ZARZ
DZANIE AKTYWAMI I PASYWAMI
BANKU
Celezarządzania aktywami i pasywami, zarządzanie
Celezarządzania aktywami i pasywami, zarządzanie
ryzykiempłynności (liquidity risk)
ryzykiempłynności (liquidity risk)
drBła\
ej Lepczyński
drBła\
ej Lepczyński
Co to jest zarządzanie aktywami
i pasywami banku?  ALM (Asset-Liability
Management)
� Efektywnośća ryzyko (trade-off)
�Efektywnośća ryzyko (trade-off)
� Co to jestALM?
�Co to jestALM?
� Jaki jestcel ALM?
�Jaki jestcel ALM?
� Naczym polegaALM?
�Naczym polegaALM?
� Co to jestALCO?
�Co to jestALCO?
Efektywność a ryzyko
Rysunek: Związek między efektywnością a ryzykiem
Oczekiwany dochód
C
A B
Odchylenie standardowe
y
ródło: D. G. Uyemura, D. R. van Deventer, Zarządzanie ryzykiem finansowym banku
komercyjnego, Związek Banków Polskich, Warszawa 1997, s. 3.
Co to jest ALM?
Cel ALM?
� Zarządzanie ryzykiem bilansu banku to funkcja zarządzania aktywami
� Zarządzanie ryzykiem bilansu banku to funkcja zarządzania aktywami
i pasywami
i pasywami
� Zarządzanie ryzykiem płynności, stopy procentowej, kredytowym
� Zarządzanie ryzykiem płynności, stopy procentowej, kredytowym
� Proces planowania,organizowania i kontroli aktywów i pasywów
� Proces planowania,organizowania i kontroli aktywów i pasywów
banku
banku
Celem ALM jest maksymalizacja długoterminowej stopy zwrotu
dla akcjonariuszy skorygowanej o czynnik ryzyka
Cel ZAP jest zbie\
ny z celem działania banku komercyjnego
Na czym polega ALM?
Kształtowanie:
Kształtowanie:
" wolumen
Cel ZAP
" wolumen
" struktura
" struktura
maksymalizacja
" jakość
" jakość
długoterminowej
" płynność
" płynność
Pasywa
stopy zwrotu dla
Aktywa
" termin wymagalności
" termin zapadalności
akcjonariuszy
skorygowanej
o czynnik ryzyka
Co to jest ALCO?
� Asset-Liability ManagementCommittee;ALMCommittee
�Asset-Liability ManagementCommittee;ALMCommittee
� KomitetALCOodpowiadaza zarządzanieaktywamii pasywami
�KomitetALCOodpowiadaza zarządzanieaktywamii pasywami
w banku
w banku
Ryzyko analizowane przez
Komitety ALCO (w proc.):
Przykład:
Komitet ALCO Banku Zachodniego WBK S.A.
Ope rac yjne
odpowiada za strategiczne zarządzanie bilansem
Kre dyto we
zgodnie z zatwierdzoną przez zarząd polityką
zarządzania poszczególnymi obszarami ryzyka.
Inflac ji
Głównym przedmiotem jego działalności jest
Waluto we
zarządzanie kapitałem, z
ródłami finansowania,
płynnością, rozpoznawanie ryzyka rynku i
S to py pro c e nto we j
zarządzanie nim. W skład Komitetu ALCO wchodzą
Płynno ś c i
przedstawiciele najwy\
szej kadry zarządzającej
banku. (SPRAWOZDANIE ZARZ
DU 2005)
0 20 40 60 80 100 120
y
ródło: PricewaterhouseCoopers
Zapamiętaj
� Zarządzanieaktywami i pasywami to wielowymiarowy zbiór
�Zarządzanieaktywami i pasywami to wielowymiarowy zbiór
zadań
zadań
� Obni\
ającryzykow jednymwymiarze,prawdopodobnie
�Obni\
ającryzykow jednymwymiarze,prawdopodobnie
zwiększamyjew kilkuinnych
zwiększamyjew kilkuinnych
Zarządzanie ryzykiem płynności
� Płynność, ryzykopłynności, zale\
ności między płynnościąa
�Płynność, ryzykopłynności, zale\
ności między płynnościąa
rentownością banku
rentownością banku
� Najwa\
niejszeprzyczyny utraty płynności przez banki
�Najwa\
niejszeprzyczyny utraty płynności przez banki
� Reguły płynności
�Reguły płynności
� Strategiezarządzaniapłynnością
�Strategiezarządzaniapłynnością
� Etapy zarządzania ryzykiempłynności
�Etapy zarządzania ryzykiempłynności
� Narzędziawykorzystywanew zarządzaniuryzykiempłynności
�Narzędziawykorzystywanew zarządzaniuryzykiempłynności
- Lukapłynności
- Lukapłynności
- Limity płynności
- Limity płynności
- Kredyttechniczny
- Kredyttechniczny
- Plany awaryjne
- Plany awaryjne
� RekomendacjaP, uchwała KNF
�RekomendacjaP, uchwała KNF
Jak nie dopuścić do takich sytuacji?
(Northern Rock  Wielka Brytania (2007)
Nacjonalizacja
Płynność?
� Kupuje czas potrzebny na rozwiązanie problemów.Wszelkie trudności
� Kupuje czas potrzebny na rozwiązanie problemów.Wszelkie trudności
z płynnością albo finansowaniem banku są jedynie objawem
z płynnością albo finansowaniem banku są jedynie objawem
świadczącym o istnieniu,jakiegoś innego, bardziej podstawowego
świadczącym o istnieniu,jakiegoś innego, bardziej podstawowego
problemu.
problemu.
(D. G. Uyemura, D. R. van Deventer, Zarządzanie ryzykiem finansowym w bankach,
(D. G. Uyemura, D. R. van Deventer, Zarządzanie ryzykiem finansowym w bankach,
Związek Banków Polskich, Warszawa 1997, s. 255).
Związek Banków Polskich, Warszawa 1997, s. 255).
� Zdolność banku doterminowego realizowaniazobowiązań wobecklientów;
� Zdolność banku doterminowego realizowaniazobowiązań wobecklientów;
pokrycia zgłaszanegoprzezklientówpopytuna kredyt
pokrycia zgłaszanegoprzezklientówpopytuna kredyt
� Znaczenie płynności:wywiązywanie sięz zobowiązań,rozwój, pokrywanie strat
� Znaczenie płynności:wywiązywanie sięz zobowiązań,rozwój, pokrywanie strat
� Płynność, wypłacalność, rentowność (trade-off)
� Płynność, wypłacalność, rentowność (trade-off)
� Horyzontpłynności (płynnośćnatychmiastowa, bie\
ąca, krótkoterminowa,
� Horyzontpłynności (płynnośćnatychmiastowa, bie\
ąca, krótkoterminowa,
średnioterminowa, długoterminowa
średnioterminowa, długoterminowa
� Płynnośćkosztuje(przymusowa sprzeda\
aktywów;koszt alternatywny),
� Płynnośćkosztuje(przymusowa sprzeda\
aktywów;koszt alternatywny),
nieuzasadnionanadpłynność
nieuzasadnionanadpłynność
� y
ródłaryzyka:transformacjaterminów, częśćaktywów mapostać kredytów
� y
ródłaryzyka:transformacjaterminów, częśćaktywów mapostać kredytów
(trudno upłynnić)
(trudno upłynnić)
Ryzyko płynności
Rodzaje
Ryzyko płynności Ryzyko płynności rynku
banku (produktu)
Brak zdolności do finansowania aktywów Brak mo\
liwości zmiany na gotówkę
i terminowego wykonania zobowiązań aktywów
w toku działalności płynnych bez znacznych strat.
banku
Jakie są najwa\
niejsze przyczyny utraty
płynności?
� Trudnościzespłatąkredytów
�Trudnościzespłatąkredytów
� Du\
e koncentracje(du\
ekredyty,du\
e depozyty),
�Du\
e koncentracje(du\
ekredyty,du\
e depozyty),
koncentracjabran\
owa, geograficzna, wobec
koncentracjabran\
owa, geograficzna, wobec
pojedynczegodeponenta
pojedynczegodeponenta
� Wycofywaniedepozytów przedumownym terminem
�Wycofywaniedepozytów przedumownym terminem
wymagalności(trudne doprognozowania,analiza
wymagalności(trudne doprognozowania,analiza
zrywalności historycznej)
zrywalności historycznej)
� Panikabankowa(rola systemówgwarantowania
�Panikabankowa(rola systemówgwarantowania
depozytów)
depozytów)
Postrzeganie banku przez innych
uczestników rynku  co powinno budzić
niepokój?
� Oferowanieśrodkówoprocentowanychwy\
ej
�Oferowanieśrodkówoprocentowanychwy\
ej
ni\
przeciętniena rynku
ni\
przeciętniena rynku
� Skracanieterminów wymagalności
�Skracanieterminów wymagalności
� Obni\
enie kwot dostępnych środków
�Obni\
enie kwot dostępnych środków
� śądaniedodatkowychzabezpieczeń
�śądaniedodatkowychzabezpieczeń
Krytyka złotej reguły płynności
Zapadalność aktywów i wymagalność pasywów
Złota reguła
musi być dopasowana co do kwot i terminów.
Krytyka
" Wyklucza transformację terminów
" Refinansowanie
" Nie uwzględnia mo\
liwości prolongaty istniejących
wkładów; nie bierze pod uwagę mo\
liwości
pozyskania nowych wkładów
" Rezygnując z transformacji terminów i stosując
złotą regułę bank wcale nie musi być bezpieczny,
poniewa\
istnieje ryzyko niespłacenia kredytów
w terminie
Osad we wkładach
DEPOZYTY STABILNE
ZASADY OCENY STABILNOŚCI DEPOZYTÓW
Wykazują na przestrzeni określonego
" małe są bardziej stabilne ni\
du\
e
czasu (zazwyczaj kilku lat) jedynie
" depozyty osób fizycznych charakteryzują
się większą stabilnością ni\
depozyty firm
nieznaczne wahania. Są odporne na zmiany
" długoterminowe bardziej stabilne ni\

stóp procentowych. Depozyty stabilne
krótkoterminowe
tworzą osad.
Osad stwarza podstawę do transformacji terminów do wysokości
osadu. Stwarza podstawę do finansowania aktywów o dłu\
szych
terminach zapadalności.
B I L A N S
A k t y w a P a s y w a
Ś r o d k i p ł a t n ic z e ( g o t ó w k a W k ła d y z m i e n n e p o w y \
e j
) K r e d y t y k r ó t k o t e r m i n o w e  o s a d u 
( a k t y w a m o \
l iw e d o l i k w i d a c j i
W k ła d y s t a ł e (  o s a d  )
b e z w i ę k s z y c h s t r a t )
In w e s t y c j e d łu g o t e r m i n o w e
( a k t y w a t r u d n e d o l i k w i d a c j i
K a p i t a ł w ł a s n y
b e z w i ę k s z y c h s t r a t )
Reguła przesunięć i maksymalnego
obcią\
enia
Polityka inwestowania prowadzona przez bank powinna
Reguła przesunięć
być tak zorganizowana, aby w wypadku spiętrzenia
płatności likwidacja aktywów przed ich umownie
przewidzianym terminem płatności mogła nastąpić bez
większych strat.
Według tej reguły terminowe wywiązywanie się banku
Reguła maksymalnego
z zobowiązań wymaga spełnienia dwóch warunków:
obcią\
enia
1. wartość podlegających likwidacji aktywów musi być większa
lub równa wielkości wymagalnych zobowiązań,
2. suma strat wynikająca z wcześniejszego upłynniania
aktywów nie mo\
e być większa ni\
kapitał własny banku.
Jakie są strategie zarządzania płynnością?
Kosztowna
Magazynowania
Ryzykowna
Po\
yczania
Kompromis
Zrównowa\
ona
Etapy zarządzania ryzykiem płynności?
Strategia banku
Plan finansowy
Identyfikacja
Pomiar
Strategia
zarządzania
Sterowanie
ryzykiem
płynności
Monitorowanie
Raportowanie
Regulacje
nadzorcze
Luka płynności, czyli analiza niedopasowania pomiędzy
wielkością aktywów i pasywów zapadalnych/wymagalnych w
danym przedziale czasowym
Aktywa zapadalne w danym przedziale czasowym
-
Pasywa wymagalne w danym przedziale czasowym
=
Luka płynności
Dodatnia
Ujemna
bank posiada dostateczne środki
bank nie posiada dostateczne środki
do pokrycia w terminie wszystkich
do pokrycia w terminie wszystkich
(ujętych w tym przedziale czasowym)
(ujętych w tym przedziale czasowym)
wymagalnych płatności
wymagalnych płatności
Raport luki
Lukę trzeba urealnić, poniewa\
kontraktowe terminy
zapadalności aktywów, czy wymagalności pasywów niekoniecznie
muszą oznaczać terminy, w których nastąpi ich realizacja
Urealnione aktywa w danym przedziale czasowym
aktywa są skorygowane o pozycje spłacane z opóz
nieniem (minus)
-
Urealnione pasywa w danym przedziale czasowym
pasywa są skorygowane o pozycje: 1) wycofywane wcześniej (minus)
2) prolongowane (plus)
=
Urealniona luka płynności
Dodatnia Ujemna
Limity płynności  ocena i kontrola
płynności w bankach
Niedopasowanie aktywów i pasywów w poszczególnych przedziałach czasowych
Zapas aktywów o wysokiej płynności (nadwy\
ki gotówki, środki w BC), ich wielkość
adekwatna do wielkości środków niestabilnych
Zapas aktywów płynnych w walutach obcych
Limit depozytów stałych
Uzale\
nienie od du\
ych depozytów
Uzale\
nienie od lokat przyjmowanych od innych banków (kwotowo lub proc.)
Limit lokat składanych w innych bankach (opracowanie zasad oceny banków)
Limit pozycji pozabilansowych (wykonanie zobowiązań o charakterze gwarancyjnym)
Kredyt techniczny
OPIS
INSTRUMENTU: KREDYT TECHNICZNY (ŚRÓDDZIENNY) JEST NIEOPROCENTOWANYM,
ZABEZPIECZONYM KREDYTEM ZACI
GANYM I SPA
ACANYM W TYM SAMYM
DNIU.
CEL: ZWI
KSZENIE EFEKTYWNOŚCI ZARZ
DZANIA PA
YNNOŚCI, NARZ
DZIE
WSPIERANIA ROZRACHUNKU BANKOWEGO W TRAKCIE DNIA
OPERACYJNEGO
DZIAA
ANIE: BANKI ZACI
GAJ
GO NA POCZ
TKU DNIA OPERACYJNEGO. O GODZ.
17.30 SYSTEM SORBNET REALIZUJE AUTOMATYCZNIE ZLECENIE SPA
ATY
KREDYTU.
WARUNKI
KORZYSTANIA: KONIECZNOŚĆ ZAWARCIA UMOWY Z NBP (UMOWY ZAWIERANE S

Z WYPRZEDZENIEM) I PRZEDSTAWIENIA ZABEZPIECZEC

(BONY SKARBOWE, OBLIGACJE SKARBOWE).
WYKORZYSTANIE: ŚREDNIE DZIENNE (2007)  5,6 mld złotych.
Strategia awaryjnego zarządzania płynnością
(uchwała KNF)  strategia postępowanie w wypadku
wystąpienia niedoboru środków, którego bank nie
jest w stanie pokryć z posiadanych zasobów
� Scenariusze rozwoju wydarzeń wsytuacjach
�Scenariusze rozwoju wydarzeń wsytuacjach
kryzysowych
kryzysowych
� Identyfikacjarezerwowych z
ródeł finansowania
�Identyfikacjarezerwowych z
ródeł finansowania
� Określeniesymptomów wskazujących wystąpienie
�Określeniesymptomów wskazujących wystąpienie
sytuacjikryzysowej wzakresiepłynnościpłatniczej
sytuacjikryzysowej wzakresiepłynnościpłatniczej
� Zasady przeprowadzaniasprzeda\
y aktywówi
�Zasady przeprowadzaniasprzeda\
y aktywówi
przebudowystrukturybilansu
przebudowystrukturybilansu
� Kompetencjedo podejmowaniaustalonych działań w
�Kompetencjedo podejmowaniaustalonych działań w
ramachrealizacjiplanuawaryjnego płynności
ramachrealizacjiplanuawaryjnego płynności
Program zarządzania bazą depozytową
� Prognozy/zało\
enia dot.wielkości i rodzajów depozytów
� Prognozy/zało\
enia dot.wielkości i rodzajów depozytów
� Polityka stóp procentowych z uwzględnieniem zachowań konkurencji
� Polityka stóp procentowych z uwzględnieniem zachowań konkurencji
� Strategia marketingowa wobec klientów
� Strategia marketingowa wobec klientów
� Analiza wykonania prognoz zało\
onych w planie
� Analiza wykonania prognoz zało\
onych w planie
Postawa wobec środków masowego
przekazu w sytuacji kryzysowej
Your funds are safe with Northern Rock
welcome to northern rock
We re open for business as usual and would like to offer
our sincere apologies for any anxiety or inconvenience
caused.
your money s safe with us  and that s guaranteed
The Chancellor has made it clear that all existing deposits
in Northern Rock are fully backed by The Bank of England
and are totally secure during the current instability in the
financial markets. Once again, thank you for your loyalty
during this difficult time.
Wskaz
niki wczesnego ostrzegania przed
utratą płynności
� Szybkiwzrostaktywów finansowanyniestabilnymi
�Szybkiwzrostaktywów finansowanyniestabilnymi
środkamifinansowymi
środkamifinansowymi
� Rosnąca koncentracja postronieaktywów ipasywów
�Rosnąca koncentracja postronieaktywów ipasywów
� Znaczne pogorszeniesytuacjifinansowej w banku
�Znaczne pogorszeniesytuacjifinansowej w banku
� Negatywna reklama
�Negatywna reklama
� Obni\
enieratingukredytowego
�Obni\
enieratingukredytowego
� Zwiększenieodpływu depozytówdetalicznych
�Zwiększenieodpływu depozytówdetalicznych
� Trudnościw dostępiedofinansowania
�Trudnościw dostępiedofinansowania
długoterminowego
długoterminowego
Nadzorcze miary płynności
Uchwała KNB nr 9/2007, ocena skuteczności zarządzania ryzykiem płynności
Płynność krótkoterminowa
Współczynnik płynności krótkoterminowej
Podstawowa i uzupełniająca rezerwa płynności/wartość środków
0
obcych niestabilnych
Luka płynności krótkoterminowej
Podstawowa i uzupełniająca rezerwa płynności  wartość środków
1
obcych niestabilnych
Płynność długoterminowa
Pokrycie aktywów niepłynnych funduszami własnymi
1
Pokrycie aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności
1
funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi
Płynność w polskim sektorze bankowym
Relacja kredytów do depozytów Co się stało?
1,4
1,2
1
Zmiana relacji
0,8
kredytów
0,6
do depozytów
0,4
0,2
0
Konsekwencje
Trudności
w pozyskiwaniu
kapitału na
działalność
kredytową
g
r
u
0
3 lu
t
0
4
k
w
i
0
4
c
z
e
0
4 s
ie
0
4 p
a
z

0
4 g
r
u
0
4 lu
t
0
5 k
w
i
0
5 c
z
e
0
5 s
ie
0
5 p
a
z

0
5 g
r
u
0
5 lu
t
0
6 k
w
i
0
6 c
z
e
0
6 s
ie
0
6 p
a
z

0
6 g
r
u
0
6 lu
t
0
7 k
w
i
0
7 c
z
e
0
7 s
ie
0
7 p
a
z

0
7 g
r
u
0
7 lu
t
0
8 k
w
i
0
8 c
z
e
0
8 s
ie
0
8
Zapadalność aktywów i wymagalność
pasywów