2010-03-04
WYK AD
Bezrobocie  charakter problemu
Bezrobocie  jeden z Ekonomiczny 
Bezrobocie i polityka
Bezrobocie i polityka
najpowa niejszych niewykorzystany zasób,
Wzrost bezrobocia w latach
problemów nierówno ci, niew ciwa
1999-2001 o 1,3 mln osób
przeciwdzia aniu
przeciwdzia aniu
wspó czesnego wiata. selekcja.
przyczyni si do cznej utraty
warto ci PKB o ok. 115 mld z .
Bezrobocie to: Spo eczny  wykluczenie,
(koszt utraconej produkcji, jak i
bezrobociu
bezrobociu..
brak perspektyw.
problem ekonomiczny koszt socjalny).
Polityczny  konflikty
problem spo eczny
spo eczne, radykalizacja
problem polityczny
nastrojów.
Bezrobocie
Bezrobocie
Ludno kraju
Si a robocza - osoby, które chc i mog
Ludno w wieku
Ludno w wieku pracowa
nieprodukcyjnym -
produkcyjnym - Lp
Zasoby si y roboczej - cz populacji w
Lnp
wieku produkcyjnym, która pracuje lub
szuka pracy
Bierni zawodowo: ucz cy si ,
Aktywni zawodowo
Stopa bezrobocia: odsetek si y roboczej,
emeryci, wyk. prac niep atn
- zasoby si y roboczej Sr w domu) - NSr
która nie ma pracy, lecz chce i mo e
pracowa
Wska nik zatrudnienia
Z

Lp
Zatrudnieni - Z Bezrobotni - B
Stopa
bezrobocia
Sr
B
Wspó czynnik aktywno ci zawodowej =

Lp
Sr
1
2010-03-04
Bezrobocie  podstawowe definicje
Mierzenie bezrobocia
Mierzenie bezrobocia
Ludno w wieku produkcyjnym:
Bezrobotni
granice wieku: np. 18-59, 18-64; powy ej 15 lat; powy ej 16 lat
to ci, którzy nie maj pracy, ale jej szukaj
Bierni zawodowo:
Stopa bezrobocia
ucz cy si w systemie dziennym
Mierzy, jaki odsetek si y roboczej nie jest
zatrudniony
emeryci
jest on równy liczbie bezrobotnych podzielonej
przez liczb osób nale cych zasobów do si y wykonuj cy prac nieodp atn w gospodarstwie domowym
roboczej
przebywaj cy w wi zieniu, zak adach zamkni tych
nie uwzgl dnia tzw.  zniech conych
pracowników
Aktywni zawodowo (zasoby si y roboczej):
Zniech ceni pracownicy
zatrudnieni (pracuj cy)
to ci, którzy nie szukaj ju pracy, ale nie s
zatrudnieni
bezrobotni
Zatrudnienie
Bezrobotni
 czynniki determinuj ce
" Bezrobotni zarejestrowani: " Bezrobotni wg BAEL
(osoby, które spe niaj
osoby w wieku produkcyjnym;
Czynniki determinuj ce Czynniki determinuj ce
jednocze nie 3 warunki):
nie maj cy prawa do renty lub
zatrudnienie  strona zatrudnienie  strona
w okresie badanego
poda owa: popytowa: emerytury
tygodnia nie pracowa y
nie posiadaj cy gospodarstwa
struktura demograficzna technologie
aktywnie poszukuj pracy
rolnego
poziom dochodów struktura kosztów produkcji
gotowe podj prac w
nie prowadz cy dzia alno ci
badanym lub nast pnym
gospodarczej
czynniki kulturowe stan koniunktury (obecny i
tygodniu
oczekiwany) nie pobieraj zasi ku (innego
ugo okresu kszta cenia,
ni dla bezrobotnych)
by wojskowej regulacje prawne
2
2010-03-04
Stopa bezrobocia w Polsce
25
20
15
10
5
0
Bezrobocie zarejestrowane Bezrobocie wg BAEL
3
90
91
92
93
95
96
97
98
99
00
01
02
03
94
0
9
19
19
19
19
1
19
19
19
19
19
20
20
2
20
2010-03-04
Stopa bezrobocia w Polsce 2006 rok.
21,4%
21,4%
18,5
28,7%
28,7%
18
18
18
26,8%
26,8%
17,8
15,6%
15,6% 17,5
17,2
23,2% 15,0%
23,2% 15,0%
17
16,5
16,5
26,0%
26,0%
16,1%
16,1% 16
16
19,2%
19,2% 15,7
15,5
15,5
15
17,5%
17,5%
14,5
22,2%
22,2%
21,4%
21,4% 14
19,7%
19,7% Miesi c
I II III IV V VI VII VIII
18,7%
18,7%
16,8%
16,8%
14,7%
14,7%
Struktura bezrobotnych wg poziomu wykszta cenia
Struktura bezrobotnych wg p ci
II kwarta 2006
II kwarta 2006
5,4%
Gimnazjaln, podstawowe i
8,4%
niepe ne podstawowe
32,5%
Zasadnicze zawodowe
kobiety
czy ni
44,6%
22,1%
rednie zawodowe
55,4%
rednie ogólnokszta ce
Wy sze
31,6%
4
Stopa bezrobocia (%)
2010-03-04
Struktura bezrobotnych wg wieku
Grecja
Stopa bezrobocia wybranych pa stw UE i Polski
Hiszpania
II kwarta 2006
Irlandia
5,9%
30 Niemcy
Portugalia
27,9%
20,1% 25 - 34
25
ochy
45 - 54 POLSKA
20
do 24 lat
35 - 44
15
55 lat i wiecej
10
21,5%
24,6%
5
0
Bezrobocie a upad przedsi biorstw
Zasoby i strumienie na rynku pracy
w Polsce
7 000 500
Zasób
450
Zasób bezrobocia
6 000
zatrudnienia
400
B
5 000
Korelacja dynamiki 350
Z
300
nat enia upad ci
4 000
250
przedsi biostw z dynamik
3 000
200
stopy bezrobocia =
150
2 000
100
+0,63
1 000
Zasób biernych
50
0 0
zawodowo
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
NSr
ilo w niosków 1 250 3 661 5 249 4 193 2 992 2 710 2 368 2 667 3 149 4 442 6 448
nat enie 156 362 465 214 142 113 91 90 95 117 149
5
5
8
1
82
83
84
87
95
96
97
98
99
00
9
9
9
9
9
9
0
981
986
989
990
991
992
993
994
002
1
19
1
1
198
1
1
198
1
1
1
1
1
1
19
1
1
19
1
2
200
2
2010-03-04
Bezrobocie strukturalne
Bezrobocie strukturalne
Bezrobocie frykcyjne
Bezrobocie frykcyjne
Niedopasowanie umiej tno ci lub
Niemo liwy do obni enia minimalny poziom
lokalizacji
bezrobocia
Istnieje, poniewa poszukuj cy pracy cz sto:
utrzymuje si , gdy potrzeba czasu, by
nie posiadaj kwalifikacji poszukiwanych przez
dopasowa poda pracy do popytu na
pracodawców
prac nie mieszkaj w regionach, gdzie posiadane przez
nich umiej tno ci s poszukiwane przez
pracodawcy potrzebuj czasu, by przekona
pracodawców
si o umiej tno ciach dost pnych
Pojawia si z uwagi na zmiany w gustach,
pracowników
technologii, podatkach lub konkurencji, która
poszukuj cy pracy potrzebuj czasu, by
redukuje popyt na pewne umiej tno ci i
dowiedzie si o szansach podj cia pracy
zwi ksza popyt na inne
generalnie krótkookresowe i dobrowolne
Generalnie d ugookresowe, jest wi kszym
problemem ni bezrobocie frykcyjne
Bezrobocie cykliczne
Bezrobocie cykliczne
Bezrobocie sezonowe
Bezrobocie sezonowe
Wynikaj ce z niedostatku popytu, nazywane
te bezrobociem typu keynesowskiego
Bezrobocie powodowane przez sezonowe
Pojawia si , gdy spadek popytu globalnego
zmiany w popycie na prac na przestrzeni
spowodowa spadek produktu i spadek
roku
zatrudnienia poni ej poziomu
w okresie zimy liczba pracowników w
zapewniaj cego pe ne zatrudnienie
rolnictwie czy budownictwie zmniejsza si , a w
Wyst puje w okresach recesji
okresie przed wi tecznym ro nie popyt na
sprzedawców w sklepach
Polityka rz du, maj ca na celu
Aby wyeliminowa skutki tego rodzaju
stymulowanie zagregowanego popytu w
zmian, miesi czne statystyki dotycz ce
okresach recesji, zmierza do redukcji tego
bezrobocia s korygowane sezonowo
rodzaju bezrobocia
6
2010-03-04
Bezrobocie  typy (podsumowanie)
Bezrobocie frykcyjne  wynika z niedoskona ci rynku: zbyt
Bezrobocie klasyczne
Bezrobocie klasyczne
wolnych przystosowa popytu i poda y, niepe nej informacji,
ci ego tworzenia i likwidowania miejsc pracy.
Zgodnie z za eniami modelu klasycznego,
Jest to bezrobocie niemo liwe do ca kowitego zlikwidowania!
gi tkie p ace i ceny zapewniaj stan pe nego
zatrudnienia Bezrobocie strukturalne  niedostosowanie struktury popytu na
prac i poda y pracy pod wzgl dem:
w gospodarce wyst puje naturalna stopa
bezrobocia (bezrobocie dobrowolne) -kwalifikacyjnym
bezrobocie wyst puje wtedy, gdy p ace s
-zawodowym
wy sze od poziomu równowagi (regulacje
-regionalnym
rynku pracy, zwi zki zawodowe)
Wynika np. z likwidacji ca ych bran .
Bezrobocie koniunkturalne  wynikaj ce z okresowego spadku
aktywno ci ekonomicznej.
Bezrobocie przymusowe i dobrowolne
Przyczyny bezrobocia
B. przymusowe
aca realna AJ
B.
dobrowolne
Bezrobocie nierównowagi
Bezrobocie technologiczne:
LF
(nadwy ka globalnej poda y
 rezerwowa armia pracy
B
(K.Marks) pracy nad globalnym A
C
W2
popytem na prac ):
uj cie neoklasyczne:
W1 F
Bezrobocie równowagi
E
bezrobocie dobrowolne
(bezrobocie naturalne):
(usztywnianie si p ac)
niedoskona ci rynku.
uj cie keynesowskie:
(typy bezrobocia równowagi: D
bezrobocie przymusowe
frykcyjne i strukturalne)
(niewystarczaj cy popyt na
towary) D  popyt na prac
Liczba pracowników
AJ  liczba pracowników sk onnych przyj ofert
LF  wielko zasobu si y roboczej
pracy przy danej stawce p acy
7
2010-03-04
Przyczyny bezrobocia Przyczyny bezrobocia
Przyczyny bezrobocia Przyczyny bezrobocia
likwidacja niektórych ga zi przemys u np.
zmiany w technologii
górnictwa
wysokie podatki
przeniesienie zak adu do innego rejonu
wysoki przyrost naturalny
zmniejszenie popytu na konkretne dobra
niskie stawki p ac
czy us ugi
wysokie minimalne stawki p ac
ograniczanie produkcji
korzystne zasi ki dla bezrobotnych
brak informacji o miejscach pracy
biurokracja
niedostosowane do potrzeb rynku
wykszta cenia pracowników
rygorystyczny kodeks pracy
Walka z bezrobociem - polityka pa stwa
Pozytywne skutki bezrobocia
Polityka aktywna:
nast puje lepsza alokacja zasobów pracy
2) mikroekonomiczna:
podnosi si ogólny szacunek do pracy, pozwi ksza 1) makroekonomiczna:
- publiczne programy
dyscyplin pracy zatrudnionych
- fiskalna (podatki, wydatki
zatrudnienia
wysokie bezrobocie os abia procesy inflacyjne
bud etowe)
- subsydiowanie zatrudnienia
- monetarna (stopy %, poda
Wg przedsi biorstw przedsi biorstw
2
- po yczki dla
pieni dza)
ówne powody ograniczania
- szkolenia zawodowe
Stymulowanie popytu
zatrudnienia:
- us ugi po rednictwa pracy.
globalnego i/lub stwarzanie
Ograniczony popyt
Ta polityka ma na celu
lepszych warunków
Koszty pracy
ównie ograniczanie
przedsi biorstwom.
bezrobocia frykcyjnego i
Ta polityka ma na celu
strukturalnego.
ównie ograniczanie
Polityka pasywna:
bezrobocia
nierównowagi.
- pomoc dla bezrobotnych (np.
zasi ki)
8
2010-03-04
Aktywne i pasywne formy dzia ania Krajowa strategia zatrudnienia 2007-2013
Aktywne i pasywne formy dzia ania Krajowa strategia zatrudnienia 2007-2013
pa stwa na rynku pracy
pa stwa na rynku pracy
Aktywne formy dzia ania pa stwa na rynku pracy:
Kierunki polityki pa stwa na rynku pracy:
roboty publiczne (autostrady, sprz tanie ulic) (metoda
wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy przez
keynesowska),
rozwój przedsi biorczo ci i innowacyjno ci,
tanie kredyty dla absolwentów i program pierwsza praca,
rozwój kszta cenia ustawicznego i poprawa jako ci
szkolenia zawodowe osób doros ych,
edukacji,
aktywizacja osób niepe nosprawnych,
wzrost elastyczno ci rynku pracy,
lepsza instytucjonalna obs uga rynku pracy,
subwencje inwestycyjne oraz ulgi podatkowe dla aktywizacja osób bezrobotnych i zagro onych
przedsi biorstw (szczególnie tych z sektora MSP).
wykluczeniem spo ecznym,
doskonalenie instytucjonalnej obs ugi rynku pracy,
Pasywne metody dzia ania pa stwa na rynku pracy:
niwelowanie ró nic regionalnych oraz
zasi ki dla bezrobotnych,
przeciwdzia anie praktykom dyskryminacyjnym,
wiadczenia przedemerytalne,
prowadzenie efektywnej polityki migracyjnej.
wcze niejsze emerytury.
Polityka na rynku pracy w Niemczech
Polityka na rynku pracy w Niemczech
Porównania mi dzynarodowe
Porównania mi dzynarodowe
Dlaczego stopa bezrobocia jest tak wysoka
Pasywna polityka pa stwa wobec problemu bezrobocia w Niemczech
Wschodnich:
w Europie?
system wcze niejszych zasi ków przedemerytalnych,
ograniczanie wymiaru czasu pracy,
wysokie zasi ki w porównaniu z innymi
wzrost sk adki ubezpieczenia od bezrobocia,
krajami
prace zwi zane z rozwojem infrastruktury (jedna z form aktywnych).
szy czas, na jaki przyznawane s zasi ki
Kryzys gospodarczy, zjednoczenie Niemiec, procesy globalizacji, zbyt
rozbudowany system wiadcze spo ecznych, proces starzenia si
pracownicy maj mniej bod ców do
spo ecze stwa, niski przyrost naturalny, masowe bezrobocie oraz rozwój
elastycznych form zatrudnienia wymusi y zmian podej cia do modelu
poszukiwania pracy
zatrudnienia w kierunku  wspiera ale wymaga  reformy Hartza (2003-
2005).
regulacje rz dowe powoduj trudno ci w
zwalnianiu pracowników: rynek pracy jest
Reformy Hartza polegaj na:
liberalizacji ochrony przed wypowiedzeniem,
nieelastyczny
zatrudnieniem w niepe nym wymiarze godzinowym,
unowocze nieniu obs ugi rynku pracy,
ograniczenie wiadcze socjalnych dla bezrobotnych (nacisk na
podejmowanie pracy i powi zanie wiadcze socjalnych z prac )
9
2010-03-04
Problemy z danymi dotycz cymi
Problemy z danymi dotycz cymi
Przyczyny bezrobocia
Przyczyny bezrobocia
bezrobocia
bezrobocia
BEZROBOCIE w Polsce w jego pocz tkowym okresie
BEZROBOCIE w Polsce w jego pocz tkowym okresie
zosta o spowodowane mi dzy innymi :
zosta o spowodowane mi dzy innymi :
Dane dotycz ce bezrobocia zani aj statystyki ze
wzgl du na: pracowników zniech conych, szar stref
recesj gospodarcz : - spad a produkcja przemys owa,
recesj gospodarcz : - spad a produkcja przemys owa,
Ludzie pracuj cy w szarej strefie nie zg aszaj
wiele przedsi biorstw zosta o
wiele przedsi biorstw zosta o
wykonywanego zaj cia chc c unikn konieczno ci
zmuszonych do og oszenia
zmuszonych do og oszenia
acenia podatków
upad ci.
upad ci.
Zasi ki dla bezrobotnych wymagaj , aby otrzymuj cy je
Tysi ce ludzi, niezale nie od
Tysi ce ludzi, niezale nie od
poszukiwali pracy niektórzy mog zachowywa si tak,
zajmowanego stanowiska,
zajmowanego stanowiska,
jakby jej poszukiwali tylko po to, aby otrzyma zasi ek
kwalifikacji trafi o w wyniku
kwalifikacji trafi o w wyniku
zwolnie grupowych do rejestru
zwolnie grupowych do rejestru
bezrobotnych;
bezrobotnych;
redukcj  zatrudnienia socjalnego ,
redukcj  zatrudnienia socjalnego ,
niedostosowaniem poziomów i struktury kszta cenia
niedostosowaniem poziomów i struktury kszta cenia
czyli tzw. bezrobocia ukrytego, które by o wynikiem
czyli tzw. bezrobocia ukrytego, które by o wynikiem
do potrzeb rynku pracy;
do potrzeb rynku pracy;
polityki pe nego zatrudnienia, prowadzonej
polityki pe nego zatrudnienia, prowadzonej

Rejonowe urz dy pracy jako jednostki organizacyjne
Rejonowe urz dy pracy jako jednostki organizacyjne
przez stary system;
przez stary system;
administracji pa stwowej by y pod wzgl dem
administracji pa stwowej by y pod wzgl dem
strukturalnym stosunkowo m odymi instytucjami
strukturalnym stosunkowo m odymi instytucjami
znajduj cymi si ci gle na etapie organizacyjnego
znajduj cymi si ci gle na etapie organizacyjnego
... Przedsi biorstwa, w których by nadmiar si y
... Przedsi biorstwa, w których by nadmiar si y
rozwoju, poszukiwania efektywnych sposobów
rozwoju, poszukiwania efektywnych sposobów
roboczej, poddane rygorom gospodarki rynkowej
roboczej, poddane rygorom gospodarki rynkowej
dzia ania;
dzia ania;
oraz konkurencji zosta y zmuszone do prowadzenia
oraz konkurencji zosta y zmuszone do prowadzenia
racjonalnej polityki zatrudnienia. Zwalniano przede
racjonalnej polityki zatrudnienia. Zwalniano przede
negatywn polityk socjaln objawiaj si
negatywn polityk socjaln objawiaj si
wszystkim osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych
wszystkim osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych
np. w zwalnianiu osób w wieku przedemerytalnym,
np. w zwalnianiu osób w wieku przedemerytalnym,
oraz osoby o krótkim sta u pracy;
oraz osoby o krótkim sta u pracy;
kobiet na urlopach wychowawczych;
kobiet na urlopach wychowawczych;
10
2010-03-04
przyczyn ci gle istniej cego bezrobocia s równie
przyczyn ci gle istniej cego bezrobocia s równie
Przyczyny wzrostu bezrobocia  strona
Przyczyny wzrostu bezrobocia  strona
postawy ludzi. Wielu z nich wiadomie uchyla si
postawy ludzi. Wielu z nich wiadomie uchyla si
poda owa
poda owa
od pracy z bardzo ró nych powodów, na przyk ad :
od pracy z bardzo ró nych powodów, na przyk ad :
-- zbyt niskie zarobki,
zbyt niskie zarobki,
Strona poda owa (po stronie poda y pracy) przyczyn
wzrostu bezrobocia:
-- bezrobotni maj inne ród a utrzymania
bezrobotni maj inne ród a utrzymania
np.  prac na czarno . Wed ug szacunku GUS-u
np.  prac na czarno . Wed ug szacunku GUS-u
przyczyny demograficzne (nawet do 1/3
dla oko o miliona osób praca na czarno stanowi
dla oko o miliona osób praca na czarno stanowi
bezrobocia); efekt wy u demograficznego
ówne ród o utrzymania,
ówne ród o utrzymania,
ród absolwentów,
-- nie mog znale pracy w swoim zawodzie, przyczyny o charakterze strukturalnym jak
nie mog znale pracy w swoim zawodzie,
niedopasowanie systemu kszta cenia i niska
-- preferuj styl ycia bez sta ej pracy zarobkowej,
preferuj styl ycia bez sta ej pracy zarobkowej,
mobilno ludno ci
-- pasywni; niektórzy oceniaj , e jedynie
pasywni; niektórzy oceniaj , e jedynie
co dziesi ty bezrobotny szuka zatrudnienia.
co dziesi ty bezrobotny szuka zatrudnienia.
Przyczyny wzrostu bezrobocia  strona Problemy rynku pracy w Polsce
Przyczyny wzrostu bezrobocia  strona Problemy rynku pracy w Polsce
popytowa
popytowa
Strona popytowa (po stronie popytu na prac ) przyczyn wzrostu
du y udzia bezrobocia d ugookresowego,
bezrobocia to:
wysokie bezrobocie w ród osób m odych i m odzie y
wzrost kosztów pracy,
(41,2% - I kwarta 2005),
gigantyczny wzrost wydajno ci (poprawia
konkurencyjno gospodarki ale jednocze nie struktura zatrudnienia (zbyt ma o w us ugach, zbyt
zatrudnienie si zmniejsza),
du o w rolnictwie),
spadek wzrostu gospodarczego (spadek tempa wzrostu
rozleg a szara strefa zatrudnienia (27,4% w wieku 15-
popytu wewn trznego),
64).
ma o elastyczny kodeks pracy nie sprzyjaj cy
zatrudnianiu nowych pracowników,
wzrost zwolnie grupowych w ostatnich
restrukturyzowanych przedsi biorstwach np. PKP lub
górnictwo.
11
2010-03-04
12