TECHNOLOGIA
Jezar, [e-mail]
Przełożył: Jerrvix
Jak zmiksować utwór pop?
CzęS
ć trzecia  wokal i chórki
akie są wasze cele? Po pierwsze musicie niem , więc  jeS
li możecie  spróbujcie zdjąć
Jsprawić, by to co S
piewa wokalista było z powrotu pogłosu lub jego wysyłki odrobi-
słyszalne. Nie chodzi tu wyłącznie o fizycz- nę niskich tonów. Zarówno wokal jak i jego
ną obecnoS
ć wokalu, ale o jego prawidłowy, pogłos powinny być wyrax
nie słyszalne ponad
emocjonalny odbiór. Po drugie musicie  do- całą resztą miksu, nie będąc jednak przy tym
pasować wokal do wszystkiego nad czym nadmiernie głoS
ne. Duży predelay w pogło-
pracowaliS
cie przez ostatnie parę godzin. Je- sie wokalu brzmi bardzo efektownie, ponie-
S
li do tej pory postępowaliS
cie zgodnie z mo- waż powoduje, że sam pogłos sprawia wra-
imi wskazówkami, to przynajmniej kontrol- żenie jak gdyby odbijał się od przeciwległej
W ubiegłym miesiącu zajęli- nie musieliS
cie już odsłuchiwać wokal. Jeżeli S
ciany audytorium albo góry czy kanionu.
nie, to po zwiększeniu poziomu wokalu Uważajcie przy tym, by nie przesadzić z sa-
S
my się rozmieszczeniem
w całym miksie może was spotkać bardzo mym pogłosem, bo całoS
ć może zabrzmieć
poszczególnych elementów
przykra niespodzianka  wokal będzie staroS
wiecko lub po prostu męczyć uszy.
miksu w przestrzeni i ukła- brzmiał zupełnie inaczej niż reszta, a wy Spróbujcie też  odchudzić nieco wokal
uS
wiadomicie sobie, że czeka was jeszcze i dodać odrobinę wysokich tonów co sprawi,
daniem całoS
ci tak, by zna-
wiele pracy, by  skleić go z pozostałymi in- że głos nabierze połysku (powietrza). Nie-
lazło się miejsce na bardzo
strumentami. zbędne może się okazać użycie deesera w ce-
ważne elementy naszego
Ale czy nie jest tak, że główny wokal po- lu przeciwdziałania skutkom ubocznym wy-
winien pozostać nietknięty, bez kompresji nikającym z zastosowania tej korekcji. By do-
miksu  wokal i chórki. Je-
i korekcji, z pewną iloS
cią specjalnie przygo- dać więcej góry bez wzmacniania poziomu
S
li nie uda wam się uzyskać
towanego pogłosu? Sprawdx
cie to. JeS
li się sybilantów można użyć procesora Aural Exci-
dobrego brzmienia wokalu,
okaże, że wszystko jest dobrze, to możecie tera lub spróbować przepuS
cić wokal przez
darować sobie dalszą lekturę; założę się jed- koder Dolby, który go rozjaS
ni. W erze ana-
to cały wysiłek włożony
nak, że większoS
ć z was za chwilę zabierze logowej  wyłączanie Dolby podczas od-
w dotychczas wykonaną
się do czytania... Nawet jeS
li wszystkie in- twarzania było standardową techniką stoso-
pracę pójdzie na marne.
strumenty brzmią S
wietnie, to wokal często waną w odniesieniu do wokalu głównego
odstaje od całoS
ci i nie brzmi tak, jakbyS
my i chórków. (Układ redukcji szumów Dolby
tego oczekiwali. działał na zasadzie preemfazy i deemfazy.
Przy nagrywaniu następowało podbijanie po-
Co zatem robić? Zastanówcie się ziomu wysokich tonów, zależne od dynami-
z
r
nad użyciem innego pogłosu. Takiego jakiego ki sygnału, a przy odtwarzaniu ich tłumienie
nie używaliS
cie jeszcze na żadnej innej S
cież- wraz z towarzyszącymi szumami. Wyłączenie
ce w miksowanym utworze. Zazwyczaj pogłos Dolby przy odtwarzaniu sprawiało, że sygnał
do wokalu odróżnia się od tzw. pogłosu uni- miał podbite wysokie tony w sposób, jaki
wersalnego znacznie mniejszym  tłumie- trudno było uzyskać korekcją  przyp. red.).
32
32
32
Estrada i Studio " wrzesień 2003
i
S
"
w
2
Kompresja. Jeżeli wokal wymaga kom- stopniu, by sam efekt był praktycznie niesły-
presji, wówczas musicie zarezerwować sporo szalny. Rezultat tego zabiegu jest taki, że wy-
wolnego czasu. Główny wokal szybko obna- sokie częstotliwoS
ci brzmią pełniej, a wokal
ża kiepską kompresję, toteż dobranie odpo- wydaje się większy i potężniejszy w sposób,
wiednich ustawień może trochę potrwać. Wa- który trudno opisać. Musicie tego spróbować.
szym zadaniem jest uzyskanie wrażenia obec-
k
noS
ci wokalu przez cały czas trwania piosen- Klasyczny korektor. Użycie  old-
ki, a jednoczeS
nie sprawienie, by nie brzmiał skulowego korektora, takiego jak Pultec
jak S
ciS
nięty czy powstrzymywany. Ponadto lub inny lampowy klasyk, może wpłynąć na
wokal powinien być żywy i dawać wrażenie zmianę brzmienia wokalu bez powodowania
swobodnego ruchu. Wokal przekompreso- wrażenia, że poddano go jakiejkolwiek ko-
wany brzmi klaustrofobicznie, choć niekiedy rekcji. Niejednokrotnie sprawdziłem na wła-
taki efekt może być wręcz pożądany. snej skórze, że Pultec (patrz ilustracja obok)
Niekiedy mamy do czynienia z sytuacją od- potrafił uratować miks, który wydawał się
wrotną  trzeba  rozkompresować kiepsko stracony. Wokal nie pasował do reszty na-
nagrany i przekompresowany wokal po to, grania bez względu na to, co było robione;
by odzyskał trochę życia. Do tego celu nale- ale zaledwie dwie minuty z Pultekiem
ży zastosować ekspander, którego prawi- i wszystko było tak jak trzeba. Ale nie dam
dłowe ustawienie nie jest wcale czynnoS
cią żadnej gwarancji, że w każdej sytuacji to za-
prostą. Uwierzcie mi, że po tym doS
wiad- działa.
czeniu nie będziecie więcej mieć ochoty na Zasadniczo używajcie na wokalu najlep-
przekompresowanie głównego wokalu pod- szych efektów i procesorów jakie znajdują się  Szary przedmiot pożądania , czyli legen-
czas nagrywania... w waszym zasięgu. Jeżeli wykorzystaliS
cie je darny Pultec EQP-1A. Pokazany na ilustracji
już w trakcie miksowania, wówczas wex
cie egzemplarz poszedł na aukcji za jedyne
Chorus. Często używam chorusa na pod uwagę  porwanie ich do obróbki wo- 4.000 dolarów, choć jego stan trudno okre-
głównym wokalu. Czy jest to legalne? Otóż kalu, a do innych instrumentów użyjcie tań- S
lić jako idealny. Niżej widzicie interfejs
tak. Nie mówię tu o skąpaniu wokalu w cho- szych i mniej stosowanych. graficzny programowego odpowiednika
rusie czy sprawieniu żeby zabrzmiał jak dwu- tego korektora dołączony do karty UAD-1.
krotnie nagrany. Mówię tu o odrobinie bar- Delay. Użycie na wokalu delaya z całkiem Czy brzmi tak jak oryginał? Musicie wypró-
dzo wolnego chorusa dodanego w takim pokax
nym wybrzmiewaniem (feedback)  bować...
Jak zmiksować utwór pop?
albo zgodnym z rytmem, albo w triolach  sowanie automatyki głoS
noS
ci (lub odpo-
może być bardzo efektowne. Niekiedy spraw- wiednio spreparowanych obwiedni w pro-
dza się to w przypadku całej partii wokalu, ale gramie wieloS
ladowym).
znacznie częS
ciej w przypadku sporadycznych
i
słów na końcach poszczególnych zdań. Chórki i chorus. Jeżeli chórki nie
PrzemyS
lcie sprawę zanim zdecydujecie brzmią zbyt dobrze lub po prostu nie stroją
się na takie właS
nie rozwiązanie, gdyż jest to (nagminny problem), dobrym pomysłem jest
jeden z najczęS
ciej stosowanych zabiegów dodanie do nich trochę chorusa. JeS
li dyspo-
i z tego powodu może zabrzmieć niecieka- nujecie chorusem pracującym w pełnym try-
wie i wręcz sztubacko. bie stereo (stereofoniczne wejS
cie i stereofo-
niczny wyjS
cie, w przeciwieństwie do choru-
Końcowa obróbka. Dokonajcie sów z monofonicznym wejS
ciem), spróbujcie
o
ostatecznego sprawdzenia brzmienia woka- ustawić powrót lub wysyłkę chorusa tak, aby
lu i upewnijcie się, czy nie jest on zanadto był odwrócony. Chodzi o to, by lewa strona
 przetworzony . Ludzkie ucho jest szczegól- chórków miała obrobiony chorusem dx
więk
nie wyczulone na wokal, ponieważ głos jest z prawej strony i na odwrót. Nadaje to chór-
tym, co słyszymy najczęS
ciej. Z tego właS
nie kom ładne stereofoniczne brzmienie bez
względu partie wokalu mogą bardzo łatwo zbytniego wyodrębniania poszczególnych
obnażyć kiepskie przetworzenie sygnału czy wykonawców. Po tym zabiegu koniecznie
nienajlepszy dobór efektów. NajczęS
ciej ob- skontrolujcie brzmienie chórku w trybie mo-
jawia się to w ten sposób, że wokal brzmi no. To najlepszy sposób na sprawdzenie czy
jakby w jakiS
sposób się rozchodził, albo nie przedobrzyliS
cie z efektem i czy brzmie-
sprawiał wrażenie zbyt cyfrowego (nawet nie jest tak samo atrakcyjne w mono.
w systemie analogowym).
c
Ważna rada na koniec  poziom wokalu Nasycenie chórków. By jeszcze
powinien być ustawiany podczas odsłuchi- bardziej nasycić brzmienie chórków spró-
wania z bardzo niską głoS
noS
cią! Upewnij- bujcie użyć excitera albo kodowania Dolby.
cie się ponadto, czy słowa są wyrax
nie sły- Można też po prostu dodać trochę wysokiej
szalne przy każdym poziomie odsłuchu. góry (12kHz), pamiętając o korzystaniu z de-
esera w razie koniecznoS
ci usunięcia nad-
Chórki muszą zabrzmieć jak mocno kon- miernie wyeksponowanych sybilantów.
trolowany blok doskonałych współbrzmień. Na sam koniec rozważcie kompresję ste-
Prawda jest taka, że zwykle to co znajduje się reofonicznego miksu chórków jako całoS
ci.
na taS
mie lub twardym dysku nic takiego nie Jeszcze więcej kompresji? Czy ja kompletnie
przypomina. oszalałem? Ani trochę. Kompresja grupy ma
Zacznijcie od połączenia poszczególnych odmienny efekt niż kompresja poszczególnych
głosów znajdujących się na oddzielnych głosów i często obydwa jej rodzaje są ko-
S
cieżkach tak, żeby stworzyły przyjemny nieczne, żeby otrzymać ten charakterystyczny
brzmieniowo efekt. Najlepiej robić to bez  dx
więk jak S
ciana , który sprawia, że dobre
podkładu muzycznego, całkowicie  na su- popowe chórki brzmią tak spektakularnie.
cho . Zróbcie z nich mały stereofoniczny Jeżeli używacie systemu komputerowego
miks z oddzielnym pogłosem dla każdej par- możecie na tym etapie zgrać miks chórków
tii (każdy głos może wymagać różnego po- do jednego pliku, co pozwoli odpocząć tro-
ziomu pogłosu). Można tu zastosować róż- chę waszemu procesorowi. Gdy chórki już
ne typy tego efektu, zarówno krótki, szybko wczeS
niej zmiksowano do stereo, to albo
wybrzmiewający, jak i długi, mięsisty. Moż- musicie mieć nadzieję, że zostały potrakto-
na też spróbować umieS
cić każdy głos w in- wane przy użyciu powyższych technik, albo
nej przestrzeni, ale to wymaga eksperymen- do S
cieżki stereo jako całoS
ci spróbujcie do-
tów i stałej kontroli tego co robimy. Ważne dać korekcji, odwróconego chorusa stereo,
jest, by chórki zabrzmiały jak jednolita har- korekcji, excitera, kompresji itd. i zobaczcie
monicznie bryła, a nie zbiór indywidualnoS
ci. czy to pomoże. JeS
li wczeS
niej zmiksowane
chórki mają niezbyt równe poszczególne
Poziomy głoS
noS
ci poszczegól- głosy, wówczas niezbędne może okazać się
g
nych głosów w chórkach przeważnie do sie- stosowanie korekcji o bardzo wąskim paS
mie
bie nie pasują, więc ze spokojnym sumieniem w obrębie zakresu nut składających się na da-
możecie je maksymalnie skompresować prak- ną harmonię.
tycznie bez żadnych zahamowań! W muzy- I co? W dalszym ciągu sądzicie, że chórki
ce pop to norma, a ponieważ chórki będą to taka prosta rzecz? EiS
w miksie ustawione dosyć cicho, więc kom-
presja będzie albo niezauważalna, albo wręcz Za miesiąc zajmiemy się precyzowaniem głównych po-
poprawi brzmienie całoS
ci. Po zastosowaniu ziomów miksu, czyli ustawianiem poziomów głoS
noS
ci
maksymalnej kompresji trudno jest manipu- przy odsłuchiwaniu oraz wyrównywaniem miksu.
lować dynamiką stereofonicznych chórków, A w dalszej częS
ci tego numeru EiS znajdziecie
więc na etapie miksu niezbędne będzie sto- obszerny artykuł na temat korekcji.
Estrada i Studio " wrzesień 2003
i
S
"
w
2