plik


ÿþWYKAAD 14 HORMONY KORY NADNERCZY Budowa hormonów kory nadnerczy: § hormony kory nadnerczy s zwizkami steroidowymi § wywodz si z cyklopentano-1,2-perhydrofenantrenu zwanego, czyli 17-wglowefo, acyklicznego wglowodoru o nazwie steran lub gonan § steroidy w wikszo[ci s pochodnymi 10,13-dimetylosteranu, czyli androstanu o kolejnej numeracji atomów wgla 18 i 19 12 12 CH3 13 18 11 11 STERAN ANDROSTAN 17 17 13 C D D CH3 C 1 1 16 19 16 10 9 9 14 14 2 2 8 10 8 15 15 A A B B 3 3 7 7 5 5 4 6 4 6 steran androstan § kierunek dziaBania farmakologicznego wyznacza srereoizomeria steroidów § u wszystkich steroidów pier[cienie B/C oraz C/D znajduj si wzgldem siebie w konformacji trans, natomiast pier[cienie A/B mog znajdowa si wzgldem siebie w konfiguracji zarówno cis, jak i trans § je|eli grupa metylowa (-CH ) przy C ukierunkowana jest w gór i -H przy C ma t sam orientacje 3 10 5 zaznaczon cigB linia  - to jest to stereoizomeria pier[cieni A i B cis - jest to tzw. Szereg B  szereg normalny § je|eli grupa CH przy C jest ustawiona do góry, a wodór przy C jest w dóB to stereoizomeria pier[cienia A i B 3 10 5 jest trans (alfa) § hormony mskie i |eDskie z grupy progesteronu s pochodnymi 5±-androstanu, natomiast hormony kory nadnerczy s pochodnymi 5²(cis)-androstanu PodziaB hormonów kory nadnerczy: § ze wzgldu na gBówne kierunki dziaBania na przemian materii aktywne hormony nadnerczy dziel si na: ü mineralokortykosteroidy  wpBywaj na przemian sodowo-potasow i wodn organizmu § aldosteron § 11-dezoksykortykosteron § 17±-hydroksy-11-dezoksykortykosteron ü glikokortykosteroidy  wpBywaj na przemian wglowodanow § hydrokortyzon § kortyzon § kortykosteron § 11-dehydrokortykosteron § wszystkie te hormony posiadaj: ü grup ketonow w pozycji C 3 ü podwójne wizanie miedzy C a C 4 5 ü podstawnik hydroksyacerolowy (keralowy) przy C 17 ü glikokortykosteroidy dodatkowo w pozycji C posiadaj grup ketonow  w przypadku 11 mineralokortykosteroidów wystpuje jedynie u aldosteronu, brak podstawnika bdzie nasilaB dziaBanie mineralokortykosteroidów I. Mineralokortykosteroidy § mineralokortykosteroidy maj wpByw na gospodark mineraln Na+ i K+, a przez to na gospodark wodn - utrzymuj prawidBowe st|enie Na+ i K+ warunkujce równowag osmotyczn miedzy komórk, a pBynami pozakomórkowymi § niedobór tych hormonów powoduje chorob Addisona - chorzy wydalaj Na+ w postaci NaCl, co pociga za sob wydalanie H O 2 § efektem zaburzonej pracy mineralokortykosteroidów jest wzrost w ustroju st|enia K+ - hiperkalemia, co przyczynia si do niewydolno[ci mi[nia sercowego § dodatkowo ubytek wody powoduje zagszczenie krwi i spadek ci[nienia ttniczego O CH3 O O DEZOKSYKORTON C CH2 OH CH3 C CH2 C CH3 CH3 CH3 O O dezoksykorton, 11-dezoksykortykosteron Decorton, Doco, Dezoxycortonum aceticum jest to lek naturalny, mimo i| po raz pierwszy zostaB 21-octan-11-dezoksykortykosteranu wytworzony syntetycznie stosowany jest postaci octanu, który dziaBa silniej od wolnego alkoholu § dodatkowo stosowane s: ü DERKONEN - Trimetylooctan dezoksykortykortykosteron ü CORTENIL = DEPOD- 21-cyklopentylopropionionodezoksy kortykosteronu Aldosteron: § hormon ten posiada nietypow grup aldehydowa w C , która z rodnikiem hydroksylowym przy C tworzy 13 11 cykliczn póBacetalow form czsteczki - forma ta odpowiada za 20-30 razy silniejsze dziaBanie od dezoksykortonu § nadmiar aldosteronu mo|e doprowadzi do: ü zatrzymania wody w organizmie ü obrzków ü nadci[nienia ttniczego krwi dlatego jego stosowanie jako leku jest organiczone  zmusiBo to wyprowadzenia syntetycznego antagonistów aldosteronu § antagonistami aldosteronu s: ü Spironolakton = Aldacton  dziaBanie leku objawia si dopiero w hiperaldosteronizmie spowodowanym zaburzeniami kr|enia, niewydolno[ci nerek i wtroby, zmniejsza takie objawy jak obrzki i podwy|szone ci[nienie krwi ü Metynapan18 = Metopiran § leki te s inhibitorami hydroksylazy steroidów przy C11  hamuj powstawanie aldosteronu II. Glikokortykosteroidy DziaBanie hlikokortykosteroidów: § reguluj przemian wglowodanów ü wzmagaj magazynowanie glikogenu w wtrobie i mi[niach ü uBatwiaj spalanie glukozy ü pobudzaj glukoneogenez (z biaBek) ü podwy|szaj st|enie cukrów we krwi § hamuj syntez biaBek § utrudniaj spalanie tBuszczów § wpBywaj na gospodark wodno-mineraln - zatrzymuj Na+ i H O 2 § hormony te stosowane s w niedoczynno[ci kory nadnerczy i w zwizanych z ni chorobach § zasadniczym motywem stosowania w lecznictwie glikokortykosteroidów jest ich wielokierunkowa aktywno[ farmakologiczna, nie zwizana bezpo[rednio z czynno[ci hormonaln § szczególnie silne jest dziaBanie p/zapalne  wykorzystywane s w leczeniu choroby reumatycznej,ostrego i przewlekBego go[ca stawowego, zapalenia wtroby oraz zapalnych stanach skóry § posiadaj równie| wBa[ciwo[ci p/uczuleniowe  u|ywa si hormonów w dychawicy oskrzelowej, dermatozach uczuleniowych i uczuleniu na leki § stosowane s jako antymitotyki w leczeniu ostrej biaBaczki § dziaBanie immunodepresyjne znoszce po przeszczepach tkanek i narzdów odczyny immunologiczne organizmu § wykazuj równie| korzystny wpByw na objawy wywoBane wstrzsem  odgrywaj rol czynników przeciwnapiciowych § dBugotrwaBe stosowanie glikokortykosteroidów daje dziaBania niepo|dane: ü obrzki ü nadci[nienie ttnicze ü hiperglikemia ü zanik mi[ni ü rozrost tkanki tBuszczowej na twarzy, karku - zespóB Cushinga ü zaburzenia psychiczne ü choroba wrzodowa § najbezpieczniej jest stosowa glikokortykosteroidy zewntrznie w postaci kremów i ma[ci KORTYZON CH3 OH CH3 OH HO O C CH2 OH C CH2 OH CH3 O CH3 O O O Kortyzon Kortyzol, hydrokortyzon glikokortykosteroidy naturalne, stosowane s w postaci soli ochronnych stosowane w stanach pourazowych i polekowych Glikokortykosteroidy syntetyczne: CH3 OH CH3 OH O HO C CH2 O C CH3 C CH2 OH O CH3 O CH3 O F O O Flurokortyzol, Cortineff Encordon, Prednison fluor wzmaga dziaBanie p/zapalne u p/uczuleniowe stosowany w postaci 21-estru stosowany jest w zapaleniach skóry, dermatozach alergicznych oraz leczeniu objawów choroby Addisona CH3 OH HO C CH2 OH CH3 O O Prednisolon, Encortolon stosowany w postaci soli i estrów: MERORTOLON  trimetylooctan prednisolonu METICORTOLON  sól sodowa bursztynianu prednisolonu Zmiany strukturalne w budowie glikokortykosteroidów: § zmiany strukturalne dotycz gBównie czsteczek prednizolonu § wprowadza si podstawniki takie jak fluor, chlor, grupy hydroksylowe i metylowe w pozycje 6, 9 i 16 § dodatkowo modyfikuje si poBo|enie przestrzenne podstawników oraz modyfikuje BaDcuch C21 § doprowadziBo to do powstania pochodnych z grupy: 16-hydroksyprednizolonu POLCORTOLON FLUCINAR O O CH3 C CH2 OH CH3 C CH2 OH HO HO OH O CH3 CH3 CH3 OH O CH3 F F O O CH3 Polcortolon Flucinar 16-hydroksymetyloprednizolonu LORINDEN, LOCACORTEN CH3 DEXOMETAZON O O O CH3 C CH2 OH CH3 C CH2 O C C CH3 HO HO OH OH CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 F F O O CH3 CH3 Dexometazon Lorinden, Locacorten 6-dimetyloprednizolonu O CH3 C CH2OH HO OH CH3 O CH3 Metyloprednizolon, Urbasan z sol sodow kwasu bursztynowego tworzy Urbosan Solubre o dziaBaniu p/wstrzsowym i immunosupresyjnym podczas metylacji pochodne zachowuj wBa[ciwo[ci p/zapalne i hamuj syntez biaBek HORMONY PACIOWE § hormony mskie i |eDskie wydzielane s przez gruczoBy pBciowe (gonady) pod pobudzajcym wpBywem gonadotropowych hormonów przedniego pBata przysadki mózgowej § hormony mskie  androgeny wywodz si od 5±-androstanu, czyli 10,13-dimetylosteranu o konfiguracji pier[cieni A/B trans § hormony |eDskie  ginogeny dziel si na dwie grupy: ü luteinizujce  gestageny grupy progesteronu (pochodne 17²-etyloandrostanu) ü pcherzykowego (folikulotropowe)  estrageny wywodzce si od estranu Hormony mskie  androgeny: § hormony mskie s substancjami powodujcymi dojrzewanie pBciowe ü rozwój narzdów pBciowych ü |ywotno[ nasienia § dodatkowo decyduj o cechach wtórnych: ü mutacja gBosu ü typ owBosienia ü wzrost ko[ca i mi[ni szkieletowych § hamuj wydalanie zwizków azotowych uczestniczcych w syntezie biaBek, nasilajc tym samym ich syntez § wykazuj dziaBanie silnie anaboliczne TESTOSTERON CH3 CH3 OH O CH3 CH3 O O H Androsteron, androstan-3±-ol-17-on Testosteron, 4-androsten-17²-ol-3-on pierwszy poznany androgen wyodrbniony z mskiego moczu, jest metabolitem testosteronu i dziaBa silnie androgennie Testosteron: § testosteron jest hormonem wytwarzanym przez komórki mi|szowe jder (komórki Leydiga) § jest 7-krotnie silniejszy od androsteronu § jako wolny alkohol testosteron wykazuje krótkotrwaB aktywno[ biologiczn i dlatego w lecznictwie stosowane s jego dBu|ej i silniej dziaBajce estry propionowe oraz fenylopropionowe § testosteron stosowany jest postaci iniekcji w: ü impotencji ü przero[cie gruczoBu krokowego ü póznym dojrzewaniu § u kobiet stosowany jest jako antyestrogen w: ü nadmiernej laktacji ü zaburzeniach miesiczkowania ü raku sutka i jego przerzutach Pochodne metylowe § pochodne 17±-metylowe oraz 1±-metylowe wykazuj silniejsze dziaBanie androgenne § mog by stosowane doustnie MESTERON CH3 OH CH3 OH CH3 CH3 CH3 CH3 O O Mesteron Mestoran, Mesterdon 17±-metylotestosteron 1±-metylotestosteron Hormony anaboliczne  pochodne testosteronu METANOLON CH3 CH3 OH O O C CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 O O H Metandienon, Metanabol, Dianabol Metanolon 17±-metylo-1-dehydrotestosteron octan 1±-metylo-1-androsteno-17²-ol-3-onu CH3 OH CH3 CH3 HO Metandriol, Anabol, 17±-metylo-1,5-androsteno-3²,17-diol DURABOLI N CH3 O O C CH2 CH2 H O Durabolin, pochodna 19-norsteroidu fenylopropionian nandrolanu ESTROGENY § hormony |eDskie  estrogeny  powoduj dojrzewanie pBciowe, a wic rozwój wtórnych cech kobiety i wspólnie z gestagenami reguluj procesy cyklu miesiczkowego, ci|y i przekwitania § estradiol i estron powstaj gBównie w dojrzewajcych pcherzykach Graafa jajników  hormony folikulotropowe § estrogen wytwarzany jest natomiast w Bo|ysku pBodowym § folikuliny powoduj w pierwszej fazie cyklu miesiczkowego szybki podziaB komórek bBony [luzowej macicy, przygotowujc tym samym narzd ten do przyjcia zapBodnionego jaja ESTRADI OL Estradiol CH3 OH § wBa[ciwy, najsilniej dziaBajcy hormon estrogeny § estradiol podawany jest we wstrzykniciach w: ü schorzeniach jajników ü opóznionym dojrzewaniu ü zaburzeniach przekwitania ü raku gruczoBu krokowego u m|czyzn § do estrów estradiolu o przedBu|onym dziaBaniu nale|: HO ü PROGYNON OVOCYCLIN  benzoesan estradiolu ü PROGYNON DEPOT  walerianian estradiolu ü ESTRADIOLUM ENANTICUM - Sole emantanowe ESTRON CH3 O ESTRI OL CH3 OH OH HO HO Estron Estriol 1,3,5-estratrieno-3ol-7-on 1,3,5-estatrieno-3,16-±-17-²-triol Estriol § estriol tworzy si w II poBowie ci|y § pobudza powstawanie nabBonków § ze wszystkich 3 hormonów |eDskich wykazuje dziaBanie najsBabsze § stosowany jest w leczeniu: ü stanów zapalnych miejscowych ü nad|erki szyjki macicy § preparaty syntetyczne estriolu: ü ETYNYLOESTRADIOL = ETICYDIN, MESTRAMOL ü DIETYLOSTILBESTROL = STILBESTROL ü DIFOSFORAN DIETYLOSTILBESTROLU = FOSTROLIN Gestageny: § gestageny, zwane tak|e hormonami luteinizujcymi, wytwarzane s gBównie w ciaBku |óBtym jajnika w drugiej fazie cyklu miesiczkowego, a wic po uwolnieniu komórki jajowej z dojrzaBego ju| pcherzyka Graafa § w trzecim miesicu ci|y wystpuj równie| w Bo|ysku § gBównym przedstawicielem jest progesteron Progesteron O PROGESTERON CH3 § progesteron umo|liwia implantacje zapBodnionego jaja w C CH3 bBonie [luzowej macicy § dodatkowo hamuje dalsze jajeczkowanie i Bczenie z CH3 estradiolem, a tak|e przygotowuje gruczoB do laktacji (progesteron + estradiol) § stosowany jest w: ü zaburzeniach miesiczkowania O ü poronieniach CH3 OH CH3 OH C CH3 C CH3 CH3 O CH3 O O O Cl Kaprogest, hydroksyprogesteron Chlormadinon 17±-hydroksyprogesteron 6-chloro-17±-hydroksypregna-4,6-dieno-3,20-dion wykazuje silne dziaBanie gestagenne § brak podstawnika metylowego przy wglu 6 tworzy now grup hormonów tzw. 19-norsteroidów § wykazuj one znikome dziaBanie androgenne i estrogenne, ale silne dziaBanie gastrogenne Zrodki antykoncepcyjne § w [rodkach antykoncepcyjnych hormonalnych wykorzystuj wpByw progesteronu i estradiolu oraz ich syntetycznych pochodnych na cykl miesiczkowy kobiety ü progesteron hamuje wydzielanie przysadkowego LH, który odpowiedzialny jest za rozwój ciaBka |óBtego ü estradiol hamuje wydzielanie FSH odpowiedzialnego za wytwarzanie pcherzyka Graafa ü skojarzone dziaBanie progesteronu i estradiolu hamuje owulacj § [rodki te s preparatami dwuskBadnikowymi o odpowiednio dobranym stosunku estradiolu i progesteronu § w[ród hormonalnych [rodków antykoncepcyjnych wyró|nia si piguBki: ü jednofazowe  Fernigen, Cilesit, Minisistom, Diana ü dwufazowe - Anteowin ü trójfazowe  Triguilar, Trisiston HORMONY TKANKOWE § hormony tkankowe s substancjami o silnym dziaBaniu biologicznym wytwarzanymi w wielu tkankach organizmu i przenoszone przez krew do innych cz[ci organizmu, gdzie reguluj wa|ne czynno[ci fizjologiczne § do hormonów tkankowych zalicza si: ü neurohormony § adrenalina § noradrenalina § acetylocholina ü hormony ukBadu kr|enia § hormony proteinowe  kininy i angiotensyny § hormony kwasowe  prostaglandyny Angiotensyny: § we frakcji a-globulinowej osocza wystpuje polipeptyd angiotensynogen, który ulega rozszczepieniu pod wpBywem reniny  enzymu proteolitycznego wytwarzanego w kBbuszkach nerkowych § produkty tej hydrolizy s deka- lub oktapeptydami § dekapeptyd, którym jest angiotensyna I jest biologicznie nieczynna, natomiast oktapeptyd - angiotensyna II ma du| aktywno[, powoduj skurcz naczyD. § preparatem farmaceutycznym jest Hypertensil O O O O O O O H2N CH C NH CH C NH CH C NH CH C NH CH C NH CH C N C NH CH COOH CH2 H2C CH2 CH2 (CH2)3 . . . . NH H2N CO NH N C NH2 HN OH Angiotensynamid = Hypertensin amid walinowy-5-angiotenyny II o grupie amidowej w poBo|eniu b-N-koDcowego kwasu asparaginowego § preparat ten kurczy naczynia krwiono[ne, przez co podnosi ci[nienie krwi w ustroju (dziaBanie na ci[nienie krwi jest nawet silniejsze ni| w przypadku noradrenaliny) § równoczesne wydzielanie aldosteronu o podobnym dziaBaniu zabezpiecza przed wtórn hipotensj i przedBu|a dziaBanie lecznicze § preparat ten stosowany jest: ü w przypadku nagBej zapa[ci ü jako [rodek p/wstrzsowy we wstrzsach anafilaktycznych Kininy § kininy s polipeptydami, które wraz z angiotensyn wystpuj we frakcji ±-globulinowej osocza § powstaj w wyniku enzymatycznego rozszczepiania kininogenu przez kalikrein (kininogenaz) stosowan m.in. w nadci[nieniu i pocztkowych stanach mia|d|ycy § do najlepiej poznanych kinin nale|y kalidyna i bradykinina Prostaglandyny § prostaglandyny wystpuja we wszystkich rodzajach tkanek, pBynach ustrojowych, wydzielinach ssaków, pBazów § s to przekazniki regulujce komórkowe reakcje enzymatyczne § podstawowy szkielet tych zwizków to hipotetyczny 20-wglowy kwas prostanowy 1 COOH , 20 kwas prostanowy § poszczególne prostaglandyny ró|ni si midzy sob stopniem uwodornienia lub obecno[ci grup ketonowych i hydroksylowych w pier[cieniu cyklopentanu O 1 OH 1 COOH COOH , 20 , 20 OH OH OH PGE PGF 2 2 DziaBanie prostaglandyn: § prostaglandyny kurcz misnie gBadkie jelit i |oBdka § wzmagaj ruch robaczkowy przewodu pokarmowego § hamuj wydzielanie soku |oBdkowego § dodatkowo dziaBaj spazmolitycznie na obwodzie naczynia ttnicze, w wikszych dawkach obni|aj ci[nienie krwi § wywoBuj rytmiczne skurcze macicy (niektóre do wywoBywania skurczów macicy- Dinoprostol) § hamuj rozwój ciaBka |óBtego  dziaBanie luteolityczne § tromboksan pobudza agregacje pBytek krwi § prostacyklina PGJ wykazuje dziaBanie przeciwzakrzepowe i fibrynolityczne, rozszerza naczynia krwiono[ne 2 zwBaszcza wieDcowe. § niektóre z prostaglandyn wykazuj dziaBanie prozapalne (powstawanie obrzków) § prostaglandyny stosowane s w: ü chorobach sercowo-naczyniowych ü procesach zakrzepowych ü stanach zapalnych WpByw budowy na dziaBanie farmakologiczne: § obecno[ podwójnego wizania pomidzy C i C uniemo|liwia dostosowanie przestrzenne i orientacje 8 12 czsteczki z receptorem biologicznym  osBabia dziaBanie na mi[nie gBadkie § brak grup  OH przy C (OGA i PGB) osBabia dziaBanie hipotensyjne 11 § bardzo wa|ny podstawnik przy C - jego metylacja zwiksza 10-100 razy aktywno[ 15

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
chemia lekow wyklad5 1
chemia lekow wyklad1
chemia lekow wyklad15
chemia lekow wyklad4
chemia lekow wyklad11 2
chemia lekow wyklad2
chemia lekow wyklad3(1)
chemia lekow wyklad12
chemia lekow wyklad3
chemia lekow wyklad8
Chemia analityczna wykłady
Chemia budowlana Wykład 7
495 CHEMIA LEKÓW I STOPIEN
Chemia organiczna wykład 14
chemia leków pytania egzamin tematycznie
Chemia organiczna wykład 9

więcej podobnych podstron