1. Istota zasady organizacji rachunkowość
Organizacja dokumentacji księgowej.
Dokumenty księgowe dzielą się na :
dokumenty, które odzwierciedlają przebieg lub skutek operacji gospodarczych
dokumenty nie mające bezpośredniego związku z operacjami gospodarczymi, ale zawierają pisemne
polecenie dokonania zapisów, np. o charakterze zbiorczym, korygującym lub rozliczeniowym.
Dokumenty mogą być dzielone wg różnych kryteriów:
Ze względu na liczbę operacji
pojedyncze  jedna operacja gospodarcza
zbiorcze  kilka operacji gospodarczych, przynajmniej dwie
Ze względu na podstawę wystawienia dokumentów
dokumenty pierwotne (z
ródłowe)  będące rezultatem bezpośredniego pomiaru i obserwacji
zdarzeń gospodarczych wystawianych w momencie zaistnienia tego zdarzenia, np. karty pracy,
dowody Rw.
dokumenty wtórne  sporządzane na podstawie dokumentów pierwotnych; dokumenty takie
są sporządzane w celu zbiorczego odzwierciedlenia określonych zdarzeń gospodarczych
jednego rodzaju, np. lista płac przedstawiająca wielkość i strukturę płac pracowników za dany
miesiąc, zbiorcze zestawienie dowodów rozchodu materiałów (Rw) za określony okres, raport
kasowy ujmujÄ…cy operacje kasowe danego dnia.
Ze względu na wystawcę
dokumenty własne  czyli dokumenty wystawiane przez własne komórki organizacyjne dla
potrzeb wewnętrznych i zewnętrznych, np. faktury za sprzedane produkty i usługi, listy płac,
dowody magazynowe.
dokumenty obce  czyli dokumenty wystawiane przez inne osoby fizyczne, prawne oraz
instytucje finansowe i administracyjne np., rachunki za wykorzystane usługi oraz zakupione
towary, nakazy płatnicze, wyciągi bankowe, decyzje sądowe i administracyjne.
Ze względu na rodzaj operacji
dokumenty związane z obrotem zapasów
dokumenty związane z obrotem środków pieniężnych
dokumenty zwiÄ…zane z obrotem silÄ… roboczÄ….
Zadaniem dokumentu jest utrwalenie zdarzenia gospodarczego w zwiÄ…zku z tym musi on
zawierać:
a) określenie wystawcy, którym może być osoba fizyczna lub prawna, instytucja finansowa lub
administracyjna oraz wewnętrzna komórka organizacyjna jednostki gospodarczej
b) określenie adresata, czyli innej os. fizycznej lub prawnej bądz
wewnętrznej komórki
organizacyjnej
c) rodzaj dokumentu, np. umowa, faktura
d) numer dokumentu nadany przez wystawcÄ™
e) treść zdarzenia gospodarczego, które jest przez dokument odzwierciedlane
f) datÄ™ wystawienia dokumentu
g) wielkości liczbowe, wyrażone w mierniku pieniężnym lub w miernikach naturalnych,
charakteryzujÄ…ce utrwalane zdarzenie gospodarcze
h) podpisy osób realizujących zdarzenie gospodarcze oraz przyjmujące odpowiedzialność za te
realizacjÄ™.
Dowody księgowe poddawane są systemowi kontroli, który obejmuje:
o Kontrolę formalną  polega ona na stwierdzeniu, czy dowód wystawiony został w odpowiedniej
formie, czy zawiera wszystkie niezbędne elementy i czy sposób przedstawienia na treści
nie zawiera usterek, np. czy przy poprawianiu błędów zachowano obowiązujące zasady.
o Kontrolę rachunkową  jej celem jest sprawdzenie poprawności obliczeń arytmetycznych.
1
o Kontrolę merytoryczną  jej przedmiotem jest ocena zasadności dokonanej operacji, jej podstawy
prawnej, zgodności z zamówieniami z warunkami umowy. Jest to zatem najtrudniejszy i
najważniejszy element kontroli.
Zasady, które sprzyjają optymalizacji obiegu dokumentów:
1) należy określić rodzaj dokumentów, które są stosowane w przedsiębiorstwie można
wyeliminować dokumenty dublujące się, zbędne.
2) należy ustalić niezbędną ilość kopii, które będą wykorzystywane.
3) należy ujednolicić układ dla różnych dokumentów, gdyż to może usprawnić ich obieg i
wypełnienie.
4) należy ograniczyć do niezbędnego minimum liczbę dokumentów zaliczanych do dokumentów
ścisłego zarachowania ścisłej kontroli.
5) należy opracować system symboli, które można wykorzystywać przy wypełnianiu
dokumentów.
6) należy opracować zakres kompetencji pracowników poszczególnych komórek organizacyjnych
w zakresie dokumentacji.
7) należy ustalić zasady kontroli
8) należy dążyć do skrócenia czasu i drogi obiegu dokumentów.
9) powinny być opracowane instrukcje, które dotyczą obiegu dokumentów.
Dokumenty po zaksięgowaniu podlegają archiwizacji, która dzieli się na:
a) archiwizację bieżącą
b) archiwizację stałą
Dokumenty muszą być odpowiednio opisane.
Dokumenty kategorii A są archiwizowane trwale w archiwum państwowym.
Dokumenty kategorii B sÄ… przechowywane przez pewien okres czasu wynika to z UOR.
Księgi rachunkowe obejmują:
- dziennik, przeznaczony do chronologicznego ujmowania operacji gospodarczych,
- księgę główną( konta syntetyczne), przewidziana do prowadzenia zapisów w porządku
systematycznym,
- księgę szczegółowa(konta analityczne< rejestry szczegółowe), stosowane w ewidencji
analitycznej,
- zestawienie obrotów i sald
- inwentarz.
2. Polityka rachunkowości, Plan kont, księgi rachunkowe
Każda organizacja pozarządowa, zgodnie z UoR, powinna opracować politykę rachunkowości,
czyli zasady finansowe, według których prowadzone są księgi rachunkowe.
UoR i ustawy podatkowe mówią o ogólnych zasadach księgowości, zaś polityka
rachunkowości to konkretne reguły i praktyki przyjęte w organizacji do prowadzenia rachunkowości.
Politykę rachunkowości, jako dokument opisujący zasady finansowe obowiązujące w organizacji,
opracowuje księgowy wspólnie z zarządem lub osobą odpowiedzialną za zarządzanie finansami w
organizacji. Opracowanie polityki rachunkowości może być dokonane przez zespół wewnątrz
organizacji, jak też zlecone na zewnątrz. Chcąc mieć dobrze funkcjonującą księgowość, trzeba zwróć
uwagę, by opracowane reguły były nie tylko zgodne z wymaganiami ustawy i rozporządzenia, lecz
także uwzględniały specyfikę działalności organizacji.
Następnie opracowana polityka rachunkowości powinna zostać spisana i przyjęta przez
zarząd. Za politykę rachunkowości organizacji odpowiedzialność ponosi zarząd, który przyjmuje ten
dokument na podstawie uchwały.
Co powinien zawierać dokument zwany polityką rachunkowości
2
Opisane w polityce rachunkowości danej organizacji zasady finansowe określają m.in. plan
kont, sposób obiegu, przechowywania i archiwizacji dokumentacji finansowej, sposób amortyzowania
środków trwałych, informacje o sposobie księgowania kosztów przynależących do roku poprzedniego,
a realizowanych w roku następnym itd. W szczególności powinny znalez
ć się tam następujące
informacje:
jaki jest nasz rok obrotowy i jego okresy sprawozdawcze;
podział kosztów na działalność programową i administracyjną;
dokumentowanie operacji dowodami księgowymi;
sposób inwentaryzacji;
archiwizacja dokumentów i okres ich przechowywania; udostępnianie danych oraz
dokumentów osobom trzecim;
zasady amortyzacji;
sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych (wykaz kont księgi głównej oraz ewidencji
analitycznej czyli plan kont);
metody prowadzenia ewidencji zapasów;
zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalenia wyniku finansowego;
opis systemu przetwarzania danych (przy korzystaniu z systemów komputerowych) oraz
system zabezpieczania dokumentów.
W polityce rachunkowości powinna zostać także wskazana osoba odpowiedzialna za
przestrzeganie wszystkich procedur określonych w polityce rachunkowej organizacji i odpowiednich
przepisach. Każda zmiana zasad powinna znalez
ć się w aneksie, podpisanym przez osoby do tego
upoważnione.
Księgi rachunkowe prowadzone są na podstawie dowodów księgowych i ujmują zapisy
zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym. Obejmują one zbiory zapisów księgowych,
obrotów i sald, które tworzą dziennik, księgę główną, księgi pomocnicze, zestawienia: obrotów i sald
kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych, a także wykaz składników aktywów i
pasywów.
Księgi rachunkowe prowadzi się w siedzibie jednostki. Mogą być prowadzone poza siedzibą
jednostki, w przypadku powierzenia ich prowadzenia jednostce uprawnionej - zgodnie z
obowiązującymi przepisami - do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. W takiej sytuacji
kierownik jednostki jest obowiÄ…zany:
powiadomić właściwy urząd skarbowy o miejscu prowadzenia ksiąg w terminie 15 dni od dnia ich
wydania poza siedzibÄ™ jednostki,
zapewnić dostępność ksiąg rachunkowych do badania przez upoważnione organy kontrolne.
Otwarcia ksiÄ…g rachunkowych dokonuje siÄ™ na:
dzień rozpoczęcia działalności,
początek każdego następnego roku obrotowego,
dzień zmiany formy prawnej, połączenia lub podziału jednostki,
dzień rozpoczęcia likwidacji lub postępowania upadłościowego.
Księgi otwiera się w ciągu 15 dni od dnia wymienionych zdarzeń. Otwarcia ksiąg
rachunkowych pod datą rozpoczęcia działalności dokonuje się przez wprowadzenie do ewidencji
księgowej stanu aktywów i pasywów, potwierdzonego spisem z natury rzeczowych składników
majątku i gotówki (inwentaryzacja).
Księgi rachunkowe zamyka się na:
dzień kończący rok obrotowy,
dzień zakończenia działalności, w tym również sprzedaży i zakończenia likwidacji lub postępowania
upadłościowego,
dzień poprzedzający zmianę formy prawnej, postawienia w stan likwidacji lub upadłości.
3
Księgi zamyka się nie póz
niej niż w ciągu trzech miesięcy od dnia tych zdarzeń. Ostateczne
zamknięcie ksiąg jednostki powinno być dokonane nie póz
niej niż w ciągu 3 miesięcy od dnia
zaistnienia tych zdarzeń.
Księgi rachunkowe obejmują:
1. dziennik  służy do zapisywania w porządku chronologicznym, dzień po dniu, danych o
operacjach gospodarczych. Zapisy w dzienniku muszą być kolejno numerowane, a sumy zapisów
(obroty) liczone w sposób ciągły
2. konta księgi głównej  wprowadza się pod datą otwarcia ksiąg rachunkowych salda
początkowe aktywów i pasywów, a następnie dokonuje zapisów wszystkich operacji za kolejne
miesiące, zarejestrowanych uprzednio lub jednocześnie w dzienniku
3. konta ksiąg pomocniczych (ewidencji analitycznej)  prowadzi się w szczególności dla:
 środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz dokonanych od nich odpisów
amortyzacyjnych (umorzeniowych)
 rozrachunków z kontrahentami
 rozrachunków z pracownikami
 operacji sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody, ze szczegółowością
niezbędną do celów podatkowych)
 operacji zakupu (obce faktury i inne dowody)
 kosztów
4. zestawienie obrotów i sald księgi głównej oraz zestawienia sald kont ksiąg
pomocniczych
5. wykaz składników aktywów i pasywów
Podmioty uprawnione do prowadzenia ksiÄ…g rachunkowych
osoby fizyczne posiadające certyfikat księgowego
biegłych rewidentów
doradców podatkowych
3. Zadania i cechy dowodów księgowych
Dowody księgowe są podstawą zapisów księgowych. W jednostkach występuje wiele
rodzajów dokumentów. Aby dokument można było uznać za dowód księgowy, musi on odpowiadać
określonym wymaganiom. Przede wszystkim dowód księgowy powinien zawierać określone elementy
niezbędne do szczegółowego odzwierciedlenia dokonanej operacji gospodarczej, a także kompletny i
bez błędów rachunkowych. Wśród rodzajów dowodów księgowych wyróżni się m.in.:
dowody zewnętrzne obce (dokumenty otrzymane od zewnętrznych kontrahentów);
dowody zewnętrzne własne (dokumenty wystawiane przez jednostkę i przekazywane w
oryginale kontrahentowi);
dowody wewnętrzne (dotyczące dokumentowania operacji wewnątrz jednostki).
Każdy dowód księgowy to prawidłowo sporządzony dokument z
ródłowy, który odzwierciedla
konkretną operację gospodarczą występującą w jednostce. Należycie wystawiony dowód księgowy
jest podstawą do ujęcia go w odpowiedniej ewidencji.
Do ksiąg rachunkowych danego okresu sprawozdawczego należy wprowadzić każde
zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie. Można je podzielić na dowody z
ródłowe i wtórne.
W przypadku uzasadnionego braku możliwości uzyskania zewnętrznych obcych dowodów
z
ródłowych, kierownik jednostki może zezwolić na udokumentowanie operacji gospodarczej za
pomocą księgowych dowodów zastępczych, sporządzonych przez osoby dokonujące tych operacji.
Nie może to jednak dotyczyć operacji gospodarczych, których przedmiotem są zakupy opodatkowane
podatkiem od towarów i usług oraz skup metali nieżelaznych od ludności. Przy prowadzeniu ksiąg
rachunkowych komputerowo za równoważne z dowodami z
ródłowymi uważa się zapisy w księgach
rachunkowych, wprowadzane automatycznie za pośrednictwem urządzeń łączności, informatycznych
nośników danych lub tworzone według algorytmu (programu) na podstawie informacji zawartych już
4
w księgach, przy zapewnieniu, że podczas rejestrowania tych zapisów zostaną spełnione co najmniej
następujące warunki:
uzyskają one trwale czytelną postać zgodną z treścią odpowiednich dowodów księgowych;
możliwe jest stwierdzenie z
ródła ich pochodzenia oraz ustalenie osoby odpowiedzialnej za ich
wprowadzenie;
stosowana procedura zapewnia sprawdzenie poprawności przetworzenia odnośnych danych
oraz kompletności i identyczności zapisów;
dane z
ródłowe w miejscu ich powstania są odpowiednio chronione, w sposób zapewniający ich
niezmienność, przez okres wymagany do przechowywania danego rodzaju dowodów
księgowych.
Cechy dowodów księgowych
Dowód księgowy musi odpowiadać ściśle określonym wymaganiom co do treści i formy. Powinien on
zawierać co najmniej:
określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego;
określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej;
opis operacji (treść powinna być pełna i zrozumiała, dopuszczalne jest stosowanie skrótów
ogólnie przyjętych) oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach
naturalnych);
datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą  także datę
sporzÄ…dzenia dowodu;
podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów;
stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez
wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis
osoby odpowiedzialnej za te wskazania.
Dowód księgowy opiewający na waluty obce powinien zawierać przeliczenie ich wartości na
walutę polską według kursu obowiązującego w dniu przeprowadzenia operacji gospodarczej. Wynik
przeliczenia zamieszcza się bezpośrednio na dowodzie, chyba że system przetwarzania danych
zapewnia automatyczne przeliczenie walut obcych na walutÄ™ polskÄ…, a wykonanie tego przeliczenia
potwierdza odpowiedni wydruk.
Na żądanie organów kontroli lub biegłego rewidenta należy zapewnić wiarygodne
przetłumaczenie na język polski treści wskazanych przez nich dowodów, sporządzonych w języku
obcym. Dowód księgowy powinien spełniać funkcję:
dokumentu;
dowodową  potwierdza, że wskazane w nim operacje rzeczywiście nastąpiły w określonym
miejscu i czasie;
informacyjnÄ…  zawiera wiele z
ródłowych operacji analitycznych przyjaznych analizie;
księgową  stanowi podstawę ujęcia w księgach rachunkowych;
kontrolnÄ…  pozwala na kontrolÄ™ dokonanych operacji.
Dowody księgowe powinny być wystawione w sposób staranny, czytelny i trwały.
Po sporządzeniu i podpisaniu dowodu wystawiający przedkłada go niezwłocznie do
podpisania osobie odpowiedzialnej za dokonanie operacji gospodarczej i jej udokumentowania.
4. Bilans jednostki gospodarczej
Bilans to statyczny finansowy obraz przedsiębiorstwa
Każda firma potrzebuje zasobów majątkowych do prowadzenia działalności:
maszyn do produkcji zapasów towarów do sprzedaży
materiałów do produkcji zasobów gotówki do płacenia
zapasów towarów do sprzedaży dostawcom itd.
Aby móc nabyć wszystkie te aktywa, jednostka potrzebuje pieniędzy. y
ródła pochodzenia
tych pieniędzy, nazywamy z
ródłami finansowania przedsiębiorstwa. Cała idea rachunkowości zasadza
5
się na podstawowym założeniu równowagi, zgodnie którym, gdyby zatrzymać firmę w dowolnym
momencie w czasie, można by pokazać dokładnie jakie zasoby majątkowe posiada oraz skąd
pozyskała środki na ich nabycie. Zasada ta nazywana jest zasadą równowagi bilansowej lub
zasadÄ… bilansowania.
Zasoby y
ródła
Sytuację spółki przedstawić można więc
majÄ…tkowe finansowania
następująco:
Bilans pokazuje wyszczególnienie majątku
W każdej działającej jednostce występują różne rodzaje majątku np. maszyny, zapasy,
gotówka, oraz różne rodzaje z
ródeł finansowania np. wkłady właścicieli, kredyty, pieniądze zarobione
przez spółkę w poprzednich latach. Aby ułatwić rozróżnienie pomiędzy różnymi rodzajami majątku i
różnymi z
ródłami finansowania w jednostce zbiera się je w grupy. Ułatwia to zarządzanie
poszczególnymi wielkościami oraz utrzymanie pożądanej struktury poszczególnych wielkości oraz
ocenę finansową spółki.
W języku księgowym, zasoby majątkowe nazywane są aktywami. Dokładnie definiuje się je
jako zasoby o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń i mające
spowodować w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Ich podstawowy podział to
podział na aktywa trwałe i aktywa obrotowe. Głównym kryterium tego jest czas, przez jaki firma
planuje wykorzystywać dane składniki. Ogólnie przyjętą graniczną długością okresu, od którego
zależy klasyfikacja aktywów do jednej z grup jest 12 miesięcy.
y
ródła finansowania w języku księgowym nazywane są pasywami. Ich podstawowy podział
to podział na własne z
ródła finansowania - kapitał własny oraz obce z
ródła finansowania -
zobowiązania (kapitał obcy). Dopiero zobowiązania dzielą się tak jak aktywa na długo i
krótkoterminowe zależnie od tego, czy zostaną spłacone w ciągu 12 miesięcy czy póz
niej.
Dalszy przedstawiany przez nas podział jest już podziałem wykorzystywanym w księgowości
w przedsiębiorstwach w Polsce i za granicą. Wprawdzie wyszczególnione tu pozycje aktywów i z
ródeł
finansowania wciąż są dość ogólne oraz pominięte zostały niektóre pozycje rozliczeniowe, np. podatki
odroczone, poniższy podział jednak wiernie przedstawia nazewnictwo oraz kategorie wykorzystywane
we współczesnej księgowości. W dalszych częściach tego kursu, zamieściliśmy dokładne wyjaśnienia
wszystkich pozycji, łącznie z przykładami.
AKTYWA PASYWA
A. Aktywa trwałe A. Kapitał (fundusz) własny
I. Wartości niematerialne i prawne I. Kapitał podstawowy
II. Rzeczowe aktywa trwałe II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy
III. Należności długoterminowe III. Udziały (akcje) własne
IV. Inwestycje długoterminowe IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
V. Długoterminowe rozliczenia V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
międzyokresowe
VI. Pozostałe kapitały (fundusze)
rezerwowe
VII. Zysk (strata z lat ubiegłych)
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w ciÄ…gu roku
obrotowego
B. Aktywa obrotowe B. ZobowiÄ…zania i rezerwy na
6
zobowiÄ…zania
I. Zapasy I. Rezerwy na zobowiÄ…zania
II. Należności krótkoterminowe II. Zobowiązania długoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe III. Zobowiązania krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia IV. Rozliczenia międzyokresowe
międzyokresowe
5. Zasady ewidencji operacji gospodarczych
Operacja gospodarcza  zdarzenie gospodarcze, które powoduje zmiany w składnikach bilansu.
Operacje gospodarcze to takie zdarzenia, które spełniają poniższe warunki:
Dają się wyrazić w wartościach pieniężnych. Często stosuje się również ewidencję w
jednostkach naturalnych jest ona jednak jedynie pomocnicza i nie może zastąpić ewidencji
wartościowej.
Powodują zmiany w stanie posiadanych zasobów i/lub z
ródłach ich finansowania, czyli
powodują zmiany w bilansie po stronie aktywów, po stronie pasywów lub po obu stronach
jednocześnie.
Wchodzą w zakres działalności danego przedsiębiorstwa. Jest to zgodne z metodą podmiotową
rachunkowości według której wszystkie zdarzenia gospodarcze muszą być rozpatrywane z
punktu widzenia danego podmiotu gospodarczego. Księguje się tylko takie operacje, które
bezpośrednio zmieniają wartość aktywów i pasywów. (Tu zaznaczyć należy, że występuje
grupa operacji księgowych nie spełniająca powyższych warunków. Są to operacje wynikające z
wymogów formalnych oraz operacje rozliczeniowe i przegrupowujące.
Muszą być rozpatrywane równocześnie z dwóch punktów widzenia chodzi tu o to, że operacje
gospodarcze zgodnie z zasadą podwójnego zapisu wywołują równocześnie dwie równe
wartościowo zmiany w stanie aktywów i/lub pasywów. Zgodnie z powyższymi warunkami
zauważyć możemy ,że rzeczywiście nie wszystkie zdarzenia zaliczane będą do operacji
gospodarczych, a tym samym nie wszystkie ujmowane będą w ewidencji księgowej.
Zasady ewidencji:
Periodyzacji , która zakłada podział zdarzeń gospodarczych na przedziały czasowe, których
dotyczą (oznacza ona ujmowanie działalności jednostek w wyznaczonych jednostkach czasu, np.
rok obrotowy czy okres sprawozdawczy).
Podmiotowości- polega na prowadzeniu rachunkowości w jednostkach gospodarczych
określonych nazwą i wyodrębnionych pod względem majątkowym, organizacyjnym i prawnym.
dwustronnego (podwójnego) zapisu
kontynuacji działania, która zakłada się, że jednostka gospodarcza będzie kontynuowała swoją
działalność w dającej się przewidzieć przyszłości oraz w niezmienionym istotnie zakresie.
Memoriału- zapisy księgowe dotyczą tylko jakiegoś okresu np. miesiąca.
współmierności
o kasowa- polega na zaliczaniu do przychodów danego okresu tylko tych przychodów, które
nastąpiły w wyniku rzeczywistego wpływu środków pieniężnych do kasy lub na rach. Bank.
To samo dotyczy poniesionych kosztów.
o Zasada współmierności polega na tym, że koszty poniesione w celu osiągnięcia określonych
przychodów muszą być ujęte w księgach rachunkowych w tym samym okresie
rozrachunkowym, co osiągnięte przychody. Dotyczy to głównie kosztów bezpośrednich, np.
kosztów wytworzenia sprzedanych wyrobów.
Ciągłości- przyjętą politykę rachunkowości stosuje się w sposób ciągły.
ostrożnej wyceny- tak się wycenia aby nie zniekształcić WF
7
 przewagi treści nad formą- operacje muszą być ujęte w księgach i wykazane w sprawozdaniu
zgodnie z ich treścią i rzeczywistością ekonomiczną, nawet jeśli z formalnego punktu widzenia nie
powinny siÄ™ tam znalez
ć.
Istotności- wszystkie zdarzenia wpływające znacząco na działalność i sytuację finansową
jednostki powinny być wykazane w sprawozdaniu finansowym.
prawdziwego i rzetelnego obrazu wiadomo^^
porównywalności sprawozdań inaczej zasadą pomiaru pieniężnego czyli zapisy trzeba prowadzić
po polsku i w PLN.
terminowości i aktualności wiadomo
wiarygodności wiadomo
bezstronnoÅ›ci też wiadomo Jð
6. Znaczenie zestawienia obrotów i sald w praktyce gospodarczej
Zestawienie obrotów i sald jest stosowane w celu sprawdzenia poprawności księgowań.
Zestawienie pozwala na wykrycie błędów księgowych i rachunkowych.
Zestawienie obrotów i sald dostarcza danych potrzebnych do sporządzenia bilansu końcowego.
Art. 18. UoR omawia zestawienie obrotów i sald.
Na podstawie zapisów na kontach księgi głównej sporządza się zestawienie na koniec
każdego okresu sprawozdawczego, nie rzadziej niż na koniec miesiąca. Obroty tego zestawienia
powinny być zgodne z obrotami dziennika lub obrotami zestawienia obrotów dzienników częściowych.
Co najmniej na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych sporządza się zestawienia sald
wszystkich
kont ksiąg pomocniczych, a na dzień inwentaryzacji - zestawienia sald inwentaryzowanej grupy
składników aktywów.
Zestawienie obrotów i sald zawiera:
symbole lub nazwy kont,
salda kont na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obroty za okres sprawozdawczy i
narastajÄ…co od
poczÄ…tku roku obrotowego oraz salda na koniec okresu sprawozdawczego,
sumę sald na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obrotów za okres sprawozdawczy i
narastajÄ…co od
poczÄ…tku roku obrotowego oraz sald na koniec okresu sprawozdawczego
Czynności występujące przy sporządzeniu zestawienia obrotów i sald:
ustalenie obrotów debetowych i kredytowych na wszystkich kontach poprzez sumowanie
zapisów księgowych
wpisanie nazw kont oraz ich obrotów do odpowiednich kolumn zestawienia
zsumowanie i uzgodnienie ogólnych sum obrotów debetowych i kredytowych
obliczenie i wpisanie sald końcowych poszczególnych kont zsumowanie i uzgodnienie ogólnych
sum sald debetowych i kredytowych
Błędy, które można wykryć za pomocą zestawienia obrotów i sald:
zaksięgowanie operacji tylko na jednym koncie
zaksięgowanie operacji na dwóch kontach, ale po tych samych stronach
zaksięgowanie innej kwoty operacji na jednym z kont
błędne sumowanie obrotów na kontach
Zestawienie obrotów i sald spełnia dwie funkcje:
1) Funkcja kontrolna
2) Funkcja informacyjna
8
Realizując funkcję kontrolną, zestawienie umożliwia stwierdzenie, czy:
A
ączna suma obrotów kredytowych i debetowych jest sobie równa,
A
ączna suma sald kredytowych i debetowych jest sobie równa.
Ze stwierdzeń tych wynikają następujące wnioski:
a) W powiązaniu z dziennikiem można dojść do przeświadczenia, że wszystkie dokonane zapisy
majÄ… kompletny charakter,
b) Dokonane zapisy zostały przeprowadzone zgodnie z zasadą podwójnego zapisu,
c) Nie mają błędów arytmetycznych w wartości ustalonych sald
Zestawienie obrotów i sald sprawdza się również dla określonej i przypisanej do danego konta
syntetycznego grupy kont analitycznych
7. Istota i elementy rachunku zysków i strat
Rachunek zysków i strat pokazuje dokonania jednostki w danym okresie.
Zawiera istotną informację o rentowności jednostki.
Jego istota polega na przeciwstawieniu przychodom ( i zyskom nadzwyczajnym) z różnych
rodzajów działalności współmiernych do nich kosztów (i strat nadzwyczajnych), uzyskując w
efekcie wynik finansowy (zysk lub stratę) brutto, który skorygowany o obowiązkowe zmniejszenia
wyniku brutto (np. podatek dochodowy) pozwala na uzyskanie kwoty wyniku netto za dany
okres.
Rachunek zysków i strat w Polsce może być sporządzony w wersji porównawczej lub
kalkulacyjnej. W obu wariantach rachunek zysków i strat sporządzony jest metodą drobinkową
charakteryzującą się tym, że od każdego rodzaju przychodu odejmowany jest koszt tego samego
typu. W świetle ustawy o rachunkowości jednostka gospodarcza ma do wyboru sporządzenie
rachunku zysku i strat w wariancie porównawczym, czy też kalkulacyjnym.
+ Przychody ze sprzedaży netto
- Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów
= Zysk/strata na sprzedaży (brutto)
- Koszty ogólne zarządu
- Koszty sprzedaży
= Zysk/strata na sprzedaży (netto)
+ Pozostałe przychody operacyjne
- Pozostałe koszty operacyjne
= Zysk/strata na działalności operacyjnej (EBIT)
+ Przychody finansowe
- Koszty finansowe
= Zysk/strata na działalności gospodarczej
+ Zyski nadzwyczajne
- Straty nadzwyczajne
= Zysk/strata brutto
- Podatek dochodowy
= Zysk/strata netto
8. Charakterystyka aktywów i pasywów bilansu przedsiębiorstwa
Aktywa określają realną wartość majątku posiadanego przez spółkę, są czynnikiem, który
okazuje również sposób wykorzystania środków finansowych.
majątek trwały- charakteryzuje je długotrwały okres użytkowania, zużywają się stopniowo w toku
działalności, oraz stosunkowo wysoką wartością jednostkową:
9
 -środki trwałe i środki trwałe w budowie; -finansowy majątek trwały;
-wartości niematerialne i prawne; -należności długoterminowe;
majątek obrotowy- uczestniczą w procesach gospodarczych, zmieniając swą pierwotną postać
naturalną i ulegają stałym przekształceniom, przyjmują postać zewnętrzną:
-materiały; -należności i roszczenia;
-produkty; -krótkoterminowe papiery wartościowe;
-towary; -środki pieniężne;
Pasywa są obrazem tego skąd spółka pozyskuje kapitał potrzebny na finansowanie majątku
oraz kwoty wydane na sfinansowanie poszczególnych pozycji aktywów.
kapitał własny- obejmuje równowartość składników majątku wniesione na trwałe do jednostki
przez jej właściciela, jak i część zysku wygospodarowaną przez jednostkę, która została
przeznaczona na finansowanie jej działalności lub, która nie została podzielona przez właścicieli:
-kapitał akcyjny; -kapitał rezerwowy;
-kapitał zapasowy;
kapitał obcy- są to zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
-kredyt bankowy; -zobowiązania wobec dostawców
9. Metody ustalania wyniku finansowego
Rodzaj ewidencji kosztów Metoda ustalania wyniku
finansowego
Uproszczona - tylko zespół 4 Porównawcza
Uproszczona - tylko zespół 5 Kalkulacyjna
Rozszerzona - zespół 4 i 5 Porównawcza lub kalkulacyjna
Różnice pomiędzy wariantami ustalania rachunku zysków i strat wynikają z odmiennego
sposobu grupowania kosztów zasadniczej działalności operacyjnej, co syntetycznie zaprezentowano
na schemacie.
Zasadnicza działalność operacyjna
Wariant porównawczy Wariant kalkulacyjny
A. Przychody netto ze sprzedaży A. Przychody netto ze sprzedaży
i zrównane z nimi
I. Przychody netto ze sprzedaży I. Przychody netto ze sprzedaży
produktów produktów
II. Zmiana stanu produktów II. Przychody netto ze sprzedaży
(zwiększenie - wartość dodatnia, towarów i materiałów
zmniejszenie - wartość ujemna)
III. Koszt wytworzenia produktów na B. Koszt sprzedanych produktów,
własne potrzeby jednostki towarów i materiałów
IV. Przychody netto ze sprzedaży I. Koszt wytworzenia sprzedanych
towarów i materiałów produktów
B. Koszty działalności operacyjnej II. Wartość sprzedanych towarów
i materiałów
I.- Koszty rodzajowe C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży
VII. (A - B)
VIII. Wartość sprzedanych towarów D. Koszty sprzedaży
i materiałów
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A - B) E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C - D
10
- E)
W wariancie porównawczym rachunku zysków i strat od sumy przychodów netto ze
sprzedaży produktów, towarów i materiałów skorygowanych o zmianę stanu produktów (zwiększenie
stanu produktów występuje ze znakiem plus, a zmniejszenie - ze znakiem minus) i zwiększonych
o koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby odejmowana jest suma kosztów działalności
operacyjnej według ich rodzaju oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów.
Wariant porównawczy rachunku zysków i strat klasyfikuje koszty podstawowej działalności
operacyjnej w dwóch grupach:
1) koszty rodzajowe, ujęte na kontach zespołu 4 oraz
2) wartość sprzedanych towarów i materiałów.
Koszty według rodzajów to przekrój opisujący koszty proste według rodzajów zużywanych
w jednostce zasobów, a nie ze względu na cel ich poniesienia. Koszty rodzajowe obejmują
następujące pozycje: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty,
wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, pozostałe koszty rodzajowe.
Drugą kategorią kosztu wyróżnioną w segmencie zasadniczej działalności operacyjnej
porównawczego rachunku zysków i strat jest wartość sprzedanych towarów i materiałów. Kategoria
ta zwiÄ…zana jest z wycenÄ… w cenie nabycia lub zakupu sprzedanych w danym okresie
sprawozdawczym towarów i materiałów.
Wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat ujmuje koszty podstawowej działalności
operacyjnej jako koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów. W ramach tej pozycji
wyróżnia się koszt wytworzenia sprzedanych produktów oraz - podobnie jak w wariancie
porównawczym - wartość sprzedanych towarów i materiałów. Dodatkowo przy ustalaniu wyniku na
sprzedaży brane są pod uwagę koszty sprzedaży oraz koszty ogólnego zarządu.
Inaczej można powiedzieć, że wariant kalkulacyjny rach. zysków i strat dzieli koszty na:
1) bezpośrednio związane z przychodami - koszt wytworzenia sprzedanych produktów, wartość
sprzedanych towarów i materiałów,
2) związane z działalnością jednostki w okresie sprawozdawczym - koszty ogólnego zarządu i koszty
sprzedaży.
Powyższy podział kosztów daje możliwość 2-etapowego ustalenia wyniku ze sprzedaży:
wyniku brutto ze sprzedaży (przychody pomniejszone o koszty bezpośrednio związane
z przychodami),
wyniku ze sprzedaży (wynik brutto ze sprzedaży pomniejszony o koszty związane z działalnością
jednostki w okresie sprawozdawczym).
Koszt wytworzenia sprzedanych produktów to wartość sprzedanych w danym okresie
obrotowym produktów wycenionych po koszcie wytworzenia, na który składają się koszty
bezpośrednie i uzasadniona część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tych produktów.
Jednak porównanie kosztu wytworzenia sprzedanych produktów z przychodami uzyskanymi ze
sprzedaży tych produktów nie daje możliwości prawidłowego wyliczenia wyniku ze sprzedaży.
Konieczne jest uwzględnienie jeszcze kosztów zarządu i kosztów sprzedaży, aby ustalić pełny koszt,
jaki jednostka poniosła w związku z prowadzoną podstawową działalnością operacyjną.
Koszty zarządu jednostki to koszty pośrednie związane z obsługą, utrzymaniem,
administrowaniem, zarządzaniem, kierowaniem i organizacją jednostki rozpatrywanej jako całe
przedsiębiorstwo.
Kosztami sprzedaży jednostki są koszty związane z obsługą transakcji sprzedaży
wytwarzanych w jednostce produktów, np. koszty pozyskiwania nabywców, koszy spedycji, koszty
reklamy i marketingu, koszty napraw gwarancyjnych.
11
Sumę kosztów wytworzenia sprzedanych produktów, kosztów ogólnego zarządu i kosztów
sprzedaży określa się mianem kosztu własnego sprzedaży.
Zróżnicowanie prezentacji kosztów podstawowej działalności operacyjnej w poszczególnych
wariantach rachunku zysków i strat nie wpływa na osiągnięty przez jednostkę wynik ze sprzedaży.
Oba warianty sporządzania rachunku zysków i strat (porównawczy i kalkulacyjny) dają bowiem
wartościowo ten sam wynik ze sprzedaży. Jednak należy zwrócić uwagę, że pomiędzy przychodami
ze sprzedaży - w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym - może wystąpić rozbieżność
spowodowana dwoma elementami:
kosztem wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki,
zmianą stanu produktów.
Elementy te zostały wprowadzone po to, aby zapewnić współmierność wykazanym kosztom.
Pozostałe elementy Rach.ZiS i strat są wspólne dla obydwu wariantów i obejmują one:
1) pozostałe przychody i koszty operacyjne,
2) przychody i koszty finansowe,
3) zyski i straty nadzwyczajne,
4) podatek dochodowy i pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku lub zwiększenia straty.
Wynik finansowy może być ustalany metodą porównawczą lub kalkulacyjną. W zależności od
metody prezentacji zależeć będzie ewidencja księgowa dotycząca zamknięcia kont wynikowych,
a tym samym ustalenia wyniku finansowego w księgach rachunkowych.
10. Charakterystyka i zasady ewidencji przychodów w jednostce gospodarczej
Obowiązek prowadzenia ewidencji przychodów dotyczy przedsiębiorców, korzystających z
uproszczonej formy opodatkowania w postaci ryczałtu ewidencjonowanego. Wspólną ewidencję
powinni prowadzić:
1) podatnicy wykonujący działalność w formie spółki (cywilnej lub jawnej osób fizycznych), a także
2) małżonkowie, między którymi istnieje wspólność majątkowa, osiągający przychody z najmu i
dzierżawy, o ile nie złożyli oświadczenia o opodatkowaniu całości przychodu przez jednego z nich.
Podatnik jest obowiązany zbroszurować ewidencję i kolejno ponumerować jej karty.
Zapisy w ewidencji sÄ… dokonywane na podstawie:
wystawionych faktur VAT (faktur VAT marża, faktur VAT RR, faktur VAT MP),
dokumentów celnych,
rachunków,
faktur korygujÄ…cych i not korygujÄ…cych, zwanych dalej "fakturami", odpowiadajÄ…cych
warunkom określonym w odrębnych przepisach, jeżeli sprzedaż jest udokumentowana fakturami.
A w przypadku sprzedaży bez faktur - na podstawie wystawionego na koniec dnia dowodu
wewnętrznego, w którym w jednej kwocie jest wykazana wartość tych przychodów za ten dzień z
podziałem na przychody objęte poszczególnymi stawkami ryczałtu od przychodów
ewidencjonowanych.
W przypadku osiągania przychodów z działalności gospodarczej oraz w razie osiągania
przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze
- zapisów dokonuje się na podstawie dowodów potwierdzających faktyczne uzyskanie tych
przychodów.
Podatnik może prowadzić ewidencję komputerowo. Na koniec każdego miesiąca, nie póz
niej
niż do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, podatnik jest obowiązany sporządzić wydruk
zapisów dokonanych za dany miesiąc. Wydruk powinien być zgodny z wzorem ewidencji określonym
w załączniku do rozporządzenia.
12
Podatnik posługujący się programem komputerowym, który nie zapewnia wydrukowania
ewidencji, według wzoru określonego w załączniku, jest obowiązany założyć ewidencję. Po
zakończeniu miesiąca do odpowiednich kolumn tej ewidencji należy wpisać w jednej pozycji sumy
przychodów uzyskanych w danym miesiącu, według poszczególnych stawek ryczałtu.
11. Pojęcie, klasyfikacja i zasady ewidencji kosztów
Koszty  wyrażone wartościowo celowe zużycie czynników produkcji, w tym zasobów
materialnych i ludzkich oraz usług obcych, bądz
niektóre wydatki powstałe w toku normalnej
działalności jednostki.
Wartościowo wyrażone wielkości kosztów mają bardzo duże znaczenie dla jednostki
gospodarczej, ponieważ wpływają w głównej mierze na wynik finansowy (zysk lub stratę) osiąganą w
wyniku prowadzenia swojej działalności. Do czynników produkcji, które są elementem składowym
kosztów można m.in. zaliczyć:
zużycie (amortyzacja) środków wynagrodzenia,
trwałych, usługi obce.
zużycie materiałów i energii,
Do powyższych elementów należy jeszcze dodać również niektóre ponoszone wydatki, które
nie stanowią zużycia czynników produkcji, a mianowicie chodzi tutaj m.in. o podatki, ubezpieczenia
społeczne, opłaty, ubezpieczenia majątku. W definicji również podkreślone zostało to, że zużycie
czynników produkcji musi być celowe lub wyniknąć w toku zwykłej działalności jednostki. W związku
z tym musi być widoczny efekt gospodarczy, który powstaje wskutek zaangażowania tych czynników.
W przypadku gdy ten warunek nie zostaje spełniony zużycie czynników produkcji zostaje uznane
najczęściej jako strata nadzwyczajna.
Podział kosztów
Podział I wg rodzaju działalności przedsiębiorstwa
1. W układ kosztów działalności eksploatacyjnej wchodzą:
a. K.działalności produkcyjnej-> koszty poniesione na wytworzenie odpowiednich
wyrobów/usług (K.produkcji podstawowej i pomocniczej)
b. K. działalności handlowej-> k.zakupu surowców i materiałów oraz k.sprzedaży wyrobów
gotowych.
c. K.działalności zarządu (ogólnozakładowe)->k.zwiazane z kierownictwem, całokształtem
działalności przedsię-a,
2. Koszty inwestycyjne- związane z tworzeniem i powiększaniem potencjału produkcyjnego
przedsiÄ™-a.
3. K.remontowe- związane z utrzymaniem potencjału produkcyjnego w pełni sprawności
technicznej.
4. K.działalnosci socjalno-bytowej oraz innych rodzajów działalności wyodrębnionej finansowo,
obejmuje np.: dofinansowanie wypoczynku dzieci, pożyczki na budowę domu lub zakup
mieszkania.
Podział II wg rodzaju zużytych czynników produkcji
Są to pierwotne, jednorodne składniki kosztów własnych, które z punktu widzenia danego
przedsiębiorstwa stanowią proste elementy procesu pracy, składniki te określane są mianem
rodzajów kosztów, a ich odpowiednie segregowanie tworzy rodzajowy układ kosztów.
1. Zużycie materiałów i energii:
 zużycie materiałów podstawowych i  zużycie materiałów biurowych
pomocniczych  zużycie energii elektrycznej i cieplnej
 zużycie opakowań  zużycie ciepłej i zimnej wody
13
 zużycie gazów  zużycie pary wodnej
2. Usługi obce:
 transportowe  informatyczne
 budowlane  bankowe
 remontowe  wykonanie ekspertyz i badań
 składowania  tłumaczenie tekstu
 łączności (telekomunikacyjne, pocztowe  pozostałe usługi np. (pranie odzieży,
itp.) utrzymanie czystości
 poligraficzne
3. Podatki i opłaty:
 podatek od nieruchomości  opłaty sądowe i notarialne
 podatek od środków transportu  opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów
 podatek akcyzowy  roczne opłaty licencyjne uprawniające do
 opłaty skarbowe wykonywania działalności
4. Wynagrodzenia:
 wartości wynagrodzenia brutto  wartości świadczeń w naturze bądz
ich
wypłacanego w formie pieniężnej ekwiwalent
5. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia z tytułu wynagrodzeń:
 składki z tytułu ubezpieczeń społecznych 6. Amortyzacja:
opłaconych ze środków pracodawcy  planowe zużycie środków trwałych
 składki na fundusz pracy  planowe zużycie wartości niematerialnych
 składki na zakładowy fundusz świadczeń i prawnych
socjalnych 7. Pozostałe koszty:
 odzież ochronna i robocza  ubezpieczenia majątkowe
 świadczenia rzeczowe związane z  koszty krajowych i zagranicznych podróży
bezpieczeństwem i higieną pracy służbowych
 szkolenie pracowników  koszty reprezentacji i reklamy
 dopłaty do okresowych biletów za dojazdy  koszty wynajęcia kwater lub ryczałtu za
pracowników do pracy noclegi w przypadku czasowego
zatrudnienia pracowników poza miejscem
stałego zatrudnienia.
 wypłaty ryczałtów za używanie przez
pracowników własnych samochodów dla
celów służbowych.
Podział III wg możliwości przypisania kosztów do jednostki kalkulacyjnej.
K. bezpośrednie- są ściśle związane z wytworzeniem konkretnych wyrobów, bez dodatkowego
przeliczenia można je odnieść wprost na jednostkę kalkulacyjną. Są to np. koszty materiałów
bezpośrednich, płace bezpośrednie, skóra, sznurówki- w firmie produkującej obuwie.
K. pośrenie- koszty których nie można odnieść wprost do określonych jednostek kalkulacyjnych.
Rozlicza się je na poszczególne jednostki kalkulacyjne. Np.: proporcjonalnie do kosztów wynagrodzeń
bezpośrednich+ wynagrodzenia księgowej, ochrona budynku, reklama, pensja prezesa.
k. bezpośrednie > k. pośrednie.
Podział IV wg relacji na zmianę wielkości produkcji:
K. stałe- nie zależa od rozmiarów działalności przedsiębiorstwa (np. amortyzacja, koszt dzierżaw,
wynagrodzenia pracowników zarządu, czynsz, przeglądy ochrona).
14
 K. zmienne- wykazują korelację z rozmiarem działalności przedsiębiorstwa (np.: k materiałów
bezpośrednich, zuzycie energii, paliw).
Podział V wg wpływu na decyzje:
K. istotne- mają wpływ na wybór wariantu działania (np.: cena biletu miesięcznego, jednorazowego,
cena paliwa);
K. nieistotne nie mają takiego wpływu (np.: ubezpieczenie auta, przeglądy).
Podział VI wg stanu dokonania:
K. przesądzone- wywołane decyzjami wcześniejszymi, których nie można zmienić na etapie
podejmowania bieżących decyzji. Są to koszty zapadłe i nieodwracalne. Np.: nadmiar zapasów
materiałów, których przedsiębiorstwo niej Est w stanie zużyć ani sprzedać;
K nie przesądzone (przyszłe)-których przedsiębiorstwo może uniknąc ponieważ nie są
zdeterminowane wcześniejszymi umowami ani zaangażowaniem środków.
Ewidencja i rozliczanie kosztów Podmioty gospodarcze mają możliwość wyboru
ewidencji i rozliczania kosztów według jednego z niżej wymienionych wariantów:
1. Ewidencja kosztów na kontach zespołu 4 - grupowanie kosztów tylko w układzie rodzajowym.
2. Ewidencja kosztów na kontach zespołu 5 - ujmowanie kosztów tylko według miejsc ich
powstawania - w układzie funkcjonalno-kalkulacyjnym.
3. Ewidencja kosztów na kontach zespołu 4 i 5 - wstępne grupowanie kosztów następuje na kontach
zespołu 4, a następnie rozlicza się je za pomocą kluczy podziałowych na miejsca ich powstawania na
konta zespołu 5.
Warto jednak pamiętać, że jeśli jednostka zdecyduje się prowadzić ewidencję tylko na
kontach zespołu 5, to ze względu na wymogi sprawozdawczości zewnętrznej będzie musiała posiadać
także informacje na temat kosztów w przekroju ich rodzajów, które ewidencjonuje się na kontach
zespołu 4.
Jednostka może też wybrać ewidencję tylko według rodzajów kosztów lub ewidencję na
kontach zespołu 4 i równocześnie prowadzić ewidencję w przekroju miejsc ich powstawania, czyli w
układzie funkcjonalno-kalkulacyjnym. Prezentacja kosztów na kontach zespołu 5 pozwala bowiem na
łatwiejszą kalkulację kosztu świadczonych usług.
12. Środki trwałe przedsiębiorstwa, charakterystyka, klasyfikacja i wycena
Środek trwały to składnik rzeczowych aktywów przedsiębiorstwa, wyróżniający się
następującymi cechami:
długim czasem użytkowania (powyżej 1 roku)
postacią rzeczową (w przeciwieństwie do wartości niematerialnych i prawnych)
jest zdatny do użytku i używany na potrzeby przedsiębiorstwa.
Wg Marchelowej za środki trwałe uważa się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o
przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i
przeznaczone na potrzeby jednostki organizacyjnej.
Klasyfikacja ÅšT:
0 - grunty
1 - budynki i lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszklanego oraz spółdzielcze
prawo do lokalu niemieszklanego
2 - obiekty inżynierii lądowej i wodnej
3 - kotły i maszyny energetyczne
4 - maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania
5 - specjalistyczne maszyny, urzÄ…dzenia i aparaty
6 - urzÄ…dzenia techniczne
15
7 - środki transportu
8 - narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie
9 - inwentarz żywy
Wycena:
ceny zakupu - ceny zapłaconej za składnik, zmniejszonej o wartość bonifikat, upustów i
rabatów, uwzględniającą podatek VAT
ceny nabycia - ceny zakupu powiększoną o dodatkowe koszty zw. z zakupem (np. załadunek,
transport, montaż, instalacja, szkolenie itp.)
kosztów wytworzenia - kosztów zw. z wytworzeniem środka trwałego. Do kosztów
wytworzenia wliczamy koszty bezpośrednie (badania geodezyjne, prace badawcze, wynagrodzenia
dla pracowników budowy itp.), oraz koszty pośrednie (odsetki od kredytów zaciągniętych na budowę,
koszty zarzÄ…du odpowiedzialnego za budowÄ™ itp.)
wartości rynkowej - wartości takiego samego, lub podobnego charakterem składnika, który
można by nabyć za określoną cenę w określonym miejscu i czasie
wartości godziwej - wartości, po jakiej dwie dobrze poinformowane strony są w stanie zawrzeć
transakcjÄ™ na prawach transakcji rynkowej
13. Metody liczenia zużycia środków trwałych.
a) liniowa czyli równomierna lub proporcjonalna, co miesiąc odpisuje się takie same kwoty
amortyzacji;
b) stawek indywidualnych- wiadomoJð dla czegoÅ› udizwnionego czyli jak coÅ› zostaÅ‚o ulepszone,
kupione już używane itd.;
c) degresywna- odpisywane stawki maleją wraz z czasem coś coraz mniej się zużywa;
d) progresywna- stawki rosnÄ… z czasem;
e) jednorazowego odpisu- wiadomo ^^
f) naturalna- w zależności od wykorzystania ŚT np. zużcie ogumienia w samochodzie;
g) przyśpieszona- jeśli coś jest tak badziewie i zużywa się szybciej.
h) ze współczynnikiem- tak jak liniowa ale stawkę amortyzacji podwyższa się o współczynnik
14.Materiały  istota, wycena i zasady ewidencji.
Materiały- to nabyte od kontrahentów lub wytworzone we własnym zakresie składniki
majątku obrotowego przeznaczonego do zużycia na potrzeby wszystkich rodzajów prowadzonej
działalności.
Klasyfikacja:
-materiały podstawowe; -części zamienne maszyn i urządzeń;
-materiały pomocnicze; -opakowania;
-paliwa; -odpady.
Wycena:
Fifo- (pierwsze weszło, pierwsze wyszło), czyli przyjęcie ceny najwcześniejszej; dowody
rozchodów są wyceniane na podstawie pierwszej dostawy, która znajduje się w magazynie, a po
jej wyczerpaniu na podstawie dostawy następnej. Metoda ta jest stosowana najczęściej i jest
najlepsza w przypadku szybkiej rotacji materiałów.
Lifo- (ostatnie weszło, pierwsze wyszło), czyli przyjęcie ceny najpóz
niejszej; rozchody wycenia
się na podstawie ostatniej dostawy, która zalega w magazynie, a po ich wyczerpaniu według cen
dostawy, która była wcześniej. Metoda ta jest najlepsza w warunkach inflacji.
Cena przeciętna- (średnia)- po każdej dostawie ustala się cenę średnią, którą można policzyć
wg wzoru: (wartość stanu poprzedniego + ostatni przychód materiałów) / ilość odpowiadająca
16
tym wartościom W przypadku przyjęcia cen przeciętnych należy pamiętać, ze wymagają one
każdorazowego ustalenia ich od nowa w kolejnych okresach sprawozdawczych.
Zasady ewidencji- ewidencja materiałów składa się z:
ewidencji ilościowej (prowadzi ja na bieżąco magazynier na luz
nych kartach odrębnych dla
każdego asortymentu, chronologicznie),
ewidencja ilościowo-wartościowej (prowadzona w formie kartoteki dla każdego materiału.
Inwentaryzacji dokonujÄ™ siÄ™ w takim przypadku co 2 lata.
ewidencja wartościowa (prowadzonej wg zasady podwójnego zapisu).
Księgowanie: Zasady funkcjonowania kont
Rozliczenie zakupu materiałów:
1) rejestrowanie faktur dotyczących zakupu materiałów (Dt)
2) rejestrowanie przyjęcia materiałów wycenionych według cen rzeczywistych albo według stałych
cen ewidencyjnych do magazynu (Ct)
3) zamknięcie konta i ustalenie sald końcowych:
Materiały w drodze (saldo debetowe)- gdy do końca okresu sprawozdawczego nie nadejdą zakupione
materiały, a jednostka zaakceptowała fakturę zakupu. W bilansie wartość ta powiększa wartość
materiałów.
Dostawy niefakturowane (saldo kredytowe) gdy jednostka nie otrzyma na przyjętą już do magazynu
dostawę faktury od dostawców. W bilansie wartość ta powiększa wartość zobowiązań z tytułu dostaw
i usług.
4) rejestrowanie odchyleń od cen ewidencyjnych- gdy cena zakupu może się różnić od ceny nabycia,
ceny sprzedaży
15. Towary  istota, wycena i zasady ewidencji.
Towary to rzeczowe składniki majątku obrotowego nabyte w celu odsprzedaży w stanie
nieprzetworzonym.
Wycena- sposoby wyceny rozchodu zapasów ewidencjonowanych w rzeczywistych cenach:
Øð wedÅ‚ug cen przeciÄ™tnych, czyli ustalonych w wysokoÅ›ci Å›redniej ważonej cen (kosztów) danego
składnika majątku,
Øð wedÅ‚ug cen (kosztów) tych skÅ‚adników majÄ…tku, które jednostka najwczeÅ›niej nabyÅ‚a
(wytworzyła), określanych jako FIFO (pierwsze przyszło  pierwsze wyszło),
Øð wedÅ‚ug cen (kosztów) tych skÅ‚adników majÄ…tku, które jednostka najpóz
niej nabyła (wytworzyła),
określanych jako LIFO (ostatnie przyszło  pierwsze wyszło),
Øð za pomocÄ… szczegółowej identyfikacji rzeczywistych cen (kosztów) każdej partii dostaw, jeżeli
cechy określonej dostawy są tak charakterystyczne, że jest możliwe ustalenie ceny, po której była
ona zakupiona.
Księgowanie
Zakup towarów lub materiałów na podstawie np. faktury VAT:
Wn Rozliczenie zakupu 150.000 zł,
Wn VAT naliczony i jego rozliczenie 34.500 zł,
Ma Rozrachunki z dostawcami 184.500 zł,
Zaliczenie nabytych towarów w cenach zakupu bezpośrednio w koszty:
Wn Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia) 150.000 zł,
Ma Rozliczenie zakupu 150.000 zł,
Faktura za sprzedane towary:
Wn Rozrachunki z odbiorcami 172.200 zł
17
 Ma Przychody ze sprzedaży towarów 140.000 zł
Ma Rozrachunki z tytułu VAT - VAT należny 32.200 zł
Korekta kosztów - na koniec okresu sprawozdawczego - o wartość stanu zapasów towarów
ustalonÄ… na podstawie spisu z natury:
Wn Towary 30.000 zł,
Ma Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia) 30.000 zł,
W następnym okresie sprawozdawczym (na początku lub na końcu tego okresu) należy dokonać
ponownego zarachowania w koszty wartości zapasu ustalonego na koniec okresu poprzedniego,
zapisem:
Wn Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia) 30.000 zł,
Ma Towary 30.000 zł.
16. Produkty gotowe  istota, wycena i zasady ewidencji.
Produkty gotowe to wytworzone przez jednostkę artykuły nie podlegające dalszej obróbce,
odpowiadające normom jakościowym i handlowym przeznaczone do sprzedaży na rzecz odbiorców
zewnętrznych.
Ewidencja produktow gotowych może być prowadzona przez daną jednostkę według:
" Rzeczywistego kosztu ich wytworzenia
" Planowanego kosztu wytworzenia
" Ceny sprzedaży netto (bez podatku vat)
Rzeczywisty koszt wytworzenia produktu obejmuje:
" Koszty bezpośrednie Uzasadniony koszty pośrednie wytwarzania (koszty wydziałowe)
" Koszty wytworzenia nie obejmujÄ…:
" Kosztow ogolnego zarzÄ…du
" Części kosztow wydziałowych (nieuzasadnionych), czyli takich kosztow, ktore są rezultatem
niewykorzystania zdolności produkcyjnych i strat produkcyjnych
" Kosztow magazynowania produktow
" Kosztow sprzedaży produktow
Wycena w rzeczywistym koszcie wytworzenia oznacza, iż wyroby gotowe przyjmowane są do
magazynu w wysokości kosztu faktycznie poniesionego na ich wytworzenie. W tym przypadku
wycena rozchodu wyrobów gotowych przebiega w oparciu o jedną z metod: Wg kosztów
przeciętnych, FIFO, LIFO, w drodze szczegołowej identyfikacji kosztu wytworzenia poszczegolnych
rozchodowanych wyrobow gotowych (znajduje zastosowanie np. W sytuacji, gdy wyrob produkowany
jest na konkretne zamowienie odbiorcy).
Z chwilą przyjęcia na stan magazynowy wyrobow gotowych ich wyceny dokonuje się według
kosztu wytworzenia i ujmuje w księgach rachunkowych zapisem: Wn konto 600 "Produkty
gotowe i połprodukty"; Ma konto 500 "Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej".
PW- Przyjęcie do magazynu wyrobów gotowych w cenie ewidencyjnej. Wn - Wyroby gotowe
(601) ;Ma - Rozliczenie kosztów działalności (580)
FV - Sprzedaż wyrobów gotowych - wpłata należności od odbiorcy na rachunek bankowy. Wn -
Rachunek bieżący (130); Ma - Przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych (701) , 221-1
WZ- Wydanie sprzedanych wyrobów gotowych z magazynu. Wn - Koszty sprzedanych wyrobów
(711); Ma - Wyroby gotowe (601)
Koszt wytworzenia produktu obejmuje, w myśl UoR, koszty pozostające w bezpośrednim
związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztow pośrednio związanych z wytworzeniem
18
tego produktu. Przy czym koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałow bezpośrednich,
koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w
zwiÄ…zku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich siÄ™ znajduje w dniu wyceny. Do
uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztow pośrednich zalicza się
zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztow produkcji, ktore
odpowiadają poziomowi tych kosztow przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Za
normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych uznaje się przeciętną, zgodną z
oczekiwaniami w typowych warunkach, wielkość produkcji za daną liczbę okresow lub sezonow, przy
uwzględnieniu planowych remontow. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia produktu,
jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży netto takiego samego lub podobnego produktu,
pomniejszonej o przeciętnie osiągany przy sprzedaży produktow zysk brutto ze sprzedaży, a w
przypadku produktu w toku - także z uwzględnieniem stopnia jego przetworzenia.
17. Zasady gospodarki kasowej i jej dokumentacja.
Obrót kasowy w przedsiębiorstwie zależy od rodzaju prowadzonej w nim działalności, a także
od struktury organizacyjnej.
Do dokumentów kasowych zalicza się:
dowody z
ródłowe, takie jak gotówkowe faktury i rachunki zakupu i sprzedaży, wnioski o
zaliczkę i dowody ich rozliczenia, dowody rozliczenia kosztów podróży służbowych, rachunki umów
zlecenia i umów o dzieło, listy płac, zaliczek, zasiłków, nagród, bankowe dowody wpłaty itp.,
asygnaty kasowe  kasa przyjmie (KP) i kasa wypłaci (KW), traktowane jak zastępcze
dowody kasowe,
raport kasowy (RK), dowód zbiorczy ujmujący dowody z
ródłowe na podstawie których
dokonywany jest obrót kasowy będący podstawą zapisów w księgach rachunkowych. W zależności od
wielkości obrotów raport kasowy może być sporządzany za okresy dzienne, tygodniowe, dekadowe
lecz nie rzadziej niż raz na koniec miesiąca. Wszystkie operacje muszą być w nim ujęte dzień po dniu.
Przedsiębiorstwo prowadzące kasę (punkt kasowy) jest zobowiązane do wprowadzenia
instrukcji kasowej. Instrukcja kasowa wprowadzana jest zarzÄ…dzeniem kierownika jednostki i
określa zasady obrotu gotówkowego, rozliczeń gotówkowych, zasad dokumentowania transakcji oraz
ich rozliczania. Instrukcja zawiera również zasady przechowywania oraz konwojowania wartości
pieniężnych.
Instrukcja kasowa zawiera:
- Informacje o pomieszczeniu kasowym (rodzaj zabezpieczenia i przygotowania pomieszczenia
kasowego)
- OchronÄ™ kasy
- Wysokość pogotowia kasowego
- Transport środków pieniężnych (zasady ochrony transportu)
- Kasjer /kwalifikacje/
- Zasady gospodarki kasowej
- Dokumentacje kasowÄ…
-Zasady sporządzania dokumentów kasowych
- KontrolÄ™ kasy
18. Zasady ewidencji rozrachunków z dostawcami.
ROZRACHUNKI Z DOSTAWCAMI I ODBIORCAMI
Kontrahentami firmy, jej dostawcami, mogą być zarówno podmioty (osoby) krajowe, jak i
zagraniczne . Całość należności, roszczeń i zobowiązań z tytułu dostaw materiałów, towarów, dóbr
19
inwestycyjnych, robot i usług, w tym także zaliczek na poczet dostaw, robot i usług oraz kaucji
gwarancyjnych, a także przychodów finansowych i zobowiązań z tytułu weksli własnych ujmuje się na
koncie  Rozrachunki z dostawcami . Wierzytelności te mogą być regulowane gotowką, czekami
rozrachunkowymi, poleceniem przelewu, a także za pomocą weksli i akredytywy.
Na koncie  Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami księguje się należności i
zobowiązania z tytułu:
przyjętych i zrealizowanych dostaw, robot i usług materiałow i towarow pobranych ze składów
celnych kontrahentów zagranicznych
udzielonych i otrzymanych bonifikat oraz uznanych reklamacji wynikających z błędów w
fakturach, rożnic w dostawach, stosowanych cen itp.
prawomocnych tytułow egzekucyjnych dotyczących dostaw, robot i usług
odpisanych, przedawnionych i nieściągalnych należności oraz przedawnionych i umorzonych
zobowiązań
odszkodowań, odsetek za zwłokę w zapłacie i kar związanych z dostawami, robotami i usługami
otrzymanych lub udzielonych zaliczek na poczet dostaw, robot i usług oraz kaucji gwarancyjnych
wydatków wyłożonych za kontrahenta (nie objętych ceną sprzedaży)
wystawionych i wykupionych weksli własnych
Podstawowe dokumenty w rozrachunkach z odbiorcami i dostawcami to:
faktury VAT i faktury korygujące VAT - dla podatnikow podatku od towarow i usług
rachunki uproszczone i korygujące rachunki uproszczone  dla jednostek nie będących
podatnikami VAT
Do konta  Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami prowadzi się ewidencję szczegołową, ktora
umożliwia:
wyodrębnienie przebiegu rozrachunkow
ustalenie stanu należności i roszczeń oraz zobowiązań, (wyodrębnienie zobowiązań wekslowych ,
wypłaconych zaliczek na inwestycje, na poczet dostaw, robot i usług)
wyodrębnienie rozrachunkow według poszczegolnych kontrahentow z uwzględnieniem rodzaju
waluty (w odniesieniu do kontrahentow zagranicznych)
ustalenie rozrachunkow długoterminowych i krotkoterminowych
Konto  Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami może wykazywać dwa salda, które ustala się na
podstawie ewidencji analitycznej:
saldo WN  oznacza stan należności i roszczeń
saldo MA  oznacza stan zobowiązań.
EWIDENCJA
Konto  Rozrachunki z dostawcami służy do ewidencji księgowej wszelkich bezspornych
zobowiązań wobec dostawcow z wyjątkiem własnych pracownikow i emerytow z tytułu zakupow
materiałow, towarow, produktow i usług dla podstawowej działalności gospodarczej.
Po stronie Wn(Dt) ujmuje siÄ™:
1. Spłaty zobowiązań wobec dostawcow(gotowka, przelewem lub wekslem własnym)
2. Odpisanie zobowiązań przedawnionych( w sytuacji typowej lub w ramach postępowania
upadłościowego, układowego lub ugodowego)
3. Ujęcie faktur korygujących i faktur VAT od dostawcow(zmniejszających zobowiązania) w cenie
sprzedaży netto oraz w kwocie VAT naliczonego
Po stronie Ma (Ct) ujmuje siÄ™:
20
1. Ujęcie faktur VAT z tytułu zakupu materiałow, produktow, towarow i usług w wartości brutto 
wraz z podatkiem VAT naliczonym
2. Ujęcie faktury korygującej VAT od dostawcy(zwiększenie zobowiązań) w cenie zakupu brutto wraz
z podatkiem VAT naliczonym
3. Naliczenie przez dostawcow odsetek ustawowych za zwłokę w regulowaniu zobowiązań
4. Naliczenie przez dostawcow kar, grzywien i odszkodowań
Saldo występuje głównie po stronie Ma co oznacza stan zobowiązań wobec dostawców, w
wyjątkowych przypadkach (nadpłaty, przedpłaty) saldo może występować równolegle po stronie Wn.
19. y
ródła finansowania rozwoju działalności przedsiębiorstwa: finansowanie kapitałem
własnymi obcym.
Dostęp do z
ródeł finansowania jest jednym z kluczowych elementów funkcjonowania i
rozwoju przedsiębiorstw działających w systemach nowoczesnych gospodarek rynkowych.
Anioł biznesu - zamożna osoba, która przeznacza kapitał na finansowanie przedsięwzięć
będących we wczesnych fazach rozwoju w zamian za mniejszościowy pakiet udziałów w firmie. Anioły
zawsze inwestują swoje własne fundusze, w przeciwieństwie do venture capitals, które zarządzają
pewną pulą środków innych kapitałodawców zgromadzonych w profesjonalnym funduszu.
Rosnąca grupa aniołów biznesu w Polsce skupia się przede wszystkim w sieciach aniołów
biznesu, które umożliwiają im zachowanie anonimowości, zajmują się selekcją projektów, ich
odpowiednim przygotowaniem, szkoleniem przedsiębiorców i inwestorów. Inne formy organizacyjne
aniołów biznesu to kluby, fundusze i grupy. Ponieważ aniołowie biznesu inwestują swój prywatny
kapitał, decyzje o wejściu kapitałowym podejmują w pełni samodzielnie i subiektywnie.
Inwestycje aniołów są narażone na ekstremalnie wysokie ryzyko, dlatego też wymagają
bardzo wysokich stóp zwrotu. Ponieważ statystycznie 6 na 10 firm wspartych kapitałem anielskim
upada, 3 pozwalają przynajmniej na odzyskanie zainwestowanej kwoty, a tylko 1 okazuje się być
niekwestionowanym sukcesem.
Venture capital najczęściej tłumaczony jest na język polski jako  kapitał wysokiego ryzyka
lub  kapitał ryzyka . Oznacza to, że główną cechą tego instrumentu finansowania przedsięwzięć jest
założenie, że inwestorzy gotowi są zaakceptować wyższy poziom ryzyka niż w przypadku innych form
inwestowania (np. inwestycje w akcje na rynku publicznym), w zamian jednak oczekują, że
inwestycja ta, w przypadku powdzenia, przyniesie im wielokrotnie większe zyski, rekompensując
nieuniknione straty na innych przedsięwzięciach i większe ryzyko.
Główne, najczęściej wymieniane elementy składowe definicji venture capital.
· · inwestowanie w przedsiÄ™biorstwa  mÅ‚ode i tzw. start-up;
· dostarczenie tzw. added value (zasilanie w biznesowe know-how);
· dÅ‚ugoterminowy charakter inwestycji;
· dochód głównie w postaci zysków kapitaÅ‚owych;
· inwestowanie w przedsiÄ™biorstwa dojrzaÅ‚e;
· inwestowanie w przedsiÄ™biorstwa o wysokiej stopie wzrostu;
· finansowanie typu quasi  equity;
· wysokie ryzyko inwestycji;
· inwestowanie w przedsiÄ™biorstwa innowacyjne i high  tech.
Private equity / venture capital Inwestycje na niepublicznym rynku kapitałowym, w celu
osiągnięcia średnio- i długoterminowych zysków z przyrostu wartości kapitału. Private equity /
venture capital (PE/VC) może być wykorzystane na rozwój nowych produktów i technologii,
zwiększenie kapitału obrotowego, przejmowanie spółek lub też na poprawę i wzmocnienie bilansu
21
spółki. Venture capital (VC) jest jedną z odmian private equity. Są to inwestycje dokonywane we
wczesnych stadiach rozwoju przedsiębiorstw, służące uruchomieniu danej spółki lub jej ekspansji.
Faktoring- Pośrednictwo handlowe, w którym wyspecjalizowana instytucja finansowa (z
reguły spółka z udziałem banku) nabywa w drodze cesji od przedsiębiorstw handlowych lub
przemysłowych niewymagalne roszczenia o zapłatę kwot należnych im z tytułu prowadzonej
działalności, zwłaszcza ze sprzedaży.
Mówiąc krótko, dla przedsiębiorcy faktoring to ściąganie należności w jego imieniu przez
zewnętrzną instytucję. Oto przykład takiej transakcji. Firma A jest winna firmie B jakieś pieniądze.
Firma C ściąga należność od firmy A, w imieniu firmy B. Czyli w transakcji firma C jest pośrednikiem
(bierze na siebie ryzyko, związane ze ściąganiem należności).
Zysk zatrzymany wynika z podziału zysku netto wypracowanego w przedsiębiorstwie w
danym roku obrotowym na część wypłaconą właścicielom i część, która jest zatrzymana w celu
reinwestycji. Właściciele przedsiębiorstwa często godzą się na pozostawienie części lub nawet całości
wygospodarowanego zysku w przedsiębiorstwie mając świadomość, iż takie działanie zwiększy jego
wartość w przyszłości, umocni bowiem standing finansowy przedsiębiorstwa i jego pozycję na rynku.
Zysk zatrzymany stanowi o zdolności podmiotu gospodarczego do samofinansowania się.
Obligacja  papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, że jest
dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia[1].
Obligacja należy do kategorii dłużnych instrumentów finansowych[2]. W przeciwieństwie do akcji,
obligacje nie dają posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność,
dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach. Emisja obligacji polega na przekazaniu
kapitału spółce przez inwestorów. Obligacje reprezentują prawa majątkowe podzielone na określoną
liczbę równych jednostek, co oznacza, iż przyznają identyczne uprawnienia danym emisjom lub
seriom obligacji.
Leasing  jest umownym stosunkiem cywilnoprawnym. W ramach leasingu jedna ze stron
umowy (finansujÄ…cy, leasingodawca) przekazuje drugiej stronie (korzystajÄ…cemu, leasingobiorcy)
prawo do korzystania z określonej rzeczy na pewien uzgodniony w umowie leasingu okres, w zamian
za ustalone ratalne opłaty (raty leasingowe).
Linia kredytowa  to limit w rachunku bankowym, do jakiego kredytobiorca może się
zadłużyć w okresie określonym umową. Kredytobiorca korzysta z tego limitu w miarę potrzeb.
Pre-IPO - czyli niepubliczna emisja akcji, skierowana do inwestorów prywatnych, która ma
poprzedzać emisję publiczną czyli IPO (ang. initial public offering). Zazwyczaj inwestorami są
wyspecjalizowane fundusze private equity oraz joint venture, które dysponują rozległa wiedzą na
temat rynku i są gotowe ponosić większe ryzyko w zamian za możliwość osiągnięcia
22
ponadprzeciętnych zysków.
20. Cechy i wymogi formalne sprawozdań finansowych.
1. Wiarygodność- niezbędna cecha jakościowa sprawozdania, informacje uznaje się za
wiarygodne, jeśli są one zgodne z rzeczywistością oraz nie zawierają istotnych błędów.
kompletność- informacje są kompletne, jeśli odzwierciedlają skutki wszystkich transakcji i
innych zdarzeń, jakie wystąpiły w okresie sprawozdawczym.
przewaga treści nad formą- poszczególne transakcje i inne zdarzenia należy księgować i
przedstawiać zgodnie z ich treścią ekonomiczną i rzeczywistością, a nie tylko formą prawną.
ostrożność- wyraża się w wykazywaniu rozwagi przy subiektywnych ocenach, niezbędnych do
dokonania oszacowań warunkach niepewności.
neutralność- cecha oznaczająca zachowanie bezstronności w stosunku do jednostki
gospodarczej przez osoby sporzÄ…dzajÄ…ce sprawozdanie finansowe.
2. Zrozumiałość-oznacza łatwość odczytania i interpretacji zawartości sprawozdania
finansowego przez różnych odbiorców.
3. Przydatność informacji prezentowanych w sprawozdaniach oznacza ich użyteczność przy
podejmowaniu decyzji gospodarczych przez określonych użytkowników.
4. Porównywalność w czasie, osiąga się dzięki zastosowaniu w ramach danej jednostki w
kolejnych okresach takich samych sposobów wyceny i prezentacji skutków finansowych podobnych
transakcji i innych zdarzeń.
Wymogi:
-pełna nazwa i adres firmy w nagłówku;
-okres lub moment, dotyczÄ…cy danych;
-załączenie tablic statystycznych;
-data sporzÄ…dzenia sprawozdania;
-podpis osoby odpowiedzialnej za sporzÄ…dzenie sprawozdania;
23
-dane zaokrąglone do tysiąca złotych, jeżeli nie zniekształci to obrazu jednostki, zawartej w
sprawozdaniu finansowym;
-sprawozdanie finansowe sporządza się w języku polskim oraz w walucie polskiej;
21. Rodzaje kalkulacji kosztów jednostkowych i ich charakterystyka.
Kalkulacja jest to czynność obliczeniowa, zmierzająca do ustalenia kwoty kosztów
przypadajÄ…cych na przedmiot kalkulacji.
1. Kalkulacja podziałowa prosta ma zastosowanie w jednostkach produkcyjnych, które
wytwarzają jeden rodzaj nieskomplikowanych wyrobów lub usług, np. kopalnie, jednostki świadczące
usługi transportu osobowego i towarowego. Metoda ta ma ograniczone zastosowanie, ponieważ jest
niewiele jednostek wytwarzających jeden rodzaj wyrobów.
Przy zastosowaniu kalkulacji podziałowej prostej jednostkowy koszt wytworzenia jest ustalony w
wyniku podzielenia poniesionych kosztów w danym okresie przez ilość wytworzonego wyrobu w tym
okresie. Jednostkowy koszt wytworzenia oblicza się według wzoru:.
2. Kalkulacja podziałowa ze współczynnkami jest stosowana w przypadku produkcji masowej
różnych wyrobów produkowanych z tego samego surowca, za pomocą takich samych zabiegów
produkcyjnych i przechodzÄ…cych przez te same urzÄ…dzenia, ale w wyniku otrzymuje siÄ™ produkty
różniące się między sobą właściwościami, jakością i parametrami użytkowymi, np. kosmetyki,
produkcja wyrobów szklanych.
Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami polega na tym, że wytworzone produkty na podstawie
współczynników przeliczeniowych sprowadza się do wspólnego mianownika, ustalając w ten sposób
ilość wytworzonych jednostek umownych.
Współczynnik jest wielkością określającą wzajemną relację kosztów wytworzenia kilku podobnych
produktów. Od wyboru współczynnika zależeć będzie ustalenie kosztu jednostkowego. Współczynnik
ten można ustalić np. na podstawie wagi wyrobów, ich rozmiarów czy czasu pracy przeznaczonego
na wytworzenie danego produktu. Współczynniki przeliczeniowe mogą dotyczyć także określonych
grup kosztów.
3. Kalkulacja podziałowa prosta z nie zakończoną produkcją
4. Kalkulacja doliczeniowa jest stosowana w produkcji złożonej, montażowej, przechodzącej
skomplikowane i wielostopniowe procesy technologiczne w wielu wydziałach. Produkowane wyroby
składają się z wielu części wytwarzanych i montowanych w jednym lub kilku wydziałach, zależnie od
organizacji wydziałów produkcyjnych, które mogą być tworzone według struktury przedmiotowej lub
technologicznej.
Podstawową zasadą tej metody jest grupowanie kosztów rodzajowych według możliwości
udokumentowania ich związku z wyróżnionymi przedmiotami kalkulacji. W efekcie tworzy się
następującą strukturę kosztów:
- koszty bezpośrednie  dają się przyporządkować poszczególnym przedmiotom kalkulacji,
miejscom powstania kosztów albo fazom działalności na podstawie z
ródłowych dokumentów.
- koszty pośrednie  rozlicza się w wymaganym przekroju metodą pośrednią, zwykle za
pomocą tzw. kluczy podziałowych. Do kosztów pośrednich zaliczane są:
- koszty pośrednie produkcji ( wydziałowe, zarządu);
- koszty pośrednie obrotu ( zakupu, sprzedaży);
22. Prawne formy prowadzenia działalności gospodarczej.
Każda forma prawna przedsiębiorstwa uregulowana jest w innym akcie prawnym.
Spółki prawa handlowego uregulowane w kodeksie spółek handlowych obejmują:
Spółki osobowe
24
o spółka jawna- jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a
nie jest inną spółką handlową. Spółka nie posiada osobowości prawnej, ale przepisy nadają
jej niektore z cech osoby prawnej. Spółka jawna może zawierać umowy, czy występować
przed sądem jako strona, posiada więc swój majątek (cechy osobowości prawnej).
o spółka partnerska- jest typem handlowej spółki osobowej, przeznaczonej do prowadzenia
działalności w zakresie wolnych zawodów. Kodeks spółek handlowych definiuje spółkę
partnerską jako spółkę utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania
wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
o spółka komandytowa- spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod
własną firmą, w której za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik
(komplementariusz) odpowiada bez ograniczenia, a odpowiedzialność co najmniej jednego
wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej.
o spółka komandytowo- akcyjna- została zakwalifikowana, zgodnie z założeniami ustawy,
jako spółka osobowa. Ponieważ jednak konstrukcja prawna tego typu spółki wykazuje
elementy kapitałowe, można również mówić o jej mieszanym, osobowo-kapitałowym
charakterze. Cechy konstrukcyjne kwalifikują spółkę komandytowo-akcyjną jako formę
prowadzenia średnich i większych przedsiębiorstw o ugruntowanej pozycji na rynku.
Spółki kapitałowe
o spółka z ograniczoną odpowiedzialnością- tworzona przez jedną lub więcej osób. To jedyna
możliwa forma spółki jednoosobowej.
o spółka akcyjna- jest spółką kapitałową- powstaje ona przez połaczenie kapitałów wielu
osób. Wspólnicy (akcjonariusze) nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki.
Pierwszym krokiem warunkującym powstanie spółki akcyjnej jest sporządzenie i podpisanie
przez założycieli statusu spółki.
Kodeks cywilny z kolei reguluje działalność następujących form prawnych przedsiębiorstw:
spółka cywilna- jeden z rodzajów umów znanych polskiemu prawu cywilnemu. W odróżnieniu
od spółek kapitałowych spółka cywilna, nie posiada osobowości prawnej, nie stanowi też
jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, lecz jest konstrukcją
regulowaną przez prawo zobowiązań.
przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej- osoba fizyczna wykonująca działalność
gospodarczą lub indywidualna przedsiębiorstwa lub przedsiębiorstwo prywatne osoby
fizycznej- jedna z form prowadzenia działalności gosp. W Polsce.
Pozostałe formy prawne uregulowane są w poszczególnych aktach prawnych- ustawach. Inne
spotkane podmioty gospodarcze w polskim ustawodawstwie to:
przedsiębiorstwo państwowe- samodzielna, samorządna i samofinansująca się jednostka
organizacyjna, prowadząca działalność gospodarczą. Polega na zapewnieniu załodze
możliwości współdecydowania o sprawach przedsiębiorstwa.
stowarzyszenie- jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach
niezarobkowych.
spółdzielnia- jest samodzielnym, samorządnym i dobrowolnym zrzeszeniem członków.
Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą i działalność społeczno- wychowawczą,
uwzględniając potrzeby zrzeszonych w spółdzielni członków.
fundacja- kapitał jest przeznaczony na określony cel oraz statut zawierający reguły
dysponowania tym kapitałem.
23. Planowanie jako element procesu zarządzania. Rodzaje planów.
Planowanie- jako element zarządzania polega na decydowaniu o podjęciu działań zorientowanych na
wywołanie zjawisk, które nie zaistniały by samodzielnie.
25
Rodzaje planów:
1. strategiczne - opracowane dla realizacji celów strategicznych. Jest to ogólny plan zawierający
decyzje dotyczące alokacji zasobów, priorytetów i działań niezbędnych do osiągnięcia celów
strategicznych. Plany te są ustalane przez zarząd i najwyższe kierownictwo, na ogół mają dłuższy
horyzont czasowy i odnoszą się do kwestii zasięgu, dystrybucji zasobów, przewagi
konkurencyjnej i synergii.
2. taktyczne - nastawione są na osiągnięcie celów taktycznych i opracowanie dla realizacji
określonych części planu strategicznego. Plany te na ogół angażują wyższy i średni szczebel
zarządzania, mają horyzont czasowy nieco krótszy niż plany strategiczne i koncentrują się na
konkretnych sprawach. Plany taktyczne zajmują się więc bardziej realizacją zadań niż ich
stawianiem.
3. operacyjne - koncentrują się na realizacji planów taktycznych dla osiągnięcia celów
operacyjnych. Opracowuje go kadra średniego i niższego szczebla kierowniczego. Plany
operacyjne koncentrują się na krótkim okresie i mają stosunkowo wąski zasięg. Każdy taki plan
obejmuje dość wąski zestaw działań.
24. Rodzaje kontroli i jej proces przeprowadzania w organizacjach.
Etapy postępowania kontroli:
1) stwierdzenie stanu faktycznego badanych czynności, zjawisk itp.;
2) porównanie stanu faktycznego ze stanem określonym w normach prawnych, technicznych i
innych i ustalenie nieprawidłowości od stanu wymagalnego;
3) ustalenie przyczyn stwierdzonych nieprawidłowości;
4) ustalenie osoby odpowiedzialnej za stwierdzone nieprawidłowości;
5) sformułowanie wniosków, zmierzających do likwidacji nieprawidłowości, usprawnienia
działalności, osiągnięcia lepszych efektów.
Rodzaje kontroli:
1. wstępna  ma ona charakter prewencyjny i jej celem jest zapobieżenie przyszłym, potencjalnym
odstępstwom od przyjętych założeń,
2. bieżąca  jest ona wykonywana równolegle z kontrolowanymi działaniami,
3. doraz
na  przeprowadza siÄ™ jÄ… w razie potrzeby, ma ona zatem charakter interwencyjny i w
dużym stopniu zaskakuje osoby kontrolowane,
4. końcowa  jest to podstawowy, najczęstszy typ kontroli. Polega ona na porównaniu ostatecznych
efektów danego działania z przyjętymi uprzednio standardami.
Istnieją także inne kryteria podziału. Na przykład według kryterium podmiotu kontroli (kto kontroluje)
wyróżnia się kontrolę wewnętrzną i zewnętrzną. Według kryterium zakresu kontroli (jaką część
działalności lub efektów się kontroluje) można wyróżnić kontrole ogólne lub wycinkowe. Wreszcie
według kryterium formy kontroli (w jaki sposób prowadzona jest kontrola) wyróżnia się kontrole
zinstytucjonalizowane i sformalizowane lub niezinstytucjonalizowane i nieformalne.
25. Cele i instrumenty analizy finansowej.
Celem analizy finansowej jest dostarczenie informacji niezbędnych podczas oceny sytuacji
jednostki gospodarczej, podejmowania decyzji gospodarczych oraz ocena racjonalności
gospodarki finansowej przedsiębiorstwa w przeszłości, diagnoza stanu obecnego oraz określenie
przesłanek wyboru kierunków działania w przyszłości.
Ze względu na czas przeprowadzania analizy wyróżnia się następujące rodzaje analizy
finansowej:
26
 analiza wstępna- która poprzedza sporządzenie planu działania. Ma ona na celu ocenę
efektywności i zasadności prowadzonej działalności.
analiza następcza- Jej celem jest ocena sytuacji i rezultatów działalności przedsiębiorstwa w
przeszłości. Na jej podstawie określane są kierunki działania w przyszłości oraz służy ona jako
podłoże do opracowywania planów na kolejne okresy.
Podstawowymi instrumentami analizy finansowej sÄ… wskaz
niki. Mogą one pokazywać stan
finansowy przedsiębiorstw na dany moment lub w pewnym okresie.
Najczęściej stosowanymi wskaz
nikami sÄ…:
wskaz
niki zyskowności,
wskaz
niki wykorzystania majÄ…tku,
wskaz
niki wykorzystania kapitału,
wskaz
niki płynności- odzwierciedlają zdolności przedsiębiorstwa do regulowania zaciągniętych
zobowiązań na określony termin.
wskaz
niki rynku kapitałowego- mają na celu pokazanie relacji między wartościami ze
sprawozdań finansowych (np. zysk) a wartościami uzyskiwanymi na rynku kapitałowym (np.
cena akcji).
26. Wstępna analiza bilansu i rachunku zysków strat.
Wstępna analiza bilansu przedsiębiorstwa obejmuje badanie dynamiki sumy bilansowej
oraz ważniejszych pozycji aktywów i pasywów (analiza pozioma), a także badanie struktury aktywów
i pasywów oraz wewnętrznej struktury wybranych pozycji bilansowych (analiza pionowa).
Badaniu podlegają także powiązania wewnętrzne pomiędzy pozycjami kapitałów i majątku.
Analiza wstępna bilansu może być prowadzona w ujęciu statycznym i dynamicznym.
Analiza statyczna dotyczy badania struktury majątku przedsiębiorstwa i z
ródeł jego
finansowania w wybranym momencie (np. na koniec roku).
Ujęcie dynamiczne pozwala natomiast ocenić również kierunki zmian struktur oraz dynamikę
poszczególnych elementów aktywów i pasywów z kilku kolejnych lat.
Wstępna analiza rachunku zysków i strat obejmuje:
ustalenie i ocenę zmian w wielkościach strumieni: przychodów ze sprzedaży, kosztów, wyniku
finansowego,
badanie struktury przychodów i kosztów,
badanie związków zachodzących między kategoriami wyniku finansowego- zysku/straty.
Analiza rachunku zysków i strat wskazuje również aspekty, którym należy przyjrzeć się
dokładniej w dalszych etapach analizy finansowej danej jednostki. Uzyskawszy wstępne informacje,
można przejść do następnego etapu analizy finansowej, jakim jest analiza wskaz
nikowa. Na jej
podstawie uzyskamy szczegółowe informacje o przyczynach zdarzeń obserwowanych we wstępnej
analizie oraz dogłębnie zbadamy kondycję finansową przedsiębiorstwa.
27.Omów pojęcie zysku na działalności operacyjnej, zysku netto i zysku brutto.
Zysk na działalności operacyjnej ( EBIT ) - różnica pomiędzy przychodami a kosztami
firmy w ramach podstawowej działalności. Zysk operacyjny nie uwzględnia zysków i strat
nadzwyczajnych, podatków oraz wyników z działalności inwestycyjnej i z transakcji finansowych. Jego
zastosowanie w analizie finansowej ułatwia porównywanie wyników działalności różnych
przedsiębiorstw bez względu na stopień i koszt wykorzystania przez nie dz
wigni finansowej,
obciążenia podatkowe, czy wielkość zysków i strat nadzwyczajnych.
Zysk netto - czyli marża ze sprzedaży plus rabaty po odliczeniu kosztów działalności i
podatków. Jest rzeczywistym miernikiem opłacalności. Zysk netto to nadwyżka, która pozostaje po
odjęciu wszystkich kosztów. Różnica między przychodem ze sprzedaży a kosztem całkowitym.
27
Zysk brutto - to różnica między przychodami netto ze sprzedaży a kosztami sprzedanych
produktów. Koszty te, to koszty zmienne ponoszone za każdym razem przy produkcji. Zysk brutto
pokazuje wkład każdej sprzedanej jednostki produktu w wynik finansowy przedsiębiorstwa.
28. Miary oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
Ocena sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa umożliwia dokonanie
oceny aktualnej kondycji przedsiębiorstwa i jego wyników. Jest ona bezpośrednio wykorzystywana w
zarzÄ…dzaniu finansowym.
Do tej oceny stosuje się najczęściej:
analizę porównawczą danych rocznych i wieloletnich,
analizÄ™ struktury danych,
analizÄ™ wskaz
nikowÄ…,
analizę wybranych zagadnień.
Analiza porównawczą danych rocznych i wieloletnich polega na ustaleniu wzrostu lub
zmniejszenia poszczególnych składników bilansu oraz rachunku zysków i strat zarówno w wartościach
bezwzględnych jak i względnych.
Analiza struktury danych polega na ustaleniu i ocenie udziału poszczególnych składników
danego sprawozdania w wartości łącznej.
Analizę porównawczą danych rocznych i wieloletnich oraz analizę struktury danych uważa się
za analizę wstępną, ponieważ dostarcza jedynie ogólnych informacji o sytuacji majątkowej i
finansowej przedsiębiorstwa.
Analiza wskaz
nikowa polega na ustaleniu wyników zestawu z górny ustalonych
wskaz
ników oraz zbadaniu i zinterpretowaniu tych wyników, względem wyników wcześniejszych
okresów, przeciętnych w branży, w gospodarce narodowej itp.. Jest ona pogłębieniem analizy
wstępnej. Analiza wskaz
nikowa najczęściej przedstawia sytuację przedsiębiorstwa w określonym
momencie.
Wyróżnia się następujące grupy wskaz
ników: ogólnej sytuacji majątkowej i
finansowej, płynności, obrotowości (efektywności wykorzystania majątku), wspomagania
finansowego (zadłużenia), rentowności oraz rynku kapitałowego.
Przykłady wskaz
ników wykorzystywanych w analizie wskaz
nikowej:
Wskaz
niki ogólnej sytuacji majątkowej i finansowej:
wskaz
nik zastosowania kapitałów własnych = kapitał własny : majątek trwały
wskaz
nik zastosowania kapitałów obcych = kapitał obcy : majątek obrotowy
wskaz
nik struktury kapitału = kapitał własny : majątek obrotowy
wskaz
nik struktury majątku = majątek trwały : majątek obrotowy
wskaz
nik ogólnej sytuacji finansowej = kapitał własny / majątek trwały : kapitał obcy / majątek
obrotowy lub kapitał własny / kapitał obcy : majątek trwały / majątek obrotowy
Wskaz
niki płynności:
wskaz
nik bieżącej płynności (CR  current ratio) = majątek obrotowy : zobowiązania bieżące
wskaz
nik szybkiej płynności (QR  quick ratio) = aktywa bieżące  (zapasy + rozliczenia
międzyokresowe czynne) : zobowiązania bieżące lub środki pieniężne + inne krótkoterminowe
aktywa finansowe + należności: zobowiązania bieżące
wskaz
nik płynności gotówkowej (cash ratio) = środki pieniężne + papiery wartościowe
przeznaczone do obrotu : zobowiązania bieżące (pokrycia zobowiązań bieżących środkami
pieniężnymi)
Wskaz
niki obrotowości (efektywności wykorzystania majątku):
wskaz
nik obrotowości majątku = przychody ze sprzedaży : przeciętny stan aktywów ogółem
28
 wskaz
nik obrotowości majątku trwałego = przychody ze sprzedaży : przeciętny stan aktywów
trwałych
wskaz
nik obrotowości majątku obrotowego = przychody ze sprzedaży : przeciętny stan aktywów
obrotowych
wskaz
nik rotacji zapasów = k-ty wytworzenia sprzedanych produktów (zastępczo: przychody ze
sprzedaży) : przeciętny stan zapasów
wskaz
nik rotacji zapasów w dniach = przeciÄ™tny stan zapasów × 360 : k-ty wytworzenia
sprzedanych produktów (zastępczo: przychody ze sprzedaży) albo 1 : wskaz
nik rotacji zapasów
wskaz
nik obrotowości zapasów materiałowych w dniach = przeciętny stan zapasów materiałowych
× 360 : koszty zużytych materiałów
wskaz
nik obrotowości zapasów wyrobów gotowych w dniach = przeciętny stan zapasów wyrobów
gotowych w dniach × 360 : koszty wytworzenia wyrobów gotowych
wskaz
nik rotacji należności = przychody ze sprzedaży : przeciętny stan należności
wskaz
nik rotacji należnoÅ›ci w dniach = przeciÄ™tny stan należnoÅ›ci × 360 : przychody ze sprzedaży
lub 1 : wskaz
nik rotacji należności
wskaz
nik okresu spÅ‚aty zobowiÄ…zaÅ„ = zobowiÄ…zania bieżące × 360 : koszty wÅ‚asne sprzedaży
udział należności trudnościągalnych w należnościach ogółem = należności trudnościągalne :
należności ogółem
udział należności trudnościągalnych w przychodach ze sprzedaży = należności trudnościągalne :
przychody ze sprzedaży
udział należności w zysku ze sprzedaży = należności : zysk ze sprzedaży
udział należności w aktywach ogółem = należności : aktywa ogółem
Wskaz
niki wspomagania finansowego (zadłużenia):
wskaz
nik ogólnego zadłużenia DR = zobowiązania ogółem : aktywa ogółem
wskaz
nik udziału kapitału własnego w finansowaniu majątku = kapitał własny : aktywa ogółem
wskaz
nik relacji zobowiązań do kapitału własnego = zobowiązania ogółem : kapitał własny
wskaz
nik zadłużenia długoterminowego = zobowiązania długoterminowe : kapitał własny
wskaz
nik relacji zobowiązań długoterminowych do ogółu zobowiązań = zobowiązania
długoterminowe : zobowiązania ogółem
wskaz
nik pokrycia zobowiązań długoterminowych = majątek trwały netto : zobowiązania
długoterminowe
wskaz
nik pokrycia odsetek od zaciąg. zobowiązań z uzysk. efektów finansowych = zysk netto +
pod. dochodowy + odsetki : odsetki
wskaz
nik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową = zysk netto + amortyzacja : przeciętny stan
zobowiązań
Wskaz
niki rentowności:
wskaz
nik rentownoÅ›ci sprzedaży netto (ROS  return on sale) = zysk netto × 100% : przychody ze
sprzedaży
wskaz
nik rentownoÅ›ci sprzedaży brutto = zysk ze sprzedaży × 100% : przychody ze sprzedaży w
cenach brutto
wskaz
nik rentownoÅ›ci majÄ…tku (ROA  return on assets) = zysk netto × 100% : przeciÄ™tny stan
aktywów
wskaz
nik rentownoÅ›ci majÄ…tku trwaÅ‚ego = zysk netto × 100% : przeciÄ™tny stan aktywów trwaÅ‚ych
wskaz
nik rentownoÅ›ci majÄ…tku obrotowego = zysk netto × 100% : przeciÄ™tny stan aktywów
obrotowych
wskaz
nik rentownoÅ›ci kapitaÅ‚u wÅ‚asnego (ROE  return on equity) = zysk netto × 100 % :
przeciętny stan kapitału własnego
29
29. Próg rentowności przedsiębiorstwa i jego praktyczne znaczenie w działalności
przedsiębiorstwa.
Próg rentowności to wielkość produkcji i sprzedaży, przy której realizowane przychody ze
sprzedaży pokrywają się z poniesionymi kosztami. W punkcie zrównania przychodów z kosztami
przedsiębiorstwo nie osiąga zysku ani nie ponosi straty, wynik finansowy wynosi zero.
Analiza progu rentowności opiera się na podziale ogółu kosztów ponoszonych przez
przedsiębiorstwo na koszty stałe - niezależnych od wielkości produkcji - oraz zmienne - zależne od
kosztów produkcji.
W analizie progu rentowności przyjmuje się pewne założenia upraszczające, co do poziomu
ceny i kosztów w okresie obliczania.
Próg rentowności może być wyznaczony ilościowo - ilość produkcji, przy której próg rent. jest
równy zero - lub wartościowo - wartość produkcji, przy której BEP jest równy zero.
30. Wykorzystywanie dz
wigni finansowej w finansowaniu firmy.
Pojęcie dz
wigni finansowej jest związane ze sposobem finansowania działalności
inwestycyjnej firmy, a konkretnie ze strukturą kapitału firmy lub inaczej relacją między
finansowaniem działalności firmy długiem a finansowaniem kapitałem własnym.
Dz
wignia finansowa określa relację wielkości kapitału obcego do kapitału własnego.
Stosowanie dz
wigni finansowej polega na powiększaniu udziału długu w całym kapitale
firmy, w celu zwiększenia poziomu dochodowości (stopy zwrotu) z kapitału własnego. Wykorzystanie
kapitałów obcych pozwala na zwiększenie przychodów ze sprzedaży w stosunku do tych, które
możliwe są do osiągnięcia przy finansowaniu działalności jedynie środkami własnymi.
Do momentu, kiedy koszt kapitałów obcych jest niższy od rentowności majątku, firma osiąga
dodatkowe korzyści wyrażające się wzrostem rentowności kapitałów własnych. Inaczej mówiąc
wzrost rentowności kapitału własnego ponad rentowność kapitału ogółem, dzięki zaangażowaniu
kapitału obcego, jest nazywany efektem działania dz
wigni finansowej.
31. Sposoby oceny pogarszajÄ…cej siÄ™ sytuacji finansowej jednostki.
System wczesnego ostrzegania jest jednym ze składników służących do oceny kondycji
finansowej firmy. Umożliwia nam wczesne rozpoznanie zagrożenia i uruchomienie odpowiednich
procesów naprawczych. SWO pojawił się jako odpowiedz
na liczne bankructwa przedsiębiorstw w
okresie wielkiego kryzysu gospodarczego.
Niskie przychody ze sprzedaży, najważniejszym symptomem pogarszającej się sytuacji
finansowej firmy są osiągnięte niższe niż w analogicznym okresie roku poprzedniego przychody
ze sprzedaży.
Strata na sprzedaży, Niepokojącym zjawiskiem jest również osiągnięcie straty na sprzedaży.
Oznacza ona, że koszty związane z podstawową działalnością są wyższe od przychodów z nimi
zwiÄ…zanymi.
Ujemny wynik finansowy (strata) Jest równie ważnym sygnałem zbliżającego się kryzysu w
firmie. Przy analizowaniu przyczyn ujemnego wyniku należy również dokładnie ustalić przyczynę i
miejsce powstania największych strat.
Znaczny wzrost należności lub zobowiązań. Ta przyczyna jest nagminnie niezauważana i
lekceważona ("na pewno zapłacą", "mam tani kredyt"). Jeżeli wzrost nie jest uzasadniony
znacznym zwiększeniem sprzedaży lub innym racjonalnym wytłumaczeniem to należy
zdecydowanie uznać zwiększanie się należności i zobowiązań za niezwykle niebezpieczną
tendencję. Utrata płynności jest najczęstszą przyczyną upadku firm.
Ponadplanowy wzrost zapasów. Najczęstszą przyczyną wzrostu zapasów jest posiadanie
asortymentu, które nie są już atrakcyjnym towarem dla nabywców.
30
 Znaczne zmniejszenie stanu finansów. Należy przede wszystkim zwracać uwagę na znaczne
zmiany (zmniejszenia) stanu środków pieniężnych posiadanych przez firmę.
Rosnące koszty finansowe. Jeżeli wzrosty kosztów finansowych nie są równoważone
wzrostami przychodów finansowych to sytuację należy uznać za niekorzystną. Stale rosnące
koszty finansowe oznaczają najczęściej korzystanie z coraz droższego finansowania
zewnętrznego.
Brak nakładów na nowe środki trwałe. Zmniejszenie wykazywanej w bilansie wartości netto
środków trwałych, a w szczególności brak nakładów inwestycyjnych prowadzi do szybkiego
"starzenia się" posiadanego majątku. Zużyty majątek jest bardziej awaryjny, a tym samym mniej
efektywny i droższy w użyciu.
32. Metody oceny projektów inwestycyjnych
1.Metoda prostej stopy zwrotu
Prosta stopa zwrotu
Stosunek rocznego zysku z przedsięwzięcia inwestycyjnego do wartości początkowych nakładów
poniesionych na realizację inwestycji. W literaturze przedmiotu występuje wiele odmian tego
miernika. Możemy wykorzystać do analizy projektu inwestycyjnego wskaz
nik prostej stopy zwrotu,
obliczony na podstawie wielkości przeciętnych. Taki miernik uwzględnia w sposób pośredni cały okres
funkcjonowania badanego przedsięwzięcia inwestycyjnego:
R  prosta stopa zwrotu,
K  kapitał zaangażowany,
Zn  średni roczny zysk netto, obliczony jako iloraz sumy zysku netto
uzyskanego w całym okresie funkcjonowania przedsięwzięcia do liczby lat tego
okresu.
2. Metoda księgowej stopy zwrotu opieraa się o stosunek pomiędzy nakładami a efektami. To
relacja korzyści netto realizowanych przez dane przedsięwzięcie inwestycyjne do nakładów, jakie
zostały poniesione.
3. Metoda Okresu Zwrotu to okres, jaki jest konieczny, aby nakłady poniesione na realizację
określonego przedsięwzięcia inwestycyjnego zostały w pełni pokryte korzyściami netto
wygenerowanymi przez to przedsięwzięcie. Jednym słowem metoda ta określa, po jakim okresie
(latach) zwróci się dana inwestycja.
Na podstawie samej tej metody nie można zbudować obiektywnego kryterium decyzyjnego, a
zaledwie subiektywne. Wtedy okres zwrotu danego przedsięwzięcia (n) porównuje się do wartości
progowej - granicznego okresu zwrotu ( ngr )( np. średni okres zwrotu z podobnych przedsięwzięć z
tej samej branży).
Jeżeli:
n < ngr , przeds. opłacalne
n > ngr , przeds. nieopłacalne
n = ngr , to o odrzuceniu czy przyjęciu powinny decydować inne czynniki
DÅ‚ugi okres zwrotu dostarcza istotnych informacji:
przedsięwzięcie jest mało płynne, gdyż zaangażowane środki będą zamrożone na długi okres,
korzyści netto generowane w długim okresie niosą za sobą większe ryzyko niż te osiągane w
okresie krótszym, stąd podwyższone ryzyko przedsięwzięć o dłuższym okresie zwrotu.
31
Zaktualizowany okres zwrotu (DPP - Discount Payback Period) opiera się o przepływ pieniężny
netto, a nie zysk netto jako mierniku korzyści netto i uwzględnia zmianę pieniądza w czasie. Metoda
ta określa okres czasu, jaki potrzebny jest na to, by wartość bieżąca całkowitych nakładów
inwestycyjnych (PVI) została w pełni pokryta ze zdyskontowanych (bieżących) dodatnich korzyści
netto (NCF+).
Ogólna interpretacja jest taka sama - w ciągu ilu lat nakłady na inwestycję zwrócą się z
wygenerowanych przez nią korzyści netto.
4. Metoda Wartości Bieżącej Netto Metoda oceny efektywności ekonomicznej inwestycji
rzeczowej, a także wskaz
nik wyznaczony w oparciu o tÄ™ metodÄ™.
Aby firma podjęła właściwą decyzję w związku z inwestycjami kapitałowymi leżącymi w interesie
udziałowców, musi zastosować regułę decyzyjną. Reguła ta pozwala rozgraniczyć propozycje możliwe
do przyjęcia od takich, których przyjęcie będzie niemożliwe. Reguła ta nie może być także sprzeczna
z celami przedsiębiorstwa, ponieważ uniemożliwi ich realizację. Klasyczną regułą jest reguła wartości
bieżącej netto.
Ponieważ pieniądz ma swoją wartość w czasie, strumienie pieniężne muszą opierać się o ten sam
mianownik, aby można je było porównać. Dzięki regule NPV można ocenić przepływy pieniężne
związane z projektem (wymagają one porównania zaktualizowanej wartości przyszłych przychodów z
dokonywanymi dzisiaj nakładami inwestycyjnymi). Innymi słowy metoda ta polega na dyskontowaniu
przyszłych strumieni pieniężnych do ich wartości obecnych
5. Metoda Wewnętrznej stopy zwrotu (IRR)  metoda oceny efektywności ekonomicznej
inwestycji rzeczowej, a także wskaz
nik finansowy wyznaczony w oparciu o tÄ™ metodÄ™
Jako metoda IRR należy do kategorii dynamicznych metod oceny projektów inwestycyjnych.
Uwzględnia ona zmiany wartości pieniądza w czasie i jest oparta na analizie zdyskontowanych
przepływów pieniężnych.
33. Metody wyceny przedsiębiorstw
Majątkowe metody wyceny przedsiębiorstw, Istotą wyceny przedsiębiorstwa jest podanie
jego wartości wyrażonej w określonych jednostkach pieniężnych za pomocą ustalonych ocen, reguł i
analiz (np. metody księgowe). Jest najstarszą metodą.
Dochodowe metody wyceny przedsiębiorstw- opiera się na powiązaniu wartości
przedsiębiorstwa z osiąganymi przez nie dochodami. Opierają się na założeniu, że przedsiębiorstwo
jest dobrem, którego wartość zależy od korzyści finansowych, jakie przyniesie ono właścicielowi w
przyszłości. O wartości przedsiębiorstwa stanowi zaktualizowana na moment wyceny suma
przewidywanych dochodów finansowych. Metody dochodowe uważane powszechnie za
najdoskonalszy sposób wyceny przedsiębiorstw.
Mieszane metody wyceny przedsiębiorstw, Mieszane metody wyceny przedsiębiorstwa mają
na celu powiązanie metod wyceny majątku przedsiębiorstwa z metodami dochodowymi. Wynika to z
założenia, że na wartość przedsiębiorstwa wpływa nie tylko jego majątek, ale także zdolność do
generowania dochodu.
Według metody DCF wartość przedsiębiorstwa równa się sumie zdyskontowanych odpowiednią
stopą dyskontową generowanych przez przedsiębiorstwo przepływów pieniężnych, które po
skumulowaniu i zsumowaniu, tworzą łączny strumień pieniężny pozostający do dyspozycji
właścicieli.
34.Pojęcie i funkcje finansów publicznych.
Finanse publiczne obejmują zjawiska i procesy gromadzenia, oraz podziału środków pieniężnych,
będących w dyspozycji władz publicznych. Środki te pochodzą głównie z danin publicznych, majątku
32
publicznego, oraz z przychodów zwrotnych tj. kredytów, pożyczek i emisji papierów wartościowych.
Ze środków publicznych realizowane są cele i zadania publiczne. Finanse publiczne dzielą się na
finanse państwa, finanse jednostek samorządu terytorialnego, oraz finanse systemu ubezpieczeń
społecznych.
Podstawowe funkcje finansów publicznych:
1. polityczne - wyrażają się w oddziaływaniu, kształtowaniu oraz przekształcaniu rzeczywistości
społeczno-gospodarczej w kierunku uznanym za pożądany przez władze publiczne, wiążą się z
zarządzaniem publiczną gospodarką finansową, która oznacza świadomą działalność podmiotów
publicznych polegająca na wyborze i realizacji określonych celów za pomocą dobranych operacji
finansowych
2. ekonomiczne
a) fiskalne  najstarsza, pierwotna funkcja finansów publicznych, polega na dążeniu do
gromadzenia dochodów do budżetów publicznych zapewniających państwu i innym podmiotom
publicznym wystarczające środki finansowe na realizacje ich ustawowych zadań
b) pozafiskalne:
alokacyjna (państwo dysponując zasobami pieniężnymi w formie budżetu może przemieszczać
środki finansowe na zadania, które ma obowiązek spełniać, albo też na dziedziny wymagające
dofinansowania lub też na dziedziny, które ze swojej istoty nie przynoszą zysku a ich prowadzenie
jest konieczne dla istnienia państwa i zbiorowych potrzeb obywateli).
redystrybucyjna (tzw. wtórny podział PKB; w każdym współczesnym społeczeństwie istnieją
potrzeby zbiorowe, które państwo powinno zaspokajać, co rodzi potrzebę stosowania mechanizmu
podzielenia środków uzyskanych w sferze produkcyjnej do sfery nieprodukcyjnej; funkcja ta jest
podstawą funkcji finansów publicznych).
kontrolna (redystrybucja PKB dokonywana poprzez obieg pieniężny pozwala poprzez ściśle
określone reguły ewidencjonowania wszystkich zjawisk finansowych poprzez jednostki sektora
publicznego na wyciąganie wniosków o stanie gospodarki państwa i przeciwdziałanie nadużyciom
mogących powstać w gospodarowaniu finansami publicznymi; umożliwia także kontrole
prowadzenia tejże gospodarki).
stabilizacyjna (spełnianie przez finanse publiczne ww. 3 funkcji powoduje materializowanie się
funkcji 4; polega ona na tym, że prawidłowe alokowanie środków, ich redystrybucja oraz wnikliwa
kontrola umożliwia wypełnianie przez państwo celu nadrzędnego tzw. stabilizacji gospodarczej-
zmniejszanie bezrobocia, regulowanie popytu publicznego, rozwój harmonijny równomierny;
mechanizm tej funkcji polega na tym, że państwo poprzez dobór odpowiednich z
ródeł swoich
dochodów oraz ustalenie kierunków ich wydatkowania może zachęcać lub zniechęcać podmioty do
aktywności gospodarczej)
35. Budżet zadaniowy a budżet operacyjny w jednostkach sektora finansów
publicznych.
Budżet zadaniowy tworzy się poprzez określenie celów i zadań jakie dana jednostka finansów
publicznych (np.: NFZ, ZUS) siÄ™ zajmuje. Czyli cel NFZ to skuteczne leczenie obywateli Ä…ð zadaniami
mogÄ… być dobrze wykonywane operacje, zabiegi, utrzymanie jakiÅ› standardów w szpitalach Ä…ð Te
maÅ‚e zadania miarkujemy (np. jedno wyciÄ™cie migdaÅ‚ków kosztuje 10 zÅ‚, ) Ä…ð oczywiÅ›cie mam dane z
ubiegłych lat i możemy przewidzieć ile takich migdałków wytniemy w przyszłym roku więc nadajemy
temu zadaniu jakÄ…Å› wartość w naszym budżecie i tworzymy plan naszych przychodów i rozchodówÄ…ð
w czasie wykonywania budżetu cały czas jest on sprawdzany.
Budżet zadaniowy jest nowoczesna formą, która została narzucona przez UE w 2009 r. Do
atutów budżetu zadaniowego należy to, że:
Zapewnia większą przejrzystość realizowanych zadań,
33
 Zwiększa efektywność wydatkowania środków publicznych,
Poprawia przejrzystość finansów publicznych (informacje w budżecie są bardziej czytelne),
Jest długofalowy planujemy coś na okres 1 roku ale myślimy o zadaniach na kilka lat.
Porównując budżet operacyjny i zadaniowy: operacyjny znacznie gorzej sprawdza się w
sektorze finansowym, nie daje jasnego obrazu wpływom i wydatkom oraz ich celowosci, ogranicza się
do
pers
pekt
ywy
tylko
1
roku
obra
chun
kow
ego.
B
udż
et
zad
anio
wy
to
plan
wyd
atkó
w
budż
etowych, sporządzany w układzie funkcji, zadań i podzadań, wraz ze wskazaniem na poziomie zadań
i podzadań celów, które planuje się osiągnąć w wyniku realizacji zadania/podzadania oraz mierników
określających stopień realizacji celów.
Budżet zadaniowy jest narzędziem sprawnego zarządzania zadaniami publicznymi,
zapewniającym osiąganie określonych celów. Prezentacja celów i odnoszących się do tych celów
mierników pozwalają na dokładniejsze obserwowanie i kontrolowanie rezultatów oraz efektów
administracji publicznej.
Cele wprowadzenia budżetowania zadaniowego:
" Osiągnięcie większej przejrzystości finansów publicznych oraz dostarczenie obywatelom
bardziej czytelnej informacji nt. podejmowanych działań i ich kosztów;
" Osiągnięcie większej skuteczności realizacji zadań publicznych;
" Zwiększenie efektywności wydatkowania środków publicznych.Budżet operacyjny obejmuje
swym zasięgiem prognozowanie dotyczące podstawowej działalności jednostki, czyli sprzedaży,
produkcji, gospodarki zapasami, i kończy się planowanym wynikiem na poziomie działalności
operacyjnej. Jest on dzielony na budżety szczegółowe tworzone w następującej kolejności:
* budżet sprzedaży (będący zestawieniem planowanej ilości wolumenu sprzedaży z
uwzględnieniem przyszłej ceny jednostkowej),
* budżet produkcji (uwzględniający zapasy magazynowe),
* budżet zużycia materiałów bezpośrednich (uwzględniający zapasy magazynowe),
34
* budżet kosztów robocizny bezpośredniej,
* budżet kosztów pośrednich produkcji,
* budżet kosztów badań i rozwoju,
* budżet kosztów marketingu i sprzedaży,
* budżet kosztów zarządu.
36. Pojęcie i elementy konstrukcyjne podatku.
Podatek to:
- świadczenie pieniężne
- na rzecz zwiÄ…zku publicznoprawnego,
- o charakterze obowiÄ…zkowym (przymusowym),
- ustalanym jednostronnie,
- nieodpłatnym,
- bezzwrotnym i
- generalnym,
- (cechuje je przewłaszczenie).
Podatek jest ustalany jednostronnie przez państwo lub inny związek publicznoprawny. Jego
konstrukcja i wysokość nie są przedmiotem uzgodnień między państwem a podatnikami. Podatnicy
mają wpływ na konstrukcję i wysokość podatków jedynie poprzez mechanizmy ustroju
demokratycznego.
Podatek składa się z czterech podstawowych, niezbędnych dla utworzenia podatku elementów
konstrukcyjnych: podmiotu, przedmiotu, podstawy opodatkowania i stawek podatkowych.
Zwrot  element konstrukcyjny używany jest w dwojakim znaczeniu. Może się on odnosić do
przepisów o poszczególnych elementach konstrukcyjnych (elementy konstrukcyjne podatku w
znaczeniu normatywnym) a w drugim przypadku do elementów konstrukcji konkretnego
zobowiÄ…zania podatkowego.
37. Scharakteryzuj pojęcie dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów
publicznych
Dochody publiczne lub budżetowe kto jak woli- są to należne lub faktyczne wpływy środków
pieniężnych do budżetów publicznych pobierane przez organy finansowe lub jednostki
budżetowe, które zrealizowane dochody przekazują do organów finansowych ze wzglądu na
powiązania z budżetem.
Wydatki publiczne (budżetowe) są związane z funkcjonowaniem działów administracji
rzÄ…dowej i lokalnej.
Przychód publiczny- wpływ o charakterze zwrotnym. Służy on finansowaniu deficytu
budżetowego (np. wpływy ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych, zaciągniętych
pożyczek i kredytów, prywatyzację majątku Skarbu Państwa).
Rozchody publiczne  są związane ze spłatą otrzymanych pożyczek i kredytów oraz wykupem
papierów wartościowych i dokonywaniem innych operacji finansowych np. udzieleniem pożyczek
38. Omów pojęcie systemu podatkowego oraz klasyfikację podatków w Polsce
System podatkowy w Polsce to ogół obowiązujących przepisów prawnych z zakresu ustalania i
poboru podatków.
Podział:
Podatki bezpośrednie to:
35
 podatek dochodowy od osób fizycznych- podatek od osób fizycznych płaci każda osoba, która
osiąga dochód, np. pobiera wynagrodzenie (na podstawie umów o pracę oraz umów
cywilnoprawnych;
podatek dochodowy od osób prawnych- dotyczy os.prawnych i spółek kapitałowych.
Przedmiotem opodatkowania jest dochód bez względu na rodzaj przychodów z których został
osiągnięty;
podatek od spadków i darowizn- jego wielkość jest zalezna od wartości darowanej rzeczy, w
zależności od stopnia pokrewieństwa obowiazuje także kilka stawek (od małżonków wstępnych
i zstępnych 3%, 5% lub 7%; od dalszej rodziny 7%, 9%, 12%);
podatek od czynności cywilno-prawnych- czyli od umów, orzeczeń sądowych, ugody. Płacą go
notariusze lub nabywcy rzeczy;
podatek rolny i leśny- odprowadzany od gruntów sklasyfikowanych jako takiew ewidencji
gruntów i budynków;
podatek od nieruchomości- przedmiotem opodatkowania są grunty, budynki i budowle
(lotniska, drogi, cmentarze, tunele, mosty). Płatnikami są właściciele nieruchomości. Wysokość
stawek określa rada gminy;
podatek od środków transportu- ustala go kżda gmina indywidualnie. Przedmiotem
opodatkowania są samochody ciężarowe ( >3,5 tony), ciągniki siodłowe, przyczepy i naczepy,
autobusy. Podatnikiem jest właściciel środka transportu.
podatek od posiadanych psów- jest to podatek gminny. Podatnikiem jest właściciel.
podatki pośrednie:
podatek od towarów i usług czyli VAT, podatek konsumpcyjny, który obciąża odbiorcę
ostatecznego;
podatek akcyzowy- nakładane na niektóre wyroby (alkohol, broń, paliwa, wyroby tytoniowe).
Stawki są ustalane kwotowo lub procentowo. Podatek obciąża konsumenta;
podatek od gier- podatnikami są podmioty prowadzące działalność w zakresie gier i zakładów
na podstawie udzielonego zezwolenia oraz podmioty urzÄ…dzajÄ…ce gry i loterie stanowiÄ…ce
monopol państwa.
39. y
ródła finansowania deficytu budżetowego oraz konsekwencje nadmiernego
długu publicznego.
Sposoby finansowania deficytu:
emitowanie skarbowych papierów wartościowych (bony skarbowe, obligacje skarbowe);
korzystanie z kredytów banków komercyjnych;
korzystanie z kredytów międzynarodowych instytucji finansowych ;
zaciąganie kredytów w banku centralnym lub emitowanie papierów wartościowych przez ten
bank.
Konsekwencje nadmiernego długu publicznego:
postrzeganie Polski jako kraju o podwyższonym ryzyku oraz negatywny wpływ na poziom i
zmienność stóp procentowych i kursów walutowych;
negatywne następstwa przekroczenia przez Polskę kryterium z Maastricht dotyczące długu
sektora general government, oznaczające opóz
nienie planowanego przez Polskę wejścia do strefy
euro,
negatywne następstwa przekroczenia przez relację długu publicznego do PKB progów
ostrożnościowych 50% i 55%, jak również konstytucyjnego limitu 60%,
wypieranie kapitału prywatnego w dostępie do oszczędności krajowych,
niebezpieczeństwo, że duże potrzeby pożyczkowe państwa natrafią na barierę popytu na rynku
finansowym,
36
 możliwość powstania kryzysu zadłużenia i częściowej lub całkowitej utraty zdolności do
terminowej obsługi długu.
40. Pojęcie dyscypliny finansów publicznych oraz zakres odpowiedzialność za jej
naruszenie.
Dyscyplina finansów publicznych- jest to przestrzeganie określonych przez ustawodawcę zasad
prawidłowej gospodarki finansowej środkami publicznymi, których naruszenie może spowodować
pociągnięcie do odpowiedzialności
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi osoba, która naruszyła
dyscyplinę finansów publicznych i wina jej została stwierdzona. Ale! Odpowiedzialność ponosi również
osoba, która wydała polecenie dokonania takiego czynu.
Sankcje wiążące się z stwierdzeniem naruszenia dyscypliny finansów publicznych mogą być
bardzo dotkliwe (Kary za naruszenie dyscypliny finansów przedawniają się po upływie 2 lat).
zakaz zajmowania funkcji związanych ze środkami publicznymi do 5 lat;
upomnienie;
nagana;
kara pieniężna.
Naruszenia dyscypliny finansów publicznych mogą być związane z:
gromadzeniem dochodów (np. niepobranie w terminie i pełnej wysokości należności placówki);
dokonywaniem wydatków i zaciąganiem zobowiązań (np. dokonywanie wydatków bez
upoważnienia);
wykonywaniem zobowiązań publiczno-prawnych i cywilno-prawnych (np. nieodprowadzenie w
terminie i pełnej wysokości składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy);
rachunkowością (np. wykazanie w sprawozdaniu budżetowym danych niezgodnych z ewidencją
księgową);
dokonywaniem zamówień publicznych (np. udzielenie zamówienie po zastosowaniu
niewłaściwego trybu przetargowego).
41. Omów istotę Wieloletniego Planu Finansowego Państwa oraz Wieloletniej
Prognozy Finansowej.
Wieloletni Plan Finansowy Państwa to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów
budżetu państwa sporządzany na cztery lata budżetowe. Jest sporządzany w układzie obejmującym
funkcje państwa wraz z celami i miernikami stopnia wykonania danej funkcji z uwzględnieniem:
celów średniookresowej strategii rozwoju kraju, o której mowa w ustawie o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju oraz kierunków polityki społeczno-gospodarczej Rady Ministrów.
Istota Wieloletniego planu Finansowego Państwa
W. Plan F. stanowi podstawę dla stworzenia budżetu na każdy kolejny rok budżetowy. Jego
znaczenie formalne jest oparte na wymogu, aby poziom deficytu w projekcie ustawy budżetowej na
dany rok budżetowy nie był większy niż poziom deficytu ustalony na ten rok budżetowy w
Wieloletnim Planie Finansowym Państwa;
Ma on indykatywny charakter ;
Jest dokumentem ukierunkowującym politykę finansową państwa;
Określa cele wraz z miernikami stopnia ich realizacji, w układzie obejmującym główne funkcje
państwa;
Jest dokumentem konkretyzujÄ…cym zamierzenia programowe rzÄ…du, z ograniczonymi
możliwościami weryfikacji zapisanych w nim wielkości na forum parlamentu;
dokument ten ma charakter kroczący i każdorazowo obejmuje dany rok budżetowy oraz trzy
kolejne lata.
37
Wieloletnia prognoza finansowa stanowi instrument wieloletniego planowania finansowego w
jednostkach samorzÄ…du terytorialnego.
Istota wieloletniej prognozy finansowej
W. Prognoza F. stanowi wieloletnią prognozę dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów;
Obejmuje okres roku budżetowego oraz co najmniej trzech kolejnych lat. Okres objęty
wieloletnią prognozą finansową nie może być jednak krótszy niż okres, na jaki przyjęto limity
wydatków dla przedsięwzięć(czyli jeśli mam w gminie inwestycje budowy drogi która trwa 10 lat to
WFP robimy na 10 lat). Prognozę kwoty długu, stanowiącą część wieloletniej prognozy finansowej,
sporządza się na okres, na który zaciągnięto oraz planuje się zaciągnąć zobowiązania.
Wartości przyjęte w wieloletniej prognozie finansowej i budżecie jednostki samorządu
terytorialnego powinny być zgodne co najmniej w zakresie wyniku budżetu i związanych z nim kwot
przychodów i rozchodów oraz długu jednostki samorządu terytorialnego.
42. Omów pojęcie, rodzaje i zasady kontroli finansowej.
Kontrola finansowa- Jest to elementem procesu zarzÄ…dzania publicznÄ… gospodarkÄ… finansowÄ….
Jej przedmiotem są zjawiska i procesy finansowe. Kontrola sprawuje państwo (przez swoje
wydzielone do ego organy) Celem kontroli jest zapewnienie zgodności między przebiegiem a
wynikiem określonego działania.
Rodzaje kontroli finansowej:
kontrolę zewnętrzną wykonują: Regionalne Izby Obrachunkowe, Najwyższa Izba Kontroli;
kontrola wewnętrzna: wykonuje: organ stanowiący i działające w jego imieniu, komisja
rewizyjna oraz inne komisje, główny księgowy budżetu jednostki samorządu terytorialnego,
kierownicy i główni księgowi jednostek organizacyjnych, audytor wewnętrzny.
Z punktu widzenia metod kontroli finansowej odróżnia się m.in. kontrolę: wstępną, bieżącą i
następną; faktyczną i dokumentalną; merytoryczną i formalną; wykonywaną na miejscu; pełną i
odcinkową, całkowitą i wyrywkową, ciągłą i doraz
nÄ….
Kontrola finansowa składa się z następujących czynności:
ustalenie stanu faktycznego, tj. poszczególnych faz działania oraz jego wyników,
porównanie stanu rzeczywistego z obowiązującymi w danym działaniu wzorcami, w celu
wyjaśnienia mogących pojawić się niezgodności,
wykrywanie przyczyn niezgodności zachodzących między rzeczywistym działaniem a
wyznaczeniami i sygnalizowanie jednostkom kompetentnym o dokonanych spostrzeżeniach.
Zasady kontroli finansowej:
uczciwość i inne wartości etyczne (kontroler musi być uczciwy i nie naginać stanu rzeczywistego,
nie może dać się przekupić i itp);
kompetencje zawodowe (głąb nie może kontrolować musi być ktoś wyszkolony taki jak pani
Marchel albo my po skończeniu studiów)
określony zakres uprawnień (osoba kontrolująca musi mieć jasno określone co może a co nie);
dokumentacja (wszystko musimy mieć na papierku, przy każdej kontroli wypełnia się jakieś
ankiety, robi zdjęcia itp. Jest to dowód na to, że kontrola została przeprowadzona w sposób
odpowiedni i zgodnie ze stanem rzeczywistym).
43. Pojęcie i podział rynku kapitałowego.
Rynek kapitałowy jest częścią rynku finansowego, na którym sprzedaje się i kupuje średnio- i
długoterminowe aktywa finansowe (w tym papiery dłużne i akcje przedsiębiorstw). Główną rolą
rynku kapitałowego jest zebranie części dostępnych w kraju oszczędności, tak by można je było użyć
na finansowanie inwestycji.
38
Na rynku kapitałowym (w odróżnieniu od rynku pieniężnego) dokonuje się wymiany
instrumentów o czasie trwania (zapadalności) dłuższym niż rok. Przykładami takich aktywów są
długoterminowe obligacje rządowe czy komunalne (miast, gmin), obligacje przedsiębiorstw czy
kredyty hipoteczne (pod zastaw nabytej bÄ…dz
posiadanej nieruchomości). Rynki akcji są także
rynkami kapitałowymi, gdyż akcje są instrumentami bezterminowymi.
Sam rynek kapitałowy również podlega podziałowi. Ze względu na kryterium emisji można go
podzielić na:
rynek pierwotny- Na rynku pierwotnym nabywa się papiery wartościowe bezpośrednio od ich
emitenta. Środki zdobyte na rynku pierwotnym zasilają emitenta, który może je wykorzystać do
finansowania odpowiednich przedsięwzięć. Wszystkimi czynnościami związanymi z wprowadzeniem
papierów nowej emisji na rynek zajmuje się biuro maklerskie wybrane uprzednio przez emitenta.
Jego zadaniem jest takie przeprowadzenie emisji, aby przedsiębiorstwo uzyskało jak największe
środki. Do jego obowiązków należy ustalenie ceny emisyjnej łącznie z emitentem, którą wyznacza się
poprzez wycenę wartości danego projektu. Na rynku pierwotnym papiery wartościowe trafiają do
pierwszego ich nabywcy w drodze oferty publicznej lub prywatnej.
rynek wtórny- jest niejako uzupełnieniem rynku pierwotnego. Odbywa się na nim obrót
papierami wartościowymi przez osoby inne niż emitent. W odróżnieniu od rynku pierwotnego nie
następuje tutaj zasilenie emitenta w kapitał. Jest to najważniejsza część rynku papierów
wartościowych. Na rynku wtórnym dyskontuje się wszelkie informacje, które są dostępne dla
inwestorów i następnie dokonuje się wycena danych walorów.
Instrumenty rynku kapitałowego:
akcje;
obligacje;
inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów;
bywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych.
Instytucje rynku kapitałowego:
-Komisja Papierów Wartościowych i Giełd;
rynek giełdowy: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie;
rynek pozagiełdowy: Centralna Tabela Ofert;
domy maklerskie;
Krajowy depozyt Papierów wartościowych.
44. Instrumenty oddziaływania banku centralnego na rynek pieniężny.
[czyli jak Bank Centralny wpływa na podaż pieniądza]
Zmiana stopy rezerw obowiÄ…zkowych
Podwyższenie stopy rezerw obowiązkowych powoduje:
o ograniczenie możliwości kredytowej banków
o obniżenie zysków banków
o sprzedaż przez banki papierów wartościowych w celu uzupełnienia wyższych
rezerw obowiÄ…zkowych
Ogólnie prowadzi to do ograniczenia wydatków inwestycyjnych i konsumpcyjnych oraz spadku
aktywności gospodarczej. Odwrotne skutki wywoła obniżenie stopy rezerw obowiązkowych.
Stopa rezerw obowiązkowych jest instrumentem o charakterze długofalowym. Pozwala ona
oddziaływać na banki komercyjne bez wprowadzenia zmiany stopy procentowej.
Zmiana stopy redyskontowej
Stopa dyskontowa jest stopą procentową po której banki komercyjne skupują weksle od swoich
klientów przed terminem ich płatności. Weksel to pisemne zobowiązanie wystawcy dokumentu
39
(na specjalnym blankiecie) do bezwarunkowej zapłaty w wyznaczonym terminie określonej sumy
pieniężnej wymienionej w tym dokumencie osobie.
Stopa redyskontowa to stopa procentowa pobierana przez bank centralny od pożyczek
udzielanych bankom komercyjnym pod zastaw poprzednio przez nie zdyskontowanych weksli lub
innych papierów wartościowych. Jej wysokość wpływa na wielkość pożyczek zaciąganych przez
banki komercyjne w banku centralnym. Wzrost stopy redyskontowej podnosi koszt kredytu i
ogranicza działalność kredytową banków komercyjnych oraz obniża podaż pieniądza w
gospodarce. Obniżenie stopy redyskontowej zwiększa podaż pieniądza w gospodarce.
Operacje otwartego rynku polegają na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych. Jest to
bezpośredni instrument przez który bank centralny wpływa na podaż pieniądza. Sprzedając
papiery wartościowe bank centralny zmniejsza ilość pieniądza w obiegu, natomiast skupując
papiery wartościowe zwiększa ilość pieniądza w obiegu.
45. Istota i rodzaje ryzyka bankowego.
Ryzyko bankowe- ryzyko wynikające z zagrożenia nieosiągnięci przez bank zamierzonego celu.
Ryzyko bankowe jest równoznaczne z prawdopodobieństwem wystąpienia zdarzeń oddziałujących
negatywnie na sytuacjÄ™ banku i perspektywy jego rozwoju.
Rodzaje:
ryzyko płynności (to ryzyko braku możliwości terminowego wywiązania się ze zobowiązań w
wyniku braku płynnych środków. Sytuacja braku płynności może wynikać z niewłaściwej struktury
sprawozdania z sytuacji finansowej, niedopasowania przepływów pieniężnych, nieotrzymania
płatności od kontrahentów, nagłego wycofania środków przez klientów lub innych wydarzeń na
rynku);
ryzyko kredytowe (zwiÄ…zane z niewywiÄ…zaniem siÄ™ kredytobiorcy z wynikajÄ…cego z zawartej z
bankiem umowy obowiązku spłaty kredytu. Ryzyko kredytowe oznacza niebezpieczeństwo, iż
kredytobiorca nie wypełni zobowiązań zawartych w umowie, narażając kredytodawcę na stratę
finansowÄ….);
-ryzyko stopy procentowej (ryzyko poniesienia straty na pozycjach bilansowych i
pozabilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych, w wyniku zmian stóp procentowych
na rynku);
-ryzyko walutowe (polega na tym, że w następstwie niekorzystnych zmian kursów walutowych
może nastąpić zmniejszenie należności lub wzrost zobowiązań w transakcjach zagranicznych w
przeliczeniu na walutÄ™ krajowÄ….);
-ryzyko przestępcze (np.: gdy ktoś pod fałszywym nazwiskiem wezmie kredyt, a bank nie może
ściągnąć należności).
46. Omów istotę i rodzaje ubezpieczeń gospodarczych.
Ubezpieczenia gospodarcze dzielimy na dwa podstawowe działy:
ubezpieczenia na życie (dział I)
pozostałe ubezpieczenia osobowe i ubezpieczenia majątkowe (dział II)
Dział I
Ubezpieczenia na życie  to produkty, mające przede wszystkim za zadanie zapewnić
świadczenia rodzinie i osobom pozostającym na utrzymaniu ubezpieczonego w przypadku jego
śmierci.
W ostatnich latach rola ubezpieczeń na życie zdecydowanie wzrosła. Rozszerzone zostały też
funkcje takich produktów. Polisy, na życie prócz charakteru ochronnego, mogą dziś służyć także jako
produkt oszczędnościowy (inwestycyjny). Ważną rolą ubezpieczeń na życie jest także zapewnienie
ubezpieczonemu środków na dodatkową emeryturę.
40
1. Polisy ochronne- To klasyczne ubezpieczenia na życie. W przypadku śmierci ubezpieczonego,
świadczenie z umowy ubezpieczenia gwarantuje, że jego rodzina nie pozostanie bez środków do
życia.
2. Polisy oszczędnościowe (inwestycyjne)-, dzięki niej możemy pomnożyć swój majątek z myślą
o przyszłej emeryturze. Pieniądze z naszych składek inwestowane są na rynku, najczęściej za
pośrednictwem ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych (takie polisy nazywa się unit-linked). Tak
pomnożony majątek może być podstawą np. dodatkowej emerytury. Oczywiście polisy inwestycyjne
mają także funkcję ochronną, tj. każda z nich przewiduje świadczenie dla rodziny w wypadku śmierci
ubezpieczonego.
Dział II
Ubezpiecznia majÄ…tkowe  to produkty z jednej strony chroniÄ…ce przed kosztami zwiÄ…zanymi ze
zniszczeniem lub utratą majątku, z drugiej  zabezpieczające interesy osób, które wskutek zdarzenia
losowego mogą zostać poszkodowane.
1. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe -obejmujÄ… ryzyko wypadku, w tym wypadku przy
pracy i choroby zawodowej. Osoba objęta ubezpieczeniem - w zależności od rodzaju ubezpieczenia -
ma prawo do jednorazowego lub regularnego świadczenia.
2. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej- działa w przypadku, gdy ubezpieczony wyrządzi
innej osobie szkodę i jest zobowiązany do jej naprawienia. Posiadanie polisy OC powoduje, że
świadczenie poszkodowanemu wypłaca towarzystwo ubezpieczeniowe, a nie sprawca szkody. W ten
sposób chroniona jest zarówno osoba poszkodowana jak i interes posiadacza polisy.
3. Ubezpieczenia mienia- chroni przed finansowymi skutkami zniszczenia lub utraty majÄ…tku -
pożaru mieszkania, kradzieży pojazdu itp. Tego rodzaju produkty mogą zabezpieczać mienie na
wypadek szkód spowodowanych żywiołami lub wypadków. W ten sposób można ubezpieczyć
budynki, budowle, maszyny, urządzenia, samochody czy sprzęt elektroniczny.
47. Gospodarcze znaczenie kursu walutowego.
Funkcje kursu walutowego:
Informacyjna
Kurs walutowy informuje osoby fizyczne i prawne danego kraju o cenie walut obcych.
Informacja bezpłatna.
Przydatna dla eksporterów, importerów, przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych i
usługowych, turystów, itp
Cenotwórcza
Przenoszenie, poprzez kurs walut, zagranicznego układu cen na układ krajowy wraz z
konsekwencjami dla gospodarki krajowej, np. ropa naftowa.
I kwintesencja tego pytania, sedno i meritum czy jak tam sobie chcecie: Im silniejsza staje siÄ™
gospodarka narodowa, tym mocniejszy jest pieniądz narodowy!!! Jeśli mamy silny i stabilny pieniądz
jest więcej inwestorów, nominał jest bardziej pożądany przez kredytobiorców.
48. Europejska Unia Monetarna  zasady przystępowania do Unii i jej działania.
Zasady przystępowania:
Działaniu ni walutowej polega na tym, że państwa w nim uczestniczące przyjmują wspólną
jednostkę walutową, będącą oficjalnym środkiem płatniczym tych krajów, porozumienie
rozrachunkowo-kredytowe między państwami, mające na celu zniesienie ograniczeń we wzajemnym
obrocie gospodarczym. Ponadto państwa powołują organ ponadnarodowy w postaci banku
centralnego, którego zadaniem jest emisja nowego środka płatniczego, kontrola nad jego kursem w
stosunku do walut państw trzecich i wypełnianie wszystkich innych obowiązków związanych z
działalnością banku centralnego.
41
Podstawowymi kryteriami przynależności do Unii Walutowej UE są kryteria spójności zawarte w
Traktacie z Maastricht :
roczny wskaz
nik wzrostu cen w państwie członkowskim nie może być wyższy niż 1,5 punktu
procentowego od średniej stopy inflacji w trzech krajach UE o najlepszych pod tym względem
wskaz
nikach;
wysokość deficytu budżetowego nie może przekroczyć 3% PKB;
wysokość długu publicznego nie może przekroczyć 60% PKB;
wysokość średniej nominalnej, długookresowej stopy procentowej nie może przekroczyć 2
punktów procentowych średniej nominalnej długookresowej stopy procentowej w trzech krajach
UE o najniższym rocznym wskaz
niku inflacji;
państwo członkowskie w ramach mechanizmu kursowego Europejskiego Systemu Walutowego
przez co najmniej dwa lata musi zachować normalny przedział wahań kursów walut. W tym
okresie waluta tego państwa nie może być dewaluowana w stosunku do walut innych krajów UE.
Podstawowe korzyści unii monetarnej:
poprawa efektywności funkcjonowania rynku dóbr, usług, kapitału i pracy dzięki wyeliminowanie
niepewności co do ukształtowania się przyszłych kursów wymiany i wyeliminowanie zbędnych
kosztów transakcyjnych
wzrost ogólnej stabilności gospodarczej i obrotów międzynarodowych
poprawa jakości usług finansowych i dalsza redukcja kosztów transakcyjnych
eliminacja kosztów zdobywania informacji
przyśpieszenie wzrostu gospodarczego całej unii monetarnej na skutek ujednolicenia
narodowych polityk pieniężnych
zmniejszenie zapotrzebowania na utrzymywanie rezerw walutowych.
49.Międzynarodowe instytucje finansowe i ich rola w gospodarce światowej.
Rola: wywieranie wpływu na własne środowisko oraz regulowania przepływów finansowych na
świecie i zapobiegania wydarzeniom kryzysowym oraz zapewnienia krajom środków finansowych na
rozwój gospodarczy. Instytucje te są wspólną własnością wielu krajów i działają we wspólnym
interesie.
InstytucjÄ™:
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju popularnie nazywany Bankiem Światowym, wraz z
Międzynarodową Korporacją Finansową i Międzynarodowym Stowarzyszeniem Rozwoju stanowi
największą międzynarodową organizację finansową udzielającą pomocy kredytowej przede wszystkim
krajom rozwijającym się. O jego powołaniu postanowiono jednocześnie z powołaniem
Międzynarodowego Funduszu Walutowego na konferencji w Bretton Woods w 1944. Istnieje jako
wyspecjalizowana organizacja ONZ z siedzibą w Waszyngtonie. Członkami banku mogą być kraje
należące jednocześnie do Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
Bank Rozrachunków Międzynarodowych (ang. Bank for International Settlements (BIS)) 
najstarszy bank międzynarodowy, utworzony 17 maja 1930 roku na konferencji w Hadze. Jego
głównym celem jest ułatwienie współpracy banków centralnych i organizacji rozliczeń, które związane
są z reparacjami wojennymi Niemiec. BIS przyjął formę spółki akcyjnej, w której udziałowcami są
banki centralne. A
Ä…cznie jest ich 60 (w tym Narodowy Bank Polski) plus dodatkowo Europejski Bank
Centralny. Siedziba organizacji znajduje siÄ™ w Bazylei. Europejski Bank Centralny;
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju jest instytucją finansową promującą rozwój sektora
prywatnego w państwach przechodzących transformację gospodarczą i ustrojową. EBOiR wspiera
zmiany strukturalne towarzyszące wdrażaniu zasad demokracji wielopartyjnej, pluralizmu
politycznego oraz gospodarki rynkowej. Popiera rozwój zapewniający ochronę środowiska
(zrównoważony rozwój).
42
 Międzynarodowy Fundusz Walutowy-międzynarodowa organizacja finansowa, o której
powołaniu postanowiono jednocześnie z powołaniem Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju
w lipcu 1944. Istnieje jako wyspecjalizowana organizacja ONZ od grudnia 1945 z siedzibÄ… w
Waszyngtonie. Do zadań MFW należy przede wszystkim: popieranie międzynarodowej współpracy
walutowej oraz uporządkowanych stosunków walutowych, tworzenie warunków dla wielostronnego
regulowania należności za bieżące operacje w handlu międzynarodowym, udzielanie pomocy w
likwidacji trudności płatniczych, wpływanie na zachowanie pożądanego stopnia płynności
międzynarodowych systemów płatniczych, podejmowanie działań zmierzających do
uporządkowanego rozwoju i wzrostu handlu międzynarodowego.
Europejski Bank Inwestycyjny- instytucja finansowa Unii Europejskiej.
Światowa Organizacja Handlu- Głównym zadaniem Światowej Organizacji Handlu jest
liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej
wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzegania praw
własności intelektualnej. Kraje przystępujące do WTO zobowiązane są do dostosowania
wewnętrznego ustawodawstwa do norm Światowej Organizacji Handlu oraz udzielania koncesji
handlowych podmiotom zagranicznym.
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju- Celem OECD jest wspieranie państw
członkowskich w osiągnięciu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej
obywateli.
43
44