Zlewnie i dorzecza
Zlewnie i dorzecza
Dopływ - rzeka lub mniejszy ciek wodny,
który nie uchodzi bezpośrednio do morza,
ale do innej rzeki. W zale\
ności od tego,
z której strony (brzegu) rzeki dopływ łączy
się z nią, wyró\
nia się dopływy lewe i prawe.
Ponadto dopływy posiadają swoje własne dopływy
tworząc w ten sposób hierarchię sieci rzecznej:
- rzeka główna, dopływy pierwszego stopnia,
- drugiego, trzeciego, itd. , która tworzy dorzecze i zlewnię.
Zlewnie i dorzecza
Sieć rzeczna  ogół cieków wodnych na określonym terenie.
Analizując sieć rzeczną bada się jej gęstość,
czyli stosunek sumy długości wszystkich cieków
wodnych przypadających na jednostkę powierzchni,
najczęściej 100 km� oraz jej układ. Układ sieci
rzecznej wynika głównie z ukształtowania terenu.
Zlewnie i dorzecza
W zale\
ności od środowiska geograficznego, głównie od
rzez
by terenu, budowy geologicznej a tak\
e od stadium
rozwoju sieci rzecznej, rozwinęły się ró\
ne układy tej sieci.
Układ pierzasty  powstaje w długich wąskich dolinach.
Układ kratowy  występuje w górach o budowie rusztowej,
gdzie rzeki wykorzystują w swym biegu na przemian
subsekwentne odcinki dolin, równoległe do grzbietów
oraz krótkie przełomowe odcinki między grzbietami
Zlewnie i dorzecza
Układ dendryczny  czyli drzewiasty posiada silnie
rozwiniętą sieć rzeczną w górnym biegu w obrębie gór,
a słabiej rozwiniętą w dolnym biegu w obrębie pogórzy lub kotlin.
Układ równoległy  cieki spływają równolegle względem siebie
Układ wachlarzowy  tworzy się najczęściej na sto\
kach
napływowych u podnó\
y gór.
Układ pierścieniowy  cieki spływają w ró\
nych
kierunkach z obrze\
y wzniesienia.
Zlewnie i dorzecza
Układ równoległy, dendryczny
Zlewnie i dorzecza
Sieć rzeczna promienista
Zlewnie i dorzecza
Sieć rzeczna prostokątna
Zlewnie i dorzecza
W zale\
ności od długości i wielkości wyró\
niamy rzeki:
" małe o długości 100-200 km,
dorzecze 1000-10 000 km2
" średnie o długości 200-500 km,
dorzecze 10 000-100 000km2
" du\
e o długości 500-2500 km,
dorzecze 0,1-1 mln km2
" wielkie o długości powy\
ej 2500km,
dorzecze ponad 1 mln km2
Zlewnie i dorzecza
Zlewnia - jest to całość obszaru,
z którego wody spływają do
danej rzeki (jeziora, bagna
itp.) lub jej fragmentu.
Zlewnia dotyczy zarówno
wód powierzchniowych,
jak i podziemnych.
Zlewnie i dorzecza
Gdy zlewnia obejmuje cały system rzeczny to znaczy system
składający się z rzeki głównej i jej dopływów, wówczas
pojęcie zlewni jest równoznaczne z pojęciem dorzecza,
które jest obszarem z którego wody spływają z jednego
systemu rzecznego. Rozró\
niamy zlewnię bezpośrednią,
z której wody spływają bezpośrednio lub za pośrednictwem
małych cieków oraz pośrednia tzn. obszar niekontaktujący się
z danym zbiornikiem bezpośrednio, z którego wody są
doprowadzane do tego zbiornika za pośrednictwem
większego cieku (lub cieków).
Parametry zlewni
Zlewisko - obszar, z którego wszystkie wody
powierzchniowe spływają do jednego punktu
na rzece. Najczęściej tym punktem jest wodowskaz
lub inny posterunek pomiarowy. W szczególnym
przypadku, kiedy punkt zamykający znajduje się
w miejscu ujścia danej rzeki do recypienta,
obszar ograniczony działem wodnym wyznaczonym
w ten sposób nazywa się dorzeczem.
Zlewnie i dorzecza
1) Długość zlewni L[km] - największa odległość w linii
prostej między ujściem i punktem najbardziej oddalonym
na dziale wodnym.
2) Długość maksymalna zlewni Lmax[km] - długość doliny
rzeki głównej od ujścia do punktu na dziale wodnym
w przedłu\
eniu odcinka z
ródłowego.
Zlewnie i dorzecza
3) Średnia szerokość zlewni B[km] - stosunek powierzchni
zlewni do jej długości maksymalnej. Wyra\
a się wzorem:
gdzie
A - powierzchnia zlewni [km2]
Lmax - długość maksymalna zlewni
Zlewnie i dorzecza
4) Obwód zlewni P[km] - długość działu
wodnego określona na podstawie mapy topograficznej.
5) Wskaz
nik wydłu\
enia zlewni Cw - iloraz średnicy koła
o polu równym polu powierzchni zlewni do jej Lmax.
Wyra\
a się wzorem:
2 A
Cw =
Lmax Ą
Zlewnie i dorzecza
6) Powierzchnia zlewni: określana przez pomiar na mapie
obszaru ograniczonego topograficznym działem wodnym.
Na obszarach górskich nale\
y zastosować poprawkę :
Am
A =
cosą
A - powierzchnia rzeczywista [km2]
Am - powierzchnia rzutowana [km2]
ą - średnie nachylenie zlewni [�]
Zlewnie i dorzecza
Krzywa hipsometryczna to wykres określający
dla konkretnej zlewni zale\
ność wysokości terenu
i powierzchni zlewni:
" na osi rzędnych odkłada się wysokość terenu,
" na osi odciętych odpowiadającą danej
wysokości powierzchnię terenu.
Krzywą hipsometryczną sporządza się dla zlewni
ró\
nych rzędów i stosuje przy obliczaniu opadu średniego.
Krzywa hipsometryczna jest malejąca, ze wzrostem
powierzchni terenu maleje wysokość terenu.
Zlewnie i dorzecza
Dział wód (dział wodny, wododział) - linia w terenie
oddzielająca dorzecza dwóch rzek, w ten sposób,
\
e wody spadające po jednej stronie tej linii spływają
do jednej rzeki, a po drugiej stronie - do tej drugiej rzeki.
Zlewnie i dorzecza
Hierarchia działów wód:
" kontynentalny - oddziela zlewiska
mórz i oceanów,
" I rzędu - oddziela dorzecza rzek głównych,
" II rzędu - oddziela dorzecza dopływów tych
rzek głównych,
" III rzędu - oddziela dorzecza dopływów tych
dopływów i tak dalej
Zlewnie i dorzecza
Stosunkowo łatwo wyznaczyć jest dział wód na
obszarach pofałdowanych, w górach i na wy\
ynach,
gdzie prowadzi się go wzdłu\
linii grzbietu wypukłości
terenu, przez jego szczyt oraz przez przełęcze pomiędzy
nim a sąsiednimi szczytami. Natomiast na terenach
nizinnych jego dokładne wyznaczenie jest o wiele
trudniejsze. Zdarza się nawet, \
e cieki wodne rozdzielają
się, a ich wody spływają do dorzeczy dwóch rzek,
mamy wówczas do czynienia z bifurkacją wód rzecznych.
Zlewnie i dorzecza
Zlewnie i dorzecza
Opad średni w zlewni jest to taka wysokość opadu,
która powstałaby przy zało\
eniu równomiernego
rozkładu opadu na danym obszarze jaki sumarycznie
wystąpił. Opad średni mo\
na wyznaczyć dla
określonego przedziału czasowego (roczny, miesięczny, itp.).
" Metody określenia:
" Metoda wielokątów równomiernego zadeszczowania
" Metoda izohiet
" Metoda hipsometryczna
" Metoda regionów opadowych