Wykład 1
Stres pourazowy/ traumatyczny
�� PTSD
- długo utrzymujący się (miesiące/lata).Wojna, przemoc (gwałt), katastrofa nat. (trzęsienie ziemi) lub
technologiczne (skażenie radioaktywne). Zdarzenie to wykracza poza zwykłe ludzkie doświadczenie i
powoduje uraz psych. Czyli traumę.
�� Zdarzenie traumatyczne wiąże się z zagrożeniem zdrowia lub życia, bądz
też polegające na bliskim
osobistym zetknięciu się z przemocą i śmiercią. Konfrontują z poczuciem skrajnej bezradności i
przerażenia
�� Urazowi towarzyszy zawsze uczucie intensywnego strachu, bezradności, utraty kontroli i zagrożenia
unicestwieniem. Reakcje urazowe pojawiają się kiedy podjęcie działania nie jest możliwe. Jeśli nie są
możliwe ani opór ani ucieczka- system samoobrony ulega przeciążeniu i dezorganizacji
�� Traumatyczne wydarzenia powodują głębokie, trwałe zmiany w fizjologicznym pobudzeniu, uczuciowości,
zdolnościach poznawczych (pamięci)
Ł� Poczucie derealizacji i dysocjacja
�� Stres pourazowy- objawy
-nadmierne pobudzenie: nadmierna czujność (wypatrywanie niebezpieczeństwa), koszmary, dolegliwości
psychosomat., poirytowanie, wybuchy agresji
-wtargnięcia (flashback)- niezależne, natrętne,  wyświetlanie się wspomnień opisywane jako  fiksacja
na urazie
Wspomnienia te
Ł� Są obrazowe, niewerbalne, pozbawione kontekstu (nadrealistyczne)
Ł� Są  zamrożone - nieprzepracowane i niezintegrowane
-Zawężenie (odrętwienie) zmiany świadomości,spostrzeganie zdarzeń z pozycji obserwatora,
zobojętnienie, oddalenie: zaburzenie poczucia rzeczyw. (odrealnienie)
Stres- kto jest odporny
�� Nikt, jeśli zdarzenie jest drastyczne i przekracza pewną granice
�� Osoby które
Ł� Posiadają duże umiejętności społ. (współpraca)
Ł� Działają aktywnie (strategia zadaniowa, celowe działanie przy współpracy)
Ł� Przekonanie o możliwości kontroli własnego losu
Ł� Os. Z bezp. Stylem przywiązania
Tzw.  nierozwiązana utrata przeżywana przez matkę powoduje przywiązanie zdezorganizowane u
dziecka
Dysocjacyjne działanie jak w transie to psychiczna ewakuacja z rzeczywistości
Dystresem dla dziecka jest mentalna separacja opiekuna
Trauma przez pokolenia
Warunkiem odzyskania wiary w sens świata jest podzielenie się traumą z innymi
Na to czy ofiara sobie poradzi z urazem ma wpływ reakcja społeczeństwa
Konieczne jest:
Ł� Przyjęcie do wiadomości- publiczne potwierdzenie traumatycznego wydarzenia- żeby nie zostało
zapomniane (pomniki, medale)
Ł� Zadośćuczynienie- podjęcie przez społeczność jakiejś formy działania, wymiar sprawiedliwości nie
może być wrogi wobec ofiary
 Etapy powrotu do zdrowia
1) Bezpieczeństwo (uczenie się zaufania)
-nazwanie problemu (inf.)
- przywracanie poczucia kontroli
-tworzenie bezpiecznego otoczenia (zwracanie się do zaufanych osób)
2. wspominanie i żałoba (integracja wspomnień)
Wykład 2
Testy:
Ł� Missisipi Scale for Combat  Related PTSD- Keane, Caddel, Taylor
Ł� PTSD TSC- 40: Briere, Runtz 1996:
Dorośli, symptomatologia traumy w dzieciństwie, molestowanie dzieci
6 podskal: Anxiety, depression, dissociation, sexual abuse trauma index (SATI), Sexual Problems, Sleep
disturbance
�� Jak ze stresem urazowym poradzić sobie I swojej rodzinie (Internetowa inf. APA)
o Co zdarza się ludz. po wydarzeniu traum.:
Ł� Typowe reakcje: szok (nagłe, intensywne zab. Stanu emocjonalnego, oszołomienie, ogłuszenie) i
zaprzeczanie (nie dopuszczanie do świadomości inf. O zdarzeniu)
Ł� Intensywne i nieprzewid. uczucia: lęk, nerw., irytacja, zmiany nastroju
Ł� Będące pod wpływem traumy myśli i zach. (wtargnięcia), trudności z koncentracją uwagi, zab. Snu,
jedzenia, pocenie się
Ł� Napięte relacje interpersonalne
Ł� Symptomy fizyczne (bóle
Ł� Nawroty objawów w rocznice wydarzeń
o Jak mogę pomóc sobie i swojej rodzinie?
Ł� Daj sobie czas na ozdrowienie. Będzie to trudny okres w twoim życiu. Pozwól sobie rozpaczać nad stratą.
Staraj się być cierpliwy wobec swoich zmiennych emocji
Ł� Poproś o wsparcie ludzi, którzy się o ciebie troszczą (empatyzowanie z sytuacją)
Ł� Dowiedz się o grypy wsparcia (właściwie wyszkoleni i z doświadczeniem).
Ł� Dbaj o zdrowe zachowanie, które zwiększy twoją zdolność radzenia sobie z nadmiernym stresem
(relaksacja, zdrowe jedzenie, unikanie alkoholu)
Ł� Ustal rozkład dnia
Ł� Unikaj poważnych decyzji życiowych
o Jak dbać o potrzeby dzieci?
Ł� Dzieci mogą przejawiać regresję, mogą mieć koszmary, bać się spać samemu. Popadać w zły humor,
wycofywać się, izolować
o Rodzic lub opiekun mogą zrobić kilka rzeczy
Ł� Spędzać z dz. więcej czasu i pozwolić mu na bycie zależnym od siebie, przez kilka m. po traumie
Ł� Fizyczne wyrażanie emocji jest dla dziecka b. ważne szczególnie po traumie
Ł� Planowanie ćw., które mogłyby rozładować napięcie (rysowanie)
Ł� Starsze dzieci należy zachęcać do rozmowy o tym co myślą i czują (obniża lęk i zmieszanie). Zrozumiały
przekaz. Zapewnienie o trosce
Wykład 3
Stres a kryzys
2 typy kryzysów
-przejściowe (rozwojowe) zw. Ze stadiami rozw. (rodzicielstwo, studia& emerytura).Tego typu kryzys jest
nieodłączny od rozw.
-sytuacyjny (nieoczekiwany: bezrobocie, choroba, smierć, wojna)
Cechą kryz. Jest wysokie prawdopod., ze normalne (zwykle stosowanie) środki radzenia sobie okażą się
nieefektywne. Zwykła interwencja (tradycyjna forma poradnictwa) jest nieefektywna. Potrzeba interwencja
bezpośrednia&
Kryzys odnosi się do zmiany, wskazują na okres przejściowy, pomiędzy tym co było (jak jednostka
funkcjonowała), a tym co nastąpi (jak teraz
niejszość w sytuacji, w której jakieś zdarz. Mniej lub bardziej zmienia
dotychczasowy sposób życia jednostki i wymaga nowego sposobu funkcjonowania.
Potraumatyczny wzrost (posttramaticgrowth- PTG)
Pionierzy badań na PTG ->Tedeschi i Calhoun
PTG: pozytywna transformacja psychologicznego funkcjonowania i struktur poznawczych osoby: Wzrost
funkcjonowania i złożoności poznawczej.
Wyszukiwanie konsekwencji pozyt. Nie jest rozmyślne- ofiary często są zaskoczone pozytywnym efektem
Badanie : Osoby eksponowane na nawet najbardziej traumatyczne zdarzenia mogą spostrzegać
przynajmniej jakieś dobra wyłaniające się z takich tragedii (gwałt, kazirodztwo, rak, HIV, katastrofy żywiołowe).
3 wątki potraumatycznego wzrostu
Ł� Zmiana w percepcji Ja. Ocaleni sprawozdają: wzrost pewności siebie, poleganie na sobie, wzrost
kompetencji w radzeniu sobie z syt. Trudnymi
Ł� Stosunek do innych- ożywienie relacji zapomnianych, akceptacja wsparcia
Ł� Zmiana filozofii życia: poprawa spojrzenia na życie. Ponowne oszacowanie priorytetów, wzrost
cenienia własnej egzystencji, silniejsza wiara, duchowość
Skala Potraumatycznego wzrostu PTGI
21 pozycji , czynniki:
1. nowe możliwości
2. stosunek do innych
3. osobista siła
4. duchowa zmiana
5. docenianie życia *potwierdzony czynnik 1 i 3
Kobiety odnoszą więcej korzyści niż mężczyz
ni. Os. które doświadczyły traumatycznych zdarzeń sprawozdają
bardzo pozytywne zmiany niż te, które nie doświadczyły. Umiarkowanie wiążą się z ekstrawersją i
optymizmem. Przewiduje powodzenie w rekonstrukcji, umacniania percepcji siebie, innych i znaczących
zdarzeń.
Ważne: relacje
-które są odczuwane jako troszczące się i potwierdzające
-Doświadczenie prawdziwej, autentycznej akceptacji
W wysiłkach osiągania PTG ważne jest by nie umniejszać wpływu traumy. PTG nie oznacza nieobecności
dystresu
Zdarzenia traumatyczne wiążą się z zagrożenie, zdrowia lub życia lub są bliskim zetknięciem z przemocą
PTED Post traumaticembittermentDisorder
Potraumatyczne rozgoryczenie
Rozgoryczenie to stan umysłu, różny od depresji, poczucia beznadziejności i lęku, chociaż zawiera ich
kombinacje.. Różny od złości- zawiera obwinianie się i poczucie niesprawiedliwości. Reakcje dokuczliwe i
samonapędzające się. Rozgoryczony wciąż przypomina sobie obraz
liwe wydarzenia: utrata pracy, pobicie.
Rozpacz i złość są równoległe
Dotyka jednostek ale też całych grup (imigranci, of. Huraganu)
Wewn. Wewn.
Pesymizm optymizm
1)potencjał zmiany
2)kontrola
Bezradność nadzieja na zmianę
Zewn. Zewn.
Reakcja wykluczonych z nagradzających doświadczeń społecznych (rodzin, firm, gr. społ.:konsumenci)
Najczęściej bezrobotni, przewlekle chorzy
Emocje: rezygnacja, złość. Przyczyny odnoszą do innych, nie do siebie jak w depresji. Niezależnie od wieku
Inwentarz BEI (Bern embitterment Investory)
-Rozgoryczenie:
-> emocjonalne, wykonania, pesymizm, mizantropia
Rozgoryczenie a zemsta (odwet)
Odwet (potrzeba by oddać)- motyw leżący u podłoża rozgoryczenia. Doświadczanie chęci odwetu, fantazjowanie o
zemście i  przeżuwanie tych wyobrażeń jest strategią zaradczą- zszokowana os. próbuje poradzi c sobie
osobistymi, negatywnymi następstwami traumy, celem jest odbudowanie rozbitego schematu u siebie, poczucia
własnej wartości i integralności (nienaruszalności).
Jest to użyteczna reakcja na traumę. Fantazja o zemście (wyobrażenia sobie cierpień prześladowcy) dostarcza na
krótką metę:
-satysfakcji, siły, kontroli,
Ulgi od przewlekłych dośw. Niesprawiedliwości i bezsilności. Odbudowuje- przynajmniej w umyśle os. 
sprawiedliwości
-redukuje agresją i wrogość )lalki voodoo)
W dłuższej perspektywie, utrzymujące się myśli o zemście dysfunkcjonalnie:
-wywołują żal
-nie zapew. Poczucia kontroli, bezpieczeństwa
-pochłaniają zasoby
-Alienują z otoczenia społ.
- wpływają na utrzymywanie się symptomów PTSD
Pragnienie zemsty a zdrowie psych.
Intensywne pragnienie zemsty słabnie z czasem ale nie znika i jest dość stabilne
Jeśli jest długtrwałą emocją-pogarsza zdr. Psych. I fizyczne
Wzrasta:
Depresja, ryzyko ch. Psychicznych, zab. Krążenia
Obniża się:
Jakość snu, życia, nie przynosi ulgi i koncentracja na przeszłości nie pozwala  ruszyć miejsca
Ofiara potrzebuje
najpierw- wsparcia po traumie
póz
niej- rozwijania strategii zorientowanych na cel (przyszłość)
Choć wielu na cel terapii stawia przebaczenie, ważne jest obniżenie postawy niewybaczenia. Zredukowany neg.
Afekt jest ważniejszy niż wzbudzenie pozyt. Do sprawcy traumy.
Nadzieja (zadania pomagających)
Wiedza i poczucie, ze istnieje sposób wyjścia z trudności, że jest jakieś rozw., że jako ludzie, jakoś możemy
kierować rzeczywistością zewnętrzną i sobą .
Przekonanie, że jest coś pozyt., czego teraz w naszym życiu nie ma, ale co może się urzeczywistnić i za tym
tęsknimy.
Nadzieja ujęta jako emoc.: Powstaje
Ł� z silnej potrzeby znalezienia się w innej sytuacji.
Ł� z wrażenia, że jest to możliwe (własnym wysiłkiem lub innych.
Powstaje w stopniu w jakim os. widzi swoją osobistą przyszłość (terapeuta ma lokować cele w przyszłości)
Mądrość- czym jest
Rozgoryczenie i (życiowa) mądrość- dwa przeciwne ef. Podobnych życiowych dośw.
Zdolność widzenia i rozmienia rzeczy w kompleksowy sposób, postawa refleksyjna. Dobry osąd,
umiejętności społeczne, świadomość wł. Ograniczeń
Warunkiem wyleczenia jest podzielenie się traumatycznym doświadczeniem z innymi ludz
mi- ważna jest reakcja
społeczności:
Jęśli nie nastąpi potwierdzenie i zadośćuczynienie to:
- stres- że rodzina nie ochroniła
- wymyślanie wyjaśnienia
ROZGORYCZENIE- bieguny
Posttraumatic Embitterment Disorder
Dwa wymiary: Nadzieje na zmianę (poziomo) i atrybucja kontroli (pionowo)
Depresja, samobójstwa Kontrola wewnętrzna rozwój, wzrost
Bezradnoiść STRES, L
K, niespójność Nadzieja
posklejane z różnych części
Rozgoryczenie, nienawiść Kontrola zewnetrzna Agresja, rewolucja
(autodestrukcja) (przemoc)
�� Nieprzebaczenie- fiksuje uraz- choroby somatyczne ( jelitowe) (anoreksja- poczucie niewybaczonej
krzywdy)
�� Samoocena obrona poczucia własnej wartości osoba z niską samoocena- autodestrukcją- od  jestem
głupia do samobójstwa&
�� Należy dopuścić fantazję o zemście- film, książka
�� Zemsta nie przynosi ukojenia (hrabia Monte Christo)
�� Zadośćuczynienie- tak- np. proces z udziałem społeczeństwa- odbudowanie wiary w sprawiedliwy świat-
wyrównuje to co wyrównałaby sprawiedliwa zemsta
STRES A KRYZYS
Kryzys jest czasową destabilizacją jednostki albo systemu społecznego
Dwa typy kryzysów
- przejściowe ( rozwojowe) związane ze stadiami rozwoju ( rodzicielstwo, rozpoczęcie studiów, opuszczenie
domu, emerytura)
- nieoczekiwane- zwykłe środki adaptacji są nieefektywne- potrzebna interwencja przejmująca kontrolę nad
sytuacją
Kryzys odnosi się do zmiany  okres pomiędzy tym co było a tym co nastąpi (jak jednostka będzie funkcjonować
po przejściu kryzysu) Dotyczy teraz
niejszości w sytuacji w której zdarzenie mniej lub bardziej zmienia
dotychczasowy sposób życia jednostki  wymaga innego, nowego sposobu funkcjonowania
Badania Lazarus, Folkman
�� radzenie sobie ze stresem- koncentracja na:
1) zadaniu
2) emocjach
3) na relacjach
kobiety uciszające się- uległość kobiet- dbanie o relacje- obawa przed rozpadem związku- nie włączają męża
do terapii nowotworu, co pogarsza terapie ale tez niedobre dla męża.