Mrozoodporność materiałów budowlanych.
Pojęcie właściwości materiału budowlanego można Wilgotność materiału budowlanego zależy od jego właściwości
Odporność na zamrażanie (mrozoodporność) jest to
zdefiniować jako reakcję materiału na działające na niego sorpcyjnych.Sorpcja jest to zjawisko związane ze zdolnością
Sorpcja
właściwość materiału polegająca na przeciwstawieniu się
całkowicie nasyconego materiału działaniu zamarzającej
różnego rodzaju obciążenia (wpływy)  fizyczne, chemiczne materiału do pochłaniania pary wodnej z powietrza przy czym
wody, znajdującej się wewnątrz materiału (w porach), przy
biologiczne mechaniczne, czyli jest to zachowanie się adsorpcja to pochłanianie powierzchniowe pary wodnej, a
adsorpcja
wielokrotnym zamrażaniu i odmrażaniu.
Niszczące działanie mrozu jest związane ze znanym
materiału w warunkach różnych oddziaływań użytkowych absorpcja to wnikanie jej w głąb.
absorpcja
zjawiskiem zwiększenia się o ok. 10% objętości wody po
(np. temperatura, obciążenia mechaniczne, opady Wielkości te zależą od struktury materiału oraz temperatury i
przekształceniu się w lód.
atmosferyczne i tp.)Aby spełniały swoją rolę muszą posiadać Jeżeli materiał nasycony wodą nie wykazuje, podczas wilgotności powietrza
wielokrotnego zamrażania i odmrożenia, widocznych oznak
odpowiednie cechy fizyczne, fizykochemiczne, mechaniczne Higroskopijność  zdolność materiału do wchłaniania pary
rozpadu lub większego obniżenia wytrzymałości, mówi się o
i chemiczne. Cechy te określane są parametrami nim, że jest odporny na zamrażanie. wodnej i innych cieczy z otaczającego go powietrza.
Oznaczenie mrozoodporności polega na poddawaniu próbki
technicznymi i badane przed dopuszczeniem materiałów na Materiały higroskopijne z reguły mają podwyższoną
badanego materiału nasyconej wodą wielokrotnemu
rynek. wilgotność;
zamrażaniu do temperatury  15oC lub  20oC, a następnie
rozmrażaniu do temperatury +20oC.
Gęstość materiałów budowlanych.
Kapilarność (włoskowatość)  zdolność podciągania wody
Ilość cykli jest różny i wynosi od 15 do kilkuset, w zależności
Gęstością materiału nazywamy stosunek masy materiału do
przez włoskowate kanaliki znajdujące się w materiale
od warunków, w jakich będzie pracował badany materiał.
objętości tego materiału bez porów. Oblicza się ją ze stosunku
Np. badanie mrozoodporności próbek kamiennych wykonuje
masy próbki do objętości samej substancji materiału:
(KAPILARY) ku górze
się na próbkach w kształcie sześcianu. Próbki nasyca się
Przesiąkliwość  zdolność materiału do zawilgacania i
wodą do stałej masy, a następnie poddaje się 25-ktrotnemu
zamrażaniu w zamrażarce do temperatury  20oC i
przepuszczania wody pod ciśnieniem, zależy od struktury
m
g
Á = rozmrożeniu w wodzie o temperaturze +20oC. Każdy cykl
materiału
zamrażania i rozmrażania powinien wynosić 4 godziny. Po
V cm3
zakończonym badaniu próbki należy zważyć.
Skurcz i pęcznienie  zmiany objętości materiału w wyniku
gdzie: m  masa próbki w g; Ocena mrozoodporności polega na stwierdzeniu, czy
zmian wilgotności, ale także temperatury, procesów wiązania
V  objętość  absolutna próbki w cm3. badany materiał ulega niszczeniu. Po badaniu
przeprowadza się opis makroskopowy (obecność rys, Jednostki %.
spękań, rozwarstwień, zaokrągleń krawędzi i naroży itp.)
Gęstość służy do obliczania masy i ciężaru określonej
Przewodność cieplna  zdolność materiału do przewodzenia
oraz obliczamy zmianÄ™ masy (stratÄ™ masy), ze wzoru:
objętości substancji. Oraz do obliczenia porowatości. Niektóre
ciepła od jednej powierzchni do drugiej. Współczynnik
materiały całkowicie szczelne, np. stal, mają gęstość równą
m  m
n z
.
S = 100 %
m
gÄ™stoÅ›ci pozornej. GÄ™stość materiaÅ‚u zależy od jego skÅ‚adu przewodzenia ciepÅ‚a , jednostka W·m-1·K-
m
s
chemicznego. Gęstość pozorna zależy od struktury materiału.
gdzie:m  masa próbki nasyconej wodą przed badaniem w
n Rozszerzalność cieplna  zdolność materiału do zmiany
g;
Podczas przemian fazowych gęstość zmienia się skokowo, wymiarów pod wpływem zmiany temperatury. Współczynnik
m  masa próbki nasyconej wodą po badaniu w g;
z
podczas krzepnięcia zazwyczaj wzrasta (najbardziej
m - masa próbki wysuszonej do staÅ‚ej masy w g. rozszerzalnoÅ›ci liniowej Ä… i objÄ™toÅ›ciowej ²
s
Nasiąkliwość, definicje, wzory, jednostki.
Wytrzymałość na ściskanie.
znanymi wyjątkami są woda, żeliwo, ołów).
Nasiąkliwość jest to zdolność wchłaniania wody przez
Wytrzymałość na ściskanie jest to największe naprężenie jakie
Oznaczenie gęstości przeprowadza się w pirometrze
materiał. Pod tym pojęciem rozumiemy możliwość
wytrzymuje próbka badanego materiału podczas zgniatania.
(pomiar dokładny) lub w objętościomierzu (kolbie) Le Chateliera
maksymalnego nasycenia wodą danego materiału.
Wyraża się stosunkiem wartości siły niszczącej (P) do pola
(pomiar przybliżony)  rysunek obok.
Dla celów budowlanych przeprowadza się oznaczenie
przekroju poprzecznego badanej próbki , prostopadłego do
W oznaczeniu dla celów budowlanych wystarczy przeprowadzić
nasiąkliwości zwykłej, to znaczy badanej w temperaturze
działania siły niszczącej(F). Badanie prowadzi się w maszynach
pomiar przybliżony.
pokojowej i pod normalnym ciśnieniem atmosferycznym.
wytrzymałoścowych.
Przed przystąpieniem do oznaczenia gęstości należy
Wynik oznaczenia jest wyrażony w procentach wagowych 
Wytrzymałość na ściskanie oznacza się Rc i wyraża się w MPa
przygotować próbkę materiału. W tym celu z różnych miejsc
nasiąkliwość wagowa, lub w procentach objętościowych 
(N/mm2)
danego materiału odłupuje się kawałki i okruchy. Próbkę o
nasiąkliwość objętościowa.
Wytrzymałość na ściskanie oblicza się wg. wzoru
średniej masie ok. 200 g rozciera się na proszek i przesiewa
Nasiąkliwość wagowa  jest to stosunek masy pochłoniętej
P
przez sito tkane o wymiarze oczka 0,5 mm. Po dokładnym Rc=
wody do masy próbki w stanie suchym i wyraża się wzorem:
F
wymieszaniu ponownie rozdrabia się próbkę i przesiewa się
m - m
n s
. gdzie: P  wartość siły niszczącej w N
N =
przez sito o boku oczka 0,08 mm. Następnie w parownicy próbkę w 100 %
m
s
F  pole przekroju poprzecznego w mm2
suszy się w temperaturze 105-110oC do stałej masy.
gdzie:
Wytrzymałość na zginanie.
Tak przygotowaną próbkę ostudzoną w eksykatorze można
m  masa próbki w stanie nasyconym wodą w g;
n Wytrzymałość na zginanie jest stosunkiem momentu zginającego
powoli, małymi porcjami wsypać do kolby Le Chateliera.
m - masa próbki w stanie suchym w g.
s próbkę (M) do wskaz
nika wytrzymałości przekroju (W). Badanie
Kolba wypełniona jest benzenem lub spirytusem skażonym.
Nasiąkliwość objętościowa  jest to stosunek objętości
prowadzi się w maszynach wytrzymałoścowych.
Przed przystąpieniem do oznaczania należy wyrównać poziom
wody wchłoniętej przez materiał do jego objętości w
Wytrzymałość na zginanie oznacza się Rg i wyraża się w MPa
płynu w kolbie do poziomu  0 , oraz zważyć z dokładnością do
stanie suchym i wyraża się wzorem:
(N/mm2)
0,02 g badaną próbkę. Proszek (próbkę) należy wsypywać do
m - m Wytrzymałość na zginanie oblicza się wg. wzoru
n s
.
Nw =
momentu gdy na górnej skali będzie możliwy odczyt objętości (w 100 %
m M
s
cm3). Pozostałość (niewyspana) proszku waży się i z różnicy Rg=
gdzie: W
mas określa się ilość wsypanego proszku. Ze stosunku masy
m  masa próbki w stanie nasyconym wodą w g; gdzie: M  moment zginający wyrażony w Nm
n
wsypanego proszku i jego objętości wyznacza się wielkość
m - masa próbki w stanie suchym w g. W  wskaz
nik wytrzymałości przekroju wyrażona w m3
s
gęstości. Podczas badania należy wykonać dwa oznaczenia i za
V - objętość próbki w cm3. Próbki stosowane w badaniach:
wynik przyjąć średnią arytmetyczną z tych oznaczeń, przy czym
Drewno: 2x2x30cm włókna równoległe do
różnica między wynikami nie może być większa niż 0,02 g/cm3 Jeśli znamy gęstość pozorną oraz nasiąkliwość wagową największego wymiaru
badanej próbki, możemy obliczyć nasiąkliwość
.Gęstość pozorna- masa jednostki objętości, określana jako
objętościową materiału, ze wzoru: Beton: 4 x 4 x 16 cm
Twardość. Podać zasady badań twardości drewna, materiałów
stosunek masy suchego materiału (m) do jego objętości
N = Nw . Áp %
o kamiennych, metali.
łącznie z porami (V):gdzie m oznacza masę ciała (jako
Jest to odporność na odkształcenie materiału wywołane działaniem
gdzie:
skupionego nacisku na powierzchnię materiału. Odkształcenia takie
funkcję objętości), zaś jego objętość z porami.Jednostki
N  nasiąkliwość wagowa badanej próbki;
w
powstają przy wciskaniu w powierzchnię materiału wgłębnika z
Áp  gÄ™stość pozorna badanej próbki.
gęstości: kilogram na metr sześcienny - kg/m3 (w SI), innego (twardszego) materiału.
Drewno:
Zarówno nasiąkliwość wag. jak i objęt. oblicza się w
g/cm3(CGS).Przy oznaczaniu gęstości pozornej ciał o 1) metoda Janki wciskanie kulki stalowej o przekroju
procentach z dokładnością do 0,1.
średnicowym =1cm2. Miarą twardości drewna jest wartość
nieregularnych kształtach wykorzystuje się tzw. Wagę
siły potrzebnej do wciśnięcia kulki na głębokość jej promienia
Znając wartości oznaczeń nasiąkliwości wagowej i
hydrostatyczną do oznaczania ich objętości
2) metoda Brinella wciskanie kulki stalowej o średnicy 10 mm
objętościowej możemy obliczyć wartość gęstości pozornej
przy ustalonej sile.. Wartością twardości jest stosunek siły do
Szczelność(s)  zawartość substancji materiału w jednostce
badanej próbki wg wzoru:
pola czaszy, którą wygniotła kulka
jego objętości, czyli część jednostki materiału, którą
Kamień: zarysowanie wzorcem o znanej twardości wg. Skali Mohsa
N Szkło: zarysowanie wzorcem o znanej twardości wg. Skali
o
zajmuje zwarta masa. Obliczamy ją z ilorazu gęstości
g
Á =
p
MohsaTwardość Vickersa HV (szkło)  ścięty ostrosłup
pozornej w stosunku do gęstości. Całość
N cm3
w
diamentowyMetal: metoda Brinella, wciskanie kulki stalowej w
wyrażamy w procentach:
gdzie:
płaską wygładzoną część powierzchni badanego metalu Twardość
Porowatość materiałów budowlanych. N  nasiąkliwość objętościowa badanej próbki;
o
Porowatości materiału jest to liczba określająca zawartość N  nasiąkliwość wagowa badanej próbki;
w Rockwella HR (metale)  stożek
wolnych przestrzeni (porów) w jednostce objętości materiału. Wilgotność.
.a) I faza pomiaru - zbliżenie próbki do wgłębnika,
Porowatość oblicza się ze wzoru: Zawartość wilgoci (wilgotność) wilgotność stosunek
b) II faza pomiaru - ustawienie obciążenia wstępnego,
P = ( 1  S ) . 100 [ % ] materiale określa stosunek masy wody pobranej przez
c) III faza pomiaru - obciążenie całkowite,
gdzie: S  szczelność materiału. materiał na skutek działania czynników atmosferycznych do
d) VI faza pomiaru - usunięcie obciążenia pomiarowego (nadal
masy materiału suchego.
Ponadto znając wartości gęstości i gęstości pozornej możemy Zawartość wilgoci w kruszywie oznacza się w sposób pozostaje obciążenie wstępne) i odczyt wyniku ze skali,
również określić porowatość materiału ze wzoru: następujący: pobiera się ok. 5 kg żwiru lub 1 kg piasku,
e) usunięcie obciążenia wstępnego i odsunięcie próbki od
waży się i suszy do stałej masy.
wgłębnika
Następnie oblicza się wilgotność, korzystając ze wzoru:
Kruchość.
gdzie: Á  gÄ™stość badanej próbki; m - m
w s Kruchość - stosunek wytrzymałości na rozciąganie Rr do
.
W = 100 %
Á  gÄ™stość pozorna badanej próbki. m wytrzymaÅ‚oÅ›ci na Å›ciskanie RÅ›.
p s
UWAGA gdzie:W  zawartość wilgoci w %; Gdy jest on mniejszy od 0,125 (1:8) to mamy do czynienia z
Szczelność porowatość materiałów ma duże znaczenie, m  masa kruszywa w stanie wilgotnym w g; materiałem kruchym.
w
ponieważ decydująco wpływa na inne właściwości, np. m - masa kruszywa w stanie suchym w g. Wzór obliczenia kruchości:
s
wytrzymałość materiału, jego nasiąkliwość, odporność na Zdolność wchłaniania wody z powietrza, przez materiał, Rr
k= < 0,125
zamarzanie i właściwości izolacyjne. nazywamy higroskopijnością Rc
Materiały kruche: szkło,
towaru stwierdzającą jego przydatność do stosowania w
Normalizacja i normy
Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne, z
budownictwie.
- termin ten pochodzi od łacińskiego wyrazu norma,
dwoma zastrzeżeniami !!!!!!!!!
Udziela się jej na wniosek producenta lub grupy producentów
reguła,przepis, miara, wskazówka zasada postępowania
wytwarzających taki sam produkt, jeśli nie ustanowiono dla niego
-ministrowie w sprawach należących do zakresu ich
oNORMALIZACJA Polskiej Normy lub określone w niej właściwości użytkowe
działania i po uzyskaniu opinii lub na wniosek
znacząco odbiegają od właściwości wyrobu.
Normalizacja jest to działalność mająca na celu uzyskanie
Komitetu mogą, w drodze rozporządzenia, wprowadzić
Certyfikacja zgodności jest obowiązkowa dla niektórych
optymalnego stopnia uporządkowania w określonej
obowiÄ…zek stosowania Polskiej Normy, gdy dotyczy
wyrobów wymienionych w odrębnych przepisach (na przykład
dziedzinie, poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych
ona w szczególności: ochrony życia, zdrowia, mienia,
służących ochronie przeciwpożarowej) lub gdy wymaga tego
do powszechnego wielokrotnego stosowania, dotyczÄ…cych
bezpieczeństwa pracy i użytkowania,ochrony
odpowiednia norma bÄ…dz
aprobata (tak jest na przykład w
istniejących lub możliwych do zaistnienia problemów
środowiska, wyrobów zamawianych przez organy
technicznych przypadku cementu). Jeśli certyfikacja wyrobu nie jest
państwowe, oraz
Norma
2) stosowanie Polskich Norm jest obowiązkowe, obowiązkowa, producent ma wybór - może się o nią ubiegać
to przyjęty na zasadzie konsensusu i zatwierdzony przez
jeżeli normy te są powołane w ustawach.
lub zadeklarować zgodność z normą bądz
aprobatÄ…
upoważnioną jednostkę organizacyjną dokument ustalający
--Za obowiÄ…zkowe do stosowania uznaje siÄ™
technicznÄ… (KT).
do powszechnego i wielokrotnego używania zasady,
tylko takie PN (lub niektóre ich wymagania), które
wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych
wprowadzone zostały jako obligatoryjne w drodze
rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do
Deklarację zgodności
rozporządzenia ministra (dotyczy to w szczególności
uzyskania optymalnego stopnia uporzÄ…dkowania w
może wydać tylko producent wyrobu, który nie musi
norm związanych z ochroną życia, zdrowia, mienia,
określonej dziedzinie. Normy powinny zawierać aktualne
obowiązkowo uzyskać certyfikatu na Znak Bezpieczeństwa lub
bezpieczeństwem pracy i użytkowania oraz ochroną
osiągnięcia nauki, techniki i praktyki oraz powinny mieć na celu
certyfikatu zgodności.
środowiska) lub zostały powołane w ustawie.
uzyskanie optymalnych korzyści społecznych. Powinny być Producent powinien ustalić zakładowy program badań produktu,
--W przypadku zawarcia umowy producenta z odbiorcÄ…, w
kryteria akceptowania lub odrzucania badanej jego partii oraz
okresowo aktualizowane kreślonej dziedzinie
której powołano normę PN, norma ta staje się
systematycznie kontrolować proces produkcyjny.
obowiÄ…zkowa w danej umowie.
Ważnymi korzyściami, wynikającymi z normalizacji Wystawiając deklarację, producent potwierdza przeprowadzenie
sÄ…:
procedur badawczych, zgodność towaru z dokumentem
Certyfikacji na Znak Bezpieczeństwa
poprawa przydatności wyrobów, procesów i usług do
odniesienia i bierze za to odpowiedzialność.
celów, którym mają służyć, zapobieganie powstawania
barier w handlu, ułatwianie współpracy technicznej Deklaracja powinna być wydawana dla każdej partii wyrobu
określonej w programie badań. Przechowuje się ją przez pięć
Niektóre typy norm wg PN - N - 02000 : 1994
obowiązkowo podlegają wyroby wymienione w lat i udostępnia na żądanie odbiorców oraz organów
- norma podstawowa - obejmujÄ…ca szeroki zakres
rozporządzeniu Rady Ministrów z 9 listopada 1999 r. w kontrolnych.
zagadnień lub zawierająca ogólne postanowienia dotyczące
sprawie wykazu wyrobów wyprodukowanych w Polsce,
jednej, określonej dziedziny; może być normą do
a także importowanych do Polski po raz pierwszy,
W systemie europejskim CE
bezpośredniego stosowania lub może służyć jako podstawa
mogących stwarzać zagrożenie albo służących
obrót i stosowanie wyrobów budowlanych określają zasady
do opracowania innych norm;
ochronie lub ratowaniu życia.
przejęte z dyrektywy 89/106/EWG - Wyroby budowlane.
norma terminologiczna - dotycząca terminów, zawierająca
Są to na przykład pustaki ceramiczne ścienne i stropowe,
Wdrożenie zasad dyrektywy do polskiego prawa oznacza
zwykle także ich definicje oraz, w niektórych przypadkach,
dachówki ceramiczne i bitumiczne, a przede wszystkim
między innymi to, że do powszechnego stosowania w
odpowiednie objaśnienia, ilustracje, przykłady itp.;
wyroby elektryczne. Wyroby poddane takiej certyfikacji
budownictwie wchodzÄ… wyroby:
norma badań - dotycząca metod badań, w niektórych
otrzymują Znak Bezpieczeństwa.
przypadkach uzupełniona innymi postanowieniami oznaczone znakiem CE
Od 1 maja 2004 r. znak bezpieczeństwa ''B'' przestaje
dotyczącymi badań, Np. dotyczącymi pobierania próbek, Znak ''CE'' (Conformite Europeenne - Zgodność
być oznaczeniem obowiązkowym, nie jest też już
Europejska) daje podobnÄ… gwarancjÄ™ jak stosowany do tej
wykorzystania metod statystycznych, kolejności badań
oznaczeniem dopuszczającym wyrób do wejścia na
pory znak bezpieczeństwa ''B''.
- normy zharmonizowane - to normy dotyczÄ…ce tego
rynek.
Potwierdza on zgodność wyrobu z normami europejskimi.
samego przedmiotu, zatwierdzone przez różne jednostki
Badania, które pozwalają na stwierdzenie takiej zgodności
normalizujące, zapewniające zamienność wyrobów, OZNACZA ON, ŻE TOWAR ODPOWIADA OKREŚLONYM
prowadzone sÄ… przez uprawnione jednostki certyfikujÄ…ce.
KRYTERIOM TECHNICZNYM (KT).
procesów i usług lub wzajemne rozumienie wyników badań
Aby otrzymać certyfikat bezpieczeństwa, produkt jest
czy informacji podawanych zgodnie z tymi normami.
poddawany badaniom (w akredytowanych, tj.
normy zharmonizowane mogą się różnić co do sposobu
upoważnionych i na bieżąco kontrolowanych
prezentacji lub nawet treści, np. w objaśnieniach,
laboratoriach) na zgodność z odpowiednimi polskimi
wskazówkach dotyczących spełnienia wymagań normy,
lub międzynarodowymi normami albo obowiązującymi
zaleceniach dotyczących rozwiązań alternatywnych i
Kryteriami Technicznymi.
różnorodnych, ich postanowienia muszą być jednakże w
pełni zgodne. Normy mogą być harmonizowane
Certyfikat mówi, jakie normy spełnia produkt (powołując
międzynarodowo, regionalnie, wielostronnie lub
się na raport z badań), podana też jest data ważności
dwustronnie
- okres obowiÄ…zywania certyfikatu to 3 lub 5 lat.
RODZAJE NORM
klasyfikacyjne  wprowadzajÄ… porzÄ…dek do produkcji
Certyfikacja zgodności z Polską Normą (PN) lub
asortymentów materiałów i wyrobów
aprobatą techniczną (AT) potwierdza, że wyrób
znaczeniowe  ustalają poprawne słownictwo
spełnia wymagania określone w normach lub
przedmiotowe  określają wymagania techniczne i
aprobacie.
ekonomiczne poszczególnych wyrobów
Polskie Normy zawierajÄ… specyfikacje techniczne
czynnościowe  ustalają jednolite metody wykonywania
określające wymagania dla wyrobów budowlanych
badań i kontroli jakości produkcji
Aprobata techniczna
Od 1 stycznia 1994 roku obowiÄ…zuje Ustawa o
 pozytywna ocena techniczna przydatności wyrobu
normalizacji (z 3 kwietnia 1993 roku).
budowlanego do zamierzonego stosowania,
Polskie Normy w rozumieniu tej ustawy przestały pełnić rolę
uzależniona od spełnienia tzw. wymagań
przepisów technicznych (aktów prawnych) a stały się
podstawowych przez obiekty budowlane, w których
opisem uznanych reguł technicznych do dobrowolnego
wyrób budowlany jest stosowany.
stosowania, a więc spełnianie wymagań określonych w
W budownictwie  w przeciwieństwie do innych dziedzin 
Polskich Normach przez producentów wyrobów nie jest już
wymagań podstawowych (np. dotyczących
obowiÄ…zkowe
bezpieczeństwa, walorów użytkowych itp.) nie określa
się dla konkretnych produktów (czyli np. materiałów
budowlanych), ale dla obiektów budowlanych.
Aprobata techniczna jest pozytywnÄ… ocenÄ… technicznÄ…
AMFIBOLIT jest skałą metamorficzną o kolorze ciemno-szaro- PORFIR jest skałą wylewną o kwaśnym odczynie. Barwa porfiru
VERMICULIT to minerał (zbliżony do minerałów ilastych)
zielonym. Jest produktem przeobrażenia skał magmowych. bywa czerwona lub brunatna, rzadziej występuje w barwie szarej
powstały w efekcie naturalnego procesu wietrzenia biotytu,
ZASTOSOWANIE Głównie jako kruszywo do budowy dróg. z odcieniem zielonym. W śród dużych kryształów można
W architekturze ogrodowej do budowy ogrodów skalnych i rozpoznać skaleń, kwarc i biotyt. Tlenki żelaza rozsiane w skale
flogopitu, niektórych chlorytów i innych krzemianów zasobnych
wodnych barwią ją na czerwono. ZASTOSOWANIE Stanowi materiał do
w magnez
BAZALT należy do skał magmowych wylewnych. A
atwo odróżnić go budowy dróg jako tłuczeń, dawniej wyrabiano z niego koskę
od innych skał dzięki ciemnej, prawie czarnej barwie, zbitej budowie drogową. W architekturze ogrodowej stosuje się do budowy
PERLIT naturalna skała pochodzenia wulkanicznego
oraz ciężarze większym od innych skał. ZASTOSOWANIE Bazalty ogrodów skalnych i wodnych.
VERMICULIT to minerał (zbliżony do minerałów ilastych)
charakteryzują się wyjątkowo korzystnymi właściwościami fizycznymi, SJENIT podobnie jak granit należy do skał magmowych.
dużą odpornością na wietrzenie chemiczne i fizyczne, wytrzymałością Nazwa sjenit pochodzi od miasta Syene obecnego Assuanu w powstały w efekcie naturalnego procesu wietrzenia biotytu,
na ściskanie i ścieralność, dzięki tym właściwościom bazalty nie Egipcie gdzie znajdują się najdawniejsze kamieniołomy tej skały.
flogopitu, niektórych chlorytów i innych krzemianów zasobnych
ulegają rozkładowi. Z bazaltu wyrabia się kruszywo o zróżnicowanej Przypomina wyglądem granit, lecz najczęściej jest od niego
frakcji. Z bazaltu wyrabia się także kostkę brukową, płyty i płytki. ciemniejszy oraz nieco cięższy, gdyż zawiera więcej minerałów w magnez.
Jedynym mankamentem wyrobów z bazaltu jest wysoka cena. Nie ciemnych (biotyty, amfibole), nie zawiera natomiast wcale kwarcu
Rodzaje skał
dotyczy ona kruszyw lub zawiera go w małej ilości. ZASTOSOWANIE jako kamień
Skały magmowe
DIABAZ to krewniak bazaltu, jest on starszy od bazaltu. Jest budowlany, stosowany do wyrobu płyt okładzinowych, schodów,
Podczas zastygania magmy ( ognistociekły stop złożony z
produktem zastygania magmy bazaltowej, która z głębi ziemi posadzek i pomników. Wyrabia się także kostkę, formak oraz
krzemianów i glinokrzemianów) wykrystalizowują się minerały
wydostała się do góry i tu skrystalizowała. Diabaz ma ciemną barwę grysy. Można układać nawierzchnie w kompozycji, ze znaczną
skałotwórcze, decydujące o właściwościach skały.
odznaczającą się zielonym odcieniem i ma nieco grubsze ziarna niż przewagą sjenitu. Jest używany także do tworzenia ogrodów
bazalt.ZASTOSOWANIE Głównie jako materiał do budowy dróg. Nie skalnych i wodnych, budowy ogrodzeń oraz murków oporowych.
Skały magmowe dzielimy na :
wyrabia się z niego kostki. W architekturze ogrodowej do budowy Ze sjenitu wyrabia się też kruszywo, które może służyćwykładania
głębinowe, utworzone przez powolne zastygnięcie magmy w głębi
ogrodów skalnych, efektowny jako duże głazy ścieżek ogrodowych
skorupy ziemskiej, mają one strukturę ziarnistą, należą do nich:
GABRO ma barwę ciemną niekiedy prawie czarną. Gęstość pozorną SERPENTYNIT jest skałą metamorficzną zbudowaną z grupy
ma większą od granitu. Jest to skała trudna w obróbce, znacznie mniej minerałów serpentynów z małym udziałem minerałów będących
granity, w Polsce występują:granity tatrzańskie,granity dolnośląskie
krucha od granitu i sjenitu. Ze względu na trudną eksploatację nie mają reliktami pierwotnej skały magmowej. Powstał przez
granit strzegomski,granity masywu karkonoskiego
zbyt szerokiego zastosowaniaZASTOSOWANIE Używane głównie przeobrażenie ultrazasadowych skał magmowych. Zabarwienie
sjenity, w Polsce występują na Dolnym Śląsku w okolicach Piławy i
jako tłuczeń drogowy i kamień łamany. Może być wykorzystane jako zielonooliwkowe, zielonoszare do czarnego.ZASTOSOWANIE
ZÄ…bkowic
materiał w formie płyt okładzinowych, lecz zachodzi trudność w Do wyrobu galanterii, wyrobów ogniotrwałych. Do budowy dróg
dioryty
pozyskaniu skał mało spękanych. W architekturze ogrodowej jako kruszywo. W architekturze ogrodowej cenny przy budowie
gabro, występuje w rejonie rudy Śląskiej na Dolnym Śląsku
wykorzystane głównie do budowy ogrodów skalnych. ogrodów wodnych, w kontakcie z wodą jego zielona barwa jest
wylewne oraz szkliwa wulkaniczne, utworzone przez szybkie
GNEJSY są jedną z większych, a zarazem ważniejszych grup skał bardziej intensywna. A
adnie prezentują się duże głazy mające
ostudzenie i zakrzepnięcie magmy na powierzchni skorupy
metamorficznych. Powstały w wyniku przeobrażenia skał magmowych często jasne smugi
ziemskiej, majÄ… one strukturÄ™ ziarnistÄ…, porfirowÄ… lub szklistÄ…:
nasyconych i przesyconych krzemionką oraz skał osadowych ilastych i WAPIENIE są skałami osadowymi, zawdzięczają swoje
porfiry, występuje na Wyżynie Krakowsko-Kieleckiej i w okolicach
szarogłazów. ZASTOSOWANIE Stosowane są jako materiał do pochodzenie organizmom żywym, zwierzętom i roślinom żyjącym
Wałbrzycha
budowy dróg oraz umacniania wałów przeciwpowodziowych. Dzięki w środowisku wodnym, głównie morskim. Wapienia stanowią
andezyt, występuje w Pieninach pomiędzy Czorsztynem i
swej charakterystycznej strukturze i teksturze (szara barwa lekko bardzo zróżnicowaną grupę skał pod względem fizyczno-
SzczawnicÄ…
połyskująca w przekroju ładna warstwowa budowa) znajdują chemicznym. Barwa wapieni jest głównie biała lub szara, rzadziej
diabaz, występuje w okolicach Krakowa (kamieniołom
zastosowanie w architekturze ogrodowej. Gnejs można pozyskać w występuje natomiast czerwona i czarna. ZASTOSOWANIE Jest
Niedz
wiedzia Góra)
formie naturalnych płyt kamiennych z których wykłada się tarasy, to skała o bardzo szerokim zastosowaniu, na dużą skalę w
melafir, występuje w okolicach Krakowa i na Dolnym Śląsku
ścieżki. Z płyt można zbudować także efektowne kaskady wodne i przemyśle cementowym. Z wapieni wyrabia się kredę, nawozy dla
bazalt, występuje na terenach Górnego i Dolnego Śląska
naturalne schody w ogrodzie skalnym. rolnictwa. Twarde wapienie mają zastosowanie jako podkład do
Skały osadowe
GRANIT to skała najbardziej rozpowszechniona i najczęściej przez budowy dróg. W architekturze ogrodowej skały wapienne służą
Skały osadowe powstały z luz
nego lub scementowanego
człowieka użytkowana. Jest skałą magmową głębinową. Granit może do tworzenia ogrodów skalnych, murków oporowych i ogrodzeń.
materiału, który zgromadził się w jednym miejscu.
występować w różnych barwach a faktura jego może być różnorodna w Bloki wapienne tnie się na płyty używane do wykańczania wnętrz
Rozróżnia się skały osadowe :
zależności od wielkości ziaren. W Polsce występuje głównie w kolorze i elewacji. Z wapienia wzniesiono wiele historycznych budowli,
skały pochodzenia mechanicznego:
szarym a niewielkie ilości można spotkać w kolorze jasnobrązowym na dużą skalę stanowił on lokalny materiał budowlany z którego
piaskowce, (występują w rejonie Karpat, Gór Świętokrzyskich,
tzw. rudym. Występuje również czerwony granit ale pochodzi on z wznoszono domy i budynki gospodarcze.
wSudetachoraznaDolnymŚląsku);,piaski,;żwiry,pospółki,okruchowc
importu. ZASTOSOWANIE Jako materiał do budowy dróg w formie
KRUSZYWA BUDOWLANE e,zlepieńce,głazy narzutowe,
tłucznia i kostki. Z granitu wyrabia się różnorodną galanterię kamienną,
iły i gliny.
Kruszywo materiał sypki pochodzenia organicznego lub
która ma zastosowanie w architekturze ogrodowej. Kamień łamany
skały pochodzenia organicznego:
lub bloki skalne nadają się do budowy ogrodów skalnych. Z granitu
mineralnego, stosowany głównie do produkcji zapraw
wapienie, występują w obrzeżu Gór Świętokrzyskich, w paśmie
można wyrabiać szereg materiałów na nawierzchnie ogrodowe (kostkę
Krakowsko-Wieluńskim, w okolicach Chrzanowa oraz na Dolnym
budowlanych i betonów oraz do budowy dróg.
o różnej wielkości, krawężniki płyty) w zestawieniu z kamieniami o
ÅšlÄ…sku i Lubelszczyz
nie
Właściwości decydujące o jakości
odmiennej barwie (sjenit, bazalt, porfir) można układać ciekawe
marmury (wapienie zbite), występują w okolicach Krakowa i Kielc
mozaiki. Cennym jest czerwony granit który stanowi wartościowy
Skład petrograficzny,Uziarnienie: frakcja, grupa frakcji,
oraz w Karkonoszach
dodatek do w/w mozajek, stosowany na mniejszą skalę ze względu na
dolomity, występują w okolicach Libiąża, Imielina, Dębnika oraz na
nadziarno, podziarno, wymiar kruszywa,Gęstość pozorna,
jego wysoką cenę. Z granitu wyrabia się także formak, z którego można
ÅšlÄ…sku
nasypowa, właściwaKształt ziarna  zawartość ziaren
budować murki oporowe, ogrodzenia ma on szerokie zastosowanie w
skały pochodzenia chemicznego:
budownictwie nieforemnych, (wskaz
nik płaskości oraz wskaz
nik
trawertyny (martwice wapienne) występują w okolicach Wielunia
KWARC występuje w skałach magmowych, metamorficznych i
alabaster, występuje w kopalniach pod Przeworskiem
kształtu),Zawartość pyłów mineralnych,Porowatość,
osadowych w formie małych kryształów, ale tworzy też jednorodne
azbest
jamistość, szczelność,Nasiąkliwość,Mrozoodporność
złoża. Barwa kwarcu szara lub kremowa w mniejszym stopniu
Skały metamorficzne
kruszywa grubego,Ścieralność, Wytrzymałość na
występują inne barwy. ZASTOSOWANIE Czysty kwarc stosowany
Powstały one na skutek przeobrażania się skał magmowych i
jest do produkcji porcelany i szkła. Ponadto kwarc wykorzystuje się do miażdżenie (wskaz
nik rozkruszenia),Obecność
osadowych pod wpływem temperatury i ciśnienia w głębi Ziemi. Do
wyrobu stali krzemowej, krzemowego żeliwa, przyrządów optycznych i
zanieczyszczeń organicznych,Radioaktywność
tej grupy należą:
laboratoryjnych naczyń kwarcowych. W architekturze ogrodowej
naturalnaZawartość związków siarki, chlorków itp.
marmury krystaliczne, występują na obszarze Dolnego Śląska
służy do budowy ogrodów skalnych i wodnych. Charakteryzuje się
FRAKCJE
gnejsy
dużą trwałością i ciekawą barwą ładnie wyglądają duże głazy
Å‚upki gliniaste
0 ÷2 mmFrakcja 0÷2 mm piasek pÅ‚ukanyZastosowanie:
odpowiednio wyeksponowane.
do produkcji betonów konstrukcyjnych, tynków, posadzek,
KWARCYT należy do skał krzemionkowych, jest bliski niektórym
kostki brukowej, dachówek, płytek chodnikowych,
odmianom piaskowców, zwłaszcza piaskowcom o lepiszczu
piaskowania konstrukcji stalowych itd. Reaktywność
krzemionkowym. Kwarcyty złożone są w 99% a nawet i więcej, z
alkaliczna: 0
ziaren kwarcu bardzo ściśle do siebie przylegających. Bywają jasno
2÷8 mmWielofrakcyjne kruszywo frakcja 2÷8 mm,
szare, szaro niebieskie, brązowe lub żółto czerwone. Budowa ich jest
zbita. ZASTOSOWANIE Mają zastosowanie w przemyśle klasa "30"Zastosowanie: do produkcji budowlanych i
materiałów ogniotrwałych oraz jako tłuczeń w budownictwie drogowych betonów konstrukcyjnych, do produkcji
drogowym. W architekturze ogrodowej, ze względu na różnorodność wielkośrednicowych rur betonowych,
barw, ciekawą fakturę (mieniącą się w słońcu drobnymi ziarnami
wysokowytrzymałościowych konstrukcyjnych elementów
kwarcu) jest bardzo wartościowy przy budowaniu ogrodów skalnych i
strunobetonowych itp.Reaktywość alkaliczna: 0
wodnych.
8÷16 mmWielofrakcyjne kruszywo frakcja 8÷16
MARMURY to skały pierwotnie osadowe (wapienie i dolomity), które
mmZastosowanie: do produkcji wysokiej klasy betonów
w ciągu długich dziejów ziemi wskutek wysokich temperatur i
konstrukcyjnych budowlanych i drogowych.Reaktywność
ciśnienia uległy metamorfozie i spękaniom. W marmurach można
alkaiczna: 0
znalez
ć takie same skamieniałości jak w wapieniach. Marmur
16÷31,5 mmWielofrakcyjne kruszywo frakcja 16÷32
charakteryzuje się jasną barwą z kolorowymi przerostami, występuje
mmZastosowanie: do produkcji specjalnych,
marmur także w kolorze czerwonym. ZASTOSOWANIE Płyty z
gruboziarnistych betonów, jako materiaÅ‚¸ na filtry w
marmuru używa się w budownictwie do wykańczania wnętrz oraz
oczyszczalniach, do budowy filtracyjnych warstw
rzadko na elewacje zewnętrzne. Kruszywo jest stosowane do lastryka.
opaskowych odwadniajÄ…cych itp.
W architekturze ogrodowej ładnie wyglądają duże skały odpowiednio
31,5÷63 mmWielofrakcyjne kruszywo frakcja 32÷63
wyeksponowane. Dzięki swej jasnej barwie stanowią silny kontrast dla
mmZastosowanie: do warstw filtracyjnych, odwadniajÄ…cych,
zieleni w ogrodzie
opasek wokół obiektów budowlanych i drogowych, jako
PIASKOWCE to skały osadowe powstałe w środowisku wodnym,
kamień dekoracyjny w projektach ogrodowych
posiadające naturalne uwarstwienie. Główny składnik piaskowców 
Keramzyt
kwarc, ale jako domieszka, bywają także inne minerały jak np. mika,
Surowiec do produkcji polskiego keramzytu - glina ilasta -
skaleń. Właściwości fizyczne piaskowców oraz barwa jest zależna od
rodzaju lepiszcza (spoiwa), które wiąże oddzielne ziarna kwarcu. wydobywany jest w kopalniach na Pomorzu Gdańskim
Barwa piaskowców może być bardzo zróżnicowana biała, kremowa,
i na Mazowszu. Wydobyta glina leżakuje przez okres
szara, żółta, brunatna i czerwona.ZASTOSOWANIE Szerokie
zastosowanie w budownictwie, dzięki łatwej obróbce można uzyskać 2-3 tygodni, dolewa się do niej wody, a zawarte w niej
różnego rodzaju płyty i bloczki. W architekturze ogrodowej - jako
drobiny margla są rozgniatane walcami. Powstała w
kamień do ogrodów skalnych i wodnych, można układać nawierzchnie
ogrodowe z płyt i kostki, budować murki oporowe i ogrodzenia. Z ten sposób uplastyczniona glina trafia do pieca
piaskowca wyrabia się także galanterię ogrodową kwietniki, gazony,
rozgrzanego do temperatury około 1150 stopni, gdzie
rzez
by).
w trakcie wypału kilkakrotnie zwiększa swoją objętość