WYKA
AD 8
NIENARKOTYCZNE LEKI P/BÓLOWE  NIESTEROIDOWE LEKI P/ZAPALNE
CiÄ…g dalszy
1. Pochodne aniliny
ż anilina jest substancją o silnym działaniu p/gorączkowym, jednak nigdy nie była stosowana ze względu na
swoje duże właściwości toksyczne w stosunku do ludzkiego organizmu
ż acetylowanie grupy aminowej aniliny zmniejsza jej toksyczność (powstaje w ten sposób acetanilid), jednak
pochodna również nie jest stosowana ze względu na nadal wysoką toksyczność
ż obecnie acetanilid stosowany jest już jedynie w weterynarii i ma działanie depresyjne na ośrodek
termoregulacji (działanie p/gorączkowe) oraz na ośrodek bólowy (działanie p/bólowe)
Metabolizm acetanilidu:
ż toksyczność anilidów jest w znacznym stopniu uzależniona od szybkości, z jaką w organizmie ulegają one
hydrolizie z uwolnieniem wolnej aminy aromatycznej
ż anilina i jej niektóre pochodne ulegają hydroksylacji w położeniu 4, a powstały 4-amipnofenol jest znacznie
mniej toksyczny
O
NH2
HN CH3 NH2
OH
acetanilid anilina
4-aminofenol (metabolit)
Działanie:
ż pochodne aniliny mają działanie p/gorączkowe, p/bólowe i uspokajające
ż zmniejszenie toksyczności osiągnięto poprzez acetylację grupy aminowej i estryfikację grupy fenolowej,
uzyskując jednocześnie znaczne zwiększenie właściwości p/bólowych, p/gorączkowych i uspokajających
ż pochodne aniliny nie wykazują działania p/zapalnego!
Najważniejsze pochodne aniliny:
1. Fenacetyna (Phenacetinum, acetofenetydyna)
O
Nazwa chemiczna: p-etoksyacetanilid
ż fenacetyna jest 4-krotnie mniej toksyczna i 2-krotnie silniej działa niż acetanilid
HN CH3
ż dawniej była składnikiem złożonych leków p/bólowych, zwłaszcza stosowanych
przeciwko bólowi głowy, a także przeciwreumatycznych
ż mimo korzystnego działania farmakologicznego obecnie ma ograniczone zastosowanie
ze względu na swoją znaczną toksyczność
ż stosowanie fenacetyny związane było z niedotleniem wynikającym ze zmiany obrazu
krwi i zwiększonego tworzenia methemoglobiny  przyczyną było utlenianie fenacetyny
powodujące bezpośrednio redukcję hemoglobiny do methemoglobiny, której zwiększona
O C2H5
ilość powodowała z kolei sinicę, hemolizę krwinek (wysypka, obrzęk) oraz inne objawy
zaburzenia utleniania tkankowego
ż daje ona również reakcje uczuleniowe
2. Paracetamol (Acenol, Panadol, Tylenol)
O
Nazwa chemiczna: N-(4-hydroksyfenylo)-acetanilid
ż jest to główny, powstający w największej ilości produkt biotransformacji fenacetyny 
HN CH3
stanowi on produkt jej dealkilacji
ż został po raz pierwszy zastosowany już pod koniec XIX wieku
ż paracetamol stosowany jako zamiennik kwasu acetylosalicylowego, skuteczny, dobrze
tolerowany lek p/bólowy i p/gorączkowy praktycznie pozbawiony jednak właściwości
p/zapalnej
ż stosowany w dawkach terapeutycznych w 90-100% wydala się z moczem, w postaci
glukuronidów (60%), produktów sprzęgania z kwasem siarkowym (35%) i z cysteiną OH
(3%)
ż posiada najkorzystniejszy współczynnik terapeutyczny z całej grupy
3. Laktofenina (laktylofenetydyna)
Nazwa chemiczna: 4-epoksylaktanolid
ż jest ona lepiej rozpuszczalna w wodzie i łatwiej wchłania się niż fenacetyna
ż działa również silniej p/gorączkowo oraz p/bólowo w stosunku do fenacetyny
O
CH3
HN CH
OH
O C2H5
laktofenina
2. Pochodne kwasów aromatycznych i aryloalifatycznych
A. Pochodne kwasu antranilowego
ż pochodne kwasu antranilowego, czyli 2-aminobeznzoesowego posiadają jeden atom wodoru grupy
aminowej podstawiony rodnikiem fenylowym
ż poszczególne pochodne różnią się jedynie podstawnikami przy rodniku fenolowym  są to kwasy N-
fenyloantranilowe
ż leki tej grupy działają silniej p/zapalnie i p/bólowe niż fenylobutazon
ż mają zdolność hamowania działania bradykininy
O
OH
NH2
kwas antranilowy (2-aminobenzoesowy)
Budowa pochodnych kwasu antranilowego a ich działanie farmakologiczne:
ż wzrost siły działania związany jest ze zwiększeniem charakteru litofilnego cząsteczki  cechę tę do
polarnej struktury kwasu antranilowego wnosi podstawnik N-arylowy
ż wskutek obecności wolnej pary elektronowej atomu azotu, jednopodstawione antranilany mogą tworzyć
połączenia chylatowe z metalami (podobnie jak salicylany)  połączeniom takim z jonami metali
przypisuje się spotęgowanie siły działania p/zapalnego
ż izomery kwasu antranilowego, w których grupa karboksylowa znajduje się w położeniu 3 lub 4 do
jednopodstawionej grupy aminowej, nie wykazują działania p/zapalnego
Najważniejsze pochodne kwasu antranilowego:
O
OH
NH
R1 R3
R2
Nazwa leku R R R
1 2 3
Kwas mefenamowy
-CH -CH -H
3 3
Mefacit, kwas N-(2,3-dimetylofenylo)-antranilowy
Kwas flufenamowy
-H -CF -H
3
Arlef, kwas N-(3-trifluorometylofenylo)-antranilowy
Kwas klofenamowy
-Cl -Cl -H
kwas N-(2,3-dichlorofenylo)-antranilowy
ż kwas mefenamowy oraz kwas flufenamowy są dość szeroko stosowane jako leki o silnym działaniu
p/bólowym, p/gorączkowym, p/zapalnym a zwłaszcza p/reumatycznym
ż po długotrwałym stosowaniu mogą one wywoływać wiele objawów nietoksycznych, takich jak: biegunka,
wysypki skórne, zmniejszenie liczby krwinek białych i niedokrwistość hemolityczna
ż kwas niflumowy (Nifluril)
ü nazwa chemiczna: kwas 2-(3 -trifluorometylofenyloamino)-3-piperydynokarboksylowy
ü jest to jeden z najbardziej znanych analogów kwasu antranilowego
ü jest silnym lekiem p/zapalnym i p/bólowym stosowanym w chorobach gośćcowych
O
OH
N NH
F3C
kwas niflumowy
B. Pochodne kwasów aryloalifatycznych, w tym kwasu fenylooctowego
ż Diklofenak (Diclofenac Natrium, Voltaren)
ü nazwa chemiczna: 2-(2,6-dichlorofenyloamino)-fenylooctan sodowy
ü siÅ‚Ä™ dziaÅ‚ania p/zapalnego ma zbliżonÄ… do indometacyny
ü prawdopodobnie hamuje poÅ›rednictwo bradykininy w procesie uwalniania prostaglandyn
CH2COONa
NH
Cl Cl
diklofenak
ż Ibuprofen (Brufen)
ü nazwa chemiczna: kwas 2-metylo-4-(2-metylopropylo)-fenylooctowy
ü jeden z najczęściej stosowanych leków o dziaÅ‚aniu p/bólowym, p/zapalnym i p/gorÄ…czkowym
ü stanowi produkt wyjÅ›ciowy do wytwarzania licznych analogów
COOH
HC CH3
CH2
CH
H3C CH3
Ibuprom
ż Naproksen
ü nazwa chemiczna: kwas 6-metoksy-Ä…-metylo-2-naftalenowy
CH3
CH
COOH
H3C O
kwas 6-metoksy-Ä…-metylo-2-naftalenowy
ż Indometacyna (Metindol)
ü nazwa chemiczna: kwas 1-(4-chlorobenzoilo)-5-metoksy-2-metyloindolilooctowy
ü jest to lek najczęściej stosowany spoÅ›ród kwasów aryloalifatycznych w leczeniu wszystkich stanów
zapalnych
ü jest to obecnie jeden z najsilniej dziaÅ‚ajÄ…cych leków p/zapalnych o dziaÅ‚aniu ok. 20-krotnie silniejszym
od fenylobutazonu
ü dziaÅ‚anie p/bólowe i p/gorÄ…czkowe jest nieco sÅ‚absze
ü stosowana jest w leczeniu wszystkich reumatycznych i gośćcowych chorób narzÄ…du ruchu
ü jest jednak lekiem o dość dużej toksycznoÅ›ci
CH2COOH
N CH3
C O
Cl
indometacyna
ü jest to inhibitor cyklooksygenazy jako jedyny wydalany z organizmu w formie niezmienionej  pozostaÅ‚e
leki z tej grupy są sprzęgane z kwasem glukuronowym
ü możliwe jest dziaÅ‚anie teratogenne
ANALEPTYKI (LEKI CUC
CE)
ż analeptyki są środkami zwiększającymi pobudliwość ośrodkowego układu nerwowego (leki cucące)
ż znajdują wykorzystanie przy zastosowaniu nadmiernych dawek leków nasennych lub środków narkotycznych
powodujących ograniczenie fizjologicznej czynności kory mózgowej, bądz
też po zadziałaniu niektórych
toksyn bakteryjnych  dochodzi wówczas do stanów zamroczenia lub utraty przytomności, a w konsekwencji
nawet do porażenia ośrodka oddechowego i naczynioruchowego
ż podanie leków analeptycznych pozwala przywrócić stan fizjologiczny porażonych ośrodków mózgowia i
rdzenia przedłużonego, czyli obudzić chorego ze stanu zapaści lub narkozy
ż działają pobudzająco przede wszystkim w kierunku ośrodka oddechowego i naczynioruchowego
ż często podaje się je pozajelitowo, ze względu na to, że muszą być jak najszybciej podane w momencie
stwierdzenia zapaści (niedopuszczenie do zmian w tkance nerwowej)
ż działanie analeptyków jest szybkie i krótkotrwałe, są szybko metabolizowane, więc w dawkach leczniczych są
zazwyczaj mało toksyczne
ż przedawkowania mogą wywołać zatrucia z objawami podniecenia, a przy większych dawkach występują
drgawki
ż leki analeptyczne dzieli się na dwie grupy:
ü leki pochodzenia naturalnego i ich pochodne (głównie pochodne puryn)
ü leki syntetyczne
I. Analeptyki pochodzenia naturalnego
1. Pochodne ksantyn
ż wśród pochodnych ksantyn największe znaczenie w lecznictwie mają kofeina, teofilina i teobromina
ż mimo dość dużego podobieństwa w ich budowie teobromina praktycznie nie jest aktywna farmakologicznie i
jest w tym kierunku wykorzystywana
ż analeptyczne działanie pochodnych puryny pozostaje w korelacji z ich rozpuszczalnością w wodzie  najlepiej
rozpuszcza siÄ™ kofeina
O
R3
R1
N
N
N
O N
R2
Nazwa leku R R R
1 2 3
Kofeina
-CH -CH -CH
3 3 3
1,3,7-trimetyloksantyna lub 1,3,7-trimetylo-2,6-diokso-1,2,3,6-tetrahydropuryna
Teofilina
-CH -CH -H
3 3
3,6-dimetyloksantyna lub 3,7-dimetylo-2,6-diokso-1,2,3,6-tetrahydropuryna
Teobromina
-H -CH -CH
3 3
1,3-dimetyloksantyna lub 1,3-dimetylo-2,6-diokso-1,2,3,6-tetrahydropuryna
O O O
CH3 H CH3
H3C H3C H
N N N
N N N
N N N
O N O N O N
CH3 CH3 CH3
kofeina teofilina teobromina
ż teofilina i teobromina mają charakter amfoteryczny, który wynika z możliwości enolizowania (teobromina), a
zatem możliwości odszczepienia protonu, natomiast zasadowość - z zagęszczenia ładunków ujemnych na
atomie azotu w położeniu 9
ż kofeina mając centra kwasowości zablokowane podstawnikami metylowymi nie jest amfoterem i dlatego
wśród tych 3 związków ma najbardziej zasadowy charakter
A. Kofeina
Otrzymywanie kofeiny:
ż obecnie kofeinę otrzymuje się z odpadowych liści herbaty lub gorszych gatunków kawy
ż duże ilości otrzymywane są również na drodze etylowania teobrominy
ż mniejsze znaczenie mają metody syntetyczne  całkowita synteza Traubego lub metoda Fishera
wykorzystująca jako produkt wyjściowy kwas moczowy
Działanie i wykorzystanie kofeiny:
ż ma działanie pobudzające na OUN  najsilniej działa na korę mózgowo, w znacznie słabszym stopniu na
pozostałą część układu
ż działanie kofeiny na OUN jest dość korzystne, gdyż nie wywołuje nałogu
ż wzmaga możliwość koncentracji uwagi, spostrzegawczość i pamięć, przyspiesza myślenie i jego
koordynacjÄ™
ż przyspiesza przemianę materii całego organizmu
ż jako analeptyk stosowana jest do pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego (kory mózgu), a przede
wszystkim ośrodka oddechowego i naczynioruchowego
ż działa synergistycznie z innymi analeptykami
ż rozszerza naczynia krwionośne opon mózgowych  zastosowanie w licznych preparatach przeciwko
bólom głowy
ż wzmaga wydzielanie soku żołądkowe  stosowana w diagnostyce czynności żołądka (śniadanie
kofeinowe)
ż przedawkowanie kofeiny prowadzi do gonitwy myśli, rozkojarzenia uwagi i uczucia niepokoju oraz
bezsenności
ż kofeina należy do leków mało toksycznych
ż w organizmie metabolizowana jest do kwasu 1,3,7-trimetylomoczowego
ż poważnym ograniczeniem do stosowania kofeiny jest jej słaba rozpuszczalność w wodzie
ż jest ona słabą zasadą  tworzenie soli z kwasami nie ma znaczenia praktycznego, gdyż jej sole nie są
trwałe i mają zbyt kwaśny odczyn  działanie drażniące na tkanki
ż dobre wyniki uzyskano wykorzystując solubilizacyjny efekt soli kwasów organicznych, przede
wszystkim benzoesanu i salicylanu sodu  benzoesan lub salicylan kofeino-sodowy sÄ… wykorzystywane
w lecznictwie
B. Teofilina
ż zaliczana jest do dimetyloksantyn
ż sama teofilina nie znalazła zastosowania jako analeptyk ze względu na jej złą rozpuszczalność w wodzie,
ale niektóre jej pochodne podstawione w pozycji 7 znalazły zastosowanie w lecznictwie
2. Pochodne puryn o znaczeniu leczniczym
Najważniejsze pochodne:
O
R
H3C
N
N
N
O N
CH3
Nazwa leku R
1
OH
Teodrenalina
OH
7-[2-{(2-/3,4-dihydroksyfenylo/-2-hydroksyetylo)-amino}-etylo]-3,7-
H2C CH2NH CH2CH OH
dihydro-1,3-dimetylo-1H-puryno-2,6-dion
CH3
Fenetylina
3,7-dihydro-1,3-dimetylo-7-{2-[(1-metylo-2-fenyloetylo)-amino]-
H2C CH2NH CH CH2
etylo}-1H-puryno-2,6-dion
ż Lobelina
ü nazwa chemiczna: N-metylo-2-benzoilometylo-6-fenylo-²-hydroksyetylo-piperydyna
ü jest to główny alkaloid gatunku Lobelia inflata
ü w wodzie jest trudno rozpuszczalna  w lecznictwie stosuje siÄ™ jej chlorowodorek
ü lobelina pobudza wybiórczo pobudza oÅ›rodek oddechowy, nie dziaÅ‚ajÄ… na oÅ›rodek naczynioworuchowy
ü dziaÅ‚a także na chemoreceptory zatoki szyjnej
ü jest stosowana w przypadkach, gdy utrata przytomnoÅ›ci jest nastÄ™pstwem porażenia oÅ›rodka
oddechowego  w zamartwicy noworodków, przy zatruciach tlenkiem węgla, w porażeniach prądem lub
przy ratowaniu topielców i zasypanych ziemią
ü stosowana również przy zatruciu morfinÄ…
H H
CH CH2 CH2C
N
OH O
CH3
lobelina
ż Strychnina
ü podobnie jak lobelina jest to analeptyk pochodzenia naturalnego
ü jest ona głównym alkaloidem nasion Strychnos nux vomica i to głównie z nich jest pozyskiwana
ü czÄ…steczkÄ™ strychniny tworzy 7 skondensowanych ze sobÄ… pierÅ›cieni, z których pierÅ›cieÅ„ II i V sÄ…
pierścieniami pirolidyny, III i IV  piperydyny, natomiast VII jest to tetrahydrooksepina
ü czÄ…steczka posiada jedno centrum zasadowoÅ›ci (mimo posiadania dwóch atomów azotu)  zasadowe
właściwości wykazuje tylko atom azotu piperydynopirolidynowy
ü strychnina, jako wolna zasada, jest bardzo z
le rozpuszczalna w wodzie i dlatego w lecznictwie
stosowany jest jej azotan
Działanie i wykorzystanie:
ü stosowana jest jako lek pobudzajÄ…cy oÅ›rodkowy ukÅ‚ad nerwowy, wzmagajÄ…cy napiÄ™cie mięśni
ü znalazÅ‚a zastosowanie również jako lek wzmacniajÄ…cy ukÅ‚ad nerwowy przy zaburzeniach oddechowych
oraz układu krążenia
ü stosuje siÄ™ jÄ… przy porażeniach i niedowÅ‚adach oraz jako Å›rodek wzmacniajÄ…cy u ozdrowieÅ„ców
ü strychnina poprawia także percepcjÄ™ zmysÅ‚owÄ…
ü przedawkowanie powoduje napady skurczów tężcowych, które prowadzÄ… do uduszenia z powodu
unieczynnienia mięśni szkieletowych
ü ulega kumulacji w organizmie
II. Analeptyki syntetyczne
1. ZwiÄ…zki o budowie amidowej
Zależność działania farmakologicznego od budowy związku:
ż aby związki te były farmakologicznie czynne muszą być amidami dwupodstawionymi, a suma atomów węgla
obu podstawników nie może przekraczać 4
ż najaktywniejsze są amidy N,N-dietylowe
ż jednopodstawione amidy są aktywne farmakologicznie tylko wówczas, gdy są amidami kwasów
dikarboksylowych
ż dwupodstawione amidy kwasów aromatycznych są aktywniejsze od ich analogów alifatycznych
ż działanie analeptyczne wykazują również niektóre dwupodstawione sulfonamidy oraz dwupodstawione
pochodne mocznika
1. Niketamid (Kardiamid)
ż nazwa chemiczna: dietyloamid kwasu nikotynowego
ż jest to najbardziej popularny i najczęściej stosowany w lecznictwie syntetyczny środek analeptyczny
ż otrzymywany jest w wyniku ogrzewania pod ciśnieniem kwasu nikotynowego i dietyloaminy
ż jest to lek pobudzający OUN, zwłaszcza ośrodek oddechowy i naczynioruchowy, a także chemoreceptory
zatoki szyjnej
ż działa szybko i krótko, jest bardzo szybko metabolizowany, a głównym i nieczynnym metabolitem jest
produkt dezaminacji i metylacji tzw. trygonelina
O
O
-
C2H5 O
dezaminacja
N
metylacja
C2H5 +
N
N
CH3
niketamid (aktywny) trygonelina (metabolit)
2. Bemegrid (Ahypnon)
ż nazwa chemiczna: 4-etylometylo-2,6-piperydynodion
ż lek silnie pobudza ośrodkowy układ nerwowy, głównie śródmózgowie, rdzeń przedłużony i rdzeń kręgowy
ż jest to antagonista barbituranów, podobnie jak Redimil
ż w większości wydala się w postaci niezmienionej wraz z moczem, jedynie jego niewielka część ulega
hydroksylacji przez utlenienie grupy etylowej
H3C C2H5
O N O
H
bemegrid
3. Redimil
ż nazwa chemiczna: 4,4-dimetylo-2,6-piperydynodion
ż ma działanie takie samo jak bemegrid
ż podobnie jak bemegrid stosowany jest jako antagonista barbituranów, znajduje zastosowanie w
przypadku zatrucia tymi zwiÄ…zkami
H3C CH3
O N O
H
redimil
2. ZwiÄ…zki syntetyczne o innej budowie
1. Pentetrazol (Cardiazol)
ż nazwa chemiczna: 6,7,8,9-tetrahydro-5H-tetrazolo-1,5-azepina
ż pentetrazol ma 3-krotnie silniejsze działanie analeptyczne od niketamidu
ż podany doustnie i pozajelitowo dobrze się wchłania, działa szybko, ale krótko
ż jest lekiem pobudzającym OUN, przede wszystkim ośrodek oddechowy i naczynioruchowy
ż działa również p/skurczowo, hamuje ruchy jelit i rozszerza oskrzela
ż wpływa na lepsze ukrwienie mięśnia sercowego
ż nie kumuluje się w organizmie, gdyż jest bardzo szybko metabolizowany
N N
N N
pentetrazol
2. Amifenazol (Daptazol)
ż nazwa chemiczna: 2,4-diamino-5-fenylo-tiazol
ż stosowana w celu pobudzenia ośrodka oddechowego, zwłaszcza przy zatruciu morfiną i jej pochodnymi
ż jest antagonistą morfiny i jej pochodnych o działaniu podobnym do niketamidu
ż pobudza przede wszystkim ośrodek oddechowy i podawany jest w postaci chlorowodorku
N NH2
H2N S
amifenazol
LEKI PRZECIWPARKINSONOWE
Choroba Parkinsona:
ż do objawów choroby Parkinsona zalicza się:
ü trwaÅ‚e zwiÄ™kszenie napiÄ™cia mięśniowego
ü sztywność mięśni szkieletowych przy nieustannych drżeniach
ü niezborność ruchów
ü poważne zakłócenie lub niemożność wykonywania wszystkich ruchów zamierzonych
ü czÄ™ste objawy zmiany nastroju
Przyczyny choroby Parkinsona:
ż przyczyną choroby Parkinsona są procesy zwyrodnieniowe szlaku nigrostratalnego, co prowadzi do zaburzeń
czynnościowych pozapiramidowych
ż odrębną grupą schorzeń są zespoły parkinsonowskie występujące po stanach zapalnych, toksycznych
uszkodzeniach dróg pozapiramidowych itp.
ż objawy choroby występują jako skutek zakłóconej równowagi między dopaminą a acetylocholiną  regulacja
czynności pozapiramidowych jest oparta na mechanizmie cholinergicznym, natomiast dopamina pełni rolę
czynnika hamujÄ…cego
Podział leków p/parkinsonowych:
1. leki cholinolityczne (parasympatykolityki)  atropina i jej pochodne, etery benzhydrolu, pochodne
etanoloaminy, pochodne piperydynopropanodiolu
2. leki zwiększające stężenie dopaminy  lewodopa, amantadyny, bromokryptyna
3. leki działające depresyjnie na układ pozapiramidowy  pochodne fenotiazynowe
I. Leki cholinolityczne (parasympatykolityki)
1. Atropina i jej pochodne, etery benzhydrolu
CH2
H3C N O C CH
CH2OH
Atropina (ester kwasu tropowego)
ż Etybenzatropina (Ponalid)
ü nazwa chemiczna: eter N-etylotropinobenzhydrylowy
ü jest maÅ‚o toksycznym cholinolitykiem, stosowanym głównie w leczeniu zaburzeÅ„ ukÅ‚adu
pozapiramidowego
ü jest ponadto obdarzona sÅ‚abÄ… aktywnoÅ›ciÄ… p/histaminowÄ…
H5C2 N O CH
Etybenzatropina
ż Benzatropina (Cogentin)
ü nazwa chemiczna: eter tropinowy benzhydrolu
H3C N O CH
Benzatropina
2. Pochodne etanoloaminy
Najważniejsze pochodne o działaniu p/parkinsonowym:
R2
R3
R1 C O CH2CH2N
R3
Nazwa leku R R R
1 2 3
H3C
Orfenadryna
Mefenamina, 2-(2-orto-2-metylofenylo-fenylometoksy)-N,N- -H -CH
3
dimetyloetyloamina
Klofenamina
Keithon, 2-(1-parachlorofenylo-1-fenyloetoksylo)-N,N- -CH Cl -C H
3 2 5
dimetyloetyloamina
ż pochodne etyloaminy posiadają stosunkowo silne działanie na układ pozapiramidowy
ż stosowane są w leczeniu choroby Parkinsona
ż p/histaminowe działanie tych leków jest dość słabe
ż są one obdarzone również aktywność parasympatykolityczną
3. Pochodne piperydynopropanodiolu
Najważniejsze pochodne:
OH
C CH2CH2N
R
Nazwa leku R
1
Prydynol
Parks, Ä…,Ä…-difenylo-1-piperydyno-propanol
Triheksyfenidyl
Parkopan, Ä…-cykloheksylo-Ä…-fenylo-1-piperydynopropanol
ż jednym z elementów warunkujących aktywność farmakologiczną tych związków jest centrum zasadowe
czÄ…steczki
ż związki te posiadają przy atomie węgla C3 rodnik fenylowy lub alicykliczny
ż zasadowe centrum cząsteczki tworzone jest przez azot propyloaminy, w tym przypadku jako ugrupowanie
piperydynowe
II. Leki zwiększające stężenie dopaminy
1. Lewodopa (L-DOPA)
ż nazwa chemiczna: 3,4-dihydroksy-²-fenyloalanina
ż jest to związek otrzymywany syntetycznie i stosowany jako środek naśladujący dopaminę w ludzkim
organizmie
ż mimo iż jest to związek syntetyczny, to jednak występuje on również w ludzkim organizmie jako
produkt przekształceń tyrozyny:
OH
OH
OH
OH
OH
hydroksylacja DOPA-karboksylaza
CH2
CH2
CH2
HC NH2
HC NH2
H2C NH2
COOH
COOH
tyrozyna L-DOPA dopamina
ż lewodopa tworzy się w organizmie z tyrozyny jako produkt jej utleniania, a przez dekarboksylację
lewodopy  powstaje dopamina (3,4-dihydroksy-²-fenyloetyloamina). Oba te zwiÄ…zki sÄ… produktami
pośrednimi w biosyntezie adrenaliny
Działanie L-DOPA:
ż lewodopa jest środkiem zwiększającym stężenie dopaminy  u chorych na chorobę Parkinsona, którym
podano ten środek zaobserwowano poprawę stanu zdrowia  przez podstawienie dopaminy jej
prekursorem, jakim jest lewodopa można znacznie cofnąć objawy neurologiczne
ż jednak zwiększenie stężenie nie było zbyt duże z powodu działania dekarboksylazy kwasów aromatycznych
znajdującej się w znacznych ilościach w ścianach naczyń włosowatych mózgu, a także w jelitach, wątrobie,
nerkach i obowodowych neuronach adrenergicznych  aby ominąć naturalną barierę zastosowano
dodatkowo inhibitor tego enzymu  stężenie dopaminy silnie wzrosło
2. Inhibitory karboksylazy kwasów aromatycznych
ż inhibitory karboksylazy kwasów aromatycznych stosowane są razem z L-DOPA, co ma na celu zwiększenie
siły jej działania
OH
CH3
O
HO CH2C CH3
HO CH2CH C NH NH CH2 OH
HN NH2
HO
OH
Karbidopina, Carbidopa
Benserazyd
kwas Ä…-hydrazyno-3,4-dihydroksy-Ä…-metylofenylo-
1-serylo-2-(2,3,4-trihydroksyfenylometylo)-hydrazyd
propionowy
ż leki złożone:
ü Madopar = L-DOPA i benzerazyd w stosunku 1:4
ü Sinema = L-DOPA + Carbidopaw stosunku 10:1
III.Pochodne fenotiazyny
ż pochodne fenotiazyny stosowane w leczeniu choroby Parkinsona wykazują podobieństwo budowy do pochodnych
o działaniu p/histaminowym  zawierają rozgałęziony łańcuch z dwiema grupami metylenowymi wiążący atom
azotu zasadowego centrum czÄ…steczki z azotem fenotiazyny
ż elementem odróżniającym te związki od pochodnych fenotiazyny o działaniu psychotropowym są podstawniki
etylowe przy zasadowym atomie azotu oraz brak jakichkolwiek podstawników w położeniu 2 pierścienia
fenotiazyny
ż związki te leczą objawy parkinsonizmu, a ich działanie p/histaminowe i adrenergiczne jest bardzo słabe
S
N
S
C2H5
H2C CH2N
C2H5
N
dietazyna (N,N-dietylo-10H-fenotiazyno-10-etyloamina
C2H5
H2C CH N
C2H5
CH3
profenamina (N,N-dietylo-Ä…-metylo-10H-fenotiazyno-10-etyloamina)
IV. Pochodne tioksantenu
ż podstawnik piperydynowy jest połączony z tioksantenem wiązaniem pojedynczym, a nie podwójnym, jak miało
to miejsce w lekach o dzialanu psychotropowym
S
N
CH2
N
CH3
Metyksen (Trematil)
1-metylo-3[(9H-tioksanten-9-yl)-metylo]-piperydyna
9-(N-metylo-3-piperydylometylo)-tioksanten