Integracja Pionowa:
Zastosowania i Przykłady
Wykład 5
Ekonomika Przedsiębiorczości
Prof. Tomasz Mickiewicz
16.12.2010 1
Wstęp: w jaki sposób możemy znalez
ć potwierdzenie
empiryczne dla teorii kosztów transakcyjnych,
w zastosowaniu do integracji pionowej?
l� Metody ekonometryczne dla nieciągłych zmiennych zależnych, np. probit,
potwierdzające że atrybuty transakcji są statystycznie istotne jako czynniki
wyjaśniające formę organizacyjną (przykład badań: przemysł samochodowy)
l� Testy różnic między średnimi (przykłady: przemysł lotniczy i komunikacyjny)
l� Badanie dokumentów określających ustrój umów (np. na podstawie spraw z
dochodzeń antymonopolistycznych)
l� Studia przypadków firm
l� Cechy umów i cechy ustrojowe umów długookresowych (przykład: górnictwo)
l� Studia branż (przykład: aluminium)
l� Studia historii gospodarczej w zakresie zmian i dostosowań organizacyjnych
(zwłaszcza prace Chandler'a).
l� Zakres badań (większa ilość obserwacji) poszerza się za cenę głębokości (tj.
mniejszej ilości szczegółów)
l� Bezpośrednie miary kosztów transakcyjnych są rzadko identyfikowane; ich
wpływ jest ujmowany pośrednio przez porównywanie ustrojów organizacyjnych.
16.12.2010 2
Zwykła integracja pionowa
l� Możemy rozróżnić pomiędzy:
l� Zwykłą integracją pionową (obejmującą integracje kolejnych etapów
produkcji w obszarze podstawowej technologii)
l� Integracją o szerszym zakresie, obejmującą integrację na działalność
peryferyjną, poza główną lokalizacją produkcji  integrację wstecz w
kierunku materiałów podstawowych, integrację boczną w kierunku
komponentów, integrację do przodu w kierunku dystrybucji i inne.
l� Zwykła integracja pionowa w ramach operacji przepływu jednolitego procesu
produkcji jest traktowana jako oczywista (jako powodowana technologią).
Jednak przy bliższej analizie, trudno wskazać czysto technologiczne
przeszkody, dla których nie można by wydzielić pewnych składników, takich jak
składowanie, wyodrębnione części procesu produkcji, kontrolę jakości.
l� Integracja jest zatem zawsze współokreślana kosztami transakcyjnymi:
specyficznymi zasobami (zarówno fizycznymi jak ludzkimi) i sytuacją, kiedy
strony wchodzą w powtarzalne transakcje dwustronne, charakteryzujące się
koniecznością powtarzających się adaptacji.
16.12.2010 3
Integracja pionowa w kierunku dystrybucji: przykłady
l� Zmiany technologiczne pod koniec XIX wieku: koleje (tani, niezawodny
transport); również telegraf, urządzenia do ciągłej produkcji, technologie
części wymiennych i inne które razem złożyły się na techniki produkcji
masowej.
l� Jednak w efekcie tych zmian, firmy przyjmowały zróżnicowane
strategie:
l� Brak integracji
l� Integracja w kierunku handlu hurtowego lecz nie detalicznego
l� Integracja w kierunku handlu detalicznego (co zwykle obejmowało
handel hurtowy)
l� Przykłady braku integracji dotyczyły takich towarów jak żywność,
lekarstwa, niektóre narzędzia, jubilerstwo, alkohol i in. Głównym
czynnikiem decydującym o tym, czy niezależni sprzedawcy dostarczali
pełnego zakresu serwisowania produktu czy też byli to producenci, był
stopień różnicowania produktu.
16.12.2010 4
Integracja pionowa w kierunku dystrybucji: przykłady - c.d.
Integracja w handlu hurtowym:
l� Sieć punktów sprzedaży hurtowej, w których menadżerowie
pozostający na umowach o pracę organizowali marketing i dystrybucję.
l� Pojawienie się produktów markowych.
l� Przedsprzedaż: praktyka umów sprzedaży podpisywanych z
wyprzedzeniem, zanim towar został wytworzony.
l�Wczesne przykłady: zapałki, mąka, płatki śniadaniowe, produkty
spożywcze w puszkach, film fotograficzny.
l� Czasami ten sam producent stosował równolegle dwa typy produktu i
odpowiednio dwa rodzaje organizacji sprzedaży:
 markowy  sprzedaż własna;
 niemarkowy  brak integracji.
l� Przy produkcie markowym integracja służyła utrzymaniu kontroli nad
jakością.
l� Integracja w kierunku dystrybucji pojawiała się też dla produktów, które
wymagały specjalistycznych metod składowania i transportu (np.
chłodnie).
16.12.2010 5
Integracja pionowa w kierunku dystrybucji: przykłady - c.d.
l� Integracja w handlu detalicznym.
Typowe kategorie produktów:
l� specjalistyczne, nietrwałe produkty konsumenckie (np. Kodak, który
stworzył własny rynek na swoje produkty wychodząc od wąskiego
rynku amatorskiego; kluczowy czynnik: nietrwałość, szybki czas
dostarczania do konsumentów, daty ważności  potrzeba kontroli
jakości),
l� konsumenckie produkty wymagające wsparcia informacyjnego,
kredytu i/oraz serwisowania po sprzedaży.
Przykłady: maszyny do szycia: zespół obejmujący sprzedawcę,
instruktora i mechanika, dostarczanie części zamiennych;
podobnie samochody- franszyzy bądz
sprzedaż własna, np. Ford;
pojawienie się rynku samochodów używanych zmieniło rynek od zwykłej
sprzedaży do handlu wymiennego i franszyzy stały się dominującym
modelem.
Sieć sprzedaży samochodów wymagała nie tylko specyficznych inwestycji
ale również wiedzy opartej na znajomości warunków lokalnych;
scentralizowana własność redukowała zachęty do efektywnego
użytkowania tej wiedzy i tworzyła problemy dla monitoringu franszyzy.
16.12.2010 6
Integracja pionowa w kierunku dystrybucji: przykłady - c.d.
Integracja w handlu detalicznym. Kategorie produktów c.d.:
l� produkty producenckie wymagające wsparcia informacyjnego,
kredytu i/oraz serwisowania po sprzedaży:
- małe standardowe maszyny sprzedawane przez sprzedawców
pracujących na prowizję i sprzedawców okazjonalnych
- specjalistyczne urządzenia, skomplikowane technologicznie, drogie,
wymagające specjalistycznej wiedzy przy instalacji i naprawach
specjalistyczne systemy sprzedaży (maszyny rolnicze, biurowe)
- najdalej posunięta integracja występowała tam gdzie klienci mieli
indywidualne specjalne potrzeby i wymagania, co utrudniało
standaryzację, np. przy sprzęcie elektrycznym (w początkowej fazie
rozwoju branży)
l� przykłady błędnej integracji pionowej, która została potem
poniechana  papierosy, cukier.
16.12.2010 7
Integracja dystrybucji: wyjaśnienia przez koszty transakcyjne
Narzędzia analizy: z jednej strony , niekorzyści bodz
ców wynikające z
integracji, z drugiej, korzyści skali, korzyści zakresu, niższe koszty
transakcyjne. Ważnym elementem są tu efekty zewnętrzne, w tym efekty
zewnętrzne w dystrybucji typu  pasażera na gapę .
l� Efekty zewnętrzne mogą się pojawić dla produktów markowych, gdzie
występuje możliwość deprecjonowania jakości. Problem pojawia się
wtedy gdy utrzymywanie kontroli jakości w odniesieniu do produktów po
ich sprzedaży dystrybutorom jest trudne.
l� Przy takich efektach zewnętrznych, deprecjacji ulega cenna,
specyficzna dla danej firmy reputacja.
l� Korzyści skali  oszczędności wynikające ze zwiększenia skali
produkcji i sprzedaży tego samego produktu: C(X1+X2)l� Korzyści zakresu  oszczędności wynikające z łącznej sprzedaży dwu
różnych produktów: C(X,Y)l� W integracji dystrybucji korzyści skali mają zwykle mniejsze znaczenie
niż korzyści zakresu (co sprzyja utrzymaniu niezależności
sprzedawców).
16.12.2010 8
Integracja dystrybucji: podsumowanie
16.12.2010 9
Integracja boczna  w kierunku komponentów
l� Przykład: GM i Fisher Body. 1919: 10-letni kontrakt na mocy którego GM miał
kupować części karoserii od Fisher'a: cena uzgodniona w oparciu o formułę
kosztową, przy zastrzeżeniu że GM nie będzie obciążany bardziej niż rywale.
Spory miały być rozstrzygane przez arbitraż.
l� Problemy:
 Popyt wzrósł znacznie ponad początkowe oczekiwania i poziom cen stał
się niesatysfakcjonujący dla GM.
 GM nalegał na Fisher'a aby lokować produkcję koło zakładów GM aby
ograniczyć koszty trasportu.
l� Od 1924 GM skupuje akcje Fisher'a i przejmuje go w 1926 roku.
l� Sekwencja zmian od klasycznej umowy rynkowej przez umowę dwustronną do
jednorodnego ustroju organizacyjnego w odpowiedzi na postępującą potrzebę
specyficznych inwestycji.
l� Inne przykłady z przemysłu samochodowego: czynniki integracji dostawców
 specyficzny kapitał ludzki,
 komponenty specyficzne dla jednego odbiorcy.
l� Transport  producent przejmuje własność specjalistycznych narzędzi przewozu
(kontenerów itp.) co zmniejsza ryzyko narażenie się przewoz
nika na zachowania
oportunistyczne.
16.12.2010 10
Integracja wstecz
Powody:
l� Motywacja strategiczna
l� Błąd oceny (np. zakup przez Ford'a złóż żelaza, huty, złóż węgla i
lokalnej sieci kolejowej)
l� Motywacja w oparciu o koszty transakcyjne:
l� strony silnie połączone w dwustronnej relacji,
l� specyfika fizyczna aktywów
l� specyfika miejsca (np. wydobycie surowców i pierwotne
przetwarzanie), zwłaszcza przy wysokiej relacji kosztów transportu do
wartości danego surowca
16.12.2010 11
Relacje między producentami a dostawcami komponentów:
przykład- japoński przemysł samochodowy (1/2)
l� Japoński przemysł samochodowy polega w większym stopniu na
autonomicznych dostawcach, w przeciwieństwie do większej integracji
firm amerykańskich. Powody?
l� Prekursor organizacyjny  Toyota, która stworzyła trwałe i korzystne
relacje z dostawcami. Toyota weszła do przemysłu samochodowego
póz
no (w 1937), kiedy przemysł samochodowy był już stosunkowo
dojrzały co ułatwiało standaryzację i mniej zintegrowane rozwiązania.
l� Toyota: deklarowany nacisk na długookresowy charakter umów. Jednak
charakter relacji zgodny był też z logiką kosztów transakcyjnych:
l� Wysoko wyspecjalizowane inwestycje i te o najbardziej strategicznym
charakterze podejmowane przez Toyotę.
l� Przedłużanie kontraktów rocznych nie automatyczne lecz w drodze
ofert.
l� Strategia 'dwu dostawców'; kiedy jest tylko jeden dostawca, Toyota
równolegle produkuje i kupuje.
16.12.2010 12
Relacje między producentami a dostawcami komponentów:
przykład- japoński przemysł samochodowy (2/2)
l� Toyota  dostawcy: ustrój organizacyjny transakcji: dostawcy sprzedają
prawie całą produkcję dla Toyoty. Ich zależność jest zwykle zwiększona
przez specyfikę miejsca ich inwestycji. Z drugiej strony, urządzenia i
kapitał ludzki pracowników u dostawców nie są silnie wyspecjalizowane.
l� Zabezpieczeniem przez działaniami oportunistycznymi jest system,
gdzie efekty reputacyjne są dokładnie i rzetelnie rejestrowane i informacja
staje się udziałem wszystkich stron. Ten cel spełniają stowarzyszenia
dostawców. Dodatkowo, przynoszą one oszczędności kosztów w postaci
wymiany doświadczeń i koordynacji planowania.
l� W latach 80-tych pojawiły się napięcia w tej relacji ponieważ kraje
importujące samochody wprowadziły presję na przenoszenie części
produkcji do krajów docelowych i interesy Toyoty i dostawców w tym
zakresie stały się częściowo rozbieżne. Z drugiej strony, przy słabnącym
tempie rozwoju rynku samochodowego, dostawcy szukali nowych
odbiorców i pojawiły się kontrowersje związane ze sprzedażą
komponentów, w których Toyota miała wkład projektowy i in.
16.12.2010 13
Relacje między producentami a dostawcami komponentów:
uwagi uogólniające
l� W strategiach producentów japońskich widać elementy oszczędzania
kosztów transakcyjnych. Wydaje się jednak, że mniej zintegrowane
rozwiązania są łatwiejsze niż w USA z powodu kulturowo
zdeterminowanego mniejszego ryzyka zachowań oportunistycznych i
większej skłonności do wypracowania kompromisu.
[por. Fukuyama, 1995; tym niemniej nowe badania empiryczne pokazują,
że stopień kapitału społecznego w obu krajach może być zbliżony, a
różnice w typach organizacji mogą bardziej być wyjaśnione przez
odmienne ścieżki historyczne rozwoju organizacyjnego  występuje
instytucjonalna zależność od ścieżki rozwoju].
16.12.2010 14
Integracja:
tłumaczenia alternatywne wobec kosztów transakcyjnych (1/2)
l� Teoria dominacji: ustrój organizacyjny służy utrzymaniu dominacji jednej
grupy społecznej nad inną (np. kapitaliści i robotnicy hierarchiczna
organizacja pracy). Trudności: wyjaśnienie realnych zmian
organizacyjnych w wyniku których dominujące pozycje ulegają likwidacji.
Partykularne interesy mogą opóz
nić lecz nie zablokować zmiany pro-
efektywnościowe, zwykle przez lobbing polityczny i ustawodawstwo.
l� Siła rynkowa połączona ze specyficznymi preferencjami: a zatem
przedsiębiorstwa mające skłonność do tworzenia oligopolistycznych
struktur rynkowych (jak dla wielu produktów konsumenckich) powinny
również mieć skłonność do integracji. Brak potwierdzenia w praktyce.
l� Technologia. Czynnik ten występuje jednak łącznie z kosztami
transakcyjnymi: główne pytanie: jaki ustrój organizacyjny powinien
regulować połączenia między poszczególnymi etapami produkcji,
reagując na zakłócenia.
16.12.2010 15
Integracja: tłumaczenia alternatywne wobec kosztów
transakcyjnych (2/2)
l� Cykl życiowy produktów: teoria, że integracja jest większa zarówno w
początkowym jak i póz
nym okresie cyklu. Czynniki technologiczne grają
tu jednak rolę wspólnie z kosztami transakcyjnymi. W miarę jak
pośrednicy i odbiorcy są lepiej zaznajomieni z technologią a solidność
produktu wzrasta (a więc serwis odgrywa mniejsze znaczenie),
zmniejszają się motywy kosztów transakcyjnych skłaniające producenta
do integracji do przodu  niezależna dystrybucja powraca w póz
niejszej
fazie życia produktu (co oznacza również że jeśli jednak utrzymuje się
integracja w póz
nym stadium to może ona być spowodowana motywami
strategicznymi).
l� Motywy finansowe: unikanie podatków. Przykład: niektóre inwestycje
zagraniczne (?).
l� Motywy strategiczne: wysiłek podejmowany przez firmy dominujące aby
utrzymać przewagę nad rywalami bądz
zniechęcić rywali do wejścia
(kontrola dystrybucji, strategie cenowe).
16.12.2010 16