Skalary - wszystko o nich...
Skalary są gatunkiem ryb, który znają wszyscy akwaryści. Niektórzy nie wyobrażają sobie
nawet swojego akwarium bez tych wspaniałych rybek. Popularne są zarówno w
jednogatunkowych, profesjonalnych akwariach, jak i w wielogatunkowych zbiornikach
początkujących hodowców. Robią ogromne wrażenie na wszystkich, którzy chociaż przez
moment zapatrzą się na ich wspaniałe  żagle . Zajmijmy się więc dokładniej tą ciekawą rybą.
Pochodzenie
Ryby te w swoim naturalnym środowisku tworzą grupy zamieszkujące Amerykę Południową,
a raczej jej środkową i północną część. Na tych terenach można spotkać ją praktycznie w
większości wód. Od spokojnych zarośniętych rzek po rwące potoki i wody Amazonki. Jak już
wspomniałem rybki te w warunkach tych pływają w większych lub mniejszych grupach, ale z
reguły nie zmieniają miejsca swojego żerowania i swoich kryjówek. Preferują płytkie wody
przybrzeżne, gdzie łatwiej jest im się schronić przed większymi zwierzętami. Wśród lokalnej
ludności niekiedy stanowią jeden ze składników ich diety.
Historia
W osiemnastym wieku gatunek ten został sprowadzony do Europy przez Marcusa Blocha,
jednak długo się nie utrzymał w warunkach daleko odbiegających od ich naturalnego
środowiska i zachowały się tylko nieliczne zakonserwowane egzemplarze w berlińskim
archiwum muzealnym. Okazy te zaciekawiły w 1823 roku Lichtensteina i zostały przez niego
skatalogowane i opisane jako gatunek Zeus scalaris. Około roku 1830 naukowcy Cuvier i
Valenciennes, doszukując się podobieństw Skalarów z morskimi rybami plataksami opisali
żaglowca jako Platax scalaris. Jednak dopiero dziesięć lat póz
niej Jacob Heckel wyprowadził
wszystkich z błędu i zanegował podobieństwa gatunków, zaliczając skalara do nowego
rodzaju Pterophyllum, który uznawany jest do dziś.
Niedługo potem, bo już w 1848 roku znany naukowiec A.R. Wallace po raz pierwszy
wprowadził wzmianki o nowej odmianie skalara, nieco różniącej się morfologicznie od
znanej dotychczas. Niestety nieszczęśliwy wypadek spowodował, że zachowały się tylko
wzmianki o tej rybie. Dopiero w 1909 roku owy gatunek został ponownie odkryty. Podczas
swojej podróży do Ameryki Bruno Sargatzki zdobył okazy tej ryby i sprowadził je do
Nieniec. Gatunek ten został skatalogowany jako Pterophyllum altum, jednak był on
wyjątkowo trudny w hodowli i do dziś nie wiadomo czy udało się go wtedy rozmnożyć przez
niemieckich akwarystów.
Pierwsze wzmianki o rozmnożeniu żaglowca w warunkach sztucznych pojawiły się w 1921
roku, kiedy to dwaj amerykańscy akwaryści niezależnie od siebie wyhodowali około setki
młodych osobników. Od tej pory skalary są coraz bardziej popularne i mają przed nami coraz
mniej tajemnic. Współczesna akwarystyka zna bardzo dużo odmian o różnych kolorach, które
nie są już takie trudne w hodowli jak przed laty, jednak dokonana w latach osiemdziesiątych
systematyka tej ryby wykazała, że tak naprawdę w akwariach mamy tylko trzy gatunki:
scalare, leopoldi i altum.
Systematyka
Królestwo  Zwierzęta
Typ  Strunowce
Podtyp  Kręgowce
Nadgromada  Szczękowce
Gromada  Ryby kościste
Podgromada  Kostnopromieniste
NadrzÄ…d  Kostnoszkieletowe
Rząd  Okoniokształtne
PodrzÄ…d  Okoniowce
Rodzina  Pielęgnice
Rodzaj  Żaglowiec (Pterophyllum)
Gatunki: Żaglowiec skalar (Pterophyllum scalare)
Żaglowiec wysoki (Pterophyllum altum)
Żaglowiec Leopolda (Pterophyllum leopoldi)
Morfologia
Ryba ta osiąga do 20cm długości oraz do 30cm wysokości. Jest mocno spłaszczona bocznie.
Szczególna uwagę przykuwa swoimi uwydatnionymi w górę płetwą grzbietową i w dół
płetwą odbytową. W naturze skalar jest koloru srebrzysto-oliwkowego lub srebrzysto-
zielonego z pionowymi, ciemnymi pręgami. Odmiany o innych kolorach zostały wyhodowane
w warunkach sztucznych. Obecnie spotykane są żaglowce dymne (całe ciemne), marmurkowe
(z ciemnymi plamami), całe srebrne lub czarne, a także odmiany z długimi, weloniastymi
płetwami ogonowymi. Skalar może dożyć nawet kilkunastu lat. Słaby dymorfizm płciowy
sprawia, że tylko najbardziej doświadczeni akwaryści są w stanie rozpoznać od razu ich płeć
(po niewielkiej fałdzie tłuszczowej na głowie u samców). Z tego powodu ryby powinny same
dobierać się w pary. Poszczególne gatunki różnią się między innymi ilością łusek wzdłuż linii
bocznej altum  46-48, leopoldi  27-29, scalare  30-39.
Hodowla
Decydując się na te rybki trzeba pamiętać, że jest to ryba dość wysoka i musi mieć
odpowiednio duży zbiornik. Akwarium powinno mieć przynajmniej 50cm wysokości i dość
duży litraż (od 100l w górę). Woda o odczynie obojętnym i dobrze natleniona. Gatunki
dostępne na dzisiejszym rynku dobrze czują się w wodzie o praktycznie każdej twardości
ogólnej i wÄ™glowej. Temperatura okoÅ‚o 25-27 °C. OÅ›wietlenie mocne, lecz akwarium musi
być obsadzone wysokimi roślinami rzucającymi cień i dającymi kryjówki. W zbiorniku musi
też być zamontowana dobra filtracja.
Nie należy tych ryb trzymać z gatunkami, które mogą podgryzać im płetwy oraz z rybami
małymi, które mogą stać się przypadkowym pożywieniem skalarów. Jeżeli akwarium jest za
małe żaglowce mogą sterroryzować inne gatunki. Stają się wtedy agresywne, broniąc swojego
terytorium. A podczas pilnowania ikry rybki te nie wykazujÄ… respektu nawet przed znacznie
większymi gatunkami.
Karmienie
Ryba ta je praktycznie wszystko. Wspaniale przyjmuje pokarm suszony i w płatkach. Lubi
także pokarmy żywe: rureczniki, ochotki, larwy komarów, oczliki, rozwielitki. Mając wybór
zawsze wybiera pokarm żywy. Często zjada plankton i małe rybki.
Rozmnażanie
Do rozmnażania potrzebna jest dobrana para i bynajmniej nie hodowca ma dobierać żaglowce
w pary, a same ryby muszą się dobrać. Pary tworzą się już wśród młodych osobników i w
miarę jak dorastają ich więzi są coraz silniejsze. Skalary dobierają się bardzo często na całe
życie i tylko dobre pary mogą przechodzić tarło wielokrotnie. Najlepszym sposobem na
otrzymanie dobrych par jest zakup kilku młodych okazów, a po kilku-kilkunastu miesiącach
ryby same się dobiorą. Dobrane parki potrafią składać ikrę nawet raz w miesiącu lub częściej.
Do złożenia ikry skalary wybierają pionowe powierzchnie o stonowanych kolorach.
Najczęściej są to duże liście roślin wodnych lub konary, a nawet powierzchnie urządzeń
akwarystycznych. Do akwarium z tarlakami można także włożyć specjalne gliniane donice,
na ściankach których ryby składają jajeczka i można je łatwo przenieść do innego zbiornika.
Przed tarłem para dokładnie oczyszcza miejsce złożenia ikry. Wielkość tarła zależy od wielu
czynników, takich jak wiek rybek, podawany pokarm, przebytych niedawno chorób lub stanu
fizycznego ryb. W akwarium tarliskowym nie powinno być innych ryb, które mogą zjeść ikrę.
Samica krążąc pozostawia jajeczka przyklejone do powierzchni lepkim śluzem. Co jakiś czas
samiec przepływa i zapładnia nowe partie ikry. Ryby te są bardzo opiekuńcze. Rodzice
wachlują małe, przez
roczyste jajeczka płetwami piersiowymi, zapewniając im w ten sposób
dopływ powietrza. W akwarium należy zamocować filtr podłączany do brzęczyka, gdyż filtry
wbudowane za mocno wdmuchują powietrze. Można dodać także odrobinę błękitu
metylenowego, aby zapobiec pleśnieniu ikry. Jajeczka nie powinny być też wystawione na
bezpośrednie światło.
Młode skalary wylęgają się po 48  72 godzinach od tarła, jednak przez jakiś czas są
przyklejone dalej w miejscu umieszczenia jajeczek. Przez pierwsze dni nie karmimy jeszcze
rybek. Odżywiają się one pokarmem ze swoich woreczków żółciowych. Można lekko
zwiększyć napowietrzanie i nie wolno w tym czasie podmieniać wody. Po siedmiu dniach od
złożenia ikry rybki zaczynają już pływać i pojawiają się u nich oczy. Już wtedy należy podać
im pierwszy raz pokarm. Najlepiej nich to będzie artemia. Przez kilka najbliższych dni rybki
trzeba karmić kilka razy dziennie, przy czym pokarm należy podawać delikatnie obok stadka
pływających larw skalarów. Po dwóch tygodniach od tarła ryby już swobodnie pływają i mają
około 1cm długości. Po miesiącu osiągają już 4cm długości i mogą przyjmować pokarmy
suche, a po roku skalary zaczynają już dobierać się w pary i nie należy wtedy trzymać
wszystkich osobników razem, bo mogą zacząć ze sobą walczyć.
Należy pamiętać, że nie wolno krzyżować ze sobą skalarów odmiany czarnej. Ich młode w
większości przypadków giną zaraz po wykluciu. Skalary koloru czarnego uzyskujemy
mieszajÄ…c ze sobÄ… odmianÄ™ dymnÄ… lub dymnÄ… z czarnÄ….