Białka osocza
Płyny fizjologiczne
WPROWADZENIE
Białka to wielkocząsteczkowe polipeptydy. Granica
oddzielająca duże polipeptydy od małych białek
przebiega zazwyczaj między masami cząsteczkowymi
8000  10 000. Białka proste są zbudowane tylko z
aminokwasów. Białka złożone zawierają dodatkowe
związki nieamino-kwasowe, takie jak hern, pochodne
witamin, lipidy lub węglowodany.
Osocze krwi
Zasadniczy, płynny składnik krwi, w którym są zawieszone
składniki morfotyczne (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości
krwi. Uzyskuje się je przez wirowanie próbki krwi. W uproszczeniu
można przyjąć że osocze krwi pozbawione fibrynogenu i
czynników krzepnięcia jest surowicą krwi.
Osocze krwi jest płynem słomkowej barwy, składający się przede
wszystkim z wody, transportujący cząsteczki niezbędne
komórkom (elektrolity, białka, składniki odżywcze), ale również
produkty ich przemiany materii. Mając zdolność krzepnięcia
odgrywa podstawową rolę w hemostazie. Białka osocza pełnią
różne funkcje: odpowiadają za równowagę kwasowo-zasadową,
ciśnienie osmotyczne, lepkość osocza, obronę organizmu, a w
przypadku głodu są z
ródłem aminokwasów dla komórek.
Skład osocza krwi
" 90% - woda
" 9% - związki organiczne
" 1% - związki nieorganiczne
" białka
1. albuminy
2. globuliny
3. Fibrynogen
" I inne substancje odżywcze , hormony, gazy
oddechowe, elektrolity, witaminy oraz
azotowe produkty przemiany materii
Synteza białek osocza
Do białek osocza krwi zaliczamy: globuliny,
albuminy, białka ostrej fazy i fibrynogen. Białka
osocza syntetyzują komórki wątroby zwane
hepatocytami. Z wątroby są one wydzielane do
krwi
Albuminy
Grupa białek rozpuszczalnych w wodzie, obecnych w osoczu
krwi, produkowane przez wątrobę. Są głównymi białkami
występującymi w osoczu, stanowią 60% białka całkowitego. Można
je znalez
ć również w mleku i białku jaja kurzego. Charakteryzują
się krótkim, gdyż zaledwie parodniowym okresem półtrwania.
Prawidłowy poziom albuminy we krwi ludzkiej wynosi od 3,5 do 5,0
g/dL. Albuminy należą do małych białek, mają masę od 20-60 kDa, są
hydrofilowe i dzięki przewadze aminokwasów kwaśnych posiadają
ładunek ujemny co zapobiega przedostawaniu się tego białka z krwi do
moczu.
Rola albumin
Pełnią kluczową rolę w utrzymaniu ciśnienia onkotycznego
niezbędnego do zachowania prawidłowych proporcji między
ilością wody zawartą we krwi a ilością wody w płynach
tkankowych. Rolą albumin jest także działanie buforujące pH,
transport niektórych hormonów, leków, kwasów tłuszczowych
i barwników żółciowych oraz wiązanie i transport dwutlenku
węgla.
Naruszenie poziomu albumin w osoczu zakłóca wszystkie procesy
związane z filtracją i przenikaniem wody przez ściany naczyń
krwionośnych, zakłóca więc powstawanie moczu, płynu
zewnątrzkomórkowego i chłonki.
Wzrost stężenia albumin wywołuje odwodnienie. Natomiast przyczyną
spadku stężenia mogą być: zmniejszona synteza albuminy,
niedożywienie, zaburzenia wchłaniania, choroby wątroby, zwiększona
utrata albuminy, zespół nerczycowy, choroby przewodu pokarmowego,
oparzenia, krwawienia, wysięki, zwiększony katabolizm albuminy,
posocznica, wysoka gorączka, urazy, choroby nowotworowe,
przewodnienie.
Globuliny
Są odpowiedzialne za mechanizmy odpornościowe oraz
wiążą tłuszcze i glukozę. Są białkami dobrze
rozpuszczalnymi w rozcieńczonych roztworach soli, nie
rozpuszczają się w czystej wodzie. Ulegają wytrąceniu
już przy 50% wysycenia roztworu siarczanem amonu.
Skład aminokwasowy globulin obejmuje zazwyczaj od
18 do 20 podstawowych aminokwasów. Globuliny są
rozpowszechnione w komórkach i tkankach wszystkich
organizmów. Stanowią one istotny składnik cytoplazmy
wszystkich komórek. U roślin znaczne ilości globulin
nagromadzają się w nasionach, u zwierząt występują
one szczególnie obficie w płynach ustrojowych, takich
jak osocze krwi czy mleko, oraz tkance mięśniowej.
Klasyfikacja przeciwciał
Nazwa Opis Rysunek
Odgrywają rolę w
IgA
mechanizmach odpornościowych
w obrębie błon śluzowych
przewodu pokarmowego, dróg
oddechowych, układu moczowo-
płciowego, zapobiegają
kolonizacji patogenów
Odgrywają rolę jako
IgD
receptory na komórkach B
dla antygenów.
Odpowiedzialne za reakcje
IgE
alergiczne typu
natychmiastowego.
Powodują uwalnianie
histaminy z mastocytów.
Odgrywają rolę w
zwalczaniu pasożytów.
Cd.
Podstawowa w
IgG
odporności klasa
immunoglobulin.
Wydzielane wcześnie w
IgM
przebiegu reakcji
immunologicznej.
Eliminują patogeny we
wczesnych stadiach
odporności zależnej od
limfocytów B, zanim
zostaną wyprodukowane
wystarczające ilości IgG
Podział globulin na podstawie
podziału elektroforetycznego
" ą-globuliny (alfa) na przykład:
1. ą1-antytrypsyna
2. ą2-globulina, czyli angiotensynogen
3. ą2-makroglobulina
" �-globuliny (beta), m.in. odpowiedzialne za
transport kwasów tłuszczowych i hormonów
sterydowych
" ł-globuliny (gamma), czyli immunoglobuliny
(przeciwciała)
Fibrynogen
I czynnik krzepnięcia - białko osocza krwi
wytwarzane w wątrobie, angażowane w
końcowej fazie procesu krzepnięcia i
przekształcane w białko fibrylarne - fibrynę
(włóknik) współtworzącą skrzep krwi.
Fibrynogen łącząc się z receptorami powoduje
agregacje aktywowanych trombocytów. Jest
zaliczany do białek ostrej fazy
Białka ostrej fazy
Białka ostrej fazy - grupa białek surowicy krwi,
uwalnianych przez wątrobę w wyniku reakcji na
zakażenie organizmu. Synteza ich wzrasta pod
wpływem interleukiny-6 (IL-6). Pobudzają fagocytozę,
ułatwiają eliminację patogenów. Modyfikują również
działanie innych białek odpornościowych, chronią
przed niszczącym wpływem enzymów osoczowych i
komórkowych, dostających się do krwi z
uszkodzonych narządów.
Białka ostrej fazy:
- alfa-antytrypsyna,
- kwaśna alfa1-glikoproteina,
- ceruloplazmina,
- haptoglobina,
- fibrynogen.
Niedobór predysponuje do wystąpienia krwawień. Może być spowodowany
zmniejszoną syntezą (np. w przebiegu marskości wątroby, afibrynogenemii czy
hipofibrogenemii) bądz
nadmiernym zużyciem (w zespole rozsianego
krzepnięcia wewnątrznaczyniowego DIC). Wartości podwyższone, którym
towarzyszy zwiększone ryzyko zakrzepicy, obserwowane są w ostrych stanach
zapalnych, chorobie wieńcowej, zespole nerczycowym ale także fizjologicznie
podczas ciąży. Wrodzony niedobór fibrynogenu zdarza się rzadko (1-
2/1.000.000).
W przypadku afibrynogenemii krew pozbawiona jest możliwości krzepnięcia,
możliwe są trudne do zahamowania krwotoki, jednakże u niektórych osób
objawy są zaskakująco skąpe. Afibrynogenemia i hipofibrynogenemia mogą
być diagnozowane już u noworodków (nadmierne krwawienia z pępowiny).
Często występują krwawienia z nosa i dziąseł oraz łatwe siniaczenie, natomiast
krwawienia dostawowe (w przeciwieństwie do hemofilii) są dość rzadkie.
Rola białek osocza
" Transportowa
" Udział w krzepnięciu
" Odpornościowa
" Rola receptorów dla antygenów
Gęsty żółty płyn, zaczyna się gromadzić w piersi jeszcze w czasie ciąży (u
człowieka już od około 20 tygodnia). W porównaniu do mleka właściwego
matki, siara jest szczególnie bogata w białka, z których większość jest mało
odżywcza, ale gra ważną rolę w dojrzewaniu przewodu pokarmowego młodych
ssaków.
Zawiera bardzo wysoki poziom przeciwciał IgA, do 5 mg/ml w pierwszych
dniach. Mała część tego jest wchłaniana, a większa część zamiast tego
pozostaje na powierzchni układu pokarmowego dziecka, działając jako 'płaszcz
odpornościowy', zapobiegając patogenom które mogą przyklejać się do ścianek
układu pokarmowego. Prostaglandyny obecne w siarze nie są trawione przez
żołądek dziecka, ale pozostają nietknięte i działają jako ochrona żołądka i
innych organów.
Siara jest wydzielana zarówno przez piersi kobiet, jak i wymiona samic ssaków
MLEKO
wydzielina gruczołów mlekowych samic ssaków służąca jako
pokarm dla młodych osobników. Mimo że przez wiele lat
stosowano mleko krowie oraz sztucznie przygotowywane
preparaty mleczne, najbardziej wartościowym i właściwym
pokarmem dla niemowląt jest mleko ludzkie.
Białka mleka
*Kazeina- to najważniejsze białko mleka Kazeina występuje w mleku w postaci miceli
tworzących roztwór koloidalny
. W skład każdej miceli wchodzi od 300 do 500 podjednostek. Są połączone
jonami wapniowymi, fosforanowymi i cytrynianowymi.
*Albuminy - są reprezentowane przez alfa-lakto-albuminę, �-lakto-globulinę i albuminę
serum, tzw. albuminę surowicy krwi. Białka te w mleku występują w rozproszeniu i są
bardzo trudne do wydzielenia w postaci skrzepu. Białka te nie zawierają fosforu,
natomiast bogate są w lizynę, a �-lakto-globulina ulega denaturacji podczas silnego
ogrzania, co ma niekorzystny wpływ na wydzielanie skrzepu przy pomocy
podpuszczki. ą-lakto-albumina jest bardziej odporna na wysokie temperatury.
Pasteryzacja (80-90�C) nie powoduje jej koagulacji. W związku z tym zawsze pozostaje
ona w serwatce.
*Globuliny wysokocząsteczkowe (immunoglobuliny). W mleku normalnym jest ich
około 0,06%. W dużych ilościach występują w siarze. Obserwuje się je również u krów
z zapaleniem wymienia (mastitis). Mleko mastitisowe to mleko od krów z zapaleniem
wymienia. Produkowane są przez komórki plazmatyczne występujące w gruczołach
mlecznych
Ślina - wydzielina gruczołów ślinowych, nazywanych śliniankami. W ciągu doby, w
zależności od spożywanego pokarmu, ślinianki uchodzące do jamy ustnej
produkują średnio 1,5 l śliny. W organizmie człowieka wyróżniamy trzy pary
dużych ślinianek :
" przyuszne
" Podżuchwowe
" Podjęzykowe
Ślina wydzielana jest również przez wiele mniejszych gruczołów ślinowych
umieszczonych w całej jamie ustnej, do których należą: gruczoły policzkowe,
wargowe, podniebienne, językowe i trzonowe.
Wydzielanie śliny jest odruchowe i następuje po zadziałaniu bodz
ców. Najczęściej
dochodzi do jej wydzielania przy podrażnieniu receptorów smakowych przez
pokarm (wystarczy również samo wyobrażenie). Sygnał przekazywany jest do
rdzenia przedłużonego, do ośrodka odruchu i stamtąd przekazywany jest
odśrodkowym włóknom wydzielniczym, których zakończenia znajdują się na
twarzy i gardle, to one powodują wydzielanie śliny (to odruch bezwarunkowy). W
ślinie zawarty jest enzym który rozkłada cukry już w jamie ustnej. Ślinę możemy
podzielić na:
" ślinę surowiczą zawierającą enzym amylazę ślinową (ptialinę) rozpoczynający
trawienie skrobi;
" ślinę śluzową (dzięki mucynie ułatwia połykanie pokarmu).
Skład śliny:
" woda około 99%
" związki nieorganiczne:
*Na (kation sodu)
*K (kation potasu)
*Cl (anion chloru)
*kwas ortofosforowy V
" związki organiczne:
*mucyna - ułatwia połykanie pokarmu
*ptialina - rozkłada skrobię na maltozę i dekstrynę
*maltaza - rozkłada maltozę na glukozę
*lizozym - enzym bakteriobójczy
Skład śliny zależny jest od miejsca, w którym jest wydzielana np.
ślinianki przyuszne wydzielają ślinę ubogą w mucynę oraz od stanu
autonomicznego układu nerwowego