PATOBIOCHEMIA NOWOTWORÓW
 RAK PIERSI
Prof. zw. dr hab. med. Lech Torliński
Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej
Zakład Biochemii Klinicznej i Medycyny Laboratoryjnej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
 Oby mi Bóg dał słowo odpowiednie do myśli,
a myśli godne tego co mi dano
Księga Mądrości 7,15
NOWOTWORY Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
Komórki nowotworowe:

To zmienione komórki naszego
organizmu;

Inne receptory błonowe;

Powstają codziennie u każdego z
nas, ale są rozpoznawane i
fagocytowane;

Choroba nowotworowa-dlaczego?
NOWOTWORY Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
KLINICZNIE
dzielimy nowotwory na:
A
AGODNE
i
ZA
OŚLIWE (RAK)
Wczesna diagnoza RAKA szansą na
wyleczenie
 NOWOTWORY Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
MARKERY NOWOTWOROWE:

Brak 100% czułości diagnostycznej
[prawidłowe lub nieoznaczalne stężenie
markera NIE WYKLUCZA podejrzenia guza];

Ocena postępu/cofania ch.neo;

Monitorowanie skuteczności terapii;

Szybkie wykrycie wznowy [kolejne kontrole]

Potwierdzenie wstępnej diagnozy.
 NOWOTWORY Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
Najczęściej RAK:
u KOBIET: u M
ŻCZYZN
1/.piersi1/.płuc
2/.j. grubego 2/.j. grubego
3/.płuc 3/.prostaty
Wczesna diagnoza RAKA szansą na wyleczenie:

Ch.Nowotworowa - objawy somatyczne i psychiczne.

Niekorzystne skutki psychologiczne rozpoznania raka!

Wynik jest własnością pacjentów, ale lekarz powinien informować ich o
rozpoznaniu i szansie wyleczenia w ten sposób, aby nie doszło do załamania
psychicznego chorych!!!
PATOBIOCHEMIA
NOWOTWORÓW
NEO
 NOWOTWORY Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
Najczęściej RAK:
u KOBIET: u M
ŻCZYZN
1/.piersi1/.płuc
2/.j. grubego 2/.j. grubego
3/.płuc 3/.prostaty
Wczesna diagnoza RAKA szansą na wyleczenie:

Ch.Nowotworowa - objawy somatyczne i psychiczne.

Niekorzystne skutki psychologiczne rozpoznania raka!

Wynik jest własnością pacjentów, ale lekarz powinien informować ich o
rozpoznaniu i szansie wyleczenia w ten sposób, aby nie doszło do załamania
psychicznego chorych!!!
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech Torlinski
1./ Wywiad rodzinny:
MD,PhD

Obciążenie, to 10 lat wcześniej screening od 40 r.ż.;

BRCA-1 [jego mutacja to 50-80% ryzyko raka piersi i
40% ryzyko raka jajnika, uproszczone badanie
genetyczne wg. prof. Jana Lubińskiego];

BRCA-2 [jego mutacja to 4-40% ryzyko raka piersi u
mężczyzn];

HTZ a rak piersi;
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1./ Badanie podmiotowe i wywiad rodzinny:
2/.Samokontrola:
Torlinski MD,PhD

Co 40 minut Polka dowiaduje się, że ma raka piersi, a
częściej niż co 2 godz. umiera jedna pacjentka z rakiem!

Zmiany nowotworowe występują jedynie w
przewodzikach gruczołowych, a nie w otaczającej je
tkance tłuszczowej;

Badanie palpacyjne co miesiąc w tym samym dniu cyklu;

Co 2 lata kontrola przez lekarza, nawet przy braku
zmian!;

Badania przesiewowe (mammografia i czasami
dodatkowo USG ) od 50 r.ż. co 12-24 miesięcy!
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1./ Badanie podmiotowe i wywiad rodzinny:
2/.Samokontrola (c.d.):
Torlinski MD,PhD

Marker CA-15.3 nie ma znaczenia we wczesnym
rozpoznawaniu raka piersi,
gdyż WZRASTA w surowicy dopiero w stadium
ZAAWANSOWANYM (w 70% przypadków raka piersi z
przerzutami), kiedy od dawna są zmiany wyczuwane
palpacyjnie, a rozpoznanie kliniczne po badaniu
przedmiotowym oczywiste.

W profilaktyce raka szyjki macicy od 30 r.ż. corocznie
wymazy i badanie cytologiczne;
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1./ Wywiad rodzinny:
2/.Samokontrola;
Torlinski MD,PhD
3/.Wyczuwalne zmiany-wizyta u lekarza (onkologa,
ginekologa lub rodzinnego):

Większość wykrywanych przez kobiety zmian w
piersiach to A
AGODNE: torbiele, zmiany włókniste;

LEPIEJ wielokrotnie usłyszeć dobrą wieść o braku
niepokojących objawów choroby nowotworowej,
niż RAZ przeoczyć początki raka;

Przezwyciężyć obawy i lęk;

Zaufać lekarzowi (tajemnica lekarska!).
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
Torlinski MD,PhD
3/. Wykryto zmiany-wizyta u lekarza;
4/. USG, mammografia:

Do 35 r.ż. USG, gdy jeszcze mało tkanki tłuszczowej;

Po 35 r.ż. mammografia i ewentualnie USG.
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
Torlinski MD,PhD
3/. Wykryto zmiany-do lekarza;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa:

We wczesnej, niewielkiej zmianie czasem wyniki
fałszywie ujemne (chybione biopsje!);
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
Torlinski MD,PhD
3/. Wykryto zmiany-do lekarza;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna:

Dwa z
ródła kontroli lokalizacji igły, zapobiegają chybionej
biopsji;

Diagnoza (natychmiastowa, wymaga potwierdzenia
histopatologicznego);

Wyleczenie (aspiracja zmienionej tkanki);

Częściej kontrole mammograficzne.
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
Torlinski MD,PhD
3/. Wykryto zmiany-do lekarza;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna (cd):
Gdy RAK PIERSI: to zaczynamy od
systemowego leczenia przedoperacyjnego:
chemioterapia; radioterapia, hormonoterapia,
co umożliwia KONTROL
REGRESJI jeszcze
w obrębie guza pierwotnego!
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
Torlinski MD,PhD
3/. Wykryto zmiany-do lekarza;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna (cd):
Znaczenie predykcyjne nadekspresji markeraHER-
2 (human epidermal growth factor receptor 2):

ę!HER-2 to agresywny przebieg raka piersi;

ę!HER-2 u 30% pacjentek, które mają o połowę mniejszą
szansę przeżycia; gorsze rokowanie!

ę!HER-2: terapia celowana: przeciwciała monoklonalne
blokujace tę kinazę tyrozyny.
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-do lekarza onkologa;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
Torlinski MD,PhD
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna;
7/. W zaawansowanym raku- amputacja piersi:

W materiale operacyjnym raka piersi określamy
ekspresję receptorów hormonów steroidowych PgR, ER
(powyżej 10 fmoli/mg białka cytozolowego);

Dobra korelacja między ekspresją r.h.s. a :
-odpowiedzią na terapię, -okresem przeżycia,
-częstością i czasem trwania remisji;

Lepsze rokowanie gdy dużo PgR i ER = ok. 80% remisji;

Gdy tylko PgR = ok. 60% remisji;

BRAK PgR i ER mniej niż 10% remisji!

Uwaga! W tym typie raka czasem wznowa po 10-15 latach!!!
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-do lekarza onkologa;
Torlinski MD,PhD
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna;
7/. W zaawansowanym raku- amputacja piersi;
8/. Radioterapia i chemioterapia:

Bardzo obciążające dla organizmu;

Lawina wolnych rodników;

Konieczna kontrola hematologiczna (niebezpieczeństwo
neutropenii zagrażającej życiu pacjentki);

Usuwanie osoczowej katepsyny B i L w separatorze;

NANOKAPSUA
KI z cystatyną białka jaj dostarczają
cytostatyki wybiórczo do miejsc rozwoju raka piersi!
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1/. Wywiad rodzinny:
2/. Samokontrola;
3/. Wykryto zmiany-do lekarza onkologa;
Torlinski MD,PhD
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna;
7/. W zaawansowanym raku- amputacja piersi;
8/. Radioterapia i chemioterapia;
9/. Monitorowanie terapii  markery nowotworowe:

Spadek stężenia CA-15.3 DOBRYM wskaz
nikiem
skuteczności leczenia;

Utrzymujący się wzrost stężenia CA-15.3 lub CA-27.29
wskazuje na nieskuteczność leczenia i progresję raka;

Jednoczesne badanie stężenia CA-15.3 i CEA zwiększa
prawdopodobieństwo wczesnego wykrycia wznowy,
zanim pojawią się objawy kliniczne!

Monitorować minimum 5 lat!
 NEO-RAK PIERSI Copyright: prof. Lech
1/. Badanie podmiotowe i wywiad rodzinny:
Torlinski MD,PhD
2/. Samokontrola;
3/. Wyczuwalne zmiany-do lekarza onkologa;
4/. USG (do 35 r.ż.), mammografia.
5/. Biopsja cienkoigłowa;
6/. Biopsja mammotomiczna;
7/. W zaawansowanym raku- amputacja piersi;
8/. Radioterapia i chemioterapia;
9/. Monitorowanie terapii  markery nowotworowe;
10/. Rekonstrukcja piersi (pozwala zapomnieć o raku),
w UK amputacja i natychmiastowa rekonstrukcja (8godz).
 Copyright: Prof. L. Torlinski MARKERY - RAK PIERSI:
CA 15.3:

Marker CA-15.3 nie ma znaczenia we wczesnym rozpoznawaniu raka
piersi, gdyż wzrasta w surowicy dopiero w stadium zaawansowanym (w
70% przypadków raka piersi z przerzutami), kiedy od dawna są zmiany
wyczuwane palpacyjnie, a rozpoznanie kliniczne po badaniu
przedmiotowym oczywiste.

Monitorowanie terapii minimum 5 lat! :
q�
Spadek stężenia CA-15.3 DOBRYM wskaz
nikiem skuteczności
leczenia;
q�
Utrzymujący się wzrost stężenia CA-15.3 lub CA-27.29 wskazuje na
nieskuteczność leczenia i progresję raka;

Jednoczesne badanie stężenia CA-15.3 i CEA zwiększa
prawdopodobieństwo wczesnego wykrycia wznowy, zanim pojawią się
objawy kliniczne!
PATOBIOCHEMIA
NOWOTWORÓW
Dziękuję za uwagę