WYKA
AD 11
ciÄ…g dalszy
LEKI DZIAA
AJ
CE NA UKA
AD KR
ŻENIA
Podział leków działających na układ krążenia:
Wśród leków mających wpływ na układ krążenia wyróżnia się 6 grup:
1. leki nasercowe
2. leki p/arytmiczne
3. leki stosowane w chorobach wieńcowych
4. leki p/miażdżycowe
5. leki regulujące ciśnienie krwi
6. leki stosowane w chorobach naczyń obwodowych
LEKI NASERCOWE
Niewydolność mięśnia sercowego powoduje niewydolność krążenia tj. zespół objawów chorobowych
somatycznych i psychicznych prowadzących stopniowo do inwalidztwa. W leczeniu niewydolności serca stosuje
się leki pobudzające działające:
a. bezpośrednio - zwiększają wrażliwość mięśnia sercowego na bodz
ce oraz siłę skurczu serca
- glikozydy nasercowe
- pochodne sole wapnia
- metyloksantyny
- związki energizujące mięsień sercowy
b. pośrednio
- b-adrenergiczne (Izoprenalina, Bametan)
- parosympatykolityki (Atropina, Skopolamina)
- analeptyki
Mechanizm skurczu mięśnia sercowego:
Energia pochodząca z metabolizmu mięśnia sercowego jest w dużej mierze wykorzystywana do uruchomienia
tzw. pompy jonowej, znajdującej się w błonie komórkowej i powodującej rozdział jonów potasowych i sodowych
między komórkę a przestrzeń zewnątrzkomórkową. Czynny transport jonów sodowych na zewnątrz komórki
oraz pozostanie w niej anionów organicznych, których przenikanie przez błony jest utrudnione, sprawia, że w
fazie spoczynku komórki mięśnia sercowego znajdują się w stanie spolaryzowanym  jony potasowe przenikające
do komórki w miejsce jonów sodowych nie równoważą ujemnego potencjału.
Pobudzenie komórki, pochodzące z autonomicznych ośrodków bodz
cotwórczych serca, powoduje uczynnienie
przepuszczalności błony komórkowej dla jonów sodowych, które szybko dyfundują do wewnątrz w wyniku czego
zachodzi depolaryzacja komórki. Proces ponownej repolaryzacji rozpoczynają dyfundujące na zewnątrz jony
potasowe, kolejno następuje uruchomienie pompy jonowej, usuwającej jony sodowe z komórki. Potencjał
czynnościowy jest czynnikiem wyzwalającym skurcz, a czas trwania skurczu jest wprost proporcjonalny do czasu
trwania potencjału. Natomiast siła skurczu zależy od stężenie jonów wapniowych, uwolnionych z siateczki
endoplazmatycznej
Niewydolność mięśnia sercowego:
W niewydolności mięśnia sercowego zmienia się sposób zużytkowywania tlenu. Postępujące rozszerzenie jam
serca zmusza do wykorzystania części tlenu nie do skutecznego skurczu, lecz do zwiększenia napięcia ścian serca
i poprawy ich kształtu. Glikozydy nasercowe zmniejszające wielkość jam serca i nadające im korzystny pod
względem hemodynamicznym kształt, zaoszczędzają tę część tlenu, która może być wykorzystana do zwiększenia
energii rzutu skurczowego
Glikozydy nasercowe
ż glikozydy nasercowe zmniejszają wielkość jam serca oraz nadają sercu kształt korzystny hemodynamicznie i
energetycznie
ż zaoszczędzają tlen i energie potrzebna do efektywnego skurczu
ż hamują ATPazę Na+-K+ i Ca2+ zostaje wewnątrz (regulują aktywność pompy jonowej)
ż dodatkowo hamują wpływ Na+ z komórki  następuje wzrost stężenia Na+ w cytoplazmie komórki i
jednocześnie wzrost stężenia Ca2+ co powoduje:
ü DODATNI EFEKT INOTROPOWY  wzrost siÅ‚y i amplitudy skurczu
ü DODATNI EFEKT TONOTROPOWY  wzrost napiÄ™cia mięśni
ü UJEMNY EFEKT CHRONOTROPOWY  zmniejszenie wytwarzania bodz
ców
ü UJEMNY EFEKT DRONOTROPOWY  obniżenie przewodnictwa przedsionkowo  komorowego
ż dodatkowo glikozydy nasercowe powodują wzrost przepływu krwi oraz wpływają na wzrost diurezy =
działanie p/obrzękowe
ż cząsteczki glikozydów nasercowych składają się z aglikonu o budowie steroidowej, zawierającej w położeniu
17² nienasycony pierÅ›cieÅ„ laktonowy  butenolidowy u glikozydów kardenolidowych lub kumalinowy u
glikozydów bufadienolidowych oraz reszty cukrowej, zawierającej 1-4 cząsteczek monosacharydów,
połączonej wiązanie eterowym w położeniu 3 steroidu
O
O
O
O
CH3
CH3
17
17
C
D
C
D
CH3
CH3
OH
B
OH A
B
A
3
3
R O
R O
kardenolidy bufadienolidy
zawierajÄ… lakton butenolidowy zawierajÄ… lakton kumalinowy
ż układ przestrzenny pierścieni części steroidowej ma istotne znaczenie aktywności biologicznej
ż konfiguracja jest następująca: pierścień A  B mając układ cis, B i C  trans, C i D  cis
ż jeżeli układ pierścieni A i B jest trans wówczas związek nie będzie wykazywał wpływu na serce
ż monosacharydy, częściej występujące w cząsteczkach glikozydów, zawierają 6 atomów węgla i z wyjątkiem D-
glikozyd sÄ… 6-dezoksyheksozami
ż w skład cząsteczki glikozyd wchodzi 1-4 cząsteczek glukozy lub 6-dezokheksozy:
CH3 CH3
O O
HO H H H
H H
H
O CH3 H
H HO
OH OH
H H
H OH
dezoksyheksoza - diginoza digitoksoza
Glikozydy kardenolidowe:
ż związki te występują w gatunkach z rodzajów Digitalis, Strophantus, Convallaria
ż większość glikozydów rozpuszcza się z etanolu i w chloroformie, natomiast w wodzie związki te są na ogół trudno
rozpuszczalne
ż trwałość wiązania glikozydowego jest uzależniona od budowy cukrów  związki zawierające 2-dezoksycukry
szczególnie łatwo ulegają hydrolizie kwasowej
Budowa glikozydów kardenolidowych a ich działanie farmakologiczne:
ż istotne znaczenie dla działania biologicznego ma obecność nienasyconego pierścienia laktonowego w
poÅ‚ożeniu 17² i obecność wolnej grupy hydroksylowej przy C14: allozwiÄ…zki z pierÅ›cieniem laktonowym w
położeniu 17ą mają bardzo słabe działanie kardiotoniczne
ż uwodornienie pierścienia laktonowego, podobnie jak eteryfikacja lub eliminowanie grupy hydroksylowej przy
C14, powoduje utratę aktywności
ż 16-hydroksyzwiązki w roztworach zasadowych łatwo ulegają izomeryzacji w wyniku której powstają
nieczynne izozwiążki z nasyconym pierścieniem laktonowym
ż glikozydy kardenolidowe z grupą aldehydową przy C10 np. glikozydy z rodzaju Strophantus i Convallaria, w
roztworach wodnych i w obecności tlenu ulegają utlenieniu  w wyniku reakcji powstają kwasy C19
karboksylowe o małej aktywności kardiotonicznej
Najważniejsze glikozydy kardenolidowe:
O
O
R1
CH3
12
17
CH3 16
14
R2
OH
3
R3 O
R R R - łańcuch cukrowy aglikon
1 2 3
lanatozyd A (=adigal) -H -H digitoksygnina
2 czÄ…st. digitoksozy
lanatozyd B -H -OH gitoksygenina
1.czÄ…st. acetylodigitoksozy
lanatozyd C -OH -H 1 czÄ…st. glukozy digoksygenina
purpureaglikozyd A -H -H digitoksygnina
purpureaglikozyd B -H -OH 3 czÄ…st. digitoksozy gitoksygenina
1 czÄ…st. glukozy
deslanatozyd -OH -H digoksygenina
Preparaty rynkowe:
ż acetylodigitoksyna (Axcylamid)
ż acetylogitoksyna (Resorptol)
ż acetylodigoksyna (Cedigocin)
ż digitoksyna (Karditoxin)
ż gitoksyna (Lanicor)
ż glikozydy są łatwo lub trudno wchłaniane z przewodu pokarmowego. Mogą wiązać się z białkami osocza co
spowalnia ich wydalanie  dłuższe działanie
ü glikozydy Å‚atwo wchÅ‚anialne to digitoksyna, acetylodigitoksyna, lanatozyd A oraz
purpureoglikozyd A
ü glikozydy trudno wchÅ‚anialne to lanatozyd B i C, purpureoglikozyd B oraz gitoksyna
ż zwiększenie wchłaniania można uzyskać przez modyfikację (półsyntetyczne związki)
ż stężenie glikozydów w mięśniu sercowym jest 40x większe niż w mięśniu szkieletowym
Glikozydy bufadienolidowe
ż związki te pozyskiwane są z cebuli morskiej (Sicilla) oraz gruczołów żab z rodziny Bufallo
ż w budowie chemicznej różnią się one od glikozydów kardenolidowych nie tylko odmiennym pierścieniem
laktonowym w poÅ‚ożeniu 17², lecz także obecnoÅ›ciÄ… podwójnych wiÄ…zaÅ„ w ukÅ‚adzie steroidowym
O O
SCYLAREN
PROSCYLARYDYNA, TALUSIN
O O
CH3 CH3
12
12
17
17
CH3 16 CH3
14 16
14
OH OH
3
3
O ramnoza-glukoza (B) O ramnoza
scylaren A proscylarydyna, Talusin
częściowo wchłania się z przewodu pokarmowego wchłania się z przewodu pokarmowego w 25%
ż glikozydy te mają działanie kardiotoniczne podobne do glikozydów naparstnicy, ale dość szybko się
rozkładają, więc mniej kumulują się niż glikozydy naparstnicy, mają też silniejsze działanie moczopędne
Jony wapniowe:
Jony wapniowe wpływają na siłę skurczu serca. Brak jonów wapniowych pociąga za sobą unieczynnienie ATPazy
rozkładającej ATP i dostarczającej energii popie jonowej. Same sole wapniowe są jednak rzadko stosowane.
Natomiast często wykorzystuje się synergiczne działanie jonów wapniowych z glikozydami nasercowymi.
Podawane doustnie sole wapniowe, jak glukonian wapnia lub mleczan wapnia pozwalajÄ… na znaczne zmniejszenie
dawek glikozydów
Metyloksantyny:
ż metyloksantyny zwiększają pobudliwość i kurczliwość mięśnia sercowego (dodatnie działanie inotropowe)
oraz zwiększają pobudliwość węzłów układu bodz
cotwórczego serca
ż ponadto rozszerzają naczynia wieńcowe (niezbyt silnie i krótkotrwale) i w ten sposób poprawiają
zaopatrzenie mięśnia sercowego w tlen
ż mimo wzrostu siły skurczu objętość wyrzutowa się zmniejsza na skutek zmniejszenia głębokości rozkurczu 
dlatego zastosowanie metyloksantyn nie przyczynia się wydatniej do usunięcia krwi zalegającej w sercu przy
niewydolności zastoinowej
ż w leczeniu niewydolności krążenia stosuje się kofeinę oraz pochodne teofiliny (aminofilinę, diprofilinę), na
ogół jednak w skojarzonym leczeniu z glikozydami nasercowymi  w tych przypadkach metyloksantyny
zmniejszają objawy niepożądane glikozydów
ż ponadto kofeina przyspiesza metabolizm węglowodanów w mięśniu sercowym
Związki energizujące mięsień sercowy
ż glukoza jest jednym z podstawowych z
ródeł energii dla mięśnia sercowego  w niewydolności krążenia podaje
się roztwory glukozy dożylnie
ż hipertoniczne roztwory glukozy działają też krótkotrwale rozszerzająco na naczynia wieńcowe i słabo
dodatnio inotropowo na mięsień sercowy, zwiększają wrażliwość serca na glikozydy, a działanie to można
spotęgować jednoczesnym podaniem insuliny
ż rzadziej od glukozyd stosowana jest fruktoza  ma podobne znaczenie energetyczne jak glukoza
ż kwas iminooctowy uczestniczy m.in. w oksydacyjnej dezaminacji do kwasu glioksalowego  kwas ten może być
następnie magazynowany w postaci glikogenu, których w wyniku glikogenolizy daje glukozę
LEKI PRZECIWARYTMICZNE
ż arytmia to inaczej niemiarowość serca czy też zaburzenia rytmu serca
ż właściwości przeciwarytmiczne posiada wiele związków o zróżnicowanej budowie chemicznej i działaniu
farmakologicznym
ż wśród leków stosowanych do leczenia niemiarowości serca wyróżnia się:
ü pochodne chinoliny
ü alkaloidy Rauwolfii
ü III-rzÄ™dowe aminy alifatyczne
ü elektrolity
ü chelatory wapnia
Pochodne chinoliny - chinidyna
ż chinidyna jest jednym z alkaloidów kory chinowej  substancja wykazuje silne działanie p/arytmiczne
ż chinidyna stosowana jest w postaci siarczanu (Chinidinum sulfuricum):
CH CH2
+
2-
HO CH N
SO4
X
H
H3C O
N
2
ż chinidyna jest prawoskrętnym izomerem optycznym chininy
ż alkaloid ten jest niemal całkowicie pozbawiony właściwości p/zimnicznych
ż zmniejsza pobudliwość mięśnia sercowego, przedłuża bezwzględny czas refrakcji, zwalnia przewodzenie
bodz
ców i rytm czynności serca, zmniejsza aktywność ognisk ekotopowych
ż serce po podaniu chinidyny kurczy się wolniej i słabiej
ż przeciwarytmiczne działanie chinidyny wiąże się ze zmianą potencjału czynnościowego błony komórkowej,
prowadząc do utrudnienia przechodzenia jonów sodowych do komórki (a jonów potasowych na zewnątrz) i w
ten sposób przyczynia się do zwolnienia procesu polaryzacji
ż punktem uchwytu aktywności chinidyny w mięśniu sercowym są więc głównie błony komórkowe
ż dla aktywności przeciwarytmiczne istotna jest przede wszystkim obecność III-rzędowego azotu 
przeprowadzenie tego ugrupowania w IV-rzędowy azot powoduje utratę lub znaczne osłabienie działania
p/arytmicznego  silnie zwiększa się przy tym działanie hipotensyjne
ż chinidyna w wyniku biotransformacji ulega przekształceniu do dihydrochinidyny, która zachowuje aktywność
farmakologiczną - utlenianie poprzez hydroksylację dihydrochinidyny powoduje zniesienie działanie
farmakologicznego
ż ograniczeniem w stosowaniu chinidyny jest jej szybki metabolizma
Alkaloidy Rauwolfii
CH2 CH2 CH3
+
N
N
N OH
N OH
CH3
CH3
C2H5
C2H5
Ajmalina (Gilurhytmal) Prajmalina
substancja otrzymywana z gatunku Rauwolfia serpentina wodorowodzian N-propyloajmalinowy
jest to lek dawniej stosowany
wykazuje działanie farmakologiczne zbliżone do
chinidyny
słabo wchłania się po podaniu doustnym
III-rzędowe aminy alifatyczne
CH3
O
C2H5
O
+
N H
NH C CH2
H2N
C
C2H5
+
C2H5
NH CH2 CH2 N H
C2H5
CH3
Prokainamid (Pronestyl) Lidocaina, Lignocaina, Xylocaina
chlorowodorek dietyloaminoetyloamidowy kwasu p- chlorowodorek N-dietyloaminoacetylo-2,6-dimetylo-
aminobenzoesowego aminy
W procesie biotransformacji w wÄ…trobie amidazy W procesie biotransformacji ulega przemianie do
powodujÄ… hydrolizÄ™ prokainamidu do kwasu p- ksylidyny i kwasu dietyloaminooctowego (aktywny
aminobenzoesowego i N,N-dietyloetylenodiaminy (która metabolit)® dietyloaminoetanolu
ulega oksydacyjnej dezaminacji ® przeksztaÅ‚ceniu w
dietyloaminoetanol). Dietyloaminoetanol jest aktywny
farmakologicznie, działanie antyarytmiczne, dodatkowo
zmniejsza pobudliwość mięśnia sercowego poprzez
opóz
nienie przewodnictwa w węz
le przedsionkowo-
komorowym.
zmniejsza zapotrzebowanie serca na tlen
CH3 CH3
NH2 O CH2
CH NH2
CH3
CH3
CH3
Ksylidyna Meksyletyna, Mexitil
Elektrolity
ż duże znaczenie w arytmii ma wewnątrzkomórkowe stężenie jonu potasowego  jednak dawki soli potasowych,
stosowanych w leczeniu arytmii są niewielkie w stosunku do ogólnej zawartości tego pierwiastka w
organizmie
ż istotnym czynnikiem jest szybkość podawania soli potasowych, gdyż powolne podawanie może być
nieskuteczne, natomiast zbyt szybkie  toksyczne
ż potas zmniejsza wrażliwość ekotopowych rozruszników w przedsionkach, węz
le przedsionkowo-
komorowym, pęczku Hisa i włóknach Purkiniego
ż z soli potasowych stosowanych w arytmii na szczególną uwagę zasługuje asparaginian potasu lub mieszanina
soli potasowej i magnezowej kwasu asparaginowego (Asparaginum)
Antyarytmiki
ż związki te blokują depolaryzację komórek mięśnia sercowego oraz obniżają szybkość przewodzenia
potencjału
ż dzieli się je na cztery generacje:
1. generacja  antagoniści kanału sodowego:
a. Prokanilamid
b. Chinidyna
c. Lidokaina
d. Alkaloidy Rauwolfii
e. Meksyletyna
2. generacja  ²-adrenolityki kardioselektywne
a. Propranolol
b. Atenolol
c. Metoprolol
d. Oxyprenolol
3. generacja  antagoniści kanału potasowego
a. Amiodaron
b. Satalur
4. generacja  antagoniści kanału wapniowego
a. Weratamil
b. Diltiazyl