30. Rak jelita grubego
Występuje u osób powyżej 40. roku życia. Najwięcej zachorowań przypada na 8. dekadę życia. Rak okrężnicy jest nieco
częstszy niż rak odbytnicy. Rak rozwija się z gruczolaka:
Prawidłowa bł. śluzowaą gruczolaką rak jelita grubego
Histologicznie to gruczolakorak (adenocarcinoma) o umiejscowieniu w odbytnicy (60%), esicy (20%) i pozostałych miejscach
j. grubego (20%)
Rokowanie jest mniej pomyślne im głębiej usadowiony jest rak ( w cm od linii skórno-śluzówkowej odbytu)  zob nizeją
przerzuty
Zaawansowanie raka j. grubego określane jest wg klasyfikacji Dukesa:
� Stadium A  rak w błonie śluzowej
� Stadium B  nowotwór, nacieka i przekracza ścianę jelita do surowicówki lub tkanki tłuszczowej okołoodbytniczej
� Stadium C - przerzuty w węzłach chłonnych
� Stadium D - przerzuty odległe
Czynniki ryzyka:
� Czynniki genetyczne:
o predyspozycje genetyczne  rodzinna gruczolakowatość
o Mutacje genów supresorowych (np. p53) - Prowadzą one do rozrostu nabłonka gruczołowego i powstania
gruczolaka, a następnie do przemiany złośliwej (powstanie raka) w wyniku inaktywacji onkogenów
o unieczynnienie genów naprawczych prowadzące do niekontrolowanego rozrostu komórek nabłonka
� Czynniki środowiskowe:
o Sposób odżywiania  nadwaga, dieta bogata mięso i tłuszcze zwierzęce, uboga w naturalne witaminy i
wapń
o Długotrwałe wrzodziejące zapalenie jelita grubego
o Palenie papierosów
o Brak wysiłku fizycznego
o Powtarzające się zaparcia
o Wiek
� Stany przedrakowe:
o Pojedyncze polipy gruczołowe jelita grubego.
o Zespół Lyncha.
o Zespół gruczolakowatej polipowatości rodzinnej.
o Inne zespoły polipowatości - zespół Peutza-Jeghersa, zespół polipowatości młodzieńczej.
o Choroby zapalne jelita grubego wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna.
Czynniki ochronne:
�Wit C
�Aspiryna (kw. Acetylosalicylowy)
Objawy:
Wczesne (alarmowe):
� Zmiana rytmu wypróżnień >40 roku życia
� Krew w stolcu ( najczęściej w raku odbytnicy)
Póz
ne:
� Chudnięcie, osłabienie, męczliwość
� Gorączka
� Objawy niedrożności w raku esicy i odbytnicy (objaw póz
ny)
� Przewlekła niedokrwistość
� Bóle brzucha
� Wyczuwalny guz (głównie w prawostronnym raku okrężnicy)
� Wzdęcie brzucha
� Brak łaknienia
Rozpoznanie
� Na podstawie badania histologicznego wycinka pobranego podczas kolonoskopii.
www.chomikuj.pl/gregow
1
Diagnostyka:
1. Badanie paclem (per rectum)
2. kolonoskopia
3. Rtg jamy brzusznej z kontrastem (pomocniczo) wlew doodbytniczy
4. USG, TK  badania uzupełniające, w poszukiwaniu przerzutów, oceny wielkości guza i możliwości
operacyjnych
5. badanie stężenia antygenu rakowopłodowego (CEA) w surowicy  znaczenie w obserwacji
pooperacyjnej, nie nadaje się jako wczesny test diagnostyczny!
6. Wykrycie przerzutów raka okręzniczo-odbytniczego za pomocą radioaktywni znakowanego anty-CEA
(immunoscyntygrafia)
Zalecane badania przesiewowe:
- próba na krew utajoną w stolcu (od 45r.ż corocznie)
- oglądanie okolicy odbytu
- badanie per rectum
- kolonoskopi (co 3lata), a w grupach zwiększonego ryzyka niezależnie od wieku
1. Badania laboratoryjne:
a. Zwiększone stężenie antygenu rakowo-płodowego (CEA) w surowicy.
b. Niedokrwistość niedobarwliwa - zwłaszcza w raku kątnicy i wstępnicy.
c. Dodatni wynik testu na obecność krwi utajonej w kale.
2. Endoskopia
a. Kolonoskopia - umożliwia wykrycie guza, pobranie wycinków i obejrzenie całego jelita w poszukiwaniu zmian
synchronicznych
3. Badania obrazowe
o USG jamy brzusznej
o Tomografia komputerowa (TK)
o Przydatna do wykrywania przerzutów do wątroby i węzłów chłonnych.
o Endosonografia
o Rezonans magnetyczny
o Pozytronowa tomografia emisyjna - dobra metoda wykrywania wznowy raka odbytnicy lub okrężnicy.
Przerzuty
� Drogą krwi  do wątroby i płuc, potem innych narządów
� Drogą naczyń limfatycznych  okoliczne węzły chłonne ( przyaortalne, pachwinowe)
Leczenie
� Radykalne  wycięcie guza z przyległymi węzłami chłonnymi
� Paliatywne:
o zespolenie omijające lub sztuczny odbyt  w raku okręznicy
o Krio-, lasero-, elektroterapia  w raku prostnicy
o Resekcja pojedynczego przerzutu w wątrobie czy płucach
o Miejscowa chemioterapia
Klasyfikacja histologiczna raka jelita grubego wg WHO
� Rak gruczołowy (adenocarcinoma).
� Rak gruczołowy śluzotwórczy (adenocarcinoma mucinosum).
� Rak sygnetokomórkowy (signet-ring cell carcinoma).
� Rak drobnokomórkowy (carcinoma microcellulare).
� Rak łuskowokomórkowy (squamous cell carcinoma).
� Rak gruczołowo-łuskowy (adenosquamous carcinoma).
� Rak rdzeniasty (medullary carcinoma).
� Rak niezróżnicowany (carcinoma nondifferentiatum).
Klasyfikacja makroskopowa zaawansowanego raka jelita grubego
� Polipowaty.
� Owrzodziały i grzybiasty.
� Owrzodziały i zwężający.
� Rozlegle naciekający.
www.chomikuj.pl/gregow
2