Drogi podawania leków
Droga doustna (per os  p.o.)
Zalety:
" najwygodniejsza (naturalna, nie jest wymagany specjalny sprzęt ani
przeszkolony personel)
" najbezpieczniejsza (mało powikłao, wolne wchłanianie, w razie
przedawkowania możliwośd usunięcia leku)
" najtaosza (lek nie musi byd sterylny, izotoniczny itp.)
Wady:
" destrukcja niektórych leków w kwaśnym pH żołądka (np. insulina)
" niektóre leki mogą byd metabolizowane w świetle przewodu
pokarmowego przez bakterie jelitowe (np. digoksyna) lub enzymy
(Cyp3A4)
" z powodu wchłaniania do żyły wrotnej liczne leki, zanim dotrą do
krwiobiegu, są metabolizowane w wątrobie (efekt pierwszego przejścia)
" póz
ny początek działania
" niektóre leki mogą powodowad nudności i wymioty
" nie można podawad pacjentowi nieprzytomnemu
" wchłanianie zależy od wielu czynników
Czynniki wpływające na wchłanianie podawanych doustnie
leków:
" Ze strony przewodu pokarmowego:
- pH  od 2 w żołądku do 7 w jelicie (zmiany jonizacji leków)
- powierzchnia (kluczowy czynnik)  od 1 m2 w żołądku do 200 m2
powierzchni jelita cienkiego
- czynnośd motoryczna (np. osłabienie wchłaniania przy biegunce)
- przepływ krwi przez naczynia trzewne (np. wchłanianie wielu
leków po posiłku jest lepsze, w stanach hipowolemii  gorsze)
- obecnośd różnych substancji w świetle przewodu pokarmowego
(np. pogorszenie wchłaniania tetracyklin tworzących chelaty z jonami Ca,
wiązanie warfaryny przez cholestyraminę, polepszenie wchłaniania
gryzeofulwiny w obecności tłuszczów)
" Ze strony leku:
- rozpuszczalnośd w wodzie lub w tłuszczach  leki zbyt hydrofilne
nie przejdą przez błonę komórkową; zbyt lipofilne nie rozpuszczą się
w wodnym środowisku przewodu pokarmowego
- stała jonizacji  przez błonę dyfundowad mogą jedynie cząsteczki
niezjonizowane
- postad leku  im bardziej rozdrobniony lek, tym lepiej się wchłania (stąd
różnice we wchłanianiu tego samego leku w postaci roztworu, zawiesiny
czy tabletki).
Droga parenteralna
Zalety:
" szybsze i bardziej przewidywalne wchłanianie leku
" można podawad leki niestabilne w środowisku przewodu pokarmowego
" można podawad pacjentom nieprzytomnym albo niewspółpracującym
" można dokładniej określid dawkowanie
Wady:
" koniecznośd zachowania aseptyki
" ból związany z iniekcją
" trudności w samodzielnym podawaniu przez pacjenta
" droższe preparaty
" możliwości powikłao (np. podanie leku domięśniowego do naczynia,
ukłucie nerwu kulszowego, infekcja, miejscowe podrażnienie)
" praktycznie niemożliwa korekta po przedawkowaniu
Podanie podskórne (s.c.)  lek jest wstrzykiwany poniżej skóry właściwej
i przenika do krążenia przez ściany naczyo włosowatych
Zalety:
" łatwe technicznie (możliwe samodzielne podawanie)
" szybkośd wchłaniania można regulowad przy pomocy środków
obkurczających naczynia
Wady:
" leki drażniące mogą powodowad ból, reakcje zapalne, martwicę
" możliwa do podania objętośd leku jest niewielka
Podanie domięśniowe (i. m.)  lek przechodzi przez naczynia włosowate
mięśnia do krążenia obwodowego
Zalety:
" zasadniczo szybsze działanie niż po podaniu s.c.
" mogą byd podawane większe objętości oraz bardziej drażniące
substancje niż przy podaniu s.c.
" można wpływad na absorpcję leku (roztwory wodne  szybciej,
olejowe  wolniej, postacie depot)
Wady:
" stopieo wchłaniania zależny od ukrwienia mięśnia
" bardziej bolesne niż s.c.
" możliwośd powikłao (zrosty, podanie do naczynia, uszkodzenie
nerwu)
Podanie dożylne (i. v.)  lek jest wprowadzany bezpośrednio do
krwioobiegu
Zalety:
" natychmiastowy początek działania  brak procesu wchłaniania
" 100% biodostępnośd
" można dostosowywad ilośd podawanego leku do odpowiedzi pacjenta jeszcze
w trakcie podawania
" można podawad duże objętości, oraz leki drażniące
" użyteczne w sytuacjach nagłych
Wady:
" ryzyko związane ze zbyt szybkim podaniem leku (np. wzrost ciśnienia) lub
przekroczeniem dawki
" po podaniu dożylnym nie ma drogi odwrotu
" leki muszą spełniad szereg warunków (sterylnośd, pH, izotonicznośd,
rozpuszczalnośd w wodzie)
" koniecznośd podawania przez wyszkolony personel
Inne drogi podawania leków
Droga podjęzykowa (s. l.)
Błona śluzowa jamy ustnej ma niewielką powierzchnię, ale dobre
ukrwienie. Po podaniu podjęzykowym dobrze wchłania się np.
nitrogliceryna z powodu:
" dużej lipofilności (szybkie wchłanianie)
" dużej aktywności (działają już pojedyncze cząsteczki)
" połączenia żył dorzecza jamy ustnej bezpośrednio z żyłą czczą górną
(ominięcie efektu pierwszego przejścia)
Droga doodbytnicza (p. r.)
Zalety:
" użyteczna w niektórych przypadkach (chorzy nieprzytomni, wymiotujący,
dzieci)
" częśd leku (wchłonięta przez śluzówkę do żylnych splotów odbytniczych
dolnego i środkowego) przechodzi do żyły czczej dolnej omijając krążenie
wątrobowe
" szybszy początek działania niż przy drodze doustnej
Wady:
" wchłanianie jest niekompletne i zmienne (np. czopek umieszczony za
głęboko wchłania się do splotu odbytniczego żylnego górnego i lek
wchodzi do krążenia wątrobowego)
" niektóre leki nie absorbują się z odbytnicy
" wiele leków podrażnia śluzówkę odbytnicy
Podanie na skórę
" większośd leków przez skórę nieuszkodzoną wchłania się słabo 
stosowane są w celu osiągnięcia pożądanego efektu miejscowo (np.
w dermatologii) i uniknięcia działania ogólnego.
" niektóre substancje dobrze penetrują przez skórę i mogą byd podawane
systemowo przezskórnie (np. HTZ) w postaci naklejanych na skórę
plastrów.
Zalety:
" powolna, stała absorpcja
" nie trzeba pamiętad o przyjmowaniu leku
" zwykle dobra współpraca z pacjentem (compliance)
" omijane jest krążenie wrotne
Wady:
" zwykle wysoka cena
" przydatne tylko dla leków rozpuszczalnych w tłuszczach
Droga dospojówkowa
Wiele leków stosowanych w okulistyce podaje się w postaci kropli
działających miejscowo (np. leki przeciw jaskrze).
Częśd leku wchłania się jednak systemowo i może powodowad działania
niepożądane (np. timolol  skurcz oskrzeli)
Droga wziewna
Wziewnie podawane są leki znieczulenia ogólnego; inne zwykle w postaci
aerozoli (np. w astmie)
Zalety:
" duża powierzchnia płuc  absorpcja szybka i całkowita
" omijany efekt przejścia przez wątrobę
" wysokie stężenie miejscowe w chorobach dróg oddechowych
" istnieją systemy do samodzielnego podawania wziewnego
Wady:
" lek lub podłoże może drażnid drogi oddechowe
" płuca mogą metabolizowad leki