Integracja pionowa
Wykład 4
Ekonomika Przedsiębiorczości
Prof. Tomasz Mickiewicz
13.04.10 1
1
Wprowadzenie: główna idea wykładu
lð Integracja pionowa może wynikać zarówno z
efektywności opartej na minimalizacji kosztów
transakcyjnych jak i ze strategii monopolistycznej.
lð W praktyce, integracja może wynikać z
kombinacji obu tych czynników, jednak będziemy
zakładać, że minimalizacja kosztów
transakcyjnych jest głównym czynnikiem.
13.04.10 2
Alternatywne wyjaśnienia: unikanie podatków
Motyw unikania podatków: integracja umożliwia transfery
cenowe minimalizujące podatki płacone łącznie w
różnych krajach (korporacje międzynarodowe).
13.04.10 3
Alternatywne wyjaśnienia: determinizm technologiczny
lð RosnÄ…ca wielkość firmy nie musi być wynikiem rosnÄ…cej
integracji pionowej. Może ona wynikać:
lð Z ekspansji na dodatkowe rynki przy niezmienionej
kompozycji produkcji, bÄ…dz
z
lð dywersyfikacji produkcji.
lð Technologia jest czynnikiem determinujÄ…cym wtedy, gdy jest
tylko jedna dostępna technologia i wynika z niej
jednoznacznie specyficzna forma organizacyjna.
lð W praktyce jednak, technologiczne oddzielenia stadiów
produkcji jest zazwyczaj możliwe.
lð Technologia i ustrój organizacyjny sÄ… zmiennymi
decyzyjnymi, które są określane wspólnie  istnieją różne
alternatywy technologiczne.
13.04.10 4
Parametry wyboru między rynkiem
a zintegrowanÄ… organizacjÄ…
lð Rynki dostarczajÄ… skutecznych bodz
ców pro-efektywnościowych i
ograniczają zakłócenia biurokratyczne.
lð Rynki mogÄ… w pewnych warunkach doprowadzić też do agregacji popytu i
zrealizować oszczędności skali (w produkcji) i zakresu (w sprzedaży 
dystrybucja, marketing)  przypadek giełd towarowych itp.
z kolei:
lð Zintegrowana organizacja wewnÄ™trzna dysponuje specjalnymi
mechanizmami ustrojowymi, które mogą zmniejszyć koszty trasakcyjne
związane ze specyficznością zasobów i ryzykiem zachowań
oportunistycznych.
lð Rozważymy decyzjÄ™ czy samemu wytwarzać czy też kupować dane
dobro; w określonej z góry ilości, a więc abstrahujemy (początkowo) od
korzyści skali i od korzyści zakresu.
lð Kryterium: Å‚Ä…czna minimalizacja kosztów uzyskania danego dobra
(produkcji bÄ…dz
zakupu) i kosztów transakcyjnych (kosztów adaptacyjnych
określonych w czasie).
13.04.10 5
Wybór między zakupami rynkowymi a integracją pionową
13.04.10 6
Wybór między zakupami rynkowymi a integracją pionową
przy dodaniu różnicy między ceną rynkową a kosztami produkcji:
integracja staje siÄ™ mniej prawdopodobna
13.04.10 7
Korzyści skali wynikające z integracji: z powodu korzyści skali różnica w
kosztach produkcji między produkcją rynkową a własną maleje,
a w zwiÄ…zku z tym integracja staje siÄ™ bardziej prawdopodobna (ks213.04.10 8
Czynniki zwiększające korzyści z integracji:
rodzaje specyficzności zasobów
Specyficzność miejsca
Kolejne etapy produkcji sÄ… zlokalizowane blisko
siebie aby osiągnąć oszczędności związane z
transportem i składowaniem.
Specyficzność inwestycji wynika tu z
niemożliwości przeniesienia aktywów
(niemobilności aktywów)  koszty ich
przemieszczenia i ponownego uruchomienia sÄ…
duże.
13.04.10 9
Rodzaje specyficzności zasobów
Specyficzność fizyczna aktywów
lð PrzykÅ‚adowo, specjalne matryce/sztance
wykorzystywane tylko do produkcji jednego komponentu.
lð W tych warunkach (zakÅ‚adajÄ…c mobilność) organizacja
rynkowa jest nadal możliwa przez ustanowienie
własności zamawiającego do specyficznych aktywów a
następnie zawarciu umowy z zewnętrznym dostawcą,
przy zachowaniu własności aktywów (co oznacza, że
również zamawiający jest chroniony przez możliwość
odzyskania specyficznego aktywu i podpisania nowego
kontraktu). W takim przypadku, konkurencja ex post o
zlecenia zastępuje integrację.
13.04.10 10
Rodzaje specyficzności zasobów
Specyficzność aktywów ludzkich
lð Powstaje w wyniku zwiÄ™kszania siÄ™ specyficznego
kapitału ludzkiego w miarę uczenia się przez praktykę.
lð W takich przypadkach, relacja zatrudnienia jest bardziej
efektywna niż umowy zewnętrzne  tworzy trwałą relację
i bodz
ce do inwestowania w specyficzny kapitał ludzki.
lð Zatrudnienie umożliwia też przesuwanie pracowników w
pracy zespołowej.
13.04.10 11
Rodzaje specyficzności zasobów
Specyficzność zasobów przypisanych
lð PowstajÄ… w wyniku nieciÄ…gÅ‚ych inwestycji w ogólne
(niespecyficzne) zdolności produkcyjne, których jedynym
uzasadnieniem jest znaczne zamówienie produkcyjne ze
strony konkretnego odbiorcy.
lð Sytuacja taka rzadko prowadzi do współwÅ‚asnoÅ›ci,
ryzyko handlowe jest jednak często ograniczane przez
rozszerzenie umowy tak, aby stworzyć sytuację
wzajemnej zależności. Paradoksalnie, nawet jeśli
pozornie zwiększa ona łączne narażenie się na ryzyko, to
w praktyce ogranicza je jednak przez stworzenie sytuacji
wzajemnej równowagi.
13.04.10 12
Efektywne granice przedsiębiorstwa
lð Pewne możliwoÅ›ci integracji sÄ… zwykle nieosiÄ…galne dla
przedsiębiorstw, przykładowo integracja wstecz, do surowców.
lð W innych przypadkach integracja jest naturalna, np. w
przypadku 'podstawowej technologii'. Zwykle wiąże się z tym
specyficzność miejsca. (dla przykładu, na rysunku poniżej,
odpowiadajÄ… temu stadia produkcji S1-S3).
lð Z drugiej strony, zakup surowców  R - jest możliwy tylko
przez rynek.
lð Wówczas wybory dotyczÄ…ce integracji sprowadzajÄ… siÄ™ do
wyboru:
lð miÄ™dzy produkcjÄ… wÅ‚asnÄ… bÄ…dz
zakupem komponentów (C)
lð miÄ™dzy wÅ‚asnÄ… dystrybucjÄ… a dystrybucjÄ… zewnÄ™trznÄ…
lð Integracja ma charakter selektywny.
13.04.10 13
EFEKTYWNE GRANICE PRZEDSI
BIORSTWA
C1-0 C2-0 C3-0
D-0
R S1 S2 S3
D-B
C1-B C2-B C3-B
13.04.10 14
Kryteria wyznaczenia granic przedsiębiorstwa
Aspekty produkcyjne:
lð Czy rozmiary wÅ‚asnej produkcji byÅ‚yby wystarczajÄ…co duże,
aby osiągnąć korzyści skali?
lð Czy pojawiÅ‚yby siÄ™ jakieÅ› korzyÅ›ci zakresu?
Aspekty projektowania i właściwości aktywów:
lð Czy dany produkt ma specyficzny wzór? Czy powinien?
lð Na ile użycie specyficznej technologii zmniejsza koszty
produkcji?
Aspekty umów:
lð Na ile umawiajÄ…ce siÄ™ strony sÄ… ograniczone w szerszych
możliwościach działania w wyniku wzajemnej relacji
wymiany?
lð Czy istnieje czÄ™sta potrzeba adaptacji relacji wymiany do
nieprzewidywalnych zakłóceń?
13.04.10 15
Integracja wynikająca z efektywności
a integracja wynikajÄ…ca ze strategii monopolistycznych
lð Integracja pionowa w branżach o niskim lub umiarkowanym
stopniu koncentracji nie stanowi problemu.
lð Praktyki monopolistyczne zwiÄ…zane z integracjÄ… pionowÄ…
mogą obejmować jednak:
lð Selektywne pomijanie pewnej grupy dostawców
lð Kontrakty pÅ‚acowe obejmujÄ…ce caÅ‚e branże, gdy kontrakty
takie mają negatywny wpływ np. na grupę przedsiębiorstw,
które stosują bardziej pracochłonne technologie
lð Monopolistyczne praktyki cenowe stosowane wzdÅ‚uż
transakcji pionowych
lð Integracja wstecz przez firmÄ™ dominujÄ…cÄ…, która powoduje,
że następnie ceny oferowane odbiorcom w dalszych
ogniwach łańcucha produkcji są podwyższane.
13.04.10 16