Polityka antymonopolowa
Wykład 14
Ekonomika Przedsiębiorczości
Prof. Tomasz Mickiewicz
16.12.2010 1
Polityka antymonopolowa
lð PodejÅ›cie tradycyjne:
lð Efektywne granice firmy sÄ… wyznaczane przez technologiÄ™.
lð Nacisk na ochronÄ™ (mniejszych) konkurentów zamiast
promowania korzyści z konkurencji.
lð Uwaga skoncentrowana na strategiach cenowych i
barierach wejścia.
lð Nowsze trendy:
lð Wymienność miÄ™dzy pozycjÄ… rynkowÄ… a wydajnoÅ›ciÄ… (np. z
uwagi na korzyści skali)
lð Perspektywa porównawcza (koszty transakcyjne)
lð Niestandardowe kontrakty jako odpowiedz
na specyfikÄ™
zasobów.
16.12.2010 2
Niestandardowe kontrakty
lð JeÅ›li koncentrujemy siÄ™ na tym, że jedna ze stron jest w
danym momencie ograniczana w relacji kontraktowej (jak
na przykład w relacji franszyzy) to nie bierzemy pod
uwagę tego, że te ograniczenia były warunkiem tego, aby
dana transakcja w ogóle doszła do skutku (w celu ochrony
specyfiki aktywów)  warunek partycypacji.
lð Co wiÄ™cej, przyjÄ™cie poglÄ…du, że granice firmy sÄ…
wyznaczane technologicznie oznacza, że ta sama
transakcja wewnątrz firmy (np. własna dystrybucja) nie
staje się przedmiotem analizy. Błędnie zatem, może być
tak, że rozwiązanie bardziej zdecentralizowane
(franszyza) budzi większe wątpliwości niż rozwiązanie
zintegrowane.
16.12.2010 3
Zachowania strategiczne
lð Zachowania strategiczne to wysiÅ‚ki firm z ugruntowanÄ…
pozycjÄ… rynkowÄ… skierowane przeciw aktualnym bÄ…dz

potencjalnym konkurentom, polegajÄ…ce na:
lð Prewencyjnym ustawieniu siÄ™ w korzystnej pozycji
poczÄ…tkowej.
lð BezpoÅ›redniej odpowiedzi na dziaÅ‚ania (w tym zwÅ‚aszcza na
wejście) konkurentów zmierzającej do osłabienia ich pozycji.
lð Ryzyko takich zachowaÅ„ istnieje w przemysÅ‚ach:
lð Monopolistycznych / duopolistycznych
lð Regulowanych monopolach
lð Branżach z firmÄ… dominujÄ…cÄ…
lð Branżach gdzie kolektywna akcja jest generowana przez
zewnętrznego partnera (np. związki zawodowe, górnictwo)
16.12.2010 4
Przeciwdziałanie wejściu i specyficzne aktywa
lð PrzeciwdziaÅ‚anie wejÅ›ciu może dokonać siÄ™ na kilka
sposobów:
lð Przez rozszerzanie produkcji i inwestycji w okresie
przed (potencjalnym) wejściem rywala (rywali).
lð Przez groz
bę agresywnej odpowiedzi na wejście.
lð Przez stworzenie dysproporcji kosztowej na niekorzyść
rywali.
lð Warunkiem różnicy miÄ™dzy istniejÄ…cymi i nowymi
producentami jest specyfika aktywów.
lð JeÅ›li nie ma specyfiki aktywów, to jedynÄ… skutecznÄ…
politykÄ… odstraszania jest wyznaczenie ceny na poziomie
odpowiadającym kosztom całkowitym, co oznacza, że taka
obrona jest bezcelowa.
16.12.2010 5
Przeciwdziałanie wejściu i specyficzne aktywa c.d.
lð Specyfika aktywów powoduje, że potencjalna groz
ba
odstraszająca rywala od wejścia staje się wiarygodna.
Samo zasygnalizowanie takiej groz
by jest niewiarygodne
(a zatem jest nieskuteczne) jeśli istnieje opcja wycofania
się z rynku przez sprzedaż (niespecyficznych) aktywów.
lð Wartość bieżąca nadmiernych zysków realizowanych
przez firmę obecną na rynku nie może przekroczyć
kosztów kapitałowych (uruchomienia produkcji) nowej
firmy o minimalnej efektywnej technologicznie skali
produkcji.
16.12.2010 6
Efekty reputacyjne
lð Groz
ba staje się bardziej prawdopodobna jeśli odpowiedz
firmy
obecnej już na rynku ma na celu nie tylko ukaranie nowego
rywala, ale sygnalizuje również gotowość firmy do podobnych
zachowań wobec innych firm  w przyszłości, na innych
rynkach geograficznych, jak również w innych pokrewnych
kierunkach działalności: efekt budowania reputacji.
lð Podobnie, wejÅ›cie w sytuacji, kiedy zagrożone sÄ… też rynki
podobnych produktów lub inne rynki geograficzne spowoduje
że reakcja przyniesie większe korzyści.
lð Ogólnie, jest bardziej prawdopodobne, że dana obserwowana
reakcja ma strategiczny charakter, jeśli:
lð Odpowiedz
jest skoncentrowana na pojawiajÄ…cym siÄ™
zakłóceniu,
lð Wykracza poza reakcjÄ™ czysto obronnÄ… (utrzymywanie
poziomu produkcji) i obejmuje aspekt agresywnej
16.12.2010 7
odpowiedzi (zwiększanie poziomu produkcji)
Wymiary działań strategicznych
lð DziaÅ‚ania ex ante: inwestycje w zdolnoÅ›ci produkcyjne, w
badania i rozwój, w promocję, w różnicowanie marek.
lð DziaÅ‚anie ex post: specyficzna odpowiedz
firmy
dominujÄ…cej na pojawienie siÄ™ rywala.
lð Ta ostatnia jest zwykle przedmiotem polityki
antymonopolowej, ale:
lð W branżach szybko rozwijajÄ…cych siÄ™ technologicznie
trudno jest oddzielić aspekty strategiczne działań w
produkcji i cenowych.
lð CzÄ™sto nie obniżka wÅ‚asnej ceny lecz zmiana koszyka
produkcji jest groz
niejszą odpowiedzią: na przykład
przez wprowadzenie produktu, który jest bliskim
substytutem dla produktu rywala.
16.12.2010 8
Podsumowanie
lð Wczesna polityka antymonopolowa:
lð Wszystkie niestandardowe modele organizacji
ekonomicznej były widziane jako mające motywację
strategicznÄ….
lð Uwaga skupiona na miernikach koncentracji i barier
wejścia.
lð Przekonanie, że zmowa oligopolistyczna jest Å‚atwa.
lð Nie przywiÄ…zywanie uwagi do wymiennoÅ›ci miÄ™dzy
efektywnością wynikającą z ochrony specyficznych
korzyści a negatywnymi skutkami barier.
16.12.2010 9
Podsumowanie c.d.
lð Bardziej rozwiniÄ™te spojrzenie na zachowania strategiczne
przyjmuje że:
lð MuszÄ… istnieć warunki strukturalne dotyczÄ…ce
koncentracji i barier wejścia, aby istniały bodz
ce do
zachowań strategicznych
lð ZnaczÄ…ce inwestycje w aktywa specyficzne majÄ… silny
efekt odstraszajÄ…cy
lð Historia (dÅ‚uższa perspektywa) jest ważna  zarówno w
odniesieniu do oceny stabilności pozycji monopolisty
jak i w odniesieniu do oceny porównawczej różnych
wariantów struktury rynkowej.
lð Efekty reputacyjne majÄ… znaczenie.
16.12.2010 10