Autor: Artur Derdziak
PRZYK¸ADOWY ARKUSZ
EGZAMINACYJNY
Z WIEDZY O SPO¸ECZEÄ„STWIE
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy: 120 minut
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. SprawdÄ™, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 20 stron (zada-
nia 1 22). Ewentualne braki zg"oĘ przewodniczącemu zespo"u
nadzorujÄ…cego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym.
3. Pisz czytelnie. UŻywaj d"ugopisu/pióra tylko z czarnym tu-
szem/atramentem.
4. Nie uÅ»ywaj korektora, a b"´dne zapisy wyraÄ™nie przekreĘl.
5. Pami´taj, Å»e zapisy w brudnopisie nie podlegajÄ… ocenie.
Úyczymy powodzenia!
Za rozwiÄ…zanie
wszystkich zadał

moÅ»na otrzymaç
"Ä…cznie
100 punktów.
Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego.
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
2
Zadanie 1. (2 pkt)
PodkreĘl dwa Ęrodki karne, które stanowią bezpoĘrednie obciąŻenie majątku.
A) obowiÄ…zek naprawienia szkody
B) nawiÄ…zka
C) przepadek przedmiotów
D) zakaz prowadzenia pojazdów
Zadanie 2. (2 pkt)
PodkreĘl dwie przeszkody w zawarciu związku ma"Żeł
skiego w Polsce, mimo których sąd
z waÅ»nych powodów moÅ»e zezwoliç na jego zawarcie.
A) nieukoł
czone 18 lat
B) ca"kowite ubezw"asnowolnienie
C) pokrewieł
stwo w linii prostej
D) powinowactwo w linii prostej
Zadanie 3. (3 pkt)
PodkreĘl trzy pozarządowe organizacje wyspecjalizowane w ochronie praw cz"owieka.
A) Europejski Trybuna" Praw Cz"owieka D) Amnesty International
B) Polski Czerwony KrzyÅ» E) Human Rights Watch
C) Rada Praw Cz"owieka F) Komitet Praw Cz"owieka
Zadanie 4. (5 pkt)
PrzyporzÄ…dkuj premierom Rzeczypospolitej Polskiej (1 5) partie polityczne lub ugrupo-
wania polityczne (A D), których cz"onkami byli w momencie sprawowania w"adzy.
1) Kazimierz Marcinkiewicz A) SLD
2) Leszek Miller B) AWS
3) Waldemar Pawlak C) PiS
4) Jerzy Buzek D) PSL
5) Jaros"aw Kaczył
ski
Odp.: 1) ......... 2) ......... 3) ......... 4) ......... 5) .........
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
3
Zadanie 5. (6 pkt)
Podane niŻej zdania zakwalifikuj jako prawdziwe bądę fa"szywe. Wpisz obok nich w tabe-
li liter´ P (prawda) lub F (fa"sz).
MentalnoĘç to system zasad opartych na za"oÅ»eniach normatyw-
a)
nych, którymi cz"owiek kieruje si´ w Å»yciu spo"ecznym.
W Ęwietle prawa polskiego zakazany jest związek ma"Żeł
ski mi´-
b) dzy rodzeł
stwem, ale sÄ…d z waÅ»nych powodów moÅ»e pozwoliç
na jego zawarcie.
Socjalizacja to proces uspo"eczniania polegajÄ…cy na dojrzewaniu
c)
spo"ecznym jednostki.
Konformizm to zmiana zachowania lub opinii cz"owieka spowodo-
d)
wana naciskiem ze strony grupy lub osoby.
Konkordat z 1993 roku to umowa mi´dzy RzÄ…dem RP a KoĘcio-
e)
"em prawos"awnym.
Ma"Żeł
stwo, w Ęwietle prawa polskiego, to zwiÄ…zek kobiety i m´Å»-
f)
czyzny lub osób tej samej p"ci.
Zadanie 6. (8 pkt)
Przyporządkuj do kodeksów regulujących okreĘlone obszary stosunków spo"ecznych
(1 4) poszczególne przepisy prawne (A I).
1) Kodeks karny
2) Kodeks cywilny
3) Kodeks pracy
4) Kodeks rodzinny i opiekuł
czy
A) Art. 22. JeŻeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolnoĘci do czynnoĘci
prawnych odda" jej okreĘlone przedmioty majątkowe do swobodnego uŻytku, osoba ta
uzyskuje pe"nÄ… zdolnoĘç w zakresie czynnoĘci prawnych, które tych przedmiotów do-
tyczą. Wyjątek stanowią czynnoĘci prawne, do których dokonania nie wystarcza we-
d"ug ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.
B) Art. 18. ż 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokona"a
czynu zabronionego, swoim zachowaniem u"atwia jego pope"nienie, w szczególnoĘci
dostarczajÄ…c narz´dzie, Ęrodek przewozu, udzielajÄ…c rady lub informacji; odpowiada
za pomocnictwo takŻe ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedo-
puszczenia do pope"nienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem u"atwia innej
osobie jego pope"nienie.
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
4
C) Art. 285. ż 1. NieruchomoĘç moÅ»na obciÄ…Å»yç na rzecz w"aĘciciela innej nieruchomoĘci
(nieruchomoĘci w"adnÄ…cej) prawem, którego treĘç polega bÄ…dÄ™ na tym, Å»e w"aĘciciel
nieruchomoĘci w"adnÄ…cej moÅ»e korzystaç w oznaczonym zakresie z nieruchomoĘci ob-
ciąŻonej, bądę na tym, Że w"aĘciciel nieruchomoĘci obciąŻonej zostaje ograniczony
w moŻnoĘci dokonywania w stosunku do niej okreĘlonych dzia"ał
, bądę teŻ na tym, Że
w"aĘcicielowi nieruchomoĘci obciÄ…Å»onej nie wolno wykonywaç okreĘlonych upraw-
nieł
, które mu wzgl´dem nieruchomoĘci w"adnÄ…cej przys"ugujÄ… na podstawie przepi-
sów o treĘci i wykonywaniu w"asnoĘci (s"uÅ»ebnoĘç gruntowa).
D) Art. 41. Pracodawca nie moÅ»e wypowiedzieç umowy o prac´ w czasie urlopu pracow-
nika, a takŻe w czasie innej usprawiedliwionej nieobecnoĘci pracownika w pracy, jeŻe-
li nie up"ynÄ…" jeszcze okres uprawniajÄ…cy do rozwiÄ…zania umowy o prac´ bez wypowie-
dzenia.
E) Art. 66. ż 1. JeŻeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających za"atwieniu przez róŻ-
ne organy, organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, uczyni
przedmiotem rozpoznania sprawy naleŻące do jego w"aĘciwoĘci. RównoczeĘnie zawia-
domi wnoszÄ…cego podanie, Å»e w sprawach innych powinien wnieĘç odr´bne podanie
do w"aĘciwego organu, i poinformuje go o treĘci ż 2. Zawiadomienie nast´puje w dro-
dze postanowienia, na które s"uŻy zaŻalenie.
F) Art. 53. ż 2. WymierzajÄ…c kar´, sÄ…d uwzgl´dnia w szczególnoĘci motywacj´ i sposób
zachowania si´ sprawcy, pope"nienie przest´pstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i sto-
pieł
naruszenia ciąŻących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych na-
st´pstw przest´pstwa, w"aĘciwoĘci i warunki osobiste sprawcy, sposób Å»ycia przed po-
pe"nieniem przest´pstwa i zachowanie si´ po jego pope"nieniu, a zw"aszcza staranie
o naprawienie szkody lub zadoĘçuczynienie w innej formie spo"ecznemu poczuciu
sprawiedliwoĘci, a takÅ»e zachowanie si´ pokrzywdzonego.
G) Art. 92. ż 1. Za czas niezdolnoĘci pracownika do pracy wskutek:
1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaęną  trwającej "ącznie do 33
dni w ciÄ…gu roku kalendarzowego  pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodze-
nia, chyba Że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują
wyŻsze wynagrodzenie z tego tytu"u.
H) Art. 1. ż 2. Ma"Żeł
stwo zostaje równieÅ» zawarte, gdy m´Å»czyzna i kobieta zawierajÄ…cy
związek ma"Żeł
ski, podlegajÄ…cy prawu wewn´trznemu KoĘcio"a albo innego zwiÄ…zku
wyznaniowego w obecnoĘci duchownego, oĘwiadczÄ… wol´ jednoczesnego zawarcia ma"-
Żeł
stwa podlegajÄ…cego prawu polskiemu i kierownik urz´du stanu cywilnego nast´pnie
sporządzi akt ma"Żeł
stwa. Gdy zostaną spe"nione powyŻsze przes"anki, ma"Żeł
stwo
uwaÅ»a si´ za zawarte w chwili z"oÅ»enia oĘwiadczenia woli w obecnoĘci duchownego.
I) Art. 122. ż 2. Na Żądanie osoby, która ma byç przysposobiona, i za zgodÄ… przysposabia-
jącego sąd opiekuł
czy w orzeczeniu o przysposobieniu postanawia, Że przysposobiony
nosiç b´dzie nazwisko z"oÅ»one z jego dotychczasowego nazwiska i z nazwiska przyspo-
sabiającego. JeŻeli przysposabiający albo przysposobiony nosi z"oŻone nazwisko, sąd
opiekuł
czy rozstrzyga, który cz"on tego nazwiska wejdzie w sk"ad nazwiska przysposo-
bionego. Przepisu tego nie stosuje si´ w razie sporzÄ…dzenia nowego aktu urodzenia
przysposobionego z wpisaniem przysposabiających jako jego rodziców.
Odp.: 1) ...... 2) ...... 3) ...... 4) ......
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
5
Zadanie 7. (4 pkt)
PrzyporzÄ…dkuj odpowiednie poj´cie (1 5) do jego prawid"owej definicji (A D).
1) doktryna
2) partia polityczna
3) stowarzyszenie
4) legitymizacja
5) fundacja
A) Proces polegający na nadaniu okreĘlonemu zjawisku mocy prawnej, usankcjonowanie
go prawem.
B) Dobrowolna organizacja dąŻąca do zdobycia lub utrzymania w"adzy w celu realizacji
w"asnego programu.
C) Zbiór poglądów z okreĘlonej dziedziny na temat róŻnych przejawów Życia spo"eczne-
go, wyznaczający teoretyczne i praktyczne metody ich realizacji w okreĘlonym czasie
i przestrzeni.
D) Dobrowolna, samorzÄ…dna organizacja spo"eczna o celach niezarobkowych, powo"a-
na przez grup´ osób o wspólnych celach lub zainteresowaniach, oparta na pracy spo-
"ecznej swoich cz"onków.
Odp.: A) ...... B) ...... C) ...... D) ......
Zadanie 8. (8 pkt)
Na podstawie fragmentu Konstytucji RP udziel odpowiedzi na poniŻsze pytania.
Art. 31.
3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolnoĘci i praw mogÄ… byç usta-
nawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym pał
stwie
dla jego bezpieczeł
stwa lub porządku publicznego, bądę dla ochrony Ęrodowiska, zdro-
wia i moralnoĘci publicznej, albo wolnoĘci i praw innych osób. Ograniczenia te nie mo-
gÄ… naruszaç istoty wolnoĘci i praw.
8.1. (2 pkt)
WyjaĘnij, w jaki sposób i w jakich okolicznoĘciach moÅ»na w Polsce ograniczyç korzysta-
nie z konstytucyjnych wolnoĘci i praw.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
6
8.2. (4 pkt)
Podaj cztery przypadki, w jakich moÅ»na ograniczyç korzystanie z konstytucyjnych wolno-
Ęci i praw.
I .................................................................................................................................................
II ................................................................................................................................................
III ...............................................................................................................................................
IV ...............................................................................................................................................
8.3. (2 pkt)
Czy prawne ograniczenie konstytucyjnych wolnoĘci i praw jest jednoznaczne z pozbawie-
niem obywatela wszelkich praw? OdpowiedÄ™ uzasadnij.
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 9. (1 pkt)
Podaj, jakim poj´ciem okreĘlamy prawo obywateli do sprzeciwienia si´ wejĘciu w Å»ycie
ustawy uchwalonej przez Sejm.
......................................................................................................................................................
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
7
Zadanie 10. (4 pkt)
Jednym z problemów wspó"czesnego Ęwiata jest brutalny akt przemocy dokonany z pre-
medytacjÄ… wobec bezbronnych ofiar, majÄ…cy doprowadziç do realizacji celów politycz-
nych. Podaj nazw´, jakÄ… okreĘlamy ten akt, i jego trzy odmiany.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 11. (4 pkt)
PrzyporzÄ…dkuj do podanych definicji (1 4) odpowiednie poj´cie (A E).
1) Prawo wybierania pos"ów, senatorów, prezydenta, cz"onków samorządu terytorialne-
go, a takŻe brania udzia"u w referendum ogólnokrajowym czy gminnym, które przys"u-
guje obywatelom od ukoł
czenia 18 lat.
2) Forma zrzeszenia pos"ów w parlamencie, sk"adajÄ…ca si´ co najmniej z 15 pos"ów, re-
prezentująca przewaŻnie ugrupowanie polityczne, posiadająca regulamin okreĘlający
zachowanie jej cz"onków.
3) Forma indywidualnej kontroli poselskiej, polegajÄ…ca na zg"oszeniu pytania do cz"onka
Rady Ministrów, prezesa NIK, NBP, na które w ciÄ…gu 21 dni musi byç udzielona odpo-
wiedę z moŻliwoĘcią przeprowadzenia debaty parlamentarnej.
4) Uchwa"a Sejmu, wyraŻająca poparcie dla rządu na podstawie przedstawionego przez
premiera, w imieniu Rady Ministrów, exposé.
A) wotum zaufania
B) bierne prawo wyborcze
C) absolutorium
D) klub poselski
E) interpelacja
F) czynne prawo wyborcze
Odp.: 1) ...... 2) ...... 3) ...... 4) ......
Zadanie 12. (1 pkt)
Przemiany polityczne w Polsce po 1989 roku doprowadzi"y do transformacji ustrojowej.
Po raz pierwszy od 1945 roku na stanowisko Prezesa Rady Ministrów zosta" wybrany cz"o-
wiek niewywodzÄ…cy si´ ze Ęrodowiska komunistycznego. Podaj jego imi´ i nazwisko.
......................................................................................................................................................
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
8
Zadanie 13. (6 pkt)
Prezydent RP dysponuje mi´dzy innymi uprawnieniami wzgl´dem w"adzy ustawodaw-
czej, wykonawczej i sÄ…downiczej. Wpisz do tabelki po dwa jego uprawnienia wzgl´dem
kaŻdej z nich.
Uprawnienia wzgl´dem Uprawnienia wzgl´dem Uprawnienia wzgl´dem
w"adzy ustawodawczej w"adzy wykonawczej w"adzy sÄ…downiczej
Zadanie 14. (2 pkt)
WyjaĘnij, jakie znaczenie dla obywatela ma dwuinstancyjnoĘç sÄ…downictwa w Polsce.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 15. (3 pkt)
Wymieł
pi´ç zagroÅ»eÅ‚
dla demokracji.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
9
Zadanie 16. (2 pkt)
Uzupe"nij wykres wariantami systemu wielopartyjnego.
Warianty systemu
wielopartyjnego
Zadanie 17. (9 pkt)
Na podstawie tabeli i wykresów dotyczących konfliktu izraelsko-libał
skiego udziel odpo-
wiedzi na poniŻsze pytania.
Wskazania zwolenników
Kto powinien wys"aç mi´dzynarodowe wys"ania do Libanu Ogó" badanych
K
t
o
p
o
w
i
n
i
e
n
w
y
s
"
a
ç
m
i
´
d
z
y
n
a
r
o
d
o
w
e
si"y do Libanu? mi´dzynarodowych si" (N=952)
s
i
"
y
d
o
L
i
b
a
n
u
?
zbrojnych (N=471)
Organizacja Narodów Zjednoczonych 51% 25%
Pakt Pó"nocnoatlantycki (NATO) 29% 14%
Unia Europejska 10% 5%
KtoĘ inny 2% 1%
Trudno powiedzieç 8% 4%
Brak poparcia dla si" mi´dzynarodowych  31%
Brak zdania co do wys"ania si"
 19%
mi´dzynarodowych
ęród"o: CBOS
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
10
Izrael podjÄ…" operacj´ wojskowÄ…, aby zniszczyç bazy palestyÅ‚
skiej organizacji Hezbol-
lah, która z Libanu atakuje terytorium Izraela. Czy uwaŻa Pan(i), Że takie dzia"ania
Izraela sÄ… usprawiedliwione czy teÅ» nie?
raczej nieusprawiedliwione raczej usprawiedliwione
28%
9%
14%
5%
70%
ca"kowicie
16% usprawiedliwione
42%
trudno powiedzieç
ca"kowicie nieusprawiedliwione
ęród"o: CBOS
Czy usprawiedliwione by"oby zaj´cie przez wojska izraelskie cz´Ä˜ci lub ca"oĘci teryto-
rium Libanu w celu zapobieŻenia atakom z Libanu na Izrael?
raczej nieusprawiedliwione raczej usprawiedliwione
11%
23%
66%
trudno powiedzieç
ęród"o: CBOS
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
11
17.1. (1 pkt)
Podaj, jaka cz´Ä˜ç ogó"u badanych uwaÅ»a, Å»e naleÅ»y wys"aç do Libanu mi´dzynarodowe si-
"y zbrojne.
......................................................................................................................................................
17.2. (1 pkt)
Podaj, jaka cz´Ä˜ç zwolenników wys"ania do Libanu mi´dzynarodowych si" zbrojnych uwa-
Å»a, Å»e powinny byç to wojska NATO.
......................................................................................................................................................
17.3. (1 pkt)
Podaj, jaka cz´Ä˜ç ogó"u badanych uwaÅ»a, Å»e powinny byç to wojska Unii Europejskiej.
......................................................................................................................................................
17.4 (1 pkt)
Podaj, jaka cz´Ä˜ç badanych uwaÅ»a, Å»e izraelska operacja wojskowa w celu zniszczenia ba-
zy palestył
skiej Hezbollah jest nieusprawiedliwiona.
......................................................................................................................................................
17.5. (1 pkt)
Podaj, jaka cz´Ä˜ç badanych uwaÅ»a, Å»e izraelska operacja wojskowa w celu zniszczenia ba-
zy palestył
skiej Hezbollah jest ca"kowicie usprawiedliwiona.
......................................................................................................................................................
17.6. (2 pkt)
Na podstawie obu wykresów podaj, jaka jest róŻnica procentowa mi´dzy liczbÄ… osób uspra-
wiedliwiajÄ…ch izraelskÄ… operacj´ wojskowÄ… w celu zniszczenia bazy palestyÅ‚
skiej Hezbollah
a liczbÄ… osób usprawiedliwiajÄ…cych ewentualne zaj´cie przez wojska izraelskie cz´Ä˜ci lub ca-
"oĘci terytorium Libanu w celu zapobieŻenia atakom, oraz wyjaĘnij powód takiej róŻnicy.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
12
17.7. (2 pkt)
WyjaĘnij, na czym polega sprzecznoĘç mi´dzy wynikami badaÅ‚
, które uznają izraelską
operacj´ wojskowÄ… w celu zniszczenia bazy palestyÅ‚
skiej Hezbollah za nieusprawiedliwio-
nÄ…, a wynikami, które uznajÄ… za nieusprawiedliwione ewentualne zaj´cie przez wojska
izraelskie cz´Ä˜ci lub ca"oĘci terytorium Libanu w celu zapobieÅ»enia atakom.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 18. (5 pkt)
Na podstawie tekstu ęród"owego i w"asnej wiedzy udziel odpowiedzi na poniŻsze pytania.
Na podstawie art. 9g ust. 10 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.  Karta Nauczyciela (Dz. U.
z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, z póęn. zm.2)) zarzÄ…dza si´, co nast´puje:
ż 1.
Rozporządzenie okreĘla sposób odbywania staŻu, rodzaj dokumentacji za"ączanej
do wniosku nauczyciela o podj´cie post´powania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego,
zakres wymagał
do uzyskania poszczególnych stopni awansu zawodowego, tryb dzia"ania
komisji kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych, wzory zaĘwiadczeł
o uzyskaniu akceptacji
lub zdaniu egzaminu oraz wzory aktów nadania stopni awansu zawodowego.
ż 7.1.
Nauczyciel kontraktowy ubiegajÄ…cy si´ o awans na stopieÅ‚
nauczyciela mianowanego
w okresie odbywania staŻu powinien w szczególnoĘci:
1) uczestniczyç w pracach organów szko"y zwiÄ…zanych z realizacjÄ… zadaÅ‚
dydaktycznych,
wychowawczych, opiekuł
czych lub innych wynikajÄ…cych ze statutu szko"y oraz potrzeb
szko"y i Ęrodowiska lokalnego;
2) pog"´biaç wiedz´ i umiej´tnoĘci zawodowe, samodzielnie lub przez udzia" w róŻnych
formach kszta"cenia ustawicznego;
3) poznawaç przepisy dotyczÄ…ce systemu oĘwiaty, a w przypadku nauczycieli, o których
mowa w art. 1 ust. 1 pkt 2 i ust. 1a Karty Nauczyciela  przepisy dotyczÄ…ce pomocy spo-
"ecznej lub post´powania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szko"y
 z uwzgl´dnieniem specyfiki typu i rodzaju szko"y, w której odbywa staÅ».
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
13
2. Wymagania niezb´dne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego obejmujÄ…:
1) umiej´tnoĘç organizacji i doskonalenia warsztatu pracy, dokonywania ewaluacji w"asnych
dzia"ał
, a takŻe oceniania ich skutecznoĘci i dokonywania zmian w tych dzia"aniach;
2) umiej´tnoĘç uwzgl´dniania w pracy potrzeb rozwojowych uczniów, problematyki Ęro-
dowiska lokalnego oraz wspó"czesnych problemów spo"ecznych i cywilizacyjnych;
3) umiej´tnoĘç wykorzystywania w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
ż 12.1.
1. Komisja kwalifikacyjna przeprowadza rozmow´ kwalifikacyjnÄ…, podczas której nauczy-
ciel staÅ»ysta ubiegajÄ…cy si´ o awans na stopieÅ‚
nauczyciela kontraktowego:
1) przedstawia sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego;
2) odpowiada na pytania cz"onków komisji dotyczące wymagał
okreĘlonych w ż 6 ust. 2.
2. Komisja egzaminacyjna przeprowadza egzamin, w czasie którego nauczyciel kontrak-
towy ubiegajÄ…cy si´ o awans na stopieÅ‚
nauczyciela mianowanego:
1) dokonuje prezentacji dorobku zawodowego;
2) odpowiada na pytania cz"onków komisji dotyczące wymagał
okreĘlonych w ż 7 ust. 2.
3. Komisja kwalifikacyjna analizuje dorobek zawodowy nauczyciela mianowanego ubie-
gajÄ…cego si´ o awans na stopieÅ‚
nauczyciela dyplomowanego na podstawie przed"oŻo-
nej przez nauczyciela dokumentacji oraz przeprowadzonej rozmowy, podczas której
nauczyciel odpowiada na pytania cz"onków komisji dotyczące wp"ywu dzia"ał
i zadał

zrealizowanych przez nauczyciela w okresie staŻu na podniesienie jakoĘci pracy szko"y,
w której nauczyciel odbywa" staŻ.
18.1. (1 pkt)
Podaj, jakiego rodzaju aktem normatywnym jest przeczytany przez ciebie tekst.
......................................................................................................................................................
18.2. (1 pkt)
Podaj, jaki organ w"adzy jest odpowiedzialny za wydanie tego aktu prawnego.
......................................................................................................................................................
18.3. (1 pkt)
Podaj, przed jakÄ… komisjÄ… staje nauczyciel mianowany, który ubiega si´ o wyÅ»szy stopieÅ‚

awansu zawodowego.
......................................................................................................................................................
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
14
18.4. (2 pkt)
Podaj dwa zagadnienia, których mogÄ… dotyczyç pytania stawiane przez komisj´ nauczy-
cielowi kontraktowemu ubiegajÄ…cemu si´ o wyÅ»szy stopieÅ‚
awansu zawodowego.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 19. (3 pkt)
OkreĘl, jakie zasady pał
stwa demokratycznego odpowiadają poszczególnym artyku"om
Konstytucji RP.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Art. 4.
1. W"adza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej naleŻy do Narodu.
2. Naród sprawuje w"adz´ przez swoich przedstawicieli lub bezpoĘrednio.
[...]
Art. 7.
Organy w"adzy publicznej dzia"ajÄ… na podstawie i w granicach prawa.
[...]
Art. 11.
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolnoĘç tworzenia i dzia"ania partii politycznych. Par-
tie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolnoĘci i równoĘci obywateli polskich w ce-
lu wp"ywania metodami demokratycznymi na kszta"towanie polityki pał
stwa.
Odp.:
Art. 4. ..........................................................................................................................................
Art. 7. ..........................................................................................................................................
Art. 11. ........................................................................................................................................
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
15
Zadanie 20. (4 pkt)
Przeczytaj fragment ksiąŻki Wojciecha Jagielskiego Modlitwa o deszcz i udziel odpowie-
dzi na poniŻsze pytania.
Elity intelektualne i polityczni przywódcy Ęwiata islamu nazwali go uzurpatorem, pot´-
piali go i odÅ»egnywali si´ od jego ekstremizmu i metod walki, które w ich przekonaniu
kompromitowa"y nie tylko spraw´, w jakiej wyst´powa", ale samÄ… religi´. Za to rozcza-
rowana, upokorzona, pozbawiona pracy, widoków na przysz"oĘç i nadziei biedota ze
slumsów od Bejrutu po Manil´ zacz´"a widzieç w nim legendarnego bohatera. Arabska
ulica pokocha"a go za to, Å»e okaza" si´ Ęmia"kiem, który nie tylko wyda" wojn´ Amery-
ce, ale zadawa" jej coraz boleĘniejsze ciosy. JuŻ samo to, Że Ameryka uzna"a w nim wro-
ga, a wi´c równego sobie partnera, wywyÅ»sza"o Saudyjczyka, czyni"o idolem. [...] Ame-
rykanie, przestraszeni nie na Żarty tym, Że sami wywo"ali pierwszą od wieków
muzu"mał
skÄ… Ęwi´tÄ… wojn´, która w koÅ‚
cu obróci"a si´ przeciwko nim, postanowili
jeszcze raz spróbowaç sprawdzonego fortelu. Wespó" z Egipcjanami groŻąc ubogiemu
Sudanowi, zmusili jego w"adze, by wygna"y Saudyjczyka [...]. Wkrótce potem, niemal
w rocznic´ lÄ…dowania amerykaÅ‚
skich wojsk w Arabii, zamachowcy wysadzili w powie-
trze ambasady USA w Kenii i Tanzanii, zabijajÄ…c çwierç tysiÄ…ca ludzi. Dwa lata póęniej,
w kolejnÄ… rocznic´, w porcie w Adenie straceÅ‚
cy zaatakowali amerykał
ski okr´t wojen-
ny USS  Cole . [...] Bazy i kryjówki w pieczarach i na pustyniach pod Kandaharem,
Chostem i DÅ»alalabadem znów sta"y si´ bezpiecznÄ… przystaniÄ… dla bezrobotnych wojow-
ników, tysi´cy wyj´tych spod prawa buntowników i wygnaÅ‚
ców z ca"ego Ęwiata. Mogli
tam nie tylko znaleÄ™ç azyl, ale poznaç nowych towarzyszy broni, zadzierzgnÄ…ç nowe
przyjaÄ™nie, zawiÄ…zaç nowe spiski, planowaç zamachy, szkoliç si´ w wojennym rzemioĘle
na którymĘ z afgał
skich frontów. [...] Mi´dzynarodowa brygada rozrasta"a si´, wch"a-
nia"a dziesiÄ…tki organizacji politycznych, terrorystycznych, religijnych. Przesz"a tysiÄ…ce
mutacji. W jej sk"ad wchodzi"y zarówno tropione po ca"ym Ęwiecie szajki szaleł
ców-
terrorystów, jak i najzupe"niej legalne banki, biura podróŻy, fabryczki, a takŻe podej-
rzani handlarze broniÄ…, narkotyków i diamentów. [...] WielofunkcyjnoĘç Bazy sprawi"a,
Å»e w jej orbicie znaleÄ™li si´ nie tylko fanatycy gotowi zginÄ…ç w samobójczych atakach,
ale takŻe ideologiczni i duchowi przywódcy, politycy, najwyŻszej klasy profesjonaliĘci
 specjaliĘci od sieci komputerowych, bankierzy, zawodowi Żo"nierze, zabójcy porozrzu-
cani po tysiącach miast na ca"ym Ęwiecie, ludzie wierzący w rozmaitych bogów, wyzna-
jący rozmaite ideologie, mający rozmaity kolor skóry. Nikt nikogo nie zna", jedni nie
wiedzieli o drugich, co w przypadku niepowodzenia operacji czy dekonspiracji unie-
moÅ»liwia"o rozbicie ca"ej organizacji. ¸Ä…czy"o ich jedno: wrogoĘç do Ameryki i Systemu
i gotowoĘç wykonania kaÅ»dego zlecenia przybliÅ»ajÄ…cego ĘwiatowÄ… rewolucj´. [...] We
wtorkowy poranek jedenastego wrzeĘnia na oczach milionów telewidzów na ca"ym
Ęwiecie uprowadzone i pilotowane przez lotników-kamikadze samoloty wbi"y si´ w mi-
nisterstwo wojny, waszyngtoł
ski Pentagon i wieŻe World Trade Center na Manhattanie.
GrzebiÄ…c pod gruzami tysiÄ…ce ludzi, obali"y symbole Ameryki i jej pot´gi.
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
16
20.1. (1 pkt)
Na podstawie tekstu i w"asnej wiedzy odpowiedz, o jakiej osobie jest mowa w tekĘcie i jak
nazywa si´ organizacja przez niego kierowana.
......................................................................................................................................................
20.2. (1 pkt)
Podaj, jakie pał
stwo sta"o si´ g"ównÄ… siedzibÄ… osoby opisanej w tekĘcie.
......................................................................................................................................................
20.3. (2 pkt)
Podaj przynajmniej dwa powody, dla których ta organizacja jest tak skuteczna i trud-
na do rozbicia.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 21. (4 pkt)
Na podstawie fragmentu Traktatu o Unii Europejskiej udziel odpowiedzi na poniŻsze pytania.
Art. 29
Bez uszczerbku dla kompetencji Wspólnoty Europejskiej, celem Unii jest zapewnienie
obywatelom wysokiego poziomu bezpieczeł
stwa osobistego w przestrzeni wolnoĘci, bez-
pieczeł
stwa i sprawiedliwoĘci przez wspólne dzia"anie Pał
stw Cz"onkowskich w dziedzi-
nie wspó"pracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych oraz poprzez zapobieganie
i zwalczanie rasizmu i ksenofobii.
Cel ten jest osiÄ…gany poprzez zapobieganie i zwalczanie przest´pczoĘci zorganizowanej
lub innej, zw"aszcza terroryzmu, handlu ludÄ™mi i przest´pstw przeciwko dzieciom, niele-
galnego handlu narkotykami oraz nielegalnego handlu broniÄ…, korupcji i naduÅ»yç finan-
sowych, dzi´ki:
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
17
 ĘciĘlejszej wspó"pracy policji, organów celnych oraz innych w"aĘciwych organów w Pał
-
stwach Cz"onkowskich, prowadzonej zarówno bezpoĘrednio, jak i za poĘrednictwem
Europejskiego Urz´du Policji (Europol), zgodnie z postanowieniami artyku"ów 30 i 32;
 ĘciĘlejszej wspó"pracy organów sądowych oraz innych w"aĘciwych organów w Pał
stwach
Cz"onkowskich, w tym wspó"pracy za poĘrednictwem Europejskiej Jednostki Wspó"pra-
cy Sądowej ( Eurojust ), zgodnie z postanowieniami artyku"ów 31 i 32;
 zbliÅ»aniu, w miar´ potrzeby, norm prawa karnego w PaÅ‚
stwach Cz"onkowskich, zgod-
nie z postanowieniami artyku"u 31 lit. e).
Art. 30
1. Wspólne dzia"anie w dziedzinie wspó"pracy policyjnej obejmuje m.in.:
a) wspó"prac´ operacyjnÄ… w"aĘciwych organów PaÅ‚
stw Cz"onkowskich, w tym s"uŻb po-
licji, s"uŻb celnych oraz innych wyspecjalizowanych organów Ęcigania, w zapobiega-
niu, wykrywaniu i Ęciganiu przest´pstw;
b) gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, analizowanie i wymian´ istotnych in-
formacji, w tym informacji organów Ęcigania  zw"aszcza za poĘrednictwem Euro-
polu  o podejrzanych transakcjach finansowych, z zastrzeŻeniem w"aĘciwych prze-
pisów o ochronie danych osobowych;
c) wspó"prac´ i wspólne inicjatywy w dziedzinie szkolenia, wymiany oficerów "Ä…czniko-
wych, delegacji s"uŻbowych, korzystania z wyposaŻenia i badał
kryminalistycznych;
d) wspólnÄ… ocen´ poszczególnych technik Ęledczych dotyczÄ…cych wykrywania powaÅ»-
nych form przest´pczoĘci zorganizowanej.
2. Rada popiera wspó"prac´ prowadzonÄ… za poĘrednictwem Europolu, a w ciÄ…gu pi´ciu
lat po wejĘciu w Życie Traktatu z Amsterdamu w szczególnoĘci:
a) umoÅ»liwia Europolowi u"atwianie i wspieranie przygotowania oraz zach´cania
do koordynacji i wprowadzania w Życie specyficznych dzia"ał
Ęledczych prowadzo-
nych przez w"aĘciwe organy Pał
stw Cz"onkowskich, w tym dzia"ał
operacyjnych
wspólnych zespo"ów z udzia"em przedstawicieli Europolu, pe"niących funkcje
wspierajÄ…ce;
b) przyjmuje Ęrodki w celu umoŻliwienia Europolowi Żądania od w"aĘciwych organów
Pał
stw Cz"onkowskich prowadzenia i koordynowania Ęledztw w okreĘlonych spra-
wach, pog"´biania specyficznej wiedzy fachowej, która moÅ»e byç udost´pniana PaÅ‚
-
stwom Cz"onkowskim jako pomoc w Ęledztwach dotyczÄ…cych przest´pczoĘci zorga-
nizowanej;
c) sprzyja ustanowieniu kontaktów mi´dzy funkcjonariuszami organów Ęcigania lub
dochodzenia, wyspecjalizowanych w zwalczaniu przest´pczoĘci zorganizowanej
i dzia"ających w Ęcis"ej wspó"pracy z Europolem;
d) tworzy sieç badawczÄ…, dokumentacyjnÄ… i statystycznÄ… dotyczÄ…cÄ… przest´pczoĘci
transgranicznej.
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
18
21.1. (1 pkt)
Podaj, jakiego filaru wspó"pracy UE dotyczy przedstawiony fragment traktatu.
......................................................................................................................................................
21.2. (2 pkt)
WyjaĘnij, jakÄ… rol´ odgrywa Europol w dziedzinie wspó"pracy policyjnej PaÅ‚
stw Cz"on-
kowskich.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
21.3. (1 pkt)
Czy Europol moÅ»e wysuwaç jakieĘ Å»Ä…dania do paÅ‚
stw cz"onkowskich? OdpowiedÄ™ uza-
sadnij.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 22. (14 pkt)
Napisz do Rzecznika Praw Obywatelskich wniosek o podj´cie przez niego dzia"aÅ‚

w zwiÄ…zku z naruszeniem twoich konstytucyjnych praw i wolnoĘci w trakcie post´powa-
nia administracyjnego. (UŻyj co najmniej dwóch argumentów).
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
19
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Wiedza o spo"eczeł
stwie. Poziom podstawowy
20
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................