Cement romański  czyli z czego Kraków zbudowano
A
ukasz Bratasz
Kraków powszechnie kojarzy się z zabytkami nieznany zarówno konserwatorom jak i materia-
okresu średniowiecza, renesansu czy baroku. łoznawcom.
Tymczasem na architekturze miasta w najwięk- Dopiero w ostatnim dziesięcioleciu podjęto
szym stopniu odcisnęły się czasy tzw. autonomii wysiłki nad przywróceniem wytwarzania ce-
galicyjskiej czyli lata 1860  1918. Był to okres mentu romańskiego i jego zastosowaniem do
szybkiego rozwoju Krakowa i prowadzonego na konserwacji zabytków architektury. W trakcie
szeroką skalę ruchu budowlanego. Powstają wykładu przedstawimy historię i rolę cemen-
monumentalne gmachy użyteczności publicznej tu romańskiego dla Krakowa jak i architektury
i okazała zabudowa mieszkaniowa, których ele- innych miast europejskich. Zademonstrujemy
wacje ozdabiano formami architektonicznymi praktycznie niezwykłe cechy tego materiału
i rzez
biarskimi, naśladującymi wielkie style mi- odróżniające go od innych rodzajów spoiw tj.
nionych epok. O ile styl dekoracji nawiązywał do piękny, ciepły kolor, krótki czas wiązania i wy-
przeszłości, technologia wytwarzania elemen- soką wytrzymałość przy znacznej porowatości.
tów dekoracyjnych była na wskroś nowoczesna. Wyjaśnimy, jak przebiegające podczas jego
Jej podstawa było nowe spoiwo cementowe uwodnienia reakcje chemiczne prowadzą do
 cement romański, wynalazek rewolucji prze- niezwykłych cech zapraw. Wykażemy, dlacze-
mysłowej XIX wieku. Wprowadzony na masową go cement romański jest materiałem znacznie
skalę materiał określa do dziś wygląd pojedyn- bardziej ekologicznym niż cement portlandzki.
czych budynków, ulic oraz przestrzeni miejskiej. A już na koniec, pokażemy jak nauka poprzez
Po I Wojnie Światowej zanika produkcja i sto- realizowane w Instytucie projekty badawcze
sowanie cementów romańskich, wypieranych doprowadziła do odtworzenia technologii jego
przez nowsze ceŹmenty portlandzkie. Cement wytwarzania i wprowadziła ten materiał do
romański przez kilka dziesięcioleci pozostaje praktycznej konserwacji krakowskich zabytków.
bardziej nietypowych.
[WYKA
AD]
barwna wersja ulotki dostępna na www.ik-pan.krakow.pl