Opis i analiza przypadku rozpoznania i rozwiÄ…zania problemu edukacyjnego
Problemy z wymowÄ… angielskÄ… w pierwszej klasie liceum
i rozwijanie autonomii uczniów na poziomie podstawowym
1 IDENTYFIKACJA PROBLEMU
Większość uczniów grupy początkującej w pierwszej klasie liceum ma duże problemy z
wymowÄ… angielskÄ….
Dokumentacja szkolna oraz przeprowadzona na początku roku szkolnego ankieta wykazała, że
większość uczniów z grupy w gimnazjum uczyła się języka niemieckiego lub francuskiego.
Pozostali uczniowie uczyli się języka angielskiego od trzech do sześciu lat. Rezultaty testu
diagnostycznego potwierdziły, że poza kilkoma wyjątkami uczniowie reprezentują poziom
podstawowy. Wynik testu predyspozycji językowych był również stosunkowo niski.
2 DANE Z OBSERWACJI I WYWIADU
Już pierwsze lekcje świadczyły o tym, że najsłabszym punktem uczniów w grupie jest angielska
wymowa oraz rozumienie tekstu ze słuchu. Co ciekawe, prawie wszyscy uczniowie, którzy uczyli
się języka angielskiego w gimnazjum wymawiali angielskie samogłoski gorzej niż uczniowie
rozpoczynający naukę od podstaw. Błędna wymowa często prowadziła do całkowicie
niekomunikatywnych wypowiedzi.
Uczniowie negatywnie reagowali na korekty, utrzymując, że takiej wymowy nauczyła ich
poprzednia nauczycielka.
Przeprowadzony z uczniami wywiad wykazał, że większość uczniów kontynuujących naukę
uczyła się w tym samym gimnazjum i ich nauka języka sprowadzała się głównie do czytania i
tłumaczenia tekstów oraz ćwiczeń pisemnych. Uczniowie rzadko słuchali na lekcji nagrań, i nigdy
nie mieli do czynienia z transkrypcjÄ… fonetycznÄ….
3 GENEZA ZJAWISKA
Na podstawie danych z wywiadu, ankiety, obserwacji oraz testów stwierdziłem, że problemy
uczniów wynikają, z jednej strony z ich niskich predyspozycji językowych, a z drugiej strony  w
przypadku uczniów kontynuujących naukę -ze zbyt tradycyjnych metod stosowanych w
© Jerzy Lewandowski 2006 1
poprzedniej szkole, oraz z faktu, że głównym modelem wymowy była dla nich nauczycielka, a nie
autentyczne nagrania.
4 ZNACZENIE PROBLEMU
Problem ten wydał mi się bardzo istotny z następujących powodów:
" prawidłowa wymowa jest niezbędna w sytuacjach komunikacyjnych - bez opanowania
poprawnej wymowy uczniowie mogą być nie zrozumiani przez osoby mówiące po angielsku
" problemy z wymową zniechęcają uczniów do udziału w ćwiczeniach typu  role play
" uczniowie liceum mają zamiar zdawać maturę, a błędna wymowa może znacznie obniżyć wynik
matury ustnej
5 PROGNOZA
W przypadku zaniechania oddziaływań problemy uczniów z mówieniem w języku angielskim
mogłyby się pogłębiać wraz z wprowadzaniem nowego słownictwa i nowych struktur językowych
Po wdrożeniu oddziaływań oczekiwałem na poprawę wymowy uczniów, a w związku z tym
zwiększenie stopnia komunikatywności ich wypowiedzi. Oczekiwanie na uzyskanie pełnej
poprawności byłoby nierealistyczne biorąc pod uwagę ich niskie predyspozycje językowe i nawyki
utrwalone podczas dotychczasowej nauki.
6 PROPOZYCJE ROZWI
ZANIA
CELE
Głównym celem jaki sobie postawiłem była poprawa wymowy samogłosek i dyftongów, która ma
zasadnicze znaczenie dla zrozumiałości wypowiedzi. Dodatkowym celem była poprawa
rozumienia ze słuchu.
ZADANIA KOREKCYJNE
Korekta złych nawyków językowych sprowadza się do zwiększenia ilości ćwiczeń rozumienia ze
słuchu w trakcie lekcji, wprowadzenia ćwiczeń wymowy polegających na indywidualnym i
chóralnym powtarzaniu fragmentów nagrań oraz systematycznej pracy nad poprawną wymową
poszczególnych głosek połączonej z nauką symboli fonetycznych (IPA).
ZADANIA PROFILAKTYCZNE
Zapobieganie powrotowi złych nawyków językowych wymaga wdrożenia uczniów do
samodzielnej pracy przy wykorzystaniu nagrań przedstawiających wzór poprawnej wymowy.
© Jerzy Lewandowski 2006 2
7 WDRAŻANIE ODZIAA
YWAC

Oddziaływania na lekcjach
" Po analizie dostępnych na rynku podręczników licealnych zdecydowałem się na wybór
podręcznika,  English File 1 , który kładzie nacisk na naukę języka mówionego,
systematycznie ćwiczy wymowę i stopniowo zapoznaje uczniów z symbolami IPA 
międzynarodowego alfabetu fonetycznego, niezbędnego przy samodzielnym korzystaniu ze
słownika
" Wychodząc z założenia, że uczniowie muszą osłuchać się z angielskim zanim wyrobią w sobie
wyczucie angielskich dz
więków, na lekcjach często wykorzystywałem nagrania do podręcznika
oraz dodatkowe nagrania autentycznych audycji radiowych, piosenek i dialogów filmowych
" Poza stosowaniem tradycyjnych metod ćwiczenia wymowy, takich jak powtarzanie chóralne i
indywidualne, na lekcjach wprowadziłem  jazz chants  rytmiczną recytację ułatwiającą naukę
właściwego akcentowania i intonacji.
Wdrażanie uczniów do samodzielnej pracy
" Wykorzystując materiał kilku pierwszych modułów podręcznika i opierając się na założeniach
metody audiolingwalnej opracowałem materiały dydaktyczne umożliwiające uczniom
samodzielne ćwiczenie wymowy oraz pracę we własnym tempie.
" Pod koniec pierwszego półrocza w ramach projektu uczniowie samodzielnie wykonywali
materiały do ćwiczenia rozumienia ze słuchu i wymowy w oparciu o tekst ulubionej piosenki.
" W drugim półroczu uczniowie tworzyli podobne materiały w oparciu o fragment dialogu
ulubionego filmu angielskojęzycznego wykorzystując przy tym napisy do filmów w angielskiej i
polskiej wersji językowej
" Uczniowie wykorzystywali program komputerowy Elan Sayso TTS evaluator do zamiany tekstu
pisanego na mowę i sprawdzali w ten sposób wymowę trudniejszych słów
" Uczniowie mieli także okazję sprawdzić swoją wymowę stosując program IBM Via Voice, który
w wypadku poprawnej wymowy umożliwia zamianę wypowiedzi dyktowanej przez mikrofon na
tekst zapisany na ekranie komputera.
" Zaznajomienie się z alfabetem fonetycznym umożliwiło uczniom poprawne wymawianie
znalezionych w słowniku wyrazów
8 EFEKTY ODDZIAA
YWAC

zamierzone skutki oddziaływań.
" Podjęte działania zgodnie z pozytywną prognozą doprowadziły do znacznej poprawy
rozumienia tekstu ze słuchu oraz wymowy większości uczniów.
© Jerzy Lewandowski 2006 3
" Obiektywny test wymowy przeprowadzony przy pomocy programu Via Voice na poczÄ…tku i pod
koniec roku szkolnego wykazał wyraz
ną poprawę wymowy  wzrósł odsetek poprawnie
rozpoznanych przez program wyrazów.
" Dodatkowym, pozytywnym efektem moich działań było wdrożenie uczniów do samodzielnej
pracy i samodzielnego opracowywania materiałów dydaktycznych. Ważne było uświadomienie
im korzyści wynikającej z wykorzystania do nauki autentycznych nagrań, możliwości
powiązania nauki języka z własnymi zainteresowaniami oraz zasadniczego znaczenia jakie ma
samodzielna praca przy opanowaniu języka obcego.
niezamierzone skutki oddziaływań.
" Dzięki podjętym działaniom rozwinąłem mój warsztat metodyczny. Zainteresowałem się
teoretycznymi podstawami metody audiolingwalnej i zasadami opracowywania kursów
językowych w oparciu o tę metodę.
" Poznałem duże możliwości programów komputerowych służących zamianie tekstu na mowę
oraz mowy na tekst. Programy te zostały opracowane do zadań biurowych, i w literaturze nie
znalazłem żadnych informacji na temat wykorzystania ich w nauce języka angielskiego, jednak
z moich doświadczeń wynika, że programy te doskonale sprawdzają się w nauce wymowy
angielskiej i rozumienia ze słuchu. Mogą być wykorzystywane zarówno w pracy grupowej jak i
samodzielnej nauce uczniów.
" Zdobyłem nowe doświadczenia przy opracowywaniu materiałów dydaktycznych. Niestety
okazało się, że wydawnictwa językowe nie są zainteresowane publikacją materiałów
audiolingwalnych ponieważ metoda ta zbyt odbiega ona od obowiązującego obecnie podejścia
komunikacyjnego (communicative approach).
Osobiście uważam, że ze względu na bardzo dobre efekty jakie przynosi metoda audiolingwalna,
powszechnie wykorzystywana w różnego typu samouczkach, materiały tego typu oraz
towarzyszące im nagrania powinny uzupełniać każdy kurs językowy na poziomie podstawowym i
umożliwić uczniom samodzielną naukę, zwłaszcza w początkowym okresie nauki.
BIBLIOGRAFIA:
Anthony Howatt  Zasady opracowywania kursów języka obcego
Anthony Howatt i Julian Dakin  Materiały do pracy w laboratorium językowym
Pit Corder  Analiza Błędu językowego
Andrew Wright  Pomoce audiowizualne w nauczaniu języków
Gillian Brown  Praktyczna fonetyka i fonologia
Alan Davies  Konstruowanie testów językowych
Bronisława Bałutowa  Wymowa angielska dla wszystkich
Program Elan Sayso TTS evaluator dostępny jest na stronie: www.elanspeech.com
Program IBM ViaVoice dostępny jest na płycie dołączonej do PC World Komputer 12/2000
© Jerzy Lewandowski 2006 4