Regulacje i nadzór
nad rynkami finansowymi
233710-1118 2010/11
dr Wojciech Rogowski
Szkoła Główna Handlowa, Instytut Ekonomiczny NBP
1
Regulacje i nadzór nad rynkami finansowymi
Wykład 1. Rynki finansowe  tradycja, specyfika, kryzys
Wykład 2. Przesłanki i teoretyczne podstawy regulacji rynków finansowych
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
Wykład 4. Prawo - podstawowe formy regulacji rynków
Wykład 5. Ponadnarodowe instytucje ustanawiające standardy nadzorcze
Wykład 6. Modele nadzoru nad narodowym rynkiem finansowym
Wykład 7. Struktura instytucjonalna nadzoru nad rynkiem finansowym w wybranych krajach
Wykład 8. Regulacje i nadzór nad rynkiem finansowym w Polsce
Wykład 9. Osiągnięcia i zamierzenia w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym w Unii Europejskiej
Wykład 10. Nadzór nad ponadnarodowymi instytucjami finansowymi
Wykład 11. Wpływ kryzysów finansowych na reformowanie sieci bezpieczeństwa finansowego
Wykład 12. Nowa międzynarodowa architektura finansowa
Wykład 13. Seminarium studenckie
Wykład 14. Wykład gościnny - jak to się robi w nadzorze bankowym?
Wykład 15. Egzamin w terminie  O
2
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Co to jest kryzys?
" Kryzys -  z kryzysami jest jak z pięknymi kobietami  trudno je
zdefiniować ale łatwo rozpoznać (Kindleberger, 1999)
" Niestabilność finansowa to sytuacja charakteryzująca się
następującymi podstawowymi kryteriami (cechami) 
(1) znacząca część cen aktywów finansowych różni się znacznie od parametrów
fundamentalnych ,
(2) funkcjonowanie rynku i dostępność kredytów (krajowa jak i międzynarodowa)
jest znacząco zniekształcona (wypaczona) co skutkuje
(3) znaczącymi odchyleniami agregatu oszczędności i zdolności wytwórczych
gospodarki. (Fergusson, FED)
" Co to jest stabilność finansowa?
3
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Co to jest stabilność finansowa?
 Brak jest jednej wspólnej definicji stabilności
finansowej  stabilności systemu finansowego
 Jest przedmiotem obserwacji i analizy
 Brak powszechnie akceptowanych miar
 Banki centralne nie stosują jednolitych metodologii
analiz
4
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Co to jest stabilność finansowa?
" & . stan systemu finansowego pozbawiony: nadmiernej zmienności cen aktywów,
zaburzeń systemowych pojawienia się i  wybuchu finansowych  bąbli
spekulacyjnych (disruption), nadzwyczajnego braku płynności w pewnych
segmentach rynku, przerwania operacji systemu płatniczego, nadmiernego
racjonowania kredytów lub podaży, błędów instytucji finansowych, etc. (Bank
Francji)
" Stabilność systemu finansowego to stan, w którym system finansowy pełni swoje
funkcje w sposób ciągły i efektywny, nawet w przypadku wystąpienia
nieoczekiwanych i niekorzystnych zaburzeń o znacznej skali (Narodowy Bank
Polski)
" & . jest definiowana jako stan, w którym system finansowy (uczestnicy, rynki
finansowe, infrastruktura rynkowa) jest zdolny do absorpcji szoków oraz
zapobiega nierównowadze na rynkach finansowych. Dzięki temu ograniczone jest
prawdopodobieństwo zakłóceń w procesie alokacji oszczędności w gospodarce (
Europejski Bank Centralny)
5
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Stabilność finansowa
" ...stan, w którym działalność gospodarcza nie jest zakłócana przez zmiany cen
aktywów ani przez problemy instytucji finansowych w wywiązywaniu się z ich
zobowiązań. (Crocett, 1997)
" & . należy rozumieć jako brak zaburzeń w funkcjonowaniu systemu finansowego
lub uzyskanie trwałej i dynamicznej równowagi na powiązanych ze sobą rynkach
finansowych, co umożliwia finalność rozliczeń operacji, płynność i alokację
oszczędności . (Solarz, 2001:183)
"  Przez stabilność finansową rozumie się jako brak (nieobecność) kryzysów
finansowych. (Fidrmuc, Schardax, 2000)
6
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
Stabilność finansowa
& . to sytuacja w której system finansowy jest zdolny do efektywnej alokacji zasobów
pomiędzy zastosowaniami oraz pomiędzy okresami w czasie, określania i
zarządzania ryzykami finansowymi oraz w końcu do przejmowania (absorpcji)
pojawiających się szoków.
Stabilnym określamy system finansowy, którego działanie wzmacnia wyniki
gospodarowania i akumulację bogactwa, podczas gdy jest także zdolny do
zapobiegania ujawniania się nie przewidzianych a niszczących skutków
niepomyślnych zaburzeń.
Stabilność finansowa może występować jako rozciągłe continuum zmienne w czasie i
zgodne z rozdzielającymi się kombinacjami elementów oddziaływujących na to
zjawisko.
A.Houben, J.Kakes, G.Schinasi, 2004,
" Stabilność finansowa (wg Mesjasz i Rogowski, 2005) to
 całościowa ciągła właściwość dynamiki instytucji finansowych i rynków (systemów),
 oceniana jako pozytywna zgodnie
" z powszechnie przyjętymi kryteriami uniwersalnymi oraz
" z kryteriami przyjętymi przez uczestników zaangażowanych w jej kształtowanie, utrzymanie i ocenę tej dynamiki. 7
 Podstawowym pozytywnym atrybutem stabilności finansowej jest
" możliwość przewidywania zjawisk negatywnie wpływających na tę dynamikę (ryzyka), powiązana z
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
Stabilność finansowa (wg Mesjasz i Rogowski, 2005) to
 całościowa ciągła właściwość dynamiki instytucji finansowych i rynków
(systemów),
 oceniana jako pozytywna zgodnie
" z powszechnie przyjętymi kryteriami uniwersalnymi oraz
" z kryteriami przyjętymi przez uczestników zaangażowanych w jej
kształtowanie, utrzymanie i ocenę tej dynamiki.
 Podstawowym pozytywnym atrybutem stabilności finansowej jest
" możliwość przewidywania zjawisk negatywnie wpływających na tę
dynamikę (ryzyka), powiązana z
" umiejętnością przewidywania i ewentualnie
" stosowania/stymulowania środków:
 zapobiegawczych
 korygujących
 wykluczających
 restytuujących (odtwarzających)
" odnoszących się do tych negatywnych zjawisk.
8
Stabilność finansowa w bankowości
Co definiuje ? (-)
brak: Zakres
globalny system finansowy
regionalny system finansowy
" kryzysu
narodowy system finansowy
" zakłóceń funkcjonowania
bankowość
instytucji,
bank
" nadmiernej zmienności cen
" Płynność funkcjonowania
aktywów
" Ciągłe funkcjonowanie instytucji
" zaburzeń systemowych,
" Ciągłe funkcjonowanie rynków
" nadzwyczajnego
" Zmienność cen zgodnie ze
" płynności w określonych
zmianami fundamentów
segmentach rynku,
" Istnienie płynności
" brak bąbli spekulacyjnych
Zarząd banku
" Równowaga makroekonomiczna
" przerwań funkcjonowania
systemu,
Akcjonariusze - Deponenci - Kredytobiorcy
" masowych problemów
instytucji finansowych.
Nadzór bankowy
" nadmiernego
reglamentowania kredytów
Narodowa safety net
Europejska safety net
Co definiuje ?
(+) istnienie:
Międzynarodowa safety net
Kto chroni, dba?
9
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Znaczenie stabilności finansowej:
 System finansowy jest podatny na zakłócenia rynkowe
 Znaczące koszty kryzysu finansowego
 Stabilny system finansowy:
" jest niezbędny dla osiągnięcia stabilności cen,
" jest niezbędny dla płynnego funkcjonowania systemu płatniczego,
" pełni kluczową rolę w transmisji impulsów polityki pieniężnej,
" wspiera wzrost gospodarczy,
" dobrem publicznym.
10
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Stabilność finansowa  funkcjonalnie :
" Zapobieganie kryzysowi finansowemu
Nadzór
Kontrole
Perswacja
Autosanacja
" Zarządzanie kryzysem
Interwencje płynności
Pożyczka ostatniej instancji
Nacjonalizacja instytucji finansowych
11
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Zapobieganie kryzysowi:
 Podejście mikro-przezornościowe (ryzyka
poszczególnych instytucji finansowych) 
instytucje nadzorcze
 Podejście makro-przezornościowe (ryzyko
systemowe)  bank centralny + ministerstwo
finansów
12
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Zarządzanie kryzysem:
 Instytucja nadzorcza
 Bank centralny
 Instytucja gwarancyjna
 Rząd
" Obie funkcje realizuje sieć bezpieczeństwa finansowego
& ogół regulacji prawnych oraz samoregulacji mających na celu
zapewnienie stabilności finansowej oraz ochronę interesów
uczestników rynku korzystających z usług pośredników finansowych,
a także ogół instytucji odpowiadających za kontrolę przestrzegania tych
regulacji i samoregulacji (Iwanicz-Drozdowska, 2008)
13
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
Instytucje sieci stabilności finansowej safety net sensu largo
SEKTOR SEKTOR SEKTOR
Polityka
RYNKU KAPITAA
OWEGO BANKOWY UBEZPIECZEC

fiskalna
Nadzór Nadzór Nadzór
rynku bankowy ubezpie-
Po\
yczko-
kapitału czeń
dawca
ostatniej
instancji
Gwaranto-
Gwaranto- Ubeziecze- wanie
Polityka
wanie nie wypłaty
pienię\
na
rozliczeń depozytów odszkodo-
wania
14
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
Sieć bezpieczeństwa  financial safety net
1. Nie istnieje jedna optymalna struktura sieci,
2. Działania sieci bezpieczeństwa koncentrują się na:
a) zapobieganiu kryzysom
b) Zarządzaniu kryzysami
3. Każda instytucja sieci, angażuje się w poszczególne działania na różnych
etapach
4. Celem instytucji tworzących sieć bezpieczeństwa nie jest pomoc każdej
zagrożonej instytucji finansowej
5. Celem jest ochrona klientów i zapewnienie stabilności całego systemu
finansowego
6. Instytucje tworzące sieć bezpieczeństwa powinny unikać oficjalnego
informowania o warunkach i sposobie pomocy na wypadek kryzysu
finansowego  ograniczyć moral hazard
15
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Jak analizować stabilność finansową (systemu
finansowego, banku, budżetu domowego (?)
 Monitorować i przewidywać szoki
 Znać i obserwować obszary wrażliwości
 Kontrolować kanały oddziaływania
 Analizować zdolność do absorpcji szoku
 Komunikować się z rynkiem
16
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Kanały transmisji szoków:
 Kanał bezpośrednie:
 Kanał kredytowy
 Kanał finansowanie
 Kanał rynkowy
 Kanały pośrednie:
 Kanał makroekonomiczny
 Kanał kapitałowy (własnościowy)
 Pośredni kanał rynkowy
 Pośredni kanał kredytowy
 Kanał zaufania
17
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
Zaostrzenie PP Pogorszenie Nadmierne
Spowolnienie Spadek cen  Przelanie się
po wzroście sytuacji wypłaty
w EMU nieruchomości kryzysu na EM
inflacji banków-matek dywidend
Wzrost znaczenia Wyższy koszt
Znaczny portfel Duży udział Wzrost znaczenia Ograniczone
finansowania i zmienność
kredytów dla kredytów finansowania zasoby
zagranicznego depozytów
gospodarstw walutowych rynkowego kapitałowe
i od matek detalicznych
domowych z okresu
łagodnej polityki
kredytowej
Niższe
Straty
Wyższe koszty Adekwatność
przychody
kredytowe
finansowania kapitałowa
odsetkowe
Zyski
Skutki dla sfery
Akcja
realnej
kredytowa
Zródło: opracowanie szkoleniowe NBP
18
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Metody analizy:
 Test warunków skrajnych
" Wpływ szoku na pozycję finansową kredytobiorców  scenariusz
jednoczynnikowy
" Wpływ szoku na zdolność sektora bankowego do absorpcji strat:
 Symulacje (wpływ założonej ścieżki pogorszenia się jakości
kredytów)
 Makro test warunków skrajnych
19
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Przykłady:
 Wpływ upadłości trzech największych kredytobiorców z
sektora niefinansowego
 Wpływ wzrostu bezrobocia na udział kredytów
gospodarstw domowych o ujemnym buforze dochodowym
w kredytach poszczególnych rodzajów
 Analiza prawdopodobieństwa efektu domina na rynku
międzybankowym
 Stagflacja w USA oraz strefie euro
" Inflacja 4% i 0% wzrostu gospodarczego w strefie euro
" Wzrost cen żywności i energii
 Spadek podaży kredytów
20
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
Kto włada nadzorem bankowym?
Nadzór bankowy (safety net) w świetle teorii przedstawicielstwa
Mocodawca
podatnik
(pryncypał)
deponent
I relacja agencji
konflikt
interesu
domniemany
stabilność
koszty
kontrakt
Przedstawiciel
nadzór
asymetria informacji
(agent)
+ dezinformacja bankowy
Mocodawca
(pryncypał)
władanie
korupcja
nadzoru
II relacja agencji
prawo - kontrakt
formalny
bank
Przedstawiciel
system bankowy (agent)
21
Wykład 3. Struktury stabilności finansowej
" Literatura uzupełniająca:
22