Rozwój psychofizyczny dzieci
i młodzieży


Psychologia rozwoju człowieka

.Człowiek nigdy nie stoi w miejscu,
od momentu poczęcia do śmierci każdy
z nas nieustannie się zmienia.
.We wszystkich okresach życia ludzkiego
PEWNE zmiany zachodzące w procesie
rozwoju są w fazie początkowej,
INNE
w swojej szczytowej, a jeszcze
INNE
w fazie schyłkowej.



Rozwój -definicja

ROZWÓJ
można określić
JAKO:

.Ukierunkowaną serię
uporządkowanych i spójnych
(to, CO: było, jest i będzie) zmian
fizycznych i psychicznych.
.CELEM tych zmian jest
samorealizacja, czyli dążenie do
robienia tego, do czego ktoś
najlepiej się nadaje (A. Maslow).



Założenia psychologii rozwojowej

Jak myślimy
o rozwoju
człowieka?

.Człowiek ROZWIJA SIĘ w ciągu
całego swojego życia (realizuje zadania
rozwojowe i w każdym okresie robi to inaczej, bo
innymi środkami poznawania świata dysponuje,
rozwija się według reguł zegara biologicznego
i społecznego);
.Rozwijamy się TYLKO wśród innych
ludzi i dzięki nim (rozwój w kontekście
wpływów społecznych
socjalizacja oraz
oddziaływań podejmowanych świadomie
przez osoby znaczące
edukacja);



Założenia psychologii rozwojowej

Jak myślimy
o rozwoju
człowieka?

.Zmiany rozwojowe zachodzące
w różnych obszarach funkcjonowania
człowieka są ściśle ze sobą powiązane
(zmiana w jednym obszarze pociąga za sobą zmiany
w pozostałych);
.sfera SOMA
natura biologiczna
(sprawność fizyczna, jakość funkcjonowania ciała);
.Sfera POLIS
natura społeczna
(kompetencje społeczne);
.Sfera PSYCHE
natura psychiczna(kompetencje
osobiste: poznawcze, emocjonalno
motywacyjne).





Założenia psychologii rozwojowej

Jak myślimy
o rozwoju
człowieka?

.Podział życia człowieka na etapy
(w każdym kolejnym okresie życia człowiek
realizuje inne zadania rozwojowe);
.W każdym okresie rozwoju zmienia
się sposób uczestniczenia w świecie
(dynamiczna interakcja);
.Trzy rodzaje zmian rozwojowych,
którym podlegamy jednocześnie
w każdym okresie swego życia(uniwersalne, wspólne i indywidualne)



Podział BIEGUżycia

Okres PRENATALNY

od momentu poczęcia do narodzin

Okres wczesnego DZIECIŃSTWA

od narodzin do 3. r.ż.

Wiek NIEMOWLĘCY

od narodzin do końca 1. r.ż.

Wiek PONIEMOWLĘCY

2. -3. r.ż

Wiek PRZEDSZKOLNY

3/4. -6/7. r.ż.

Wiek SZKOLNY

6/7
10/12

Okres DORASTANIA

10/12
18/20

Wczesna DOROSŁOŚĆ

18/20 -30/35

Środkowa DOROSŁOŚĆ

30/35
60/65

Późna DOROSŁOŚĆ, w. starzeniasię

0d 60
65 i więcej




Zmiany rozwojowe

.Zmiany UNIWERSALNE
(podlegają im wszyscy, związane
z działaniem zegara biologicznego
i społecznego);
.Zmiany WSPÓLNE
(cechujące osoby należące do tego
samego pokolenia i podzielające pewne
wartości i przeżycia z nimi związane);
.Zmiany INDYWIDUALNE
(różnicowanie się drogi
zdarzenia
niepunktualne i traumatyczne).


Jednocześnie
podlegamy trzem
rodzajom zmian
rozwojowych:


Wokół rozwoju człowieka

.Rozwój każdego człowieka od
początku jego życia jest wyznaczany
"tykaniem" dwóch ZEGARÓW

biologicznego i społecznego.
.Działania obu zegarów zwykle są ze
sobą skoordynowane i powodują,
że nasz rozwój przebiega według
pewnego planu, swoistego rozkładu
jazdy (punktualne wydarzenia rozwojowe).



Wokół rozwoju

Zegar BIOLOGICZNY

Zegar SPOŁECZNY

.Wyznacza tempo i zakres
wzrostu organizmu,
.Kolejność kształtowania się
kolejnych układów, czas ich
powstawania oraz jakość
powiązań między nimi ,
.Powoduje, że wszyscy
rozwijamy się mniej więcej
tak samo.


.Oczekiwania społeczne,
którym podlegamy w
poszczególnych okresach
życia,
.Przynależność do
pokolenia.



Wokół rozwoju człowieka

.Jeśli dwa procesy
dojrzewanie
i socjalizacja/edukacja

przebiegają PUNKTUALNIE,
a stawiane wymagania respektują
poziom naszej gotowości to
możemy się spodziewać,
że rozwój będzie przebiegał
prawidłowo.



ZEGAR społeczny

Co wpływa na
działanie
zegara
społecznego?

.Przedłużanie się okresu edukacji
.Odraczanie momentu zawarcia
małżeństwa
.Spadek liczby związków formalnych
.Opóźnianie się uzyskania
niezależności finansowej
.Rosnące bezrobocie, redukcja miejsc
pracy



Opóźnienie się podjęcia ról rodzicielskich

Czynniki indywidualne -
pozaekonomiczne

Czynniki ekonomiczne,
polityczne i społeczne

.Aktualna sytuacja społeczna w
Polsce
.Bezrobocie, niskie dochody,
mała liczba mieszkań i ich
wysokie ceny


.Kulturowe, gospodarcze
i polityczne skutki transformacji


.Trudności w wyborze
kandydata
.Obawa przed nieudanym
małżeństwem, obowiązkami
rodzicielskimi
.Konflikt ról zawodowych



Wydarzenia niepunktualne

Przytrafiają się rozwijającej się osobie zanim stanie się
ona wystarczająco dojrzała biologicznie i psychicznie do
poradzenia sobie z nimi, lub tez zbyt późno, kiedy jej
energia jest już ukierunkowana na inne cele i zadania.

Niepunktualność
w sferze biologicznej

Niepunktualność
w sferze społecznej

�uwarunkowania genetyczne
�i/lub niewłaściwe warunki
rozwoju


�niedostateczne kompetencje
osób ważnych w życiu dziecka
�trudne ekonomiczne
i socjalne warunki życia
�wadliwie zorganizowany
system wychowania





Konsekwencje rozwojowe wydarzeń punktualnych
(zaAnna Brzezińska)

WARUNEK 1

Proces dojrzewania przebiegający bez
zakłóceń

WARUNEK 2

Oczekiwania społeczne dopasowane do
możliwości jednostki

WARUNEK 3

Atrakcyjne intelektualnie i motywacyjnie
zadania




Konsekwencje rozwojowe wydarzeń niepunktualnych

Konsekwencje krótkotrwałe

Konsekwencje długotrwałe

.Zakłócenia tempa rozwoju
dziecka
opóźnienie lub przyspieszenie,
.Zakłócenie rytmu
funkcjonowania dziecka (staje
się "nieczytelne" dla otoczenia i utrudnia
dopasowanie do niego wymagań),
.Niskie kompetencje
luki,
.Zaburzony proces socjalizacji
(trudności w przyswojeniu norm),
.Obniżanie się samooceny
oraz poczucia kompetencji


.Utrudniona realizacja zadań
rozwojowych w późniejszych
okresach,
.Niski poziom kompetencji (trudność
w efektywnym korzystaniu z zasobów
społecznych),
.Utrwalenie strategii radzenia
sobie ze stresem, nastawionych na
redukcje napięcia, a nie na rozwiązanie zadania,
.Niski albo bardzo wysoki poziom
samooceny (utrudnia kontakty społeczne),
.Zakłócony proces budowania
tożsamości osobistej i społecznej,
brak poczucia sensu



Specyficzne czynniki ryzyka zakłóceń rozwój w cyklu życia

Faza życia

Obszary rozwoju

Obszary ryzyka

Czynniki ryzyka

Okres
niemowlęcy

1.r.życia

�Przywiązanie
�Inteligencja
sensoryczno-
motoryczna
�Stałość przedmiotu
(założenie o jego istnieniu mimo
zniknięcia z pola widzenia)
�Emocjonalność


Dopasowanie
stymulacji do
rytmu
funkcjonowania
i potrzeb dziecka

Jakość interakcji
z rodzicami (głównymi
opiekunami dziecka)

Okres
poniemowlęcy
2-3 r. ż

�Lokomocja
i manipulacja
�Fantazja
i zabawa
�Komunikacja
�Samokontrola


Dyscyplinowanie
dziecka, relacja
kontrola

swoboda

Jakość oferty
opiekuńczej żłobka
i jej zgodność ze
stałym programem
wychowania
rodziców

Wiek
przedszkolny
4-6 r.ż

�Identyfikacja z płcią
�Operacje konkretne
(myślenie słowno-logiczne,
kategoryzacja oraz hierarchizacja)
�Wczesny rozwój
moralny
�Zabawagrupowa


Kształtowanie
się stosunku do
siebie
i podstaw
poczucia
kompetencji

Wpływ telewizji
i jakość granicy
między fikcją a
rzeczywistością




Specyficzne czynniki ryzyka zakłóceń rozwój w cyklu życia

Faza życia

Obszary rozwoju

Obszary ryzyka

Czynniki ryzyka

Okres szkolny
6/7
10/12 r.ż

�Kooperacjaspołeczna
�Samoocena
�Nabywaniesprawności
szkolnych
�Zabawa zespołowa


Motywacja
osiągnięć i
oczekiwania
społeczne

Jakość kontaktów
i pozycja w grupie
rówieśniczej

Wczesna
adolescencja
10/12
15/16 r.
ż

�Dojrzewanie fizyczne
�Operacje formalne
(myślenie hipotetyczno

dedukcyjne, abstrakcyjne)
�Rozwój emocjonalne
�Związki
heteroseksualne


Relacje
dorastający -
rodzic

Alkoholizmmłodzieńczy,
zachowania
seksualne i inne
obszary eksploracji

Późnaadolescencja
15/16 -18/20 r.ż

�Autonomia w stosunku
do rodziców
�Tożsamość dotycząca
roli seksualnej
�Zinternalizowana
moralność
�Wybory dotyczące
zawodu i pracy


Konsolidacja
osobowości i
tożsamości

Decyzje dotyczące
zawodu oraz
dalszego kształcenia
się




Cz. niespecyficzne korzystne dla rozwoju

Poczucie BEZPIECZEŃSTWA
w kontaktach z innymi
osobami, także mało
znanymi

Poczucie OSOSBISTEGO
SPRAWSTWA i kontroli nad
tym,co się wokół dzieje

Poczucie dobrego
emocjonalnegoKONTAKTU,
WIĘZI i PRZYNALEŻENIA do
kogoś

PoczucieAUTONOMII w
podejmowaniu decyzji i
realizowaniu swoich
zamierzeń




Dopasowanie wymagań otoczenia do możliwości osoby

NACISKI BIOLOGICZNE(potrzeby rozwijającego
się organizmu)

NACISKI PSYCHICZNE(osobiste plany,
aspiracje i dążenia)

NACISKI SPOŁECZNE
(wymagania
i oczekiwania
społeczne)

Kompetencje opanowane w poprzednich okresach

Wyposażenie genetyczne

Wsparcie i pomoc ze strony innych ludzi

ZASOBYZEWNĘTRZNE JEDNOSTKIwsparcie środowiskowe




Czynniki ryzyka okresu dorastania

C:\Users\Natalia\AppData\Local\Temp\MP900438552.JPG

DORASTANIE-czynniki ryzyka
(Mariola Bardziejewska)

Czynniki RYZYKA

ŹRÓDŁA
ZACHOWANIA

Czynniki CHRONIĄCE

BIOLOGICZNE(obciążenia
genetyczne, wrodzone wady
genetyczne, skok)

BIOLOGICZNE (dobra
kondycja zdrowotna, silny
układ nerwowy)

PSYCHOLOGICZNE (deficyty
poznawcze, zaniedbanie
emocjonalne, przewlekły
stres)

PSYCHOLOGICZNE
(pozytywna samoocena,
poczucie bezpieczeństwa,
konstruktywne strategie)

SPOŁECZNE (brak wsparcia
i akceptacji, złe warunki
bytowe)

SPOŁECZNE (wspierającasieć kontaktów, akceptacja
społeczna, dobre warunki
bytowe)

EKOLOGICZNE
(niesprzyjające warunki
naturalne)

EKOLOGICZNE (sprzyjające
warunki naturalne
i klimatyczne, brak
zanieczyszczeń)




Wzorce męskości/kobiecości
promowane przez media

Oczekiwania i wymagania
stawiane przez otoczenie:
rodzice, nauczycieli

Oczekiwania względem siebie,
wiedza o dojrzewaniu

Akceptacja przez rówieśników
tej samej i przeciwnej płci

Poczucie punktualności (nie)
procesu dojrzewania w
stosunku do innych

Szybkość procesu dojrzewania
związana z przemianami

AKCEPTACJA
sprawności ciała,
wyglądu, sposobu
funkcjonowania


Sposób adaptacji młodzieży(Mariola Bardziejewska)

DOJRZEWANIE

Czynniki
biologiczne

Czynnikispołeczne i
kulturowe

Czynniki
osobowościowe

Czynniki
sytuacyjne

Typ układu
nerwowego itemperament

Poziom energii, np.
jej niedostatek lub
zahamowanieujścia

Burza hormonalna,
zmiana proporcji
ciała

Doświadczenia
wczesnodziecięce
(styl wychowania w
rodzinie, postawy
rodzicielskie, układ
sił, role, siećwsparcia, grupa
rówieśnicza)

normy, naciski,
zasady
postępowania

Poziom
optymizmu/pesymizmu

Poziom satysfakcji z
życia i siebie samego
(ja realnea ja
idealne)

Poszukiwanie
własnej tożsamości

Potrzeba porównań i
rywalizacji

Postrzeganie
przyczyn

Nakładanie się
różnych utrapień
kryzysów

Znaczenie trudnej
sytuacji

Czas trwania sytuacji
trudnej




Wokół rozwoju człowieka

Ogólne
ZASADY
rozwoju

1.Indywidualne ROŻNICE rozwojowe(pomimo, iż ta sama kolejność i chronologia to
jednak w ramach normatywnego rozwoju
istnieje szeroki zakres różnic indywidualnych).
2.KRYTYCZNE okresy w rozwoju(Okres krytyczny to czas, w którym dany czynnik
lub zdarzenie wywiera największy wpływ na
rozwój, pozytywne rozwiązanie kryzysu pozwala
na funkcjonowanie na wyższym poziomie
rozwoju).



Wokół rozwoju człowieka

Ogólne
ZASADY
rozwoju

3.UPORZĄDKOWANY charakter zmian rozw.


(rozwój nie przebiega w sposób przypadkowy, dokonuje się w
pewien sposób; rozwój to:

.Przejście od tego, co proste do tego, co złożone,
.Przejście od tego, co ogólne do tego, co specyficzne,
.Rozwój fizyczny ma charakter cefalokaudalny (głowa i
górne partie ciała rozwijają się szybciej niż dolne)
i proksymodysyalny (centralne partie ciała rozwijają się
szybciej niż peryferyczne).


4.Znaczenie określonych aspektów rozwoju w
poszczególnych OKRESACH ŻYCIA


(poszczególne dziedziny rozwoju dominują w różnych okresach
życia).


Zmiany rozwojowe (ilościowe i jakościowe)
można podzielić na cztery podstawowe grupy:

.zmiany WIELKOŚCI (fizyczne
zmiany wysokości i ciężaru
ciała, psychiczne
dotyczą pamięci, twórczej wyobraźni);
.zmiany PROPORCJI;
.zanikanie DAWNYCH właściwości (zęby mleczne, mowa
dziecięca -tracą swoją użyteczność);
.nabywanie NOWYCH właściwości (drugie zęby,
zainteresowanie normami moralnymi
efekt uczenia się i
zdobywania doświadczenia).



Zadania rozwojowe

ZADANIA ROZWOJOWE to oczekiwania społeczne
(kulturowe), pewna forma zadania, które pojawia się w danym
lub przybliżonym okresie życia jednostki, a pomyślne
zrealizowanie go zapewnia jej szczęście oraz powodzenie
w późniejszych zadaniach (pełzanie, raczkowanie, chodzenie

poznawanie świata
rozwój poznawczy).
ZADANIE, które nie zostaje zakończone sukcesem prowadzi
do braku zadowolenia z siebie oraz dezaprobaty ze strony
społeczeństwa, co z kolei przyczynia się do trudności
w późniejszych zadaniach.


Zadania rozwojowe wg R.J. Havighrusta

Od
narodzin
do 6 lat:

.uczenie się chodzenia
.uczenie się jedzenia pokarmów stałych,
.uczenie się mowy
.uczenie się kontroli wypróżnień
.uczenie się różnic płciowych, osiąganie stabilności
fizjologicznej
.tworzenie prostych pojęć dotyczących rzeczywistości
społecznej i fizycznej
.uczenie się nawiązywania kontaktów uczuciowych
z rodzicami, rodzeństwem i innymi ludźmi
.uczenie się rozróżniania dobra od zła oraz
kształtowanie sumienia.



Zadania rozwojowe wczesnego dzieciństwa

Wydarzenia znaczące
wg E.H.Ericksona

Obszary rozwoju
wg B.M i Ph. R. Newmanów

.Dzieci muszą nauczyć się ufać,
że inni troszczą się o ich
potrzeby;
.Jeśli opiekunowie odrzucają
dziecko lub są
niekonsekwentni, może ono
spostrzegać świat jako
niebezpieczny, pełen ludzi
niegodnych zaufania;
.Matka lub główny opiekun jest
kluczowym czynnikiem
społecznym w rozwoju dziecka.


.Społeczne przywiązanie;
.Inteligencja sensoryczno-
motoryczna i prymitywna
przyczynowość;
.Stałość przedmiotu;
.Dojrzewanie funkcji
sensorycznych i motorycznych;
.Rozwój emocjonalny
w powiązaniu z komunikacją
dziecko
opiekun.



Zadania rozwojowe

Od 6
do 12
lat

.uczenie się umiejętności fizycznych niezbędnych w zwykłych grach
.kształtowanie zdrowych postaw w stosunku do siebie w miarę
wzrastania organizmu
.uczenie się współżycia z rówieśnikami
.uczenie się roli właściwej dla płci męskiej lub żeńskiej
.rozwijanie podstawowych umiejętności czytania, pisania i liczenia
.rozwój pojęć koniecznych w życiu codziennym
.kształtowania sumienia, moralności i skali wartości
.osiąganie samodzielności
.rozwój postaw społecznych w stosunku do grup społecznych i
instytucji



Zadania rozwojowe R.J.Havighrust

Wiek
adolescencji

.Osiągnięcie nowych, bardziej dojrzałych więzi
z rówieśnikami obojga płci;
.Ukształtowanie roli męskiej lub kobiecej;
.Akceptacja swojego wyglądu i skuteczne posługiwanie się
własnym ciałem;
.Osiągnięcie niezależności uczuciowej od rodziców i innych
osób dorosłych;
.Przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie;
.Przygotowanie do kariery zawodowej (niezależności
ekonomicznej);
.Rozwijanie ideologii (system wartości) i systemu
etycznego kierującego zachowaniem;
.Dążenie i rozwijanie postępowania akceptowanego
społecznie.



Czynniki wpływające na opanowanie
zadań rozwojowych

Pomocne w
opanowaniu
zadań
rozwojowych

.Przyspieszony rozwój fizyczny
.Siła i energia powyżej przeciętnej dla wieku
.Inteligencja powyżej przeciętnej
.Środowisko stwarzające możliwości
uczenia się
.Kierowanie uczeniem się przez rodziców
i nauczycieli
.Silna motywacja, aby się uczyć
.Twórczość, której towarzyszy pragnienie,
aby być innym



Czynniki wpływające na opanowanie
zadań rozwojowych

Utrudniające
opanowanie
zadań
rozwojowych

.Opóźnienie rozwoju fizycznego lub
umysłowego
.Słabe zdrowie, którego konsekwencją jest
niski poziom sił i energii
.Upośledzający defekt fizyczny
.Brak możliwości uczenia się tego, czego
oczekuje grupa społeczna
.Brak pokierowania uczeniem się
.Brak motywacji do uczenia się
.Obawa, żeby nie być innym



KRYZYSY ROZWOJOWE

.Erikson ujmuje rozwój człowieka
w całym cyklu życia. W każdym
stadium pojawiają się normatywne
kryzysy rozwojowe.
.Stopień powodzenia w rozwiązaniu
danego kryzysu określa ogólne
samopoczucie jednostki w tym
czasie.



KRYZYSY ROZWOJOWE

.Zasoby psychiczne potrzebne do
rozwiązywania następnych
kryzysów zyskujemy po
rozwiązaniu poprzednich.
.Osoba, która nie jest w stanie w
sposób satysfakcjonujący
rozwiązać kryzysu może
w późniejszych latach przeżywać
problemy z nim związane.



Stadia rozwoju psychospołecznego

Stadium rozwoju

Wiek

Cechy pozytywne

Cechy negatywne

Podstawowa

Ufność -
Podstawowanieufność

1

Dobre samopoczucie,
ufanie sobie i innym,
optymizm

Złe samopoczucie, brak
wiary w siebie i innych,
pesymizm

Autonomia-
Wstyd i
niepewność

2-3

Ćwiczenie silnej woli,
panowanie nad sobą,
um. dokonywania
wyborów

Nadmierna
samokontrola,
nieśmiałość, zwątpienie,
wstyd, niepewność

Inicjatywa -
Poczucie winy

4-5

Przyjemność
z osiągnięć, aktywność,
realizowanie celów

Poczucie winy z powodu
swoich zamiarów oraz
osiągnięć

Pracowitość -
Poczucie niższości

Okres
dojrz.

Zaangażowanie w
produktywne
przedsięwzięcia, duma
z wykonywanej pracy

Poczucie niższości,
nieumiejętność
doprowadzania rzeczy
do końca




Stadia rozwoju psychospołecznego

Stadium
rozwoju
Wiek

Cechy pozytywne

Cechy negatywne

Tożsamość -
Pomieszanie ról

Okresmłodzieńczy

Poczucie integralności
wewnętrznej,
perspektywy kariery

Odczucieobcości w
rolach społecznych, brak
ustalonych standardów,
poczucie sztuczności

Bliskość -
izolacja

Wczesnadorosłość

Wzajemność,
dzielenie się myślami,
pracą, uczuciami

Unikanie intymności,
powierzchowność
związków

Postawatwórcza -
stagnacja

Okres
dojrzały

Um. Pełnego
zaangażowania się w
pracę i związki z
innymi

Utratazainteresowania
pracą, ubogie związki z
innymi

Integralność-
rozpacz

Późnelata
życia

Poczucie porządku i
znaczenia,
zadowolenie z siebiei
swoich dokonań

Lękprzed śmiercią,
gorzkie refleksje na
temat życia, ujemny
bilans




Gotowość do ZMIAN

Stara buddyjska
nauka głosi:

Gdy uczeń jest gotów,
mistrz się pojawia.


Gotowość do ZMIAN

Dzieci robią dokładnie to, co potrafią i wtedy kiedy potrafią.
Gotowość rozwojowanie ma nic wspólnego z gimnastyką i
mechanicznymi stymulatorami.
Rozwój przebiega podobnie u wszystkich dzieci i polega na
przechodzeniu od jednej fazy do drugiej.

Chociaż sekwencje zmian rozwojowych są podobne
u wszystkich dzieci i można je przewidzieć, to jednak
u poszczególnych dzieci rozwój może przebiegać odmiennie
i przybierać różne tempo.


Tempo rozwoju

.Przez pojęcie TEMPO rozwoju rozumiemy SZYBKOŚĆ, z jaką
dokonują się w organizmie i psychice dziecka różnorodne zmiany
progresywne.


.Niektóre dzieci rozwijają się spokojnie, krok po kroku podczas gdy
rozwój innych dzieci odbywa się zrywami. I tak, niektóre dzieci
rozwijają się szybciej pod względem fizycznym, a inne wyprzedzają
rówieśników w sferze umysłowej i emocjonalnej.
.W rezultacie, przebieg rozwoju będzie odmienny u każdego dziecka,
chociaż w głównych aspektach podobny u wszystkich dzieci.
Wychowanie dziecka powinno być zindywidualizowane.



Harmonijny rozwój

.Rozwój można więc określić jako
HARMONIJNY ze względu na rytm
rozwoju wszystkich funkcji.
.Przez pojęcie RYTM rozwoju
rozumiemy stopień harmonii zmian
progresywnych, jakie dokonują się w
organizmie i psychice dziecka, a więc
w poszczególnych sferach rozwoju.



Rozwój nieharmonijny

.Rozwój nieharmonijny to taki, gdy poszczególne sfery
rozwijają się w INNYM TEMPIE, np. stwierdzamy
opóźnienie rozwoju czynności ruchowych, podczas gdy
pozostałe czynności rozwijają się w tempie odpowiednim
do wieku życia. Mówimy wówczas o PARCJALNYM lub
fragmentarycznym opóźnieniu rozwoju.
.Rozwój nieharmonijny ma także miejsce wówczas,
gdy tempo rozwoju dziecka jest ogólnie zwolnione, lecz
niektóre funkcje upośledzone są w głębszym stopniu.



Rozwój nieharmonijny

.Gdy zakres zaburzeń jest większy,
mówimy o PARCJALNYM opóźnieniu
rozwoju, gdy dotyczy jednej funkcji

o opóźnieniu FRAGMENTARYCZNYM.
.Parcjalne lub fragmentaryczne
PRZYSPIESZENIE rozwoju w zakresie jakiejś
funkcji.



Rozwój nieharmonijny

.Bywa też, że dziecko o globalnie przyspieszonym
rozwoju wykazuje ponadto szczególnie szybkie
tempo rozwoju w zakresie jednej funkcji, np.
mowy i myślenia.
.Ostatni model rozwoju nieharmonijnego
charakteryzuje się różnym tempem rozwoju
wszystkich funkcji, np. gdy jedne rozwijają się z
opóźnieniem, pozostałe rozwijają się z
przyspieszeniem.



DIAGNOZA

.Przy charakterystyce rozwoju dziecka
nie można jednak poprzestać na opisie
stanu aktualnego, lecz konieczne jest
prześledzenie dynamiki jego rozwoju.
.Przez pojęcie DYNAMIKA rozwoju
będziemy rozumieć stopień stałości
tempa rozwoju w dotychczasowym
przebiegu rozwoju psychoruchowego.



DIAGNOZA

.Wskutek działania czynników środowiskowych
i okresowych stanów chorobowych, tempo
rozwoju może się zmieniać: raz być szybsze,
raz wolniejsze.
.W niektórych przypadkach, analizując przebieg
rozwoju obserwujemy zastój w rozwoju,
przyspieszenie, cofnięcie się na niższy poziom,
postępujące obniżanie się poziomu rozwoju itp.



DIAGNOZA

.Zmiany te mogą mieć
charakter trwały lub
przejściowy, mogą pojawiać
się w różnych okresach życia,
jednorazowo lub
wielokrotnie, mogą dotyczyć
tempa rozwoju wszystkich
lub tylko niektórych funkcji.



DIAGNOZA

.Ogólna charakterystyka
rozwoju badanego dziecka
powinna uwzględniać
zarówno tempo, rytm,


jak i dynamikę rozwoju
psychoruchowego.


NORMA

NORMA ROZWOJU

."Normą rozwoju
nazywamy te osiągnięcia
w zakresie
poszczególnych funkcji,
które stwierdza się u
większości dzieci w
danym wieku". H.
Nartowska



Norma

.Nie wszystkie odchylenia od normy traktujemy
jako zaburzenia.


.Ponieważ tempo i rytm rozwoju dzieci noszą
cechy indywidualne, dlatego uwzględnia się
szeroki margines tolerancji wobec stwierdzanych
odchyleń od ustalonych norm
.Ich interpretacja zależeć będzie od informacji
o dotychczasowym rozwoju dziecka, aktualnej
sytuacji życiowej, stanie fizycznym dziecka i
rozmiarach tego odchylenia.



Norma

.Należy też pamiętać, że u tzw. normalnych
dzieci obserwuje się przejściowe zaburzenia
zachowania, np. w okresie przechodzenia od
jednego do drugiego stadium rozwojowego.
.Zdarzają się też opóźnienia przejściowe
związane ze stanem fizycznym i chorobami
dziecka. Przejściowe zaburzenia zachowania
o charakterze trudności przystosowawczych
pojawiają się też w sytuacjach trudnych, np.
przy zmianie środowiska, w okresie adaptacji
do przedszkola.



Rodzaje zmian w otoczeniu dziecka

Stany i poczucia dziecka

Wymagany rodzaj zmiany
otoczenia dziecka

.Deprywacja -NUDA
.Przeciążenie
WYCOFANIE
.Zagubienie

DEZORGANIZACJA
.Frustracja potrzeb
AGRESJA
.Dysfunkcjonalność

KONFLIKTY
.Nieadekwatność -
NIESAMODZIELNOŚC
.Pomieszanie -KONFLIKTY


.WZBOGACENIE
.ZUBOŻENIE
.OGRANICZENIE
.POSZERZENIE
.PRZEBUDOWA
.DOSTOSOWANIE
.UREGULOWANIE



.Psychologia rozwojowa w wyniku długoletnich
badań wypracowała charakterystyki rozwoju
psychoruchowego dzieci w poszczególnych
okresach rozwojowych. Stanowią one wzorce
prawidłowego rozwoju, z którymi można
porównywać badane dziecko, aby stwierdzić,
czy prezentuje poziom rozwoju typowy dla
większości dzieci w tym wieku, a więc czy rozwija
się normalnie.