄ… pozycjÄ™ w systemie politycznym kraju:
wybory do sejmu: spośród 141 deputowanych do Sejmu, wybiera się 74 w
okręgach jednomandatowych, w których obowiązuje system większościowy, zaś 70
w jednym wielomandatowym okręgu wyborczym, w którym stosowany jest system
proporcjonalny. Gwarantując wyborcy 2 głosy i godząc w ten sposób 2 systemy
wyborcze (większościowy i proporcjonalny) oraz uzależniając ważność głosowania
od frekwencji wyborczej, ustawodawca stworzył warunki do uznania wyborów
parlamentarnych za równe, w sensie wpływu oddanych głosów na ostateczny
wynik wyborów2,
kadencja Sejmu: 4 lata
Funkcje Sejmu:
" zarządza wybory prezydenta, ale może zdjąć go także z urzędu, niezależnie od opinii Sądu
Konstytucyjnego, większością kwalifikowaną 3/5  taki impeachment miał miejsce w 2004
roku wobec prezydenta Rolandasa Paksasa, którego zastąpił poprzedni prezydent Adamkus
(wybrany oczywiście w wyborach)
" ma zapisaną w konstytucji wyłączność ustawodawczą (w przeciwieństwie do Rosji, sąsiada
Litwy, gdzie prezydent ma prawo do wydawania dyrektyw z mocÄ… ustaw)
" zatwierdza nowy rząd i przez całą kadencję sprawuje nad nim kontrolę (także nad
poszczególnymi ministrami) przez tajne, podwójnie głosowane wotum nieufności, votum
zaufania przy powołaniu nowego gabinetu lub gdy zmieniła się połowa składu obecnego,
stworzenie stanowiska lidera opozycji i powszechną praktykę zapytań poselskich
" powołuje Kontrolerów Państwowych, którzy sprawdzają prawidłowość zarządzania
majątkiem państwowym i prawidłowość wykonywania założeń budżetu (brak
1 W. Kręcisz, Republika Litewska [w:] Ustroje państw współczesnych pod red. E. Godulewicz, Lublin 2002,
s. 102 103.
2 Tamże, s. 107.
przedstawienia ustawy budżetowej przez rząd nie jest równoznaczne z jego dymisją jak w
Polsce)
" głosuje wniosek o zmianę konstytucji (oprócz art.1 i 14 które mogą być zmienione tylko
drogą referendum) dwukrotnym głosowaniem 2/3 większości bezwzględnej
" większością 3/5 może pozbawić mandatu deputowanego (w Polsce zniesienie mandatu jest
niemożliwe, można jedynie uchylić immunitet)
Prezydent
 Prezydent Republiki stoi na czele państwa [...] reprezentuje Państwo Litewskie i wykonuje
wszystkie obowiązki nałożone na niego przez konstytucję i ustawy3 .
Prezydent jest zatem głową państwa i organem władzy wykonawczej. Szczególnie istotne znaczenie
posiada tryb obsadzania urzędu, który przyczynia się do wzmocnienia politycznej i prawnej
legitymacji tego urzędu oraz jego autorytetu ustrojowego. Konstytucja jednoznacznie wypowiada
się w kwestii apolityczności prezydenta oraz jego neutralności politycznej, kreując go na gwaranta
stabilności funkcjonowania państwa. Prezydent nie może piastować mandatu przedstawicielskiego,
jak również innych stanowisk, a ponadto osoba wybrana na ten urząd zobowiązana jest do
zawieszenia swojej działalności w partiach i organizacjach politycznych. Konstytucja określa
nietykalność prezydenta:  Osoba Prezydenta Republiki jest nietykalna. W okresie wykonywania
swoich obowiązków nie może być on aresztowany ani pociągnięty do odpowiedzialności karnej
albo administracyjnej . - stanowi to immunitet czasowy. Konstytucyjnym przywilejem jest także
przysługująca mu rezydencja.
 Prezydent nie odpowiada parlamentarnie za akty urzędowe. Ponosi on jednak odpowiedzialność
konstytucyjna przed Sejmem a poważne naruszenie konstytucji, złamanie przysięgi lub
przestępstwo4 .
" Wybierany w wyborach powszechnych, 4-przymiotnikowych na 5-letnią kadencję, którą
powtórzyć może tylko raz.
" By zostać prezydentem Litwy trzeba mieć ukończone 40 lat i co najmniej od 3 lat mieszkać
na terytorium państwa, będąc jego pełnoprawnym obywatelem. Ten przepis konstytucyjny,
podobnie jak kilka innych, ma chronić przed wpływami polskiej i rosyjskiej mniejszości na
politykÄ™.
" Prezydent oprócz wspomnianej wcześniej odpowiedzialności przed sejmem, ma także
obowiązek składania corocznego orędzia o stanie państwa.
" ZarzÄ…dza nowe wybory do parlamentu z powodu braku votum zaufania dla rzÄ…du,
samorozwiÄ…zania Seimas.
" Ma prawo weta wobec ustaw sejmowych.
" Współtworzy politykę zagraniczną Litwy (we współpracy z rządem).
" Jest arbitrem.
" Nadaje odznaczenia.
" Może wystąpić z wnioskiem o odebranie mandatu posłowi.
" Kształtuje wizerunek państwa, jest jego reprezentantem.
" Mianuje premiera, dowódcę wojska, sędziów SK, dyplomatów itd.
" Ma prawo Å‚aski.
" Posiada inicjatywÄ™ ustawodawczÄ….
3 Tamże, s. 121.
4 Tamże, s. 122.
RzÄ…d
Rząd kształtowany jest przez kandydata na premiera wskazanego przez Prezydenta i musi uzyskać
votum zaufania sejmu. Składa się z premiera i ministrów (nie ma wiceministrów ani wicepremiera)
i obraduje na posiedzeniach
" głównym zadaniem rządu jest opracowanie i realizowanie budżetu państwa (co sprawdzają
specjalni kontrolerzy)
" ma inicjatywÄ™ ustawodawczÄ…
" odpowiada kolegialnie i indywidualnie (ministrowie) przed parlamentem
S
D KONSTYTUCYJNY
 Sąd Konstytucyjny jest sądem samodzielnym i niezależnym, sprawującym władzę sądowniczą w
trybie określonym przez Konstytucję Republiki Litewskiej i niniejszej ustawy5 .
Sąd Konstytucyjny składa się z 9 sędziów, na dziewięcioletnią kadencję mianuje ich Sejm, w
równej liczbie (po 3) spośród kandydatów zgłaszanych przez prezydenta, przewodniczącego Sejmu
i przewodniczącego Sądu Najwyższego. Co 3 lata dochodzi do odnowienia 1/3 składu Sądu.
PrzewodniczÄ…cego SÄ…du Konstytucyjnego mianuje Sejm na wniosek prezydenta.
Na działalność Sądu nie ma wpływu żadna władza państwowa, instytucje administracyjne,
posłowie, partie polityczne, organizacje polityczne i społeczne, a także obywatele. SK jest zatem
niezawisły, jego zadaniem jest kontrola konstytucyjności państwowej, realizowanej poprzez
orzekanie w sprawach zgodności z konstytucją ustaw i innych aktów normatywnych uchwalonych
przez Sejm, jak również orzekanie o zgodności z konstytucją i ustawami aktów normatywnych
prezydenta i rzÄ…du.
 Orzeczenia SK majÄ… charakter ostateczny6 .
Współczesna scena polityczna
Ustrojodawca litewski, tworząc podstawy systemu wielopartyjnego, wyraził je w przepisie
art. 35 Konstytucji:  Obywatelom gwarantuje siÄ™ prawo do swobodnego zrzeszania siÄ™ w
stowarzyszenia, partie polityczne, bÄ…dz
zrzeszenia, o ile ich cele i działalność nie są
sprzeczne z Konstytucją i ustawami. Nikt nie może być zmuszony do przynależności do
jakiegokolwiek stowarzyszenia, partii politycznej bÄ…dz
zrzeszenia. Tryb tworzenia i
działalność partii politycznych oraz innych organizacji politycznych i społecznych reguluje
ustawa Oznacza to uznanie wolności tworzenia partii politycznych, ich wielości i równości.
W świetle konstytucji partie polityczne realizują funkcje polegające na: zapewnieniu
pluralizmu i demokratycznego charakteru systemu politycznego Litwy, kształtowaniu i
wykonywaniu woli politycznej obywateli, umacnianiu niezależnego, demokratycznego
charakteru państwa i rozwoju społeczeństwa. Nie mogą one działać przeciw niepodległości
państwa litewskiego. Partia polityczna może być założona przez 400 pełnoletnich
obywateli, korzystających z czynnego prawa wyborczego, z zastrzeżeniem, iż obywatel
może być członkiem tylko jednej partii politycznej. Partia konstytuuje się w momencie, gdy
na zebrani założycielskim przyjmie statut, program i wybierze organy kierownicze.
Warunkiem uzyskania osobowości prawnej jest natomiast wystąpienie, nie póz
niej niż w
terminie 1 miesiąca od daty odbycia zebrania założycielskiego, z odpowiednim wnioskiem
do ministra sprawiedliwości o jej zarejestrowanie7.
5 Tamże, s. 131.
6 Tamże, s. 131  133.
7 Tamże, s. 111  112.
Partie polityczne (wiodÄ…ce)
" Związek Ojczyzny  (Konserwatystów Litwy)
" Litewska Partia Chrześcijańsko-Deomokratyczna
" Litewska Unia Centrum
" Litewska Partia Demokratyczna
" Partia Pracy
Podstawy prawne funkcjonowania systemu partyjnego Litwy
Sytuację prawną partii politycznych na Litwie możemy określić jako negatywną, co nie wpływa
korzystnie na ich działanie. Jest to spowodowane tym, iż przepisy o partiach w ustawach i
konstytucji, zawierają w sobie dużo sprzeczności. Funkcjonowanie partii jest szczegółowo
regulowane przez szereg ustaw takich jak: ustawa o partiach politycznych i organizacjach
politycznych, o finansowaniu partii politycznych, o kontroli finansowania partii politycznych.
Partia może zostać utworzona jedynie na podstawie prawa litewskiego. Aby mogła powstać
potrzebnych jest co najmniej 400 członków, którzy wybierają przewodniczącego i tworzą program
partii. Członkiem partii może zostać jedynie obywatel posiadający prawa wyborcze. Każda partia
musi być obowiązkowo zarejestrowana w Ministerstwie Sprawiedliwości. Finansowanie partii
litewskich niesie ze sobą dużo sprzeczności. Ustawa o finansowaniu partii politycznych mówi, że
partie mogą być finansowane jedynie przez Litwinów, natomiast ustawa o kontroli finansowania
stanowi, że osoby litewskiego pochodzenia mogą finansować kampanię. Jednak nigdzie ustawy te
nie definiują bycia Litwinem. Podstawowe znaczenie dla działalności partii politycznych na Litwie
ma art. 35 Konstytucji Litwy, który mówi że  Obywatelom gwarantuje się prawo do swobodnego
zrzeszania się w stowarzyszenia, partie polityczne i zrzeszenia, o ile ich cele i działalność nie są
sprzeczne z Konstytucją i innymi ustawami. Jeżeli działalność jednej z partii jest sprzeczna
Ministerstwo Sprawiedliwości może czasowo zawiesić działalność partii. System partyjny Litwy w
ostatnich latach kształtował się jako umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą.
Głównymi ugrupowaniami do 2000 r. byli na przemian socjaldemokraci i konserwatyści. Po
wyborach z 2004 r. możemy mówić o układzie umiarkowanie wielopartyjnym z równowagą
pomiędzy partiami politycznymi. Wybory te wygrała Partia Pracy uzyskując poparcie 28,6%. Do
parlamentu dostały się także takie partie jak: Koalicja Pracując na rzecz Litwy, Unia Ojczyz
niana,
Koalicja Rolandasa Paksasa, Unia Liberalno-Centrowa, Unia Partii Chłopskiej i Nowej Demokracji.
Progu wyborczego wynoszącego 5% nie przekroczyły m.in.: Akcja wyborcza Polaków na Litwie,
Chrześcijańska Konserwatywna Unia Społeczna.
Podział administracyjny:
10 okręgów: kłajpedzki, koweński, mariampolski, olicki, poniewieski, szawelski, tauroski,
telszyński, uciański, wileński. Każdy ma swoją własną stolicę.
A
OTWA, Republika A
otewska
Ustrój polityczny: republika parlamentarna
Stolica: Ryga
Język urzędowy: łotewski
Obecny prezydent: Andris B
rziF
a

Obecny premier: Valdis Dombrovskis
1. Wydarzenia historyczne:
ogłoszenie niepodległości: 18.11.1918
włączenie do ZSSR: 05.08.1940
odzyskanie niepodległości: 21.08.1991
wstÄ…pienie do UE: 01.05.2004
członek NATO: 29.03.2004
religia dominujÄ…ca: luteranizm
HYMN
Hymn "Dievs, sv
t%2ł Latviju!" ("Boże, błogosław A
otwę!") został napisany przez Karlisa Baumanisa
w drugiej połowie XIX wieku, kiedy to w narodzie łotewskim zaczęła budzić się świadomość
narodowościowa. Pieśń, w której po raz pierwszy zostało użyte słowo "A
otwa", stała się motorem
napędzającym wzrost świadomości narodowej i przynależności do jednego narodu.
Pieśń ta została pierwszy raz wykonana na festiwalu w Rydze w czerwcu 1873. Jednak wówczas, na
skutek nacisków władzy carskiej, słowo "Latvija" zostało zastąpione słowem "Baltija". Pieśń
Baumanisa jest oficjalnym hymnem narodowym A
otwy od 20 czerwca 1920 roku.
Boże, błogosław A
otwÄ™
Boże, błogosław A
otwÄ™,
naszÄ… drogÄ… ojczyznÄ™.
Błogosławże A
otwÄ™,
Ach, błogosławże ją!
Gdzie łotewskie córki kwitną,
gdzie łotewscy synowie śpiewają,
daj nam tam w szczęściu tańczyć,
na naszej A
otwie!
FLAGA
Flaga uważana jest za pochodzącą z XIII wieku, co stawia ją w gronie najstarszych flag świata.
WedÅ‚ug niemieckojÄ™zycznej kroniki Livländische Reimchronik flagÄ… takÄ… posÅ‚ugiwaÅ‚y siÄ™ oddziaÅ‚y
zbrojne A
otyszy w 1279 roku. W latach 70. XIX wieku Å‚otewski historyk Janis Grinsbergs
przypomniał ten nieznany szerzej wcześniej zapis i rozpropagował wśród młodej inteligencji
Å‚otewskiej jako etnicznÄ… flagÄ™ A
otyszy. W obecnym kształcie została przyjęta po uzyskaniu przez
A
otwę niepodległości w 1918, zatwierdzona została ustawowo w dniu 15 czerwca 1921 roku.
W okresie przynależności A
otwy do ZSRR (1940-1941 i 1945-1990) flaga była zakazana. Władze
radzieckie narzuciły A
otewskiej SRR flagÄ™ wzorowanÄ… na fladze ZSRR - czerwonÄ… z sierpem i
młotem i z motywem błękitno-białych fal u dołu, które podkreślały znaczenie morza dla kraju.
W dniu 15 lutego 1990 roku Rada Najwyższa A
otwy wraz z proklamacją przywrócenia
niepodległości uchwaliła przywrócenie tradycyjnej flagi narodowej.
KONSTYTUCJA
przywrócono obowiązywanie konstytucji z roku 1922, poprawki wprowadzały ona do systemu
organów państwowych Sądu Konstytucyjnego, obniżenie cenzusu wiekowego dla czynnego prawa
wyborczego do 18 lat, wydłużenie kadencji urzędu prezydenta i kadencji parlamentu do 4 lata,
wprowadzenie trójinstancyjności sądów. W grudniu 1991 r uchwalono ustawę konstytucyjną 
Prawa i obowiązki człowieka i obywatela, a następnie rozszerzono konstytucję o rozdział VIII 
Podstawowe prawa człowieka8.
Konstytucja składa się z 116 art. Zgrupowanych w 8 rozdziałach. Otwiera ją jednozdaniowa
preambuła, w której suweren proklamuje nadanie sobie konstytucji za pośrednictwem
przedstawicieli wybranych do Zgromadzenia Ustawodawczego. Następnie ustrojodawca zamieścił
przepisy definiujące państwo łotewskie, suwerena, obszar oraz barwy narodowe i język.
A
otwa jest wielopartyjną, demokracją parlamentarno - gabinetową. Występuje tam trójpodział
władzy. Władza legislacyjna w rękach jednoizbowego parlamentu, egzekutywa - prezydenta i rządu,
a sądownicza - niezawisłych sądów.
Parlament A
otewski jest unikameralny, tzn. składa się z tylko jednej izby, którą stanowi Saeima
(Sejm). Składa się on ze 100 posłów, wybieranych w czteroprzymiotnikowych wyborach
(powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych), na kadencję trwającą 4 lata.
Sejm posiada władzę ustrojodawczą (może m.in. wprowadzać zmiany w konstytucji) i
ustawodawczą (wydaje ustawy). Wybiera także prezydenta (którego może w każdym momencie
odwołać), udziela wotum zaufania rządowi, mianuje sędziów (również Sądu Najwyższego) i
członków Sądu Konstytucyjnego oraz Kontroli Państwowej
Sejm składa się ze stu członków wybieranych z list partyjnych w głosowaniu powszechnym w
wyborach bezpośrednich, równych i tajnych. W wyborach obowiązuje pięcioprocentowy próg
zaporowy w skali kraju dla poszczególnych ugrupowań politycznych. Głosy na mandaty przelicza
się w sposób proporcjonalny. Wybrany może zostać każdy obywatel, który ukończył 21 lat.
Kadencja Sejmu trwa cztery lata. Ostatnie wybory odbyły się 2 paz
dziernika 2010.
Wybory do Sejmu odbywajÄ… siÄ™ co 4 lata, w pierwszÄ… sobotÄ™ paz
dziernika. Posłowie wybierani są w
wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. Podział mandatów odbywa się według
systemu proporcjonalnego (metoda Saint-Laguë), a klauzula zaporowa (próg wyborczy) wynosi
5%.
Prawo wyborcze czynne przysługuje obywatelom, którzy ukończyli 18 lat, a prawo wyborcze
bierne - 21 lat.
Ugrupowania polityczne mające reprezentację w parlamencie:  Jedność , Centrum Zgody, Związek
Zielonych i Rolników, O lepszą A
otwÄ™ i Zjednoczenie Narodowe Wszystko dla A
otwy!  Dla
Ojczyzny i Wolności/A
otewski Narodowy Ruch Niepodległości.
PREZYDENT
Wybierany jest przez Sejm na kadencję trwającą 4 lata, musi mieć minimum 40 lat. Dopuszczalna
jest tylko jedna reelekcja. W Å‚otewskim systemie politycznym prezydent ma bardzo ograniczone
uprawnienia. Do najważniejszych należą: prawo desygnowania kandydata na premiera oraz
możliwość zainicjowania rozwiązania parlamentu (tutaj decyzję ostateczną podejmuje naród w
referendum).
Prezydent może być w każdym momencie odwołany przez parlament. Do odwołania prezydenta
8 J. Zieliński, Systemy konstytucyjne A
otwy, Estonii i Litwy, Warszawa 2000, s. 16  17.
potrzebna jest inicjatywa minimum 1/2 członków parlamentu i poparcie jej przez większość
kwalifikowaną głosujących - 2/3 składu izby.
Prezydent może zawetować ustawę przyjętą przez parlament. Jeżeli uczyni to w ciągu 7 dni od
przyjęcia ustawy (z własnej inicjatywy lub na żądanie 1/3 posłów), ustawa może być poddana pod
głosowanie ludowe (na żądanie minimum 1/10 wyborców). Parlament może przełamać
prezydenckie weto za pomocą większości 3/4 głosów lub też uniemożliwić mu jej wstrzymanie
uchwalając pilność ustawy większością 2/3 głosów.
Wszystkie akty urzędowe prezydenta muszą mieć kontrasygnatę premiera lub odpowiedniego
ministra
S
D KONSTYTUCYJNY
Sąd to niezawisły organ władzy sądowniczej sprawujący nadzór nad hierarchiczną zgodnością
aktów prawnych (m.in. ustaw z konstytucją). Składa się z 7 sędziów zatwierdzanych przez Sejm
" 3 zgłaszają posłowie,
" 2 zgłasza Gabinet Ministrów (premier oraz ministrowie)
" 2 zgłasza plenum Sądu Najwyższego.
KONTROLA PAC
STWOWA
Jest to niezawisły organ kolegialny, którego członków mianuje parlament w identycznym trybie jak
sędziów, przy czym zajmowanie urzędu ma charakter kadencyjny. Nadzoruje on działalność
gospodarczą państwa.
PODZIAA
ADMINISTRACYJNY
1 lipca 2009 weszła w życie reforma administracyjna uchwalona 18 grudnia 2008. W wyniku tej
reformy zniesiono jednostki administracyjne wszystkich szczebli wprowadzajÄ…c w zamian 109
powiatów i 9 miast wydzielonych (jednostki te nie mają dalszego podziału wewnętrznego).
A
otwa składa się z czterech krain historycznych:
Krainy historyczne A
otwy
" Kurlandia
" Liwonia
" A
atgalia
" Semigalia
PARTIE POLITYCZNE
Po odzyskaniu niepodległości na A
otwie ukształtował się system wielopartyjny podlegający
częstym zmianom. W 2005 najsilniejszymi ugrupowaniami w sejmie były: liberalno-
konserwatywna Nowa Era (Jaunais laiks) założona 2002, konserwatywna Partia Ludowa (Tautas
partija)  1998, koalicja partii pokomunistycznych i mniejszości rosyjskojęzycznej O Prawa
Człowieka we Wspólnej A
otwie (Par Cilv
ka Ties%2Å‚b

m Vienot

Latvij

)  1998, chadecka
A
otewska Pierwsza Partia (Latvijas Pirm

partija)  2002.
ESTONIA, Republika Estońska
Ustrój polityczny: republika parlamentarna, demokracja
Stolica: Tallinn
Język urzędowy: estoński
Obecny prezydent: Toomas Hendrik Ilves
Obecny premier: Andrus Ansip
HYMN
Moja rodzinna ziemia, moje szczęście i radość - hymn państwowy Estonii. Słowa pieśni napisał
Johann Voldemar Jannsen, popularny estoński działacz narodowy. Muzyka została zapożyczona z
hymnu fińskiego, skomponowanego przez Friedricha Paciusa. Prawykonanie pieśni miało miejsce
podczas Pierwszego Powszechnego Święta Pieśni w 1869 roku, na które przyjechało ponad 20 tys.
Estończyków. Święto stało się pierwszą manifestacją estońskiej jedności. Wykonywano utwory
niemieckie i dwa estońskie: Mu Isamaa i Moja ojczyzna, moja miłość do słów Lidii Koiduli z
melodią Aleksandra Kunileida. Obie zyskały wielką popularność. Pierwsza z nich od 1896 roku
stała się hymnem Estonii, druga - pieśnią narodową, bardzo popularną w latach okupacji
radzieckiej, kiedy oficjalny hymn estoński był zakazany.
Moja rodzinna ziemia
Moja rodzinna ziemio, moje radości i szczęście,
jakżeś ty piękna!
W całym świecie
nie znajdÄ™ takiego miejsca,
które pokochałbym tak jak Ciebie,
moja rodzinna ziemio!
Moja kołyska stała na twej ziemi,
którą błogosławi mój trud.
Do ostatniego tchu moja wdzięczność dla ciebie,
do śmierci będę wierny tej,
która jest moim skarbem,
Tobie ojczyzno moja!
Niech Bóg ma Cię w opiece,
ojczyzno moja ukochana!
Niech chroni od złego,
niech błogosławi łaskawie
wszystkim poczynaniom twoim,
kochana ojczyzno ma.
FLAGA
Flaga Estonii jest prostokątem podzielonym na trzy poziome pasy: niebieski, czarny i biały. Kolor
niebieski to symbol wiary i wierności, czarny oznacza dawne ziemie estońskie lub cierpienia
narodu, biały - dążenia do oświecenia i cnoty. Nie jest to jedyna przyjęta symbolika. Kolorystykę
flagi estońskiej wiąże się też z naturą i pięknem krajobrazu: w niebieskim odbijają się wody
Bałtyku oraz niezliczonych jezior Estonii, czarny to barwa ziemi lub tradycyjnego kaftana
estońskich chłopów, a biel kojarzy się z charakterystycznymi dla pory letniej białymi nocami lub też
zimowym śniegiem.
HERB
Herb Estonii występuje w dwóch wersjach: w postaci małej i w postaci wielkiej. Zasadniczym
elementem jest złota tarcza heraldyczna, a na niej trzy stylizowane lwy. Herb w postaci wielkiej od
dołu otoczony jest dodatkowo przez dwa wieńce z liści dębowych, także koloru złotego.
Symbolizują one siłę i trwałość państwa.
Herb Estonii w obecnej postaci oficjalnie przyjęto przez estoński parlament 19 czerwca 1925 roku.
W roku 1940, po włączeniu Estonii w skład ZSRR został ono zastąpione innym godłem, zaś
używanie starej symboliki było zabronione. Ponownie używanie obecnej wersji herbu rozpoczęło
się w 1990 r., zaś oficjalnie stosowna ustawa przywróciła je 6 kwietnia 1993 roku.
Herb Estonii nawiązuje do herbu stolicy Estonii  Tallinna, właściwie jest jego nieznacznie
zmodyfikowaną wersją. Herb założonego w XIII w. miasta był bardzo podobny do herbu
założyciela  króla Danii Waldemara II, pod którego panowaniem znajdowała się wówczas Estonia.
(Herb Waldemara II stał się także podstawą do opracowania godła Danii, stąd trzy lwy znajdują się
również w duńskim herbie.
KONSTYTUCJA
przyjęta 28 czerwca 1992r w drodze referendum zapisanego na podstawie przepisów ustawy
zasadniczej z 1938 r. Decyzję o jego przeprowadzeniu podjęła Rada Najwyższa Republiki
Estońskiej w uchwale z 19 marca 1992 r, ona tez określała zasady przygotowania i głosowania.
Referendum miało charakter ratyfikacyjny. Wprowadzona wymóg osobistego stawiennictwa i
bezpośredniego oddawania głosu. Ustawa zasadnicza weszła w życie 3 lipca 1992 r.
Konstytucja składa się z preambuły oraz 168 paragrafów ujętych w 15 rozdziałach. W
preambule suweren potwierdził, że przyjęcie w referendum ustawy zasadniczej było
wyrazem dążenia do umocnienia i rozwoju powstałego w 1918r. Państwa i leżących u
jego podstaw wartości demokratycznych. W rozdziałach zawarł informacje o: przepisach o
podstawach ustrojowych państwa oraz symbolach narodowych, przepisy określające
pozycję jednostki w państwie i kwestie sprawowania suwerennej władzy przez naród,
kwestie dotyczące pozycji ustrojowej, zgromadzenia państwowego prezydenta i rządu,
kwestie finansów, stosunków międzynarodowych, obronności państwa, kontroli
państwowej, kanclerza sprawiedliwości, sądownictwa oraz samorządu terytorialnego,
przepisy o trybie i warunkach zmiany konstytucji9.
RZ
D
Działalność rządu jest ściśle związana ze Zgromadzeniem Państwowym, przed którym
ponosi on odpowiedzialność oraz z osobą premiera. Zarówno wybory nowego parlamentu,
jak też opróżnienie urzędu premiera (odwołanie, śmierć) prowadzi do obligatoryjnej
dymisji rządu. Rząd jest także formalnie związany z urzędem prezydenta. Konstytucja
wyznacz mu ściśle określone funkcje związane z obsada kadrową urzędu premiera i
nadzorem współdziałania pomiędzy rządem i parlamentem. Kandydat na premiera, aby móc
formować rząd musi uzyskać akceptację parlamentu (14 dni) dla zasad jego tworzenia.
Odnośna decyzja podejmowana jest w głosowaniu jawnym bez prowadzenia debaty
(większość głosów  za ). Po uzyskaniu od Zgromadzenia Państwowego pełnomocnictw
kandydata na premiera w ciągu 7 dni powinien przedstawić prezydentowi do mianowania
skład rządu. Póz
niejsze zmiany wprowadza prezydent na wniosek premiera. Przed
rozpoczęciem pełnienia obowiązków rząd składa przysięgę przed Zgromadzeniem
Państwowym (konstytucja nie reguluje treści przysięgi ani też nie określa, czy jej założenia
są warunkiem niezbędnym dla objęcia urzędów)10.
9 Tamże, s. 18  19.
10 Tamże, s. 87.
PREZYDENT
Wybierany jest przez parlament na kadencjÄ™ trwajÄ…cÄ… 5 lat. Wymagane jest, aby kandydat na
prezydenta miał minimum 40 lat. Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej, ale na
wniosek Kanclerza Sprawiedliwości może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej.
Uczestniczy w obsadzeniu urzędu premiera i innych stanowisk rządowych, wskazuje kandydata na
Kontrolera Państwowego i Kanclerza Sprawiedliwości, powołuje sędziów Sądu Państwowego. W
ściśle określonych przez konstytucję przypadkach ma prawo lub obowiązek rozpisać
przedterminowe wybory parlamentarne.
ZGROMADZENIE PAC
STWOWE
Estoński parlament  Zgromadzenie Państwowe (Riigikogu) składa się ze 101 deputowanych,
wybieranych w wyborach pięcioprzymiotnikowych: równych, wolnych, powszechnych,
bezpośrednich i tajnych. Kadencja wynosi 4 lata. Mandaty rozdzielane są przy pomocy metody
d'Hondta.
Podstawową rolą parlamentu jest uchwalanie ustaw oraz udzielanie pełnomocnictw do tworzenia
rządu desygnowanemu przez prezydenta kandydatowi na premiera. Parlament może także
kontrolować działalność rządu, poprzez instytucję wotum nieufności wobec rządu lub
poszczególnych ministrów.
Parlament wybiera również prezydenta oraz zatwierdza budżet państwa (przyjmuje także
sprawozdanie z jego realizacji). W określonych przez konstytucję sytuacjach, Zgromadzenie
Państwowe wyłania także kandydata na premiera
RZ
D
Działalność rządu, na czele z premierem, jest ściśle powiązana z parlamentem oraz prezydentem.
Dzieje się tak, ponieważ zarówno upłynięcie kadencji głowy państwa, jak i Zgromadzenia
Państwowego, a także uchwalenie przez Riigikoku wotum nieufności wobec rządu, automatycznie
powoduje jego dymisjÄ™.
Procedura powoływania nowego rządu jest dość złożona:
" desygnując kandydata na premiera, prezydent jest w swej decyzji niezależny, ale w praktyce
jest niemożliwe przeforsowanie kandydata wbrew stanowisku parlamentu,
" akceptacja kandydata prezydenckiego przez parlament musi nastąpić w ciągu 14 dni,
" w przypadku gdy parlament nie zaakceptował kandydata i gdy prezydent rezygnuje z
wysunięcia drugiej kandydatury, jak też wówczas gdy ewentualny drugi kandydat nie
uzyskał akceptacji parlamentu, zrezygnował lub nie zdołał skompletować rządu, prawo
wskazania kandydata przechodzi na Zgromadzenie Państwowe. Jeżeli i tym razem w ciągu
14 dni siÄ™ nie uda, prezydent rozpisuje przedterminowe wybory parlamentarne.
W celu zainicjowania procedury wotum nieufności wobec rządu, premiera czy poszczególnych
ministrów, konieczny jest pisemny wniosek minimum 1/5 składu parlamentu.
SYSTEM WYBORCZY
Deputowani wyłaniani są w pięcioprzymiotnikowych wyborach. Mandaty rozdzielane są w
systemie proporcjonalnym, dla każdego okręgu wyborczego oblicza się tzw. liczbę prostą, która
powstaje przez podzielenie ważnych głosów przez przypadające na dany okręg mandaty. Kandydat
zostaje wybrany, jeżeli liczba oddanych na niego głosów jest większa lub równa liczbie prostej.
Pozostałe mandaty (kompensacyjne) rozdzielane są z wykorzystaniem zmodyfikowanej metody
d'Hondta. Próg wyborczy wynosi 5%.
Czynne prawo wyborcze wynosi w Estonii 18 lat, a bierne  21.
PARTIE POLITYCZNE
W Estonii istnieje system wielopartyjny. Do najważniejszych partii należą: socjalliberalna Estońska
Partia Centrum (Eesti Keskerakond) założona 1991, liberalna Estońska Partia Reform (Eesti
Reformierakond)  1994, konserwatywna Unia na rzecz Republiki Res Publika, (Ühendus
Vabariigi Eest Res Publica)  1999, konsewatywno-chłopski Estoński Związek Ludowy (Eestimaa
Rahvaliit)  199911
11 http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/4574053/estonia-partie-polityczne.html, [dostęp: 10.12.2013r.]
FINLANDIA, Republika Finlandii
Ustrój polityczny: system parlamentarno-gabinetowy, demokracja
Stolica: Helsinki
Język urzędowy: fiński, szwedzki
Obecny prezydent: Sauli Niinistö
Obecny premier: Jyrki Katainen
HYMN
Maamme, Nasz kraju  nieoficjalny (usankcjonowany przez tradycjÄ™, ale nie przez prawo) hymn
państwowy Finlandii.
Oryginalny tekst hymnu został napisany w języku szwedzkim przez J. L. Runeberga, uważanego
przez Finów za poetę narodowego. Ukazał się drukiem w 1846 roku jako wiersz poprzedzający
zbiór trzydziestu pięciu opowiadań o bohaterach z czasów wojny 1808 1809. Uważa się, że
powstał on z inspiracji węgierskim hymnem narodowym z 1836 roku.
Popularność wiersza wzrosła, gdy w dwa lata póz
niej Paavo Cajander przetłumaczył go na język
fiński. Utwór do muzyki Fredrika Paciusa po raz pierwszy wykonano publicznie 13 maja 1848 roku
podczas Å›wiÄ™ta w Kumpula (szwedzkie: Gumtäkt) w Helsinkach.
Do tej samej melodii powstał póz
niej hymn Estonii.
Nasz kraju (tłum. wersji fińskiej)
O kraju nasz, Finlandio, rodzinna ziemio!
Brzmij, o słowo szczerozłote!
Nie masz ni doliny, ni wzgórza
Ni wody, brzegu bardziej umiłowanego
Niż ojczyzna ta oto północna,
Ojców najdroższy kraj
Twemu kwiatu ze swego pÄ…czka
Kiedyś wystrzelić pisane
Wnet miłość nasza wzejść pozwoli
Twej nadziei, radości, w ich blasku
I kiedyś pieśń Twa, rodzinna ziemio
Najwyższym echem zabrzmi.
Mój kraju (tłum. wersji szwedzkiej)
Mój kraju, mój kraju, nasza ojczyzno!
Brzmi pięknie twe cenne imię!
Żadne góry, które stykają się z niebios wstęgą,
żadne ukryte doliny, żadne falami spłukane plaże
nie są tak ukochane jak nasz północny kraj.
Naszych przodków ziemio,
twój kwiat w pączku długo pozostawał,
teraz dojrzały w górę wystrzela.
Spójrz! Od naszej miłości bardziej rośnie
jego blask, radość, nadzieja, zapał!
I jaśniejsze nastaną czasy -
tę pieśń niech śpiewa nasz kraj.
FLAGA
Flaga Finlandii to niebieski krzyż na białym tle. Kolor niebieski symbolizuje liczne jeziora, a biały -
śniegi państwa. Poprzez umieszczenie tych dwóch barw w formie tzw. krzyża skandynawskiego
fiński sztandar wzorem nawiązuje do flagi Danii (Dannebrog) oraz flag innych krajów
skandynawskich.
HEBR
Herb Finlandii został zatwierdzony w 1978 roku. Herb przedstawia w polu czerwonym złotego
lwa wspiętego, trzymającego srebrny miecz, stojącego na takiej samej barwy szabli, pomiędzy
dziewięcioma srebrnymi różami.
Gdy w 1556 roku król szwedzki Gustaw I Waza nadał synowi Janowi tytuł księcia Finlandii, tym
samym Finlandia zyskała swoje pierwsze godło - herb księcia Jana. Drugie godło, z którego
wywodzi się obecne, wiąże się z panowaniem króla szwedzkiego Jana III Wazy. Po tym jak nadał
sobie tytuł wielkiego księcia Finlandii i Karelii w 1581 roku, ustanowił on nowe godło Finlandii
wzorowane na płaskorzez
bie z nagrobka króla Gustawa I z katedry w Uppsali. Lew to rodowy herb
Folkungów, a dwa miecze wywodzą się z dawnego herbu Karelii. Dziewięć róż ma symbolizować
dziewięć prowincji Suomi. Ostatecznie swój obecny kształt herb zawdzięcza Finowi (o szwedzkim
imieniu i nazwisku), Olofowi Erikssonowi. Sam Eriksson zasłynął jako twórca ponad 100 herbów
różnych miast, które to herby wykonywał w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ubiegłego
stulecia.
KONSTYTUCJA
uchwalona 11 czerwca 1999, weszła w życie 1 marca 2000
 Konstytucja jest podstawą, na której opiera się całe krajowe ustawodawstwo oraz władza
państwowa. Zawiera główne założenia organizacji państwa, równowagi pomiędzy poszczególnymi
organami władzy, a także podstawowe prawa obywatelskie. Żaden akt prawny nie może być
sprzeczny z KonstytucjÄ…12 .
Konstytucja składa się ze 131 art., zawartych w 13 rozdziałach, zawiera podstawowe założenia
państwa, prawa i wolności, parlamentu i deputowanych, prezydencie i rządzie, ustawodawstwie,
finansach, stosunkach międzynarodowych, wymiaru sprawiedliwości, nadzór nad legalnością,
administracja, o obronie narodowej13.
RZ
D
RzÄ…d w Finlandii powstaje, kiedy to prezydent nominuje na stanowisko premiera (pääministeri)
osobę, którą wskaże mu parlament. Premier musi uzyskać absolutną większość głosów. W
przeciwnym wypadku prawo desygnowania osoby na stanowisko premiera przechodzi na
prezydenta. Jeżeli i tym razem okaże się, że nie wybrano premiera, wówczas każdy z posłów może
zgłosić swojego kandydata i w tym wypadku wymagana jest tylko większość zwykła.
Ministrów w rządzie nominuje prezydent na wniosek premiera.
Zgodnie z konstytucją, rząd fiński składa się z premiera i maksymalnie 17 ministrów. Co najmniej
dwóch spośród z nich musi posiadać wykształcenie prawnicze. Jest trzynaście ministerstw:
Kancelaria Premiera, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Sprawiedliwości, Spraw Wewnętrznych,
Obrony, Finansów, Edukacji, Rolnictwa i Leśnictwa, Transportu i Komunikacji, Przemysłu i
Handlu, Spraw Socjalnych i Zdrowia, Pracy, Środowiska Naturalnego. Większość ministrów jest
równocześnie deputowanymi.
Rząd posiada wszelkie uprawnienia, które nie są przypisane innym organom administracji
państwowej. Oznacza to domniemanie kompetencji na rzecz rządu. Najważniejszą z nich jest
12 K. Fraś, System polityczny Finlandii [w:] Systemy polityczne wybranych państw pod red. A. Wojtaszczyka,
Warszawa 2004, s. 10  11.
13 Tamże, s. 11.
inicjatywa ustawodawcza. To rząd dostarcza Eduskuncie największą ilość projektów ustaw.
W momencie wyrażenia przez parlament rządowi wotum nieufności, zostaje on rozwiązany przez
prezydenta. Izba może także uchwalić wotum nieufności wobec poszczególnych ministrów.
Eduskunta może również, w razie niezgodności działalności członka rządu z prawem, przegłosować
zwykłą większością głosów wniosek (wnoszony przez Komisję Prawa Konstytucyjnego) o
pociągnięcie go do odpowiedzialności. Rozpatruje go Trybunał Stanu.
PARLAMENT
Parlament fiński jest unikameralny, co oznacza, iż składa się z jednej izby. W języku fińskim nosi
ona nazwę Eduskunta i w jej skład wchodzi 200 posłów. Jej siedzibą jest Eduskuntatalo w
Helsinkach. Parlament uchwala ustawy, przyjmuje budżet, ratyfikuje umowy międzynarodowe i
sprawuje nadzór nad poczynaniami rządu (przy pomocy pociągania jego członków do
odpowiedzialności politycznej).
Kadencja parlamentu wynosi 4 lata. Ordynacja wyborcza pochodzi z 1952 roku, wzbogacona jest o
poprawki z lat 1958, 1960 i 1965. Posłowie wybierani są w wyborach bezpośrednich, równych,
powszechnych, tajnych, za pomocÄ… reprezentacji proporcjonalnej. Czynne prawo wyborcze
posiadają wszyscy ci obywatele, którzy najpóz
niej w dniu wyborów kończą 18 lat, podobnie jest z
biernym prawem wyborczym. Kandydować do parlamentu nie mogą osoby na wysokich
stanowiskach państwowych, tj. Kanclerz Sprawiedliwości, Sędzia Sądu Najwyższego i
Najwyższego Sądu Administracyjnego, Ombudsman i Prokurator Generalny, a także wojskowi.
Wybory odbywają się w trzecią niedzielę marca (w poprzednim porządku konstytucyjnym trwały
dwa dni). Kraj podzielony jest na 16 dystryktów wyborczych, z każdego wybierana jest określona
liczba posłów, której wielkość zależna jest od liczebności populacji zamieszkującej dany teren.
Jeden z dystryktów jest jednomandatowy, są to Wyspy Alandzkie. Głosy oddaje się na listy, które
charakteryzują się tym, że każdy kandydat posiada swoją listę. Kandydat zgłaszany jest przez grupę
minimum 30 wyborców, którzy mogą także zgłosić grupę rezerwową. Grupy takie mogą
przystępować do sojuszy wyborczych (tworzonych przez partie polityczne), ale tylko na terenie
swojego okręgu. Kandydat nie musi zamieszkiwać w okręgu, w którym został zgłoszony. Nic nie
stoi też na przeszkodzie, aby kandydował w kilku okręgach. Mandaty rozdzielane są według
metody d Hondta. Każda partia może skupić maksimum 200 kandydatów w swoich sojuszach
wyborczych.
W przypadku, gdy deputowany zostanie póz
niej wybrany do Parlamentu Europejskiego, nie ma
obowiązku złożenia mandatu. Zostaje on tylko zawieszony na czas zasiadania przez niego w
Europarlamencie. W kraju jego obowiązki pełni zastępca.
WIELKA KOMISJA
Ten specyficzny organ składa się z co najmniej 25 członków i 13 zastępców. Jego posiedzenia
odbywajÄ… siÄ™ raz w tygodniu. Wielka Komisja zajmuje siÄ™ dokumentami przekazanymi jej przez
parlament, również projektami ustaw zaakceptowanymi przez komisje stałe. Pracuje także nad
kwestiami zwiÄ…zanymi z UniÄ… EuropejskÄ….
Skład Wielkiej Komisji odpowiada pod względem przynależności partyjnej rozkładowi ilości
członków poszczególnych frakcji w Eduskuncie. Z tego powodu większość uzgodnień co do
głosowań parlamentarnych ustala się na forum tego organu. Często więc mówi się, iż Wielka
Komisja to tak naprawdę druga izba parlamentu fińskiego.
PREZYDENT
Pozycja prezydenta (Suomen Tasavallan Presidentti) jest mocno osłabiona w porównaniu z
uregulowaniami wcześniejszej ustawy zasadniczej. Prezydent może podejmować decyzje tylko
razem z rządem i na podstawie przedłożonych przez niego propozycji. Oprócz tego konstytucja
wymienia tylko trzy sprawy w których prezydent może działać zupełnie samodzielnie:
" kiedy nakazuje przeprowadzenie wyborów do parlamentu,
" w przypadku użycia prezydenckiej prerogatywy prawa łaski,
" kwestie zwiÄ…zane z Wyspami Alandzkimi.
Prezydent bierze udział w powoływaniu premiera przez parlament, a także przyjmuje rezygnacje
ministrów z ich stanowisk. Ponadto prezydent jest Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych, ale wszelkie
decyzje podejmuje po uzgodnieniu ich z ministrem obrony narodowej, także mianowanie osób na
najwyższe stanowiska wojskowe. Prezydent może także wydawać dekrety dotyczące wykonania
ustaw, których przedmiotem jest administracja państwowa i majątek państwowy. Prezydent może
rozwiązać Eduskuntę na wniosek premiera. Ponadto przewodniczy w cotygodniowych spotkaniach
rzÄ…du, dotyczÄ…cych przede wszystkim kwestii legislacyjnych. Prezydent i ministrowie tworzÄ… RadÄ™
Państwa (Valtioneuvosto).
Kiedy prezydent nie może pełnić swoich funkcji, na stanowisku zastępuje go premier, a jeżeli i ten
nie może pełnić obowiązków, zastępuje go zastępca premiera.
Od 1994 roku prezydent Finlandii wybierany jest w wyborach bezpośrednich. Jego kadencja trwa 6
lat. Dopuszczalna jest jedna reelekcja, co oznacza, iż liczba kadencji jest ograniczona do dwóch.
Kandydat na prezydenta musi być obywatelem fińskim posiadającym czynne i bierne prawo
wyborcze. Może go zgłosić partia polityczna mająca minimum jedno miejsce w Eduskuncie albo
grupa wyborców licząca co najmniej 20 tys. osób. Wybory odbywają się w trzecią niedzielę
stycznia, w 16 okręgach wyborczych.
W przypadku gdy jeden z kandydatów uzyska więcej niż połowę głosów, zostaje wybrany
prezydentem. W przeciwnym wypadku następuje II tura (zarządzana w trzecią niedzielę po I turze).
Bierze w niej udział dwóch kandydatów z najlepszymi wynikami z I tury.
Tuż przed objęciem stanowiska, pierwszego dnia miesiąca następującego po miesięcy, w którym
odbyły się wybory, prezydent elekt w obecności przewodniczącego Eduskunty wymawia formułę
przysięgi. Musi to zrobić w języku fińskim i szwedzkim, a treść przysięgi zawarta jest w art. 56
konstytucji:
" w jÄ™zyku fiÅ„skim:  Minä N.N., jonka Suomen kansa on valinnut Suomen tasavallan
presidentiksi, vakuutan, että minä presidentintoimessani vilpittömästi ja uskollisesti
noudatan tasavallan valtiosääntöä ja lakeja sekä kaikin voimin edistän Suomen kansan
menestystä .
" w jÄ™zyku szwedzkim:  Jag N.N., som av Finlands folk har valts till president för republiken
Finland, försäkrar att jag i utövningen av presidentämbetet redligt och troget skall följa
republikens konstitution och lagar samt efter all min förmåga främja det finska folkets
välfärd .
" tłumaczenie na język polski:  Ja, N.N., którego lud Finlandii wybrał na Prezydenta
Republiki Finlandii, zaręczam iż przy sprawowaniu swego urzędu Prezydenta, będę szczerze
i wiernie przestrzegać konstytucji i praw Republiki oraz najlepszymi mymi zdolnościami
przyczyniać się do sukcesu fińskiego ludu .
PARTIE POLITYCZNE
" Partia Centrum
" Koalicja Narodowa
" Liga Zielonych
" Socjaldemokratyczna Partia Finlandii