Wykład 4- świadomość językowa
ŚWIADOMOŚĆ J
ZYKOWA- ogół sądów o języku i poglądów na język które są charakterystyczne dla
jakiejś osoby, lub panują w pewnym środowisku lub grupie społecznej.
�� Względnie trwałe
�� Powinny się uzewnętrzniać a nawet wpływać na zachowanie językowe osoby czy grupy ludzi
�� O charakterze intuicyjnym
�� Umotywowane i podbudowane wiedzą o języku
Koncepcje wielowarstwowości świadomości językowej:
" Zgółka: cztery  zaplecza komunikacyjne świadomości językowej :
a) uniwersalna matryca językowa, b) kompetencja językowa,
c) kompetencja komunikacyjna, d)  poczucie językowe
" Porayski-Pomsta: świadomość językowa nadbudowana na tzw. mowę wewnętrzną, na którą
składają się: kompetencja językowa, kompetencja komunikacyjna, sprawność komunikacyjna.
Świadomość językowa  wypadkowa tych zjawisk.
Zatem:
sądy i poglądy (por. def. Markowskiego)  najwyższy poziom świadomości językowej. Są kształtowane
przez jednostkowe doświadczenie językowe i komunikacyjne.
Badanie egzaminatorów języka polskiego:
Początki: przy okazji badania Diagnoza kompetencji gimnazjalistów 2011 zauważono niepokojące zjawisko
związane z kompetencjami egzaminatorów języka polskiego. Są nimi czynni nauczyciele języka polskiego,
którzy zdobyli status egzaminatora po zaliczeniu testów przygotowywanych przez okręgowe komisje
egzaminacyjne (każda OKE przygotowuje własne materiały szkoleniowe). Stwierdzono duże rozbieżności w
decyzjach podejmowanych przez egzaminatorów języka polskiego oceniających prace uczniów (200 prac
poddano potrójnemu sprawdzeniu; łącznie stwierdzono jedynie 14 ocen błędów językowych zgodnych dla
wszystkich trzech egzaminatorów, 95 zgodnych ocen błędów ortograficznych i 27 zgodnych ocen błędów
interpunkcyjnych; rozbieżności w przypadku liczby błędów językowych sięgały niekiedy 9, 10 a nawet 15).
Oto jak wyglądało badanie:
Pytanie 1:
Pytanie 2:
Pytanie 3:
Pytanie 4:
Pytanie 5:
Pytanie 6:
Zadanie któreśtam:
Pytanie kolejne:
Badanie właściwe przeprowadzono przy okazji Diagnozy kompetencji gimnazjalistów 2012. Uczestniczyło w
nim 60 egzaminatorów języka polskiego reprezentujących jedną z okręgowych komisji egzaminacyjnych.
Badanie trwało 60 minut. Arkusz badawczy zawierał 5 zadań sprawdzających podstawową wiedzę
dotyczącą zasad pisowni oraz zasad składniowych oraz jednego zadania poświęconego sprawdzeniu
sposobów interpretacji i oceny warstwy językowej tekstu ucznia.
Dobór przykładów:
" zasady użycia przykładów powinny być jasno określone w z
ródłach normatywnych;
" przykłady powinny pozwolić na przybliżone wnioskowanie o kompetencjach merytorycznych we
wskazanym zakresie, tzn. nie powinny być ani zbyt łatwe, ani zbyt trudne;
powinny być możliwie naturalne, tj. reprezentować podobne typy kłopotliwych normatywnie elementów
tekstu jak te, z którymi badani spotykają się w praktyce egzaminacyjnej, np. sprawdzając prace uczniów
gimnazjum.
Dotąd opracowano zadania 1-5. Wnioski są niepokojące, np.:
" Są znaczne różnice między liczbą popełnionych błędów
" Tylko jedna osoba (z wynikiem sumarycznym 9) znalazła się w czołówce rankingów pojedynczych
zadań, nie było jednak osoby, która napisałaby proporcjonalnie najgorzej każde z zadań.
" Osoby z wynikiem sumarycznym 11 i 13 rozwiązały najlepiej 3 zadania (w różnej konfiguracji), a
osoba z wynikiem 12  4 zadania. Egzaminator z najgorszym wynikiem sumarycznym (35) całkiem
dobrze, powyżej przeciętnej, wykonał aż 3 zadania, w 2 natomiast znalazł się na końcu zestawień
szczegółowych.
" Niemal jedna czwarta badanych (14 osób) miała jednocześnie najlepsze wyniki w co najmniej
jednym rankingu szczegółowym z grupy zadań 1 3 bądz
4 5  oraz najgorsze wyniki w co najmniej
jednym rankingu szczegółowym zadań grupy przeciwnej. 12 osób (z których połowa jednocześnie
należy do poprzedniej grupy) miała wyniki biegunowo różne (najlepsze i najgorsze) w grupie zadań
1 3 bądz
4 5.
" W zasadzie zatem nie można wskazać żadnych zależności między wynikami zadań sprawdzających
różne obszary wiedzy. Znajomość zasad pisowni nie musi iść w parze ze znajomością zasad składni 
i odwrotnie. Co więcej: znajomość zasad ortograficznych nie wiąże się ze znajomością zasad
interpunkcji; znajomość zasad składniowych także bywa połowiczna (część egzaminatorów
uzyskiwała świetny rezultat w zadaniu 4, ale bardzo słaby w 5  lub odwrotnie).
Na wyniki badania należy patrzeć nie tylko pod kątem kompetencji egzaminatorów języka
polskiego, ale także wiedzy i osiągnięć uczniów. Od sposobu sprawdzania prac (wypracowań
egzaminacyjnych) zależy przyszłość uczniów (głównie to, do której szkoły się dostaną).
Od kompetencji każdego nauczyciela zależą częściowo kompetencje jego uczniów. Nauczyciel z
le
przygotowany merytorycznie nie nauczy właściwie swojego przedmiotu.