PATOBIOCHEMIA NOWOTWORÓW
Prof. zw. dr hab. med. Lech Torliński
Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej
Zakład Biochemii Klinicznej i Medycyny Laboratoryjnej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
 Oby mi Bóg dał słowo odpowiednie do myśli,
a myśli godne tego co mi dano
Księga Mądrości 7,15
NOWOTWORY Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
Komórki nowotworowe:

To zmienione komórki naszego
organizmu;

Inne receptory błonowe;

Powstają codziennie u każdego z
nas, ale są rozpoznawane i
fagocytowane;

Choroba nowotworowa-dlaczego?
NOWOTWORY Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
KLINICZNIE
dzielimy nowotwory na:
A
AGODNE
i
ZA
OŚLIWE (RAK)
Wczesna diagnoza RAKA szansą na
wyleczenie
 NOWOTWORY Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
MARKERY NOWOTWOROWE:

Brak 100% czułości diagnostycznej
[prawidłowe lub nieoznaczalne stężenie
markera NIE WYKLUCZA podejrzenia guza];

Ocena postępu/cofania ch.neo;

Monitorowanie skuteczności terapii;

Szybkie wykrycie wznowy [kolejne kontrole]

Potwierdzenie wstępnej diagnozy.
 NOWOTWORY Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
Najczęściej RAK:
u KOBIET: u M
ŻCZYZN
1/.piersi1/.płuc
2/.j. grubego 2/.j. grubego
3/.płuc 3/.prostaty
Wczesna diagnoza RAKA szansą na wyleczenie:

Ch.Nowotworowa - objawy somatyczne i psychiczne.

Niekorzystne skutki psychologiczne rozpoznania raka!

Wynik jest własnością pacjentów, ale lekarz powinien informować ich o
rozpoznaniu i szansie wyleczenia w ten sposób, aby nie doszło do załamania
psychicznego chorych!!!
PATOBIOCHEMIA
NOWOTWORÓW
NEO
 PATOBIOCHEMIA NOWOTWORÓW
RAK JELITA GRUBEGO
Prof. zw. dr hab. med. Lech Torliński
Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej
Zakład Biochemii Klinicznej i Medycyny Laboratoryjnej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
 Oby mi Bóg dał słowo odpowiednie do myśli,
a myśli godne tego co mi dano
Księga Mądrości 7,15
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
Najczęściej RAK:
Torlinski
u KOBIET u M
ŻCZYZN
1/.piersi 1/.płuc
2/.j. grubego 2/.j. grubego
3/.płuc 3/.prostaty
Wczesna diagnoza RAKA szansą na wyleczenie

Ch.Nowotworowa - objawy somatyczne i psychiczne.

Niekorzystne skutki psychologiczne rozpoznania raka!

Wynik jest własnością pacjentów, ale lekarz powinien informować
ich o rozpoznaniu i szansie wyleczenia w ten sposób, aby nie
doszło do załamania psychicznego chorych!!!
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
1/. EPIDEMIOLOGIA:
Torlinski

Druga częstość i śmiertelność ch. neo.;

Wywiad rodzinny;

Wiek: częstość wzrasta, szczyt 60-70 r.ż.;

Płeć: kobiety rak części wstępującej (prawa),
mężczyz
ni częściej rak odbytu;

Polipy gruczołowe(!) ę!2cm, brodawkowate, bez szypuły,
w 98% gruczolakorak;

Choroba Leśniowskiego-Crohna;

Wrzodziejace zapalenie jelita grubego;

Dieta ubogoresztkowa.
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
1/. EPIDEMIOLOGIA (cd), podobieństwa L-CD i UC :
Torlinski

Przyczyna nieswoistych zapaleń jelit, w tym
choroby Leśniowskiego-Crohna (L-CD) i
wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (colitis
ulcerosa, UC) pozostaje nadal nieznana,
idiopatyczna, z wyraz
nymi elementami schorzenia
psychosomatycznego.

Obydwie te choroby (L-CD, UC) mają typowy
przewlekło-nawracający przebieg kliniczny i mogą
prowadzić do wielu powikłań jelitowych i
pozajelitowych. Obydwie cechują dwa szczyty
zachorowań: pomiędzy 20-35 r.ż. i 50-65 r.ż.
Podobna jest tez farmakoterapia obydwu schorzeń.
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
1/. EPIDEMIOLOGIA (cd), różnice L-CD i UC:
Torlinski

W chorobie Leśniowskiego-Crohna ogniska zapalenia
obejmują całą grubość ściany jelita, z tendencją do ciągłego
poszerzania się obszaru zapalenia, często z ziarniniakami z
komórek epiteloidalnych i występować mogą w całym
przewodzie pokarmowym od jamy ustnej do odbytu, choć
poprzedzielane obszarami zdrowej tkanki, a zabieg operacyjny
zalecamy tylko w bardzo ciężkim przebiegu choroby lub w
przypadku powikłań (perforacja, przetoka, ropień, niedrożność) .

Natomiast we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego proces
zapalny obejmuje rozlane, ciągłe obszary śluzówki/podśluzówki
w obrębie okrężnicy i odbytnicy, nie jest poprzedzielany
odcinkami zdrowej tkanki, nie tworzą się ziarniniaki, nie
występuje w obrębie jelita cienkiego, występują jednak często
mikroropnie, a colectomia jest metodą leczniczą.
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
Torlinski
2/. DWA OBJAWY KLINICZNE:
1. Zmiana rytmu wypróżnień,
�!objętości stolca;
2. Męczliwość, osłabienie, �!masy ciała:
 NIEDOKRWISTOŚĆ z niedoboru żelaza u
mężczyzn w starszym wieku, uważa się za
DOWÓD występowania RAKA jelita
grubego, chyba że udowodniono, że jest
inaczej
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
Torlinski
2/. DWA OBJAWY KLINICZNE (cd):
1. Zmiana rytmu wypróżnień (cd):

Objawy raka po stronie prawej (częściej u
kobiet):
-dyskomfort po posiłku;
-wyczuwalne masy guza;
-objawy anemii z niedoboru żelaza
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
2/. DWA OBJAWY KLINICZNE (cd):
Torlinski
1. Zmiana rytmu wypróżnień (cd):

Objawy raka po stronie lewej :
-zaparcia i biegunki - na zmianę;
-wyczuwalne masy guza;
-obecność świeżej krwi w stolcu;
-wzrost ryzyka NIEDROŻNOŚCI (�! światła jelita:
nudności, wymioty, gorączka, tachykardia,
wzdęcia!).
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
Torlinski
2/. DWA OBJAWY KLINICZNE (cd):
1. Zmiana rytmu wypróżnień (cd):

Objawy raka odbytu (częściej u mężczyzn):
-bolesne oddawanie stolca;
-guz wyczuwalny per rectum!
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
3/. BADANIE PRZESIEWOWE I ROZPOZNANIE:
Torlinski

Co rok badanie przedmiotowe z badaniem per
rectum;

Co rok badanie kału na krew utajoną;

Po 50 roku życia: sigmoidoskopia co 3-5 lat oraz
kolonoskopia co 10 lat;

U pacjentów z grupy wysokiego ryzyka coroczna
kolonoskopia (umożliwia biopsję i usunięcie
wczesnych zmian);

Poszukiwanie polipów (wlewka z papki barytowej);
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
Torlinski
3/. BADANIE PRZESIEWOWE I ROZPOZNANIE (cd):

CEA :
q�
NIE w badaniach przesiewowych i rozpoznaniu;
q�
TAK w monitorowaniu skuteczności terapii, wznowy i
przerzutów

Poszukiwanie przerzutów:
q�
Rtg klatki piersiowej;
q�
enzymy wątrobowe i fosfataza alkaliczna.
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
4/. TERAPIA i ROKOWANIE:
Torlinski

Operacja:
q�
Resekcja;
q�
CEA co 2 miesiące;
q�
Krew w stolcu co 6 miesięcy;

Rokowanie zależne od zaawansowania:
q�
A wg Dukesa-5 letnie przeżycie 95%;
q�
B wg Dukesa-5 letnie przeżycie 70-80%;
q�
C wg Dukesa-5 letnie przeżycie 30-60%;
q�
D wg Dukesa-5 letnie przeżycie 5% (przerzuty do
wątroby, płuc, mózgu, kości).
NEO-RAK J.GRUBEGOCopyright: Prof. L.
1/. EPIDEMIOLOGIA:
Torlinski

Druga częstość i śmiertelność ch. neo.;

Wywiad rodzinny;

Wiek: częstość wzrasta, szczyt 60-70 r.ż.;

Płeć
2/. DWA OBJAWY KLINICZNE:
1. Zmiana rytmu wypróżnień, �!objętości stolca;
2. Męczliwość, osłabienie, �!masy ciała:
3/. BADANIE PRZESIEWOWE I ROZPOZNANIE:

Co rok badanie przedmiotowe z badaniem per rectum;

Co rok badanie kału na krew utajoną;

Po 50 roku życia: sigmoidoskopia co 3-5 lat oraz kolonoskopia co 10 lat;
4/. TERAPIA i ROKOWANIE:

Operacja;

Rokowanie zależne od zaawansowania;

CEA :
q�
NIE w badaniach przesiewowych i rozpoznaniu;
q�
TAK w monitorowaniu skuteczności terapii, wznowy i przerzutów
PATOBIOCHEMIA
NOWOTWORÓW
DZI
KUJ
ZA UWAG